Fjölmiðlanefnd taldi sig knúna til þess að gefa upp nafn kvartanda þrátt fyrir að hafa boðið honum nafnleynd.
Einstaklingur sendi kvörtun til Fjölmiðlanefndar í september 2023 vegna meints hagsmunaáreksturs hjá mbl.is. Þar hafði blaðamaður Morgunblaðsins birt pistil um ferð sína um vínekrur úti í löndum en svo vildi til að sami blaðamaður flutti sjálfur inn sum þeirra vína sem hann fjallaði um í pistlinum. Taldi kvartandinn, sem einnig er blaðamaður, að þetta bryti í bága við fjölmiðlalög um dulin viðskiptaboð fyrir áfengi. Fjölmiðlanefnd spurði viðkomandi hvort hann vildi njóta nafnleyndar sem hann þáði. Hér má sjá orðalag nefndarinnar: Áður en afritið verður sent óskar Fjölmiðlanefnd vinsamlega eftir upplýsingum um það hvort þú viljir njóta nafnleyndar í samskiptum nefndarinnar við Árvakur hf. en hægt er að óska eftir nafnleynd þegar ábending eða kvörtun er send nefndinni. Afrit af ábendingunni yrði þá sent Árvakri án þess að hægt yrði að tengja hana við þitt nafn. Ef Fjölmiðlanefnd ákveður að taka ábendinguna (óformleg kvörtun) til efnislegrar meðferðar í framhaldinu yrði um frumkvæðismál að ræða.
Krefjast að sjá nafn kvartandans
Síðar fékk kvartandinn tölvupóst frá Fjölmiðlanefnd þar sem honum var tjáð að þar sem að útgáfufyrirtæki Morgunblaðsins, Árvakur hf. krefðist þess að sjá nafn þess sem kvartaði, bæri Fjölmiðlanefnd að gefa upp Í tölvupóstinum stóð: Árvakur hf. hefur óskað eftir afriti af ábendingunni þar sem nafn þitt kemur fram bæði á grundvelli 1. mgr. 15. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 1. mgr. 5. gr. og 1. mgr. 14. gr. upplýsingalaga nr. 140/2012. Eftir nánari skoðun og í ljósi fyrrgreindra ákvæða og beiðni Árvakurs hf. telur nefndin sér skylt að veita aðgang að ábendingunni eins og hún barst og þá þannig að nafn þitt komi fram. Upplýsingarétturinn er mjög ríkur og er aðeins heimilt þegar sérstaklega stendur á að takmarka aðgang aðila máls að gögnum ef hagsmunir hans af því að notfæra sér vitneskju úr þeim þykja eiga að víkja fyrir mun ríkari almanna- eða einkahagsmunum, sbr. 17. gr. stjórnsýslulaga. Fjölmiðlanefnd óskar eftir upplýsingum um það hvort þú teljir að slíkir hagsmunir séu fyrir hendi og þar með að takmarka ætti rétt Árvakurs hf. til aðgangs að gögnum málsins, þ.e. að fá afhent afrit af ábendingu þinni í heild sinni.
Kvartandinn krafðist á móti að nafn hans yrði ekki birt Árvakri hf. með þeim rökum að í því fælist fælingamáttur, ef fólk sem sendir inn ábendingar njóti ekki nafnleyndar sé þeim boðið hún. Taldi Fjölmiðlanefnd hinsvegar sig ekki hafa heimild til að hafna nafnbirtingunni en benti á í sama svari að hægt væri að senda nafnlausa ábendingu í gegnum vef nefndarinnar. Blaðamaðurinn sem sendi kvörtunina sagðist þá vilja draga til baka umkvörtun sína og senda þess í stað nýja, nafnlausa ábendingu.
Of seint
Í svari Fjölmiðlanefndar segir að Árvakri hf hafi þá þegar verið birt nafn blaðamannsins og því of seint að senda aðra kvörtun.
Þann 3. apríl 2024 kom loks niðurstaða í málið en í niðurstöðunni segir meðal annars:
Málið var tekið til umræðu á fundi Fjölmiðlanefndar þann 3. apríl sl. Niðurstaða nefndarinnar að mati loknu var að umrædd umfjöllun bæri ekki að öllu leyti merki þess að vera dulin viðskiptaboð í skilningi 2. mgr. 37. gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011, eða viðskiptaboð fyrir áfengi sbr. 4. mgr. 37. gr. sömu laga.
Því var ekki talin ástæða til að hefja formlega málsmeðferð, sbr. 4. grein starfsreglna Fjölmiðlanefndar (Starfsreglur-
Umboðsmaður Alþingis
Kvartandinn sætti sig ekki við vinnubrögð Fjölmiðlanefndar og sendi erindi á Umboðsmann Alþingis. Í apríl á síðasta ári barst svar frá Umboðsmanninum en þar sagði meðal annars í niðurstöðu hans:
„Af skýringum nefndarinnar fæ ég ekki betur séð en að hún hafi framkvæmt það atviksbundna mat sem áskilið er samkvæmt framangreindum ákvæðum 15. tiI 17. gr. stjórnsýslulaga. Í ljósi þess og eftir að hafa kynnt mér gögn málsins að öðru leyti tel ég ekki forsendur til að gera athugasemd við það mat stjórnvaldsins að þær upplýsingar sem fram komu í erindi yðar væru ekki þess eðlis að takmarka bæri aðgang aðila máls á þeim grundvelli 17. gr. stjórnsýslulaga. Hér hef ég einkum í huga ofangreinda meginreglu stjórnsýslulaga um rétt aðila máls að gögnum þess og þvl skilyrði laganna að einkahagsmunir þurfi að vera mun ríkarl en sá réttur.“
Umboðsmaðurinn benti þó blaðamanninum á að hann gæti sent Persónuvernd erindi vegna málsins, telji hann brotið á persónuverndarlögum.
Persónuvernd
Blaðamaðurinn sendi kvörtun til Persónuverndar fyrir fjórum mánuðum og barst svar nýlega. Þar segir að Persónuvernd hafi sent eftirfarandi spurningar á Fjölmiðlanefnd:
Er Fjölmiðlanefnd gefinn kostur á að svara spurningum Persónuverndar eigi síðar en 10. febrúar næstkomandi.
Fyrirvari: Blaðamaðurinn sem sendi kvörtunina til Fjölmiðlanefndar er starfsmaður Mannlífs.