Arion banki undirbýr nú umtalsverðar skipulagsbreytingar sem verða kynntar á morgun eða á allra næstu dögum samkvæmt heimildum Mannlífs.
Benedikt Gíslason hefur látið til sín taka frá því hann hóf störf hjá Arion banka í júní og tilkynnt hefur verið um starfslok fjölda stjórnenda undanfarið. Mikill titringur hefur verið meðal starfsfólks bankans vegna þess. Mynd / Stjórnaráð
Mannlíf hefur heimildir fyrir því að allt að 80 manns verði sagt upp störfum nú fyrir mánaðarmótin hjá Arion banka og er það liður í yfirlýstri stefnu Benedikts Gíslasonar nýráðins bankastjóra Arion að auka arðsemi bankans. Í nýlegu viðtali við Fréttablaðið sagði Benedikt erfitt að horfa framan í hluthafa bankans þegar arðsemin væru undir áhættulausum vöxtum í landinu. „Á hverjum degi höfum við ekki verið að búa til verðmæti fyrir hluthafa heldur að rýra þau. Þessu þurfum við að breyta og laga”, sagði hann enn fremur. Þá hefur Benedikt einnig lýst því yfir innan bankans að markmið hans sé ekki að Arion banki verði stærsti bankinn og að arðsemi hluthafa skipti meira máli.
Útfærsla skipulagsbreytinganna er nú á lokametrunum og hefur Mannlíf heimildir fyrir því að stefnt sé að því að tilkynna um breytingarnar á morgun, mánudag. Nýtt skipurit mun þá líta dagsins ljós og í kjölfar þess verði ráðist í umfangsmiklar hópuppsagnir þar sem allt að 10 prósent starfsmanna bankans missa vinnuna nú fyrir mánaðarmótin.
Samkvæmt heimildum Mannlífs er það þó aðeins fyrsta skrefið í umræddum skipulagsbreytingum og talið er að enn fleiri starfsmenn missi vinnuna hjá bankanum á næstu mánuðum. Samkvæmt árskýrslu bankans fyrir árið 2018 er fjöldi stöðugilda Arion banka tæplega 800.
Í hverri viku tiltekur Mannlíf þá aðila sem átt hafa góða viku og slæma viku. Að þessu sinni eru það íslenskir listamenn og Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri sem komust á blað.
Góð vika Íslenskir listamenn
Um síðustu helgi bárust fregnir af því að Íslendingar tveir, Aron Hjartarson og Hildur Guðnadóttir, hefðu unnið til hinna virtu Emmy-verðlauna. Aron, sem er listrænn stjórnandi kvikmyndafyrirtækisins Framestore, hlaut verðlaunin fyrir 360 gráðu mynd sem tekin var samhliða heimildamyndinni Free Solo en Hildur bar sigur úr býtum fyrir bestu frumsömdu tónlistina, sem hún samdi fyrir sjónvarpsþættina Chernobyl. Margir bíða nú í eftirvæntingu eftir næstu fréttum af Hildi en hún á einnig tónlistina í kvikmyndinni Joker, sem hefur verið að gera það gott á kvikmyndhátíðum. Þá bárust fregnir af því eftir helgi að The Visitors, vídeóverk Ragnars Kjartanssonar, hefði verið valið besta verk 21. aldarinnar af The Guardian. Í verkinu koma við sögu níu íslenskir tónlistarmenn en þess má geta að The Weather Project, innsetning eftir Ólaf Elíasson, vermir 11. sæti listans. Þrusugóð vika það!
Slæm vika Haraldur Johannessen
Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri hefur ekki átt sjö dagana sæla og virðist ekki hátt skrifaður meðal margra kollega sinna. Haraldur hefur löngum sætt gagnrýni fyrir framgöngu sína í starfi; aðgerðir og aðgerðaleysi, en átökin meðal laganna varða hafa magnast síðustu misseri og er nú svo komið að Ríkisendurskoðun hefur ákveðið að gera stjórnsýsluúttekt á Embætti ríkislögreglustjóra. Um síðustu helgi birtist viðtal við Harald í Morgunblaðinu þar sem hann hélt því meðal annars fram að óvinsældir hans mætti rekja til þess að hann væri þeirrar skoðunar að sameina ætti öll lögregluembætti landsins í eitt. Var hann nokkuð skýr um það að fækka mætti verulega meðal yfirmanna lögreglunnar. Í viðtalinu lét Haraldur einnig hafa eftir sér yfirlýsingu sem flestir skildu sem svo að kæmi til þess að hann yrði látinn taka pokann sinn myndi hann sjá til þess að aðrir fylgdu á eftir en dró hann heldur úr eftir helgi og sagði orð sín tekin úr samhengi. Dómsmálaráðherra hefur sagt ástandið óviðunandi og staða ríkislögreglustjóra virðist heldur ótraust eins og sakir standa.
Ýmis áhugaverð ummæli voru látin falla í vikunni. Þetta eru nokkur þeirra.
„Þessi samningur er ekkert annað en tvísköttun á fólkið í landinu.“
Vigdís Hauksdóttir, oddviti Miðflokksins í borgarstjórn, fer hörðum orðum um nýjan samgöngusamning.
„Íslenskan á nú meir undir högg að sækja en nokkru sinni fyrr. Við eigum ekki að sætta okkur við það að fólk sem vinnur verslunar- og þjónustustörf á Íslandi tali ekki íslensku þó ekki væri nema öryggisins vegna.“
Jón Magnússyni hæstaréttarlögmanni finnst mikið öryggisatriði að starfsfólk verslana tali íslensku.
„Svívirðilegar aðferðir í valdatafli.“
Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri segir aðför í gangi til að hrekja hann úr embætti ríkislögreglustjóra.
„Það er eins og honum líði eins og hann sé hafður einn úti í horni og enginn vilji lengur leika við hann.“
Arinbjörn Snorrason, formaður Lögreglufélags Reykjavíkur, um ummæli Haralds.
„Ef að ríkislögreglustjóri veit af spillingu innan lögreglunnar ber honum skylda til þess að tilkynna slíkt.“
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata.
„Það hefur ekkert komið fram sem bendir til þess að spilling sé útbreidd innan lögreglunnar. Það er mikilvægt að hafa í huga að innan lögreglunnar er unnið mikið og gott starf.“
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra.
„Ég get ekki séð að við þingmenn Sjálfstæðisflokksins getum stutt stjórnarsamstarf sem fer fram með þessum hætti. Það er best að gera grein fyrir því strax.“
Jón Gunnarsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, segir aðferðarfræði Guðmundar Inga Guðbrandssonar umhverfisráðherra við friðlýsingar ekki standast skoðun. Ráðherra fari ekki eftir lögum.
„Ég er ósammála því að þarna sé ég ekki að fara að lögum. Ef við skoðum það sem kemur að friðlýsingum gegn orkunotkun, þá eru það þau svæði sem Alþingi ákvað að yrðu friðlýst árið 2013. Ég var ekki á Alþingi þá.“
Guðmundur Ingi Guðbrandsson umhverfisráðherra.
„Kostar að leyfa græðginni að ráða för.“
Sólveig Anna Jónsdóttir, formaður Eflingar, segir álagið á bráðamóttöku Landspítalans vera afleiðingar nýfrjálshyggju.
„Endurskoða þarf núverandi kerfi skóla án aðgreiningar. Ekki dugar að vera sammála um stóru drættina þegar ljóst er að okkur er að mistakast.“
Kolbrún Baldursdóttir, oddviti Flokks fólksins í borgarstjórn.
Halla Sigrún Mathiesen var kjörin formaður SUS á 45. sambandsþingi Sambands ungra sjálfstæðismanna sem fram fór núna um helgina.
Páll Magnús Pálsson var kjörinn varaformaður.
Bæði eru þau börn þekktra Sjálfsstæðismanna, sem áberandi hafa verið í samfélaginu um árabil.
„Það er verulega gaman að sjá svona öfluga manneskju taka við þessu mikilvæga og góða félagi. Hún er kjörin ásamt öflugu fólki frá öllu landinu sem gefur sig í ungliðstarf Sjálfstæðisflokksins. Það er okkur þingmönnum og ráðherrum afar mikilvægt,“ skrifar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra á Facebook-síðu sinni og birtir með mynd af þeim Höllu Sigrúnu. „Til hamingju Halla Sigrún, Páll Magnús og aðrir ungir sjálfstæðismenn. Á sama tíma vil ég þakka Ingvari Smára og fyrri stjórn fyrir.“
Halla Sigrún er 21 árs, hagfræðingur og einnig með BA gráðu í stjórnmálafræði og sögu. Hún starfar hjá Arion banka. Faðir hennar er Árni Mathiesen, fyrrum sjávarútvegs-og fjármálaráðherra Sjálfstæðisflokksins.
Páll Magnús er 23 ára, lögfræðingur og stundar hann meistaranám við Háskóla Íslands. Faðir hans er Páll Magnússon þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Kærasta Páls Magnúsar er Anna Ýr Johnson Hrafnsdóttir, lögfræðinemi og flugfreyja, dóttir Ágústu Johnson og Hrafns Franklin Friðbjörnssonar. Eiginmaður Ágústu er Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra.
Listamenn með kvíða er yfirskrift sýningar sem hefur verið sett upp í Núllinu, Bankastræti, í tilefni af 40 ára afmæli Geðhjálpar.
Að sýningunni standa Almar S. Atlason, Jakob Veigar Sigurðsson, Kristín Mjöll Bjarnad Johnsen, María Oddný, Melkorka Helgadóttir, Ólöf Rún Benediktsdóttir, Solveig Pálsdóttir, Steinn Kristjánsson, Vigdís Hlíf Sigurðardóttir, Ýmir Grönvold og Heiðrún G. Viktorsdóttir, sem eiga öll sameiginlegt að kljást við kvíða af ýmsu tagi og tilheyra Facebook-hópnum Listamenn með kvíða. Sýningarstjórar eru Guðrún Heiður Ísaksdóttir og Sólbjört Vera Ómarsdóttir. Sýningin lýkur í dag. Sjón er sögu ríkari.
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir hefur alltaf notið þess að vera úti í náttúrunni og hreyfa sig á hlaupum, í hjólreiðum eða í hestamennsku. Eftir að hún fór að hlaupa markvisst fyrir nokkrum árum hafa utanvegahlaupin heillað hana og nýlega gerði hún sér lítið fyrir og vann Hengil Ultra, 100 km utanvegahlaup.
„Mér finnst gaman að mæta í keppni af því að maður hittir alltaf svo marga, þetta er ekki bara keppni heldur líka félagsskapurinn.“ Mynd / Hallur
„Ég byrjaði fyrst að hlaupa í menntaskóla, bæði vegna þess að á þeim tíma voru kröfur um að fólk hreyfði sig eitthvað og pressa á að maður liti vel út,“ segir Ragnheiður sem er 37 ára gömul. Eftir að hafa hlaupið af og til og hætt ítrekað fór hún að hlaupa reglulega árið 2005 og fyrir sjö árum skráði hún sig í hlaupahóp.
„Ég hef alltaf verið sjálfstæð og fundist gott að geta hreyft mig ein og á mínum eigin forsendum. En það er líka meiriháttar að hlaupa með hópi og kynnast fólki með sömu áhugamál. Sumir hlaupafélagar mínir vita líka töluvert meira um mig en margir aðrir því lengri hlaup geta verið mjög góður sálfræðitími.“
Ragnheiður byrjaði að hlaupa utanvegar fyrir 3-4 árum og hefur núna í eitt ár hlaupið með hópnum Náttúruhlaup. „Ég hleyp og tek þátt í keppnum í bæði götuhlaupum og utanvegahlaupum, þó að þau síðari hafi yfirtekið allt þetta sumar,“ segir Ragnheiður og bætir við að hún hafi tekið þátt í 5 og 10 km götuhlaupum, en ekki unnið stór afrek á því sviði. Hún hefur einnig tekið þátt í hálf- og heilmaraþonum og segist ágæt í því. Hún hefur þrisvar verið hraðastjóri í Reykjavíkurmaraþoninu og segir það rosalega skemmtilegt og alveg meiriháttar að upplifa stemninguna sem þar er.
Kílómetratalan ein og sér segir ekki til um erfiðleikastigið
Ragnheiður segir marga hlaupa 100 km hlaup og það hafi verið gaman að kynnast þeim hópi, „því fyrir nokkrum árum vissi ég ekki að það væri til fólk sem hleypur 100 km.“ Hún bætir jafnframt við að kílómetrafjöldinn einn og sér segi ekki til um erfiðleikastig hlaups, hvort sem er á malbiki eða utanvegar.
„Lengri hlaup geta verið mjög góður sálfræðitími“
„Mér finnst álagið minna á líkamann í utanvegahlaupum af því að undirlagið er ekki alltaf það sama, ýmist hart eða mjúkt og maður er því ekki alltaf í sama takti. Það er fólk sem hleypur 100 km hlaup á malbiki, en það heillar mig ekki. Utanvegar ferðu upp brekku og þá hægir á þér, eins og í 100 km þá gengur maður upp brekkurnar. Þú ert löglega afsakaður í utanvegahlaupinu að hægja stundum ferðina, götuhlaupið krefst jafnari hraða. Utanvegahlaup eru líka einhvern veginn allt öðruvísi jafnvel þótt mann langi til að allt gangi ótrúlega vel og sigri hlaupið þá upplifir maður líka svo mikið á leiðinni og hleypur á allt annan hátt.“
Sigrum utanvegar raðað inn í sumar
Sigurinn í Hengli er ekki sá eini sem Ragnheiður vann í sumar því hún tók tvo aðra: Tvöföld Vesturgata, 45 km hlaup, sem fór fram í vestfirsku Ölpunum eða skaganum milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar, stundum kallaður Fjallaskaginn og Esja Ultra.
„Þar hlaupum við upp Kerhólakamb og svo niður hann aftur og tökum dalinn sem er upp að Steini, svo upp á topp, langa leið niður og hana aftur upp og svo tvisvar í viðbót upp að Steini. Maður fer svona fimm sinnum upp,“ segir Ragnheiður og bendir á að það sé meiri hækkun í því 45 km hlaupi en í 100 km Hengilshlaupinu. Hún leggur áherslu á að þó að gaman sé að vinna hlaup, þá er það ekki aðalmarkmiðið, heldur frekar gleðin við að taka þátt, stemningin í hlaupinu og það að hitta og kynnast fólki. Ragnheiður hefur líka hlaupið erlendis og tók þátt í heimsmeistaramótinu í utanvegahlaupum í fyrra á Spáni, 88 kílómetra vegalengd. „Mér gekk bara vel, það voru engin met slegin en þetta var bara mjög gaman. Ég kláraði fyrst íslenska kvenna og fannst það ótrúlega skemmtilegt. Ég var ákveðin eftir það að hlaupa næst 100 km.“
Ragnheiður er önnur konan til að sigra 100 km hlaupið, sú fyrsta var Elísabet Margeirsdóttir árið 2017, en þá var vegalengdin í boði í fyrsta sinn. Árið 2018 keppti engin kona. „Í ár voru þær nokkrar, en það sem er merkilegt við árangur Ragnheiðar er að hún var í 2. sæti af öllum. Tíminn hennar var og er brautarmet í 100 km hlaupi kvenna í Hengil Ultra Trail,“ segir Einar Bárðarson, framkvæmdastjóri hlaupsins.
„Þeim fannst aðallega töff að ég fékk bikar“
Ragnheiður er umsjónarkennari í 2. bekk í Húsaskóla í Grafarvogi, en hún hefur starfað sem kennari í 12 ár. Hún segir að nemendur hennar hafi fengið veður af því að hún hefði unnið Hengil. „Þau voru spennt yfir því og spurðu hvort ég hefði fengið bikar, þeim fannst það mikilvægast af öllu og þau báðu fallega um að fá að skoða hann þannig að hann fór með í vinnuna einn daginn. Þeim fannst aðallega töff að ég fékk bikar.“
Ragnheiður hleypur ekki bara, hún er líka í hestamennsku, hjólreiðum og spinning, ýmist ein, með eiginmanninnum, Þorkeli Guðjónssyni, eða með dætrum þeirra þremur, sem eru á aldrinum 8-16 ára. Hún hefur fjórum sinnum tekið þátt í WOW-Cyclothon, vann fyrsta árið með hópi kvenna úr Mosfellsbæ, Team Spinnegal. Í þriðja skiptið hjólaði hún með Hjólakrafti. „Þá tók ég tvær eldri dætur mínar með og þetta er eitt það merkilegasta og skemmtilegasta sem við höfum gert saman. Mér finnst alltaf ótrúlega skemmtilegt að taka þátt í þessari hjólreiðakeppni.“
Hún segist ekki alveg hafa kjarkinn til að keppa í götuhjólreiðum, „þér má ekki mikið fipast til vinstri eða hægri í slíkum troðningi.“ Hins vegar tekur hún þátt í götuhlaupum, sem fara fram allt árið. „Það er gaman að mæta í þær keppnir, til dæmis Powerade-mótaröðina sem fer fram annan hvern fimmtudag frá október til mars.“
Ragnheiður og dæturnar þrjár. „Ég hef verið hestastelpa alla tíð. Og hef náð að njóta hestanna með stelpunum mínum og svolítið með eiginmanninum.“ Mynd / Aðsend
Síðan 2016 hefur Ragnheiður einnig verið í spinning og hefur hjólað ýmist inni eða úti. „Ég er stolt af mér því síðasta vetur tókst mér að hjóla í vinnuna í 113 daga, 5 kílómetra úr Breiðholti í Grafarvog og síðan sömu vegalengd heim aftur. Ég stefni á 100 daga í vetur.“
Þótt Ragnheiður sé dugleg að hreyfa sig passar hún að taka minnst einn dag í viku í pásu. „Ég hef reynt það síðasta árið. Stundum er það föstudagur, af því oft tek ég svokallaða samlokuæfingu um helgar, það er langa æfingu á laugardegi og aðra á sunnudegi. Maður finnur bara hvaða dagur hentar til að vera kyrr.“
Hverju þakkar þú helst þennan frábæra árangur? „Ég hljóp löngu æfingarnar mínar með Náttúruhlaup hægar en ég hef gert áður og ég held að það hjálpi til við árangur.“
En mataræðið, hugsar þú mikið um það? „Það er eiginlega ekki hægt að skrifa neitt heilsutengt við mataræði mitt, ég borða mikið af hollum mat og stundum borða ég líka mikið af óhollum mat. En kannski er næsta skref að taka mataræðið í gegn ef ég vil verða enn hraðari.“
Ragnheiður kemur í mark í Hengil Ultra Trail. Mynd / Einar Bárðarson
Aðspurð um hvort að henni finnist hlaupaáhugi landsmanna hafi aukist svarar Ragnheiður játandi og segir mikla vakningu hvað utanvegahlaupið varðar. „Við hér á höfuðborgarsvæðinu erum mjög heppin með staði til að hlaupa og æfa okkur á. Öskjuhlíðin, þar er hægt að þræða stíga í marga kílómetra og þú hleypur aldrei sama stíginn. Sjálf hleyp ég mikið í Elliðaárdalnum. Heiðmörk er meiriháttar, svo alls staðar í kring, fellin í Mosfellsbæ, svæðið kringum Hvaleyrarvatn og Hafnarfjörð, Vífilsstaðavatn og svæðið þar, þó að við eigum heima á höfuðborgarsvæðinu búum við vel að æfingasvæði fyrir utanvegahlaup.
Mín aðaláhersla er að njóta og hafa gaman og mér hefur tekist að gera það í gegnum þetta allt saman og stundum stend ég mig ótrúlega vel og er framarlega en það er ekki aðalmarkmiðið því þetta er svo ótrúlega skemmtilegt. Ég kynnist svo frábæru fólki og manni líður líka svo vel með sjálfan sig.“
Ragnheiður Tryggvadóttir, vöruhönnuður og skríbent á auglýsingadeild Vísis, er sólgin í ævisögur, drama og krimma. Hér segir hún frá þeim bókum sem hafa haft einna mest áhrif á hana.
Heillandi flökkulíf
„Bækurnar um Heiðu og Húsið á sléttunni koma strax upp í hugann. Ég tengdi sérstaklega við Heiðusögurnar þar sem söguhetjan er nafna mín og sveitalubbi eins og ég. Fleira áttum við þó kannski ekki sameiginlegt. Ég hafði til dæmis ekki komið til stórborgar þegar ég var að lesa sögurnar um Heiðu og fannst hún dálítið vanþakklát að una sér ekki í Frankfurt. Flökkulífið á Ingalls-fjölskyldunni um Norður-Ameríku fannst mér merkilegt og gaman að lesa lýsingarnar á daglegum verkum og hvernig þau komust af. Mér fannst þau stanslaust vera að troða hálmi í dýnurnar sínar.“
Enginn dans á rósum
„Allt önnur Ella, ævisaga eða þroskasaga Elínar Þórarinsdóttur, eftir Ingólf Margeirsson, var fyrsta ævisagan sem ég las og hafði heilmikil áhrif á mig, kannski af því að ég var ekki nema ellefu ára þegar ég las hana. Þessi bók er auðvitað fullorðins, lífshlaup Elínar var ævintýralegt en enginn dans á rósum. Þarna segir frá heimi áfengis og ofbeldis og ýmsu svakalegu sem ég hafði engan þroska til að lesa. Mér fannst merkilegt að þetta væri alvöru en ekki skáldað og var gáttuð á því að einhver skildi fást til að segja svona frá, en heilluð um leið. Þarna uppgötvaði ég að ævisögur eru auðvitað mest spennandi sögurnar.“
Átakanlegar bækur
„Ég er sökker fyrir mannlegu drama og sögulegum skáldsögum og bækurnar Bókaþjófurinn, eftir Markus Zusak og All the light we can not see, eftir Anthony Doerr, sátu lengi í mér eftir lesturinn. Í báðum þessara bóka er sögusviðið átakanlegt og persónurnar margslungnar, venjulegt fólk sem reynist búa yfir ótrúlegum kjarki og styrk á voveiflegum tímum seinni heimsstyrjaldarinnar þegar minnstu mistök geta kostað fólk lífið.“
Mótmæli við Landsbankann vefna Borgunar. Mynd / Þórður Snær Júlíusson
Í nýjasta tölublaði Mannlífs er sagt frá þeirri gagnrýni sem hefur verið á byggingu nýrra höfuðstöðva Landbankans. Það eru þó ekki einungis húsnæðismál sem hafa truflað ráðamenn í rekstri Landsbankans. Það hafa launamál líka gert og í þeim hafa stjórnvöld raunverulega beitt sér.
Í lok árs 2016 var tekin pólitísk ákvörðun um launakjör ríkisforstjóra undan kjararáði og til stjórna fyrirtækjanna, sem eru pólitískt skipaðar. Sú breyting tók gildi um mitt ár 2017. Benedikt Jóhannesson, sem þá var fjármála- og efnahagsráðherra, sendi bréf til stjórna allra fyrirtækja í ríkiseigu í aðdraganda þeirrar yfirfærslu. Þar beindi hann þeim tilmælum til þeirra að stilla öllum launahækkunum forstjóra í hóf. Stjórnarformenn stærstu fyrirtækjanna, meðal annars ríkisbanka, voru auk þess kallaðir á fund ráðherrans síðsumars þetta ár til að brýna fyrir þeim að virða tilmæli hans.
Margar stjórnir hunsuðu tilmælin og hækkuðu laun æðstu stjórnenda sinna um tugi prósenta. Engin laun ríkisforstjóra hækkuðu hlutfallslega meira en bankastjóra Landsbankans, eða um 82 prósent í 3,8 milljónir króna á mánuði.
Í febrúar 2019, þegar kjaraviðræður stóðu sem hæst, sendi Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, bréf til Bankasýslu ríkisins þar sem hann óskaði þess að hún kæmi því með afdráttarlausum hætti á framfæri við stjórnir ríkisbankanna Íslandsbanka og Landsbankans að „ráðuneytið telji að bregðast eigi við þeirri stöðu sem upp er komin með tafarlausri endurskoðun launaákvarðana og undirbúningi að breytingum á starfskjarastefnum, sem lagðar verði fram á komandi aðalfundum bankanna.“
Í mars brást bankaráð Landsbankans við þessum tilmælum og lækkaði laun bankastjórans niður í 3.503 þúsund krónur.
Mynd/Unnur Magna|„Það var iðulega gefið í skyn að konur væru lélegri starfskraftar í fyrirtækjum en karlar og það endaði með því að ég setti mér það markmið að gera það sem ég gæti til að stuðla að því að karlmenn yrðu jafnlélegir starfskraftar og konur
Guðrún Ögmundsdóttir hefur alla sína ævi barist fyrir réttindum minnihlutahópa og þeirra sem minna mega sín. Í sumar hlaut hún fálkaorðuna og á sunnudaginn verður hún sæmd heiðursmerki Samtakanna ’78 fyrir baráttu sína. Hún segist þakklát fyrir viðurkenninguna en besta hrósið sé þegar fólkið sem hún hefur verið að berjast fyrir líti á hana sem eina úr hópnum.
Eitt af því sem fylgt hefur Guðrúnu í gegnum hennar pólitíska feril er það orðspor að hún eigi auðvelt með að vinna með fólki úr öllum flokkum og vera í góðum samskiptum við það. Það var til dæmis til þess tekið hvað hún og Davíð Oddsson ættu gott samstarf á sínum tíma. Hver er galdurinn á bak við það?
„Fólk er bara fólk,“ segir hún. „Ef við þorum að leyfa réttlætinu að tala og reynum að vera svolítið skýr og mennsk í því þá er mjög auðvelt að fá fólk í lið með sér. Ég vil meina að ef maður þorir að vera þar þá þarf ekkert að lúta einhverjum gamaldags lögmálum. Málin eru, að mínu viti, stærri en maður sjálfur og lúta ekki að mínu egói. Þetta snýst ekki um rassinn á mér heldur um það sem þarf að breyta og laga fyrir aðra. Það er mitt leiðarljós og hefur alltaf verið. Við Davíð vorum til dæmis mjög fínir félagar, fyrst þú nefnir hann sérstaklega. Hann var náttúrlega borgarstjóri þegar ég kom inn í borgarstjórn og ég auðvitað vann bara með honum. Það er alveg vandalaust fyrir mig að vinna með alls konar fólki, mér finnst fólk yfirleitt skemmtilegt og gott. Ég er ekkert að gera því upp einhverjar skoðanir fyrirfram, það verður alltaf að ræða málin.“
Í prófkjöri til alþingiskosninga 2007 missti Guðrún sæti sitt á listanum og hætti á þingi. Og segist þakka guði fyrir þá forsjón.
„Þetta var rétt fyrir hrun og ég þekki sjálfa mig það vel að ég veit að ég hefði aldrei getað staðið í því sem þar gerðist,“ segir hún. „Mér fannst það svo hræðilegt. Sem betur fer stoppaði forsjónin mig af svo ég þurfti ekki að taka þátt í því. Mér finnst ekkert mál að fólk sé ósammála en ég vil alltaf að fólk sé málefnalegt.“
„Auðvitað var ég hippi. Ég get svarið að ég fór ekki í brjóstahaldara fyrr en ég var komin á þing.“
Spurð hvort hún hafi ekki verið hippi á yngri árum hnussar Guðrún eins og þetta sé fáránegasta spurning sem hún hafi heyrt.
„Auðvitað var ég hippi,“ segir hún hneyksluð. „Ég get svarið að ég fór ekki í brjóstahaldara fyrr en ég var komin á þing. Þá sagði einhver góðlátlega við mig: „Guðrún, ertu ekki í brjóstahaldara?“ Ég svaraði neitandi, mér fyndist það svo leiðinlegt að ég þyldi það ekki. Þá sagði viðkomandi að hann héldi nú samt að ég ætti að fara í brjóstahaldara fyrst ég væri komin á þing. Ég hlýddi því en fór auðvitað úr honum um leið og ég var komin heim,“ bætir hún við og skellihlær.
Eftir þingsetuna varð Guðrún tengiliður ríkisins við fólk sem hafði verið vistað á vistheimilum þess sem börn og verið var að ræða um sanngirnisbætur til. Var það ekki erfið vinna?
„Þú getur rétt ímyndað þér það,“ segir hún og andvarpar. „Ég hálfdrap mig á þeirri vinnu, ég sé það núna. Þetta var alveg rosalega stórt verkefni og það skipti öllu máli að reyna að vinna það inn í sátt. Þarna var svo mikið af tilfinningum og sársauka og farið í stórt og mikið uppgjör. Ég er mjög sátt við útkomuna þótt peningar bæti auðvitað aldrei neina líðan. Þetta var í rauninni leið ríkisvaldsins til þess að biðjast afsökunar með því að bjóða bætur. Þetta voru ofboðslega mörg heimili og svo sem ekki allt slæmt sem þar gerðist en það má heldur ekki gleyma að þetta var í samræmi við hugmyndafræði þess tíma og sumt af því er erfitt að setja í nútímasamhengi. Þetta var dálítið einstigi sem maður þurfti að feta. Ég tók eitthvað á milli tólf og fimmtán hundruð viðtöl og gaf mig alla í að ná sambandi við skjólstæðingana. Mesta hrósið sem ég fékk fyrir þá vinnu var þegar einn skjólstæðingurinn sem var alveg á götunni spurði mig hvort ég hefði verið lengi á götunni. Ég sagði honum að ég væri svo heppin að ég hefði nú aldrei verið þar og þá sagði hann: „Já, en þú skilur okkur svo rosalega vel.“ Ég hef ekki fengið betra hrós en það, þetta jafnast alveg á við fálkaorðuna. Og það var þessi saga sem poppaði upp í hjarta mínu þegar var hringt í mig út af fálkaorðunni. Svona margar gullstundir átti ég í þessu starfi, það er ómetanlegt.“
Nú virðast stjórnvöld ætla að fjármagna nauðsynlegar vegaframkvæmdir með veggjöldum, ekki síst á höfuðborgarsvæðinu. Það er í senn óréttlát og óhagkvæm leið til tekjuöflunar.
Veggjöld eru óréttlát vegna þess að þau leggjast með mestum þunga á lágtekjufólk, sem þarf að nota bíl til að sækja vinnu og koma börnum á leikskóla og í frístundastarfsemi.
Veggjöld eru flöt krónutala sem er mun hærra hlutfall launa hjá 350 þúsund króna launamanni en hjá hálaunafólki, þar sem það er hverfandi.
Hálaunamenn (stjórnendur, atvinnurekendur og fjárfestar) aka oft á fyrirtækjabílum og þurfa þá ekki sjálfir að greiða slík gjöld.
Láglaunafólk sem flytur í úthverfi til að komast í ódýrara húsnæði mun tapa ávinningi af ódýrara húsnæði þar með því að veggjöldin leggjast með miklum þunga á þau, þegar þau aka til vinnu á álagstíma (ekki síst ef gert er ráð fyrir hærri gjöldum á álagstímum).
Í lífskjarasamningunum 2019 var samið um 10 þúsund króna skattalækkun til lágtekjufólks. Veggjaldaálagning gæti falið í sér 20 til 40 þúsund króna kostnaðaraukningu á mánuði (skv. mati FÍB). Það tekur þá skattalækkunina til baka – og vel það. Slík niðurstaða hlyti að teljast gróf svik á lífskjarasamningnum, jafnvel hnífstunga í bakið!
Veggjaldaleiðin flytur í reynd byrðar af fjármögnun innviðaframkvæmda af hátekjufólki yfir á lægri og milli tekjuhópa.
Veggjöld eru einnig óhagkvæmari tekjuöflun en notkun tekjuskattskerfisins. Þeim fylgir mikill stofnkostnaður eftirlits- og rukkunarkerfis, auk umtalsverðs rekstrarkostnaðar.
Fjármögnun í gegnum tekjuskattskerfið felur hins vegar ekki í sér neinn viðbótarkostnað.
Þannig væri bæði hagkvæmt og eðlilegt að fjármagna vegaumbætur með hækkun fjármagnstekjuskatts (sem er óvenju lágur hér á landi).
Þá eru ónefndir miklir tekjuöflunarmöguleikar ríkisins með hærri auðlindagjöldum, komugjöldum á ferðamenn (sem eru mjög fyrirferðamiklir á vegunum), auðlegðarskatti og loks með því að taka duglega á skattaundanskotum, sem nema um 100 milljörðum á ári hverju.
Það er því engin þörf á að leggja á veggjöld innan höfuðborgarsvæðisins eða annars staðar.
Ástæða er líka til að vara stjórnvöld við þeirri leið, því hún verður afar óvinsæl.
Auk þess getur almenn álagning veggjalda leitt til uppsagnar lífskjarasamningsins strax á næsta ári, því hún myndi fela í sér umtalsverða kjaraskerðingu launafólks og svik á loforðum stjórnvalda um skattalækkun til lágtekjufólks.
Höfundur er prófessor við HÍ og sérfræðingur hjá Eflingu-stéttarfélagi.
Daníel Örn Wirkner Jóhannesson
Mynd / Hallur Karlsson
Daníel Örn Wirkner Jóhannesson gullsmiður var hætt kominn um borð í vél Icelandair í byrjun september þegar hann fékk flogakast yfir Atlantshafinu í 20 þúsund feta hæð. Lífi hans var bjargað með skjótum viðbrögðum læknis og hjúkrunarfræðings, en aðeins nokkrar mínútur skildi milli lífs og dauða.
Blaðamaður heimsótti Daníel og Rakel Dögg Þorvarðardóttur Tamimi, unnustu hans, á heimili þeirra. Hann er augljóslega dauðþreyttur og enn að ná sér eftir lífsreynsluna, þrátt fyrir að tvær vikur séu liðnar frá atvikinu.
„Ég man eftir því að við gengum samferða lækninum og fjölskyldu hans upp rampinn inn í vélina. Sonur hans var eitthvað órólegur og ég grínaðist svona í honum sem róaði hann aðeins. Síðan man ég næst eftir mér þar sem ég vaknaði tveimur sólarhringum seinna á gjörgæsludeild á spítala í Dublin,“ segir Daníel. Þar á hann við Hlyn Davíð Löve skurðlækni og fjölskyldu hans, en það var Hlynur sem bjargaði lífi Daníels um borð í vélinni.
Daníel og Rakel kynntust fyrst fyrir mörgum árum en hittust aftur á Tinder-stefnumóti í byrjun árs. „Ég var ekki búinn að átta mig á að þetta væri hún. Hjartað í mér stoppaði í nokkrar sekúndur þegar ég áttaði mig á hver hún væri og ég fann hvernig ég roðnaði. Og þegar ég keyrði heim hugsaði ég: Það er ekki séns að ég fari að sleppa henni. Sjö mánuðum seinna eru þau trúlofuð og sammála um að þeim hafi verið ætlað að hittast aftur. Mynd / Hallur Karlsson
„Þetta stóð mjög tæpt og írsku læknarnir segja að þetta hafi verið mínútuspursmál“
Fyrirburi sem var ekki hugað líf
Daníel er fæddur árið 1984 í Vestmannaeyjum og var fyrirburi, fæddur tveimur og hálfum mánuði fyrir tímann. „Ég átti í raun ekki að fá að lifa. Á þessum tíma var nýbúið að kaupa hitakassa í Eyjum og það var hringt í afa minn sem var rafvirki og honum sagt að drífa sig og koma og tengja kassann, drengurinn væri á leið í heiminn og í sjúkraflug. Síðan var flogið með mig í kassanum á sjúkrahús til Reykjavíkur.“
Daníel braggaðist og flutti ungur til Reykjavíkur. Á sama tíma og hann stundaði nám í Borgarholtsskóla, byrjaði hann að spila sem plötusnúður og tók síðan þátt í stofnun hljómsveitarinnar Igore, þegar hann er 17 ára. Sveitin varð feikna vinsæl og meðlimir hennar landsþekktir. „Maður lifði poppstjörnulífi og við vorum oft að grínast með hvað þetta væri klikkað. Maður fór ekki í Kringluna nema einhverjir hópuðust að manni. Þetta var mjög skemmtilegur tími, en skólinn fór nú eitthvað fyrir lítið.“
„Hrunið var flott ár“
Árið 2008 breyttist líf Daníels hins vegar til frambúðar þegar hann lenti í vinnuslysi og datt þrjá og hálfa metra niður af vinnupalli. „Eftir slysið þurfti ég að finna algjörlega upp á nýtt hvað ég ætlaði að gera í lífinu. Þarna var ég að vinna við skiltagerð, en ég er menntaður suðumaður í grunninn. Ég náði að klára það nám, svona með djamminu,“ segir Daníel.
Hann var á Grensásdeild LSH í fjórar vikur, óbrotinn en segist hafa slitið allt sem hægt var að slíta: „ökklann, hnéð og öxlina, það þurfti að færa til æðar og taugar og alls konar drasl.
Þarna stóð ég einn allt í einu árið 2008, ég hafði eignast þrjú börn, en skildi, og missti íbúðina, vinnuna og heilsuna. Það fór allt árið 2008, hrunið var flott ár.“
Varanlegar afleiðingar vinnuslyssins
Vinnuslysið hafði varanlegar afleiðingar fyrir heilsu, vinnu og líf Daníels. Flogaköstin eru afleiðingar þess, en fyrstu krampana fékk hann árið 2009 í aðgerð. „Ég fékk CRSD, sem er alvarlegur og mjög sjaldgæfur taugahrörnunarsjúkdómur. Allt eru þetta afleiðingar slyssins og mögulega voru gerð mistök í svæfingunni þá. Það er verið að skoða það án þess að sé hægt að fullyrða neitt þegar svona langur tími er liðinn og það er ekki verið að ásaka neinn, þetta er bara eins og það er. Ég hóf nám í gull- og silfursmíði og stundaði það á mínum hraða vegna veikindanna, ég missti vel úr skólanum annað árið, þá var ég endalaust í aðgerðum.“
Þegar hann var á Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum árið 2012 lenti hann í fyrsta hjartastoppinu. „Þar var ég í heimahúsi með vinum mínum í rólegri stemningu þegar ég fékk flogakrampa sem leiddi til þess að ég fór í öndunarstopp og síðar hjartastopp. Læknirinn sem tók á móti mér þegar ég fæddist var á vakt á sjúkrahúsinu í Eyjum og sagði við mig að hann vildi aldrei þurfa að upplifa þetta aftur, að þurfa að hnoða í mig lífi,“ segir Daníel
Í hjartastoppi yfir Hellisheiði
Árið 2015 lenti Daníel í sínu öðru hjartastoppi, á balli á Selfossi, og segist hann muna eftir lækni sem kominn var til að ákvarða dánarstundina. „Það er kannski asnalegt að segja þetta, en ég man eftir að heyra hann segjast ætla að kalla dánarstund. Þarna hafði ég verið í hjartastoppi í dágóðan tíma, þegar lögreglumaður á staðnum sagðist vilja prófa eitt. Sá lamdi mig kröftuglega með báðum hnefum og braut á mér brjóstkassann en það dugði til, það fannst veikur púls og það var keyrt með mig til Reykjavíkur,“ segir Daníel.
Fjöldi sjúkrabila var kominn á staðinn. Leiðin til Reykjavíkur var lokuð fyrir annarri umferð en sjúkrabílnum sem flutti Daníel og hefur hann eftir konunni sem keyrði að hún hafi aldrei ekið þessa leið jafnhratt. „Það var verið að hnoða í mig lífi alla leiðina og ástandið var það slæmt að það var íhugað að kalla út þyrlu og láta hana mæta sjúkrabílnum á miðri leið,“ segir hann.
„Lífsbjörgin segir mér að ég á greinilega að gera meira í lífinu en að fá flog. Ég vil alla vega trúa því, ég vil vera lengur með ykkur,“ segir Daníel og lítur ástaraugum á Rakel og bætir við: „Ég átti líka eftir að hitta hana. Sem er merkilegt út af fyrir sig, því ég hafði verið skotinn í henni í mjög mörg ár.“
Skortur á fræðslu um flogaveiki
Eftir atvikið á Selfossi árið 2015 var Daníel laus við stærri flogaköst þar til núna í ár. „Ég fékk flogakast í byrjun mars. Ég hafði verið að vinna mikið sem er ekki gott fyrir flogaveika, en maður gleymir sér í sköpuninni. Ég hringdi í Rakel um klukkan hálftólf um kvöldið og sagðist vera að ganga frá. Síðan rankaði ég við mér um sjö morguninn eftir og man ekkert. Allur blautur af froðu og með fínt horn á hausnum,“ segir Daníel og segir Rakel ekki hafa farið að óttast um hann því hann eigi til að gleyma sér og loforðum um tímasetningar.
Daníel segir að fræðsla um flogaveiki og viðbrögð við henni mætti vera betri bæði í skólum og á skyndihjálparnámskeiðum, sem hann telur eiga að vera skyldunám í grunnskóla. „Ég beit næstum fingur af konu, sem ætlaði að vera svo elskuleg og aðstoða mig. Hún hafði lært að setja ætti eitthvað í munn einstaklings sem fær flogakast, en það eru kolröng viðbrögð. Við fórum bæði með sjúkrabíl í það skipti,“ segir Daníel. „Það á að leggja manneskju í læsta hliðarlegu, halda öndunarvegi opnum, passa höfuðið og hringja á sjúkrabíl. Rétt viðbrögð og fræðsla skipta miklu máli þegar eitthvað kemur upp á, hvort sem um flogaveiki er að ræða eða annað. Því miður hafa orðið dauðsföll sem þurftu ekki að verða, eingöngu vegna rangra viðbragða.“
Daníel er greindur með þrenns konar flogaveiki: sálræna flogaveiki, störuflog og alvöruflog (e. grand mal). „Þau sálrænu stafa af áfalli, líklega frá öllum aðgerðunum sem ég hef gengist undir. Þau eru einfaldlega varnarviðbragð líkamans, sem hljómar mjög einkennilega.“
Rakel tekur við og lýsir störuflogunum. „Þá starir hann og það er eins og það sé ekkert þarna inni, svo hummar hann og eins og smjattar. Svo eftir 10 sekúndur, 30 sekúndur hámark, dettur hann inn aftur. Þessi flog fær hann oft á dag og þau jukust eftir atvikið í fluginu, en eru farin að minnka aftur,“ segir hún.
„Ég er meingallaður,“ skýtur Daníel inn í. Rakel segist þó ekki geta skilað honum, því foreldrar hans hafi sagt henni að hún mætti eiga hann og það væri enginn skilafrestur.
Er ekkert hægt að tempra flogaköstin?
„Jú, með lyfjagjöf og utanumhaldi er það hægt og margir hafa verið flogalausir í yfir 20 ár, en í mínu tilviki hefur það ekki tekist. Ég var á einu lyfi og hafði verið á því í eitt og hálft ár og löngu búinn að byggja upp þol auk þess sem lyfið dugði alls ekki,“ segir Daníel. „Læknarnir úti telja að það sé ástæðan fyrir að ég fékk flogakastið í mars. Þeir segja að ég eigi að vera lágmark á tveimur lyfjum, jafnvel þremur, þeir ætluðu ekki að trúa að ég væri bara á einu lyfi og búinn að vera á því svona lengi. Staðan er sú að ég verð á lyfjum ævilangt.“
Er einhver fyrirvari á flogunum?
„Hann er oftast enginn, stundum er eins og sjónin til hliðanna byrji að víbra og ég fæ biturt bragð en það er kannski ein sekúnda, þá er flogakastið byrjað.“
Máttu keyra flogaveikur?
„Ég er með gild ökuréttindi og almennt má ég keyra. En mér dettur ekki í hug að setjast undir stýri í núverandi ástandi og stofna lífi annarra í hættu með slíkum glæfraskap.“
„Hlynur er algjör hetja og græjaði þetta eins og sannur fagmaður og það er honum að þakka að ég er hér í dag“
Bjargað í 20 þúsund fetum við ótrúlegar aðstæður
Talið berst aftur að atvikinu um borð í vélinni í byrjun september. „Það hafði verið mikið álag á mér í vinnu þannig að við ákváðum að nú væri kominn tími á frí. Fjölskylda mín á hús á Spáni og við dvöldum þar í viku með vinafólki okkar. Síðan vorum við í fluginu heim, búin að vera rúmlega klukkustund í loftinu og rétt komin yfir Írland, þegar ég fékk flogakast,“ segir Daníel.
Rakel segist hafa litið til hliðar og séð að hann var farinn að froðufella í krampakasti. „Ég leysti hann úr beltinu og hugsaði um að ná honum niður á gólf í læsta hliðarlegu. Ég man ekki hvort ég eða einhver annar kallaði á hjálp, en það var strax kominn hópur af fólki í kringum okkur.“
Þar á meðal var fyrrnefndur Hlynur Davíð Löve skurðlæknir sem bjargaði lífi Daníels við ótrúlegar aðstæður.
„Daníel lá á gólfinu á milli sætaraðanna, með fæturna þar sem við höfðum setið, kviðinn í gangveginum og höfuð og hendur í næstu sætaröð. Ég, flugfreyja og maður sem sat hjá okkur skiptumst á að blása í hann með belg og síðan reyndu Hlynur og hjúkrunarfræðingur að bjarga honum. Við vitum engin deili á manninum sem sat hjá okkur eða hjúkrunarfræðingnum, en ef þau lesa þetta, mega þau endilega gefa sig fram við okkur,“ segir Rakel.
Daníel sjálfur man ekkert og hefur því vitneskju um lífsbjörgina frá Rakel, skýrslu sem gerð var og frásögn læknanna í Dublin, en flugvélinni var snúið þangað, því flugtíminn þangað var styttri, en að halda áfram til Íslands. En hvað ef vélin hefði verið komin nær Íslandi? „Þá sæti ég líklega ekki hér,“ segir Daníel.
„Þetta stóð mjög tæpt og írsku læknarnir segja að þetta hafi verið mínútuspursmál. Ég tæmdi tvær súrefnisflöskur sem voru um borð og því var pumpað í mig með belg. Ég var orðinn helblár í framan og það áður en vélin hafði náð að lenda. Hlynur reyndi að setja upp æðalegg, sem líklega var ekki auðvelt, en hann kom nálinni upp sem betur fer af því þá var hægt að gefa mér lyf til að reyna að stoppa köstin.“
Blóðug föt Rakelar sem hún var í í flugvélinni sýna vel hvað gekk á um borð og nefna þau að líklega hafi vélin sjálf ekki litið vel út eftir hamaganginn. Þegar lent var tók síðan um 5-6 mínútur að koma Daníel frá borði og ekið var í forgangi með hann og Rakel á spítala, þar sem hann rankaði við sér tveimur dögum seinna á gjörgæslu. Þar dvaldi hann í níu sólarhringa og segir allt hafa verið til fyrirmyndar, vel um sig hugsað og starfsfólkið yndislegt.
Rakel vék ekki frá hlið hans og borðaði hvorki né svaf í fyrstu. Að lokum þótti lækni Daníels nóg um og kallaði til félagsráðgjafa til að hugsa um Rakel og voru henni útvegaðar máltíðir og gisting á nálægu gistiheimili.
Daníel á spítalanum í Dublin, degi eftir flugferðina afdrifaríku.
„Ég er bara enn að átta mig á hvað gerðist. Ég var á Spáni og svo man ég næst eftir mér á spítala í Dublin“
Flogakast á gjörgæsludeild
Áföllin voru þó ekki yfirstaðin, því Daníel fékk flogakast á spítalanum. „Ég þurfti að fara á salernið og taldi mig vera í standi til að fara einn. Það voru tvær konur á vakt og önnur gaf mér leyfi að fara,“ segir Daníel sem fékk flogakast á leiðinni til baka í rúmið, sló höfðinu í stól í fallinu og lenti með vinstri fótinn undir sér og þunga líkamans ofan á fótinn.
„Hann hafði ekki staðið upp í marga daga og mátti því ekki ganga einn, heldur þurfti að fá stuðning,“ segir Rakel.
Daníel kom til Íslands fyrr í vikunni og er þegar búinn að bóka skoðanir og rannsóknir. „Ég var hjá bæklunarskurðlækni í dag, fer í myndgreiningu á föstudag og hjartaómun fljótlega. Læknarnir úti vilja útiloka að flogaköstin tengist hjartanu.“
Í dag gengur Rakel um með lyfjapenna, en þau komu heim með fjóra slíka frá írska sjúkrahúsinu. „Mér finnst merkilegt að þeir séu ekki til hér heima,“ segir Daníel. „Ef ég fæ alvöruflogakast, þá eru mér einfaldlega gefin 5 milligrömm í hvora kinn með pennanum, kinnarnar nuddaðar og hringt strax á sjúkrabil. Í pennanum er sama lyf og notað er í sjúkrabílum hér.“
Hvað tekur við eftir lífsbjörgina? „Ég er bara enn að átta mig á hvað gerðist. Ég var á Spáni og svo man ég næst eftir mér á spítala í Dublin og það var rigning, þetta er allt slitrótt. Ég hef stamað mjög mikið, en það er farið að ganga til baka. Og ég hef aldrei sofið jafnmikið og núna, en ég næ að halda mér vakandi svona 10 tíma á sólarhring í tveimur skorpum,“ segir Daníel.
„Nú tekur við bataferli og þegar það er búið tekur við brjáluð smíði og að koma verkstæðinu í gott horf. Svo taka bara við skemmtilegir tímar og ég ætla að njóta lífsins með Rakel.
Ég vil koma sérstöku þakklæti til Hlyns, hjúkrunarfræðingsins sem ég veit engin deili á, starfsfólks Icelandair og bara allra um borð. Það héldu allir ró sinni, sem skiptir höfuðmáli við svona aðstæður, svo sjúklingurinn upplifi ekki panikástand og verði enn skelkaðri. Hlynur er algjör hetja og græjaði þetta eins og sannur fagmaður og það er honum að þakka að ég er hér í dag.“
Hlynur Davíð Löve er læknirinn sem bjargaði lífi Daníels. Hlynur sem er þrítugur fæddist með tvo hjartagalla og þurfti að gangast undir fjölda aðgerða sem barn og unglingur. Í dag er hann unglæknir við skurðlækningadeild LSH, þar sem hann hefur meðal annars notið leiðsagnar læknisins sem bjargaði lífi hans, Bjarna Torfasonar skurðlæknis.
Myndlistarkonan Karen Kjerúlf hefur opnað níundu einkasýningu sína í Energia í Smáralind.
„Ég hef alltaf haft ástríðu fyrir að skapa og skreyta,“ segir Karen, sem í marga áratugi hefur þróað myndlist sína. Eftir að hún kynntist olíunni var ekki aftur snúið.
„Ég tók að mér í fjöldamörg ár að mála andlitsmyndir í pastel eftir ljósmyndum. Seinna kynntist ég olíunni, sem ég nota mest í dag,“ segir Karen sem er búin að fara á mörg námskeið í málun hjá Myndlistaskóla Kópavogs og hjá ýmsum listamönnum.
Meginþema sýningarinnar núna er litadýrð, landslag og abstrakt.
Karen velur að vera með sanngjarna verðlagningu, því hún vill að sem flestir eigi kost á að eignast listaverk hennar. „Ég vil frekar mála mikið og gleðja sem flesta, enda stoppa flest verka minna ekki lengi hjá mér.“ Einnig málar hún myndir eftir sérpöntunum.
Þótt Guðrún Ögmundsdóttir glími nú við útbreitt krabbamein segist hún full þakklætis og stolt af því sem áunnist hefur.
Guðrún greindist með krabbamein um áramótin síðustu og er langt komin með lyfjameðferð við því. Hún segist þó ekki kvarta og það sé engin ástæða til að vorkenna henni neitt.
„Já, ég er með krabbamein, á ýmsum stöðum,“ segir hún. „Þetta uppgötvaðist svo seint. Ég hafði verið meira og minna hálflasin um tíma en samt auðvitað alltaf í vinnunni. Ég kláraði verkið sem ég var að vinna að um áramótin og eftir það versnaði mér hratt. Fyrst hélt ég að ég væri rifbeinsbrotin, en það var auðvitað ekki þannig. Meinið var búið að dreifa sér í beinin og á fleiri staði. Þetta er bara pakki sem maður fer í gegnum og ég er á æðruleysisskútunni hér. Mér finnst mér ekki nokkur vorkunn. Ég var yfirfélagsráðgjafi á krabbameinsdeild kvenna áður en ég fór í pólitíkina og það rifjast ýmislegt upp þegar maður er kominn þangað sjálfur. Það er alveg dásamleg þjónusta hérna við fólk með alvarleg veikindi, ég held það sé nánast einstakt. Þótt það sé ýmislegt annað að í ýmsum kerfum þá er utanumhaldið á krabbameinsdeildinni algjörlega til fyrirmyndar. Ég er mjög þakklát fyrir það.“
„Meinið var búið að dreifa sér í beinin og á fleiri staði.“
Guðrún er gift Gísla Víkingssyni, hvalasérfræðingi hjá Hafrannsóknarstofnun, og þau eiga tvö uppkomin börn og þrjú barnabörn. Hún segist aldrei myndu hafa getað gert allt það sem hún hefur afrekað ef hún hefði ekki haft það dásamlega bakland sem hann hafi veitt henni.
„Ég meina það í alvörunni,“ undirstrikar hún. „Ég veit ekki hvar ég væri ef ég hefði hann ekki. Við höfum verið saman í fjörutíu ár núna í október, en mér finnst eins og við höfum byrjað saman í gær. Þetta er alltaf jafngaman. Við höfum bæði ætíð haft gleðina í lífinu sem ferðafélaga og verið samhent í því.“
Í kvöld, laugardaginn 21. september, ætla Kórdrengir að ljúka sumrinu með balli í Ægisgarði, Eyjaslóð.
Dagskráin verður þéttskipuð og hefst með uppistandi Dóra DNA og Björns Braga. Næst stíga XXX ROTTWEILERHUNDAR á svið og halda stuðinu uppi.
DJ Krúzi þeytir svo skífum langt fram eftir nóttu. Húsið opnar klukkan 21. Enginn aðgangseyrir er á ballið og fríar veigar verða í boði á meðan birgðir endast.
|Hluti af hjálpargögnum sem íslenski hópurinn hefur safnað.|Rúnar fyrir miðri mynd ásamt nokkrum Íslendingum. Allir leggjast á eitt við hjálparstarfið
Mikil flóð urðu á Costa Blanca-svæðinu á Spáni í síðustu viku, þau verstu í 130 ár. Afleiðingarnar eru þær að fimm þúsund manns hafa misst heimili sín og sjö einstaklingar hafa fundist látnir.
„Það er þó talið líklegt að sú tala muni hækka, þar sem í mörgum húsanna á hamfarasvæðinu býr eldra fólk og ekki er vitað hvort allir íbúar komust út,“ segir Rúnar Ásþór Ólafsson sem búsettur hefur verið á svæðinu í fimm ár.
Á svæðinu sem verst varð úti búa um eitt þúsund Íslendingar og hafa flestir þeirra tekið þátt í hjálparstarfi á svæðinu í kjölfar flóðanna, bæði fullorðnir og börn, og margir þeirra sinnt hjálparstarfinu alla vikuna. Eftir hjálparbeiðni stjórnvalda hafa íbúar á svæðinu allir lagst á eitt við aðstoð og öll fyrirtæki sem geta hafa gefið starfsfólki frí úr vinnu til að sinna neyðaraðstoð. Segir Rúnar að mikill samtakamáttur sé á meðal Íslendingana. Hópurinn hefur safnað fé til að kaupa helstu nauðsynjar fyrir þá einstaklinga sem misst hafa heimili sín og allar veraldlegar eigur vegna flóðanna. „Við höfum tekið á móti fjárframlögum á veitingastaðnum Pablo´s International. Fyrir söfnunarféð höfum við keypt bleyjur, barnavörur, mat, hreinlætisvörur og fleira. Teppi, sængur og annað höfum við fengið að gjöf og gefið til nauðstaddra.“
Skólum hefur verið haldið opnum til að hýsa þann mikla fjölda einstaklinga sem eru í neyð. Margir bæir eru lokaðir vegna hættuástands.
Flóðin hófust seinnipartinn á föstudaginn í síðustu viku, á þeim tíma þegar flestir voru á heimleið frá vinnu og skóla. Sjálfur var Rúnar heima hjá sér. „Það hafði verið gefin út rauð viðvörun vegna yfirvofandi storms, en vegir hér og hús eru ekki byggð fyrir þetta veður, hér er sól 320 daga á ári,“ segir Rúnar og bætir við að ef flóðin hefðu átt sér stað síðar um kvöldið eða nóttina, hefði ástandið orðið mun verra og mannfallið meira.
Rúnar fyrir miðri mynd ásamt nokkrum Íslendingum. Allir leggjast á eitt við hjálparstarfið, bæði fullorðnir og börn.
Ný vá blasir við íbúum á svæðinu í kjölfar flóðanna. Skólp flýtur um allt með tilheyrandi óhreinindum og er varað við móskítófaraldri. Auk þess er hætta á veikindum, til dæmis vegna kulda.
„Það versta sem ég hef upplifað“
„Það er mikill reiði í íslenska hópnum yfir því að íslensk stjórnvöld hafi ekkert látið sig ástandið hér varða, en á Costa Blanca og í kring búa um fimm þúsund Íslendingar. Einnig hafa íslenskir fjölmiðlar lítið fjallað um það hörmulega ástand sem nú ríkir hér,“ segir Rúnar en bætir við að nálægar þjóðir hafi sinnt hjálparbeiðni með fjárframlögum og aðstoð. Spænski herinn og Rauði krossinn eru á svæðinu og sjá um að keyra hjálpargögn til nauðstaddra.
„Það er mikill reiði í íslenska hópnum yfir því að íslensk stjórnvöld hafi ekkert látið sig ástandið hér varða.“
Rúnar er ekki með á hreinu hve margir búa á svæðinu en segir að tala heimilislausra eftir hamfarirnar, fimm þúsund manns, sé mjög hátt hlutfall af heildaríbúafjölda.
Hluti af hjálpargögnum sem íslenski hópurinn hefur safnað.
„Ég verð að viðurkenna að ég beygði af þegar ég upplifði neyðina hjá fólki fyrsta daginn. Við fórum í skóla hér nálægt og þar stóðu flestir uppi allslausir, ekki með nein föt, mat eða aðrar nauðsynjar. Ég hef nú upplifað margt persónulega, en þetta er það versta sem ég hef upplifað,“ segir Rúnar. „Það jákvæða í hörmungunum er samhugur Íslendinganna sem standa saman í því að láta gott af sér leiða og hjálpa þeim sem þurfa.“
Hver kannast ekki við að fara inn í búsáhaldabúðir og fá valkvíða. Mikill fjölbreytileiki er í tegundum og efnum í pottum og pönnum. Algengustu efnin eru stál og ál eða blanda af hvoru tveggja.
Meginmunurinn er að ryðfrítt stál heldur sér vel og er ekki næmt fyrir efnum í matvælunum eins og ediki og ýmsum matvælum sem innihalda litarefni. Gallinn er hins vegar að stálið dreifir hitanum ekki eins vel um pönnuna og álið. Álið er aftur á móti næmt fyrir litsterkum matvælum og það sér fyrr á pönnunum. Mjög gott er að steikja á slíkum pönnum því hitinn leiðir mjög vel um allan flötinn og matreiðslan verður því auðveldari. Það eru kostir og gallar við hvorutveggja. Niðurstaðan er því að báðir kostirnir eru góðir og hver og einn verður að ákveða fyrir sig hvort hann velur.
Heimilisfélagið fyrir heimilið þitt
Við rákumst á vefsíðu sem selur einstaklega fallegar vörur fyrir heimilið og heitir því skemmtilega nafni, Heimilisfélagið. Þarna má finna eigulegar og vandaðar vörur frá Wishbone Design Studio, Sandquist, Forestrywool, Penco og Madam Stoltz. Alltaf gaman þegar nýjar verslanir bætast í hópinn og auðga verslunarþörfina hjá okkur hinum – og við kvörtum ekki.
Brettið á iði?
Sum bretti eiga það til að renna þegar verið er að vinna á þeim, það fer að vísu eftir efni brettisins og undirlagsins sem það er sett á en ef brettið hreyfist er alltaf hætta fyrir hendi. Auðveldlega er hægt að komast hjá því að brettið renni með því að bleyta eldhúsrúllupappír svolítið og leggja hann svo undir brettið áður en byrjað er að skera á því.
Vissir þú … að ef salt er sett út í vatn þegar kartöflur eru soðnar verður hýðið harðara og auðveldara að ná því af. Kartöflurnar verða þrátt fyrir það ekkert saltar á bragðið.
Kvikmyndin Agnes Joy verður frumsýnd í íslenskum bíóhúsum í næsta mánuði. Ein af stærstu stjörnum íslenskrar rappsenu, Kristinn Óli Haraldsson, betur þekktur sem Króli, fer með hlutverk í myndinni. Hann segist hafa skemmt sér konunglega við gerð hennar en viðurkennir að hann kvíði því að sjá sjálfan sig á hvíta tjaldinu.
„Ég hef ekki gert neitt í líkingu við þetta áður, leikið svona stórt hlutverk og ég veit ekki alveg hvernig ég á að haga mér og við hverju á að búast. Ég var nefnilega erlendis þegar tökuliðinu, leikurunum og aðstandendum var boðið á forsýninguna þannig að ég fer að sjá hana í bíó á sama tíma og allir aðrir, sem er skemmtilegt en líka mjög skerí. Ég á örugglega eftir að svitna. Það er eiginlega allt hræðilegt við þetta,“ segir Króli blátt áfram þegar hann er spurður hvort hann sé spenntur að sjá myndina.
Agnes Joy er þroskasaga mæðgna frá Skaganum. Myndin er í leikstjórn Silju Hauksdóttur en með helstu hlutverk fara Katla Margrét Þorgeirsdóttir, Donna Cruz, Þorsteinn Bachmann, Björn Hlynur Haraldsson og svo Króli, sem leikur Óskar, besta vin aðalpersónunnar. „Þau Agnes eru nánir vinir og Óskar er svona rödd skynseminnar í sambandinu, talar ekkert í kringum hlutina, heldur lætur allt flakka. Sem er ólíkt mér, ég er langt frá því að vera svona skynsamur,“ útskýrir Króli og hlær og játar að það hafi því komið sér vel að geta rætt persónuna við leikstjórann og handritshöfundana, það hafi hjálpað honum að skilja hana betur. „Auðvitað verður maður að finna sína nálgun, en ég veit ekki hvað ég hefði gert án þeirra.“
„… ég fer að sjá hana í bíó á sama tíma og allir aðrir sem er skemmtilegt en líka mjög skerí. Ég á örugglega eftir að svitna.“
Spurður hvernig það hafi komið til að honum bauðst hlutverkið, segist hann nú bara hafa fengið símtal sumarið 2018 og verið boðaður í prufu og farið vel stressaður í hana. „Svo var ég kallaður í aðra prufu. Þetta var nú ekkert í fyrsta sinn sem ég hef farið í gegnum það ferli,“ tekur hann fram, „þannig að ég gerði mér temmilegar væntingar. En eftir seinni prufuna var mér boðið hlutverkið, sem var geggjað.“
Og fannst þér ekkert mál að taka að þér svona stórt hluverk? „Jú, jú, maður er alltaf stressaður. Ég held að það hverfi aldrei, sama hversu reynslumikill maður verður. Þannig að ég ætla ekki að ganga svo langt að segja að þetta hafi verið auðvelt. Það hjálpaði að vera umkringdur fagfólki. Ég er þakklátur fyrir það.“
Leiklistin heillar
Þetta er þó langt í frá í fyrsta sinn sem Króli stendur fyrir framan myndavélar. Hann hefur leikið í myndböndum og er sem tónlistarmaður þaulvanur því að koma fram. Spurður hver sé helsti munurinn á þessu tvennu er hann fljótur til svars. „Öll þessi rútína sem fólst í því að keyra upp á Akranes, þar sem myndin var tekin upp síðasta vetur og vinna þar svo í marga tíma. Það er ólíkt því sem ég hef verið að gera. Svo má maður alveg gera mistök, þá er bara byrjað að taka upp á nýtt. Sem er til dæmis ekki hægt á sviði.“
Spurður hvort fyrri reynsla hafi hjálpað við gerð myndarinnar hugsar hann sig um. „Ég veit það ekki alveg. Ef ég á að segja eins og er þá held ég að kvikmyndaleikur sé frekar eitthvað sem komi með æfingunni. Ég held að enginn nái að slá allar keilur í fyrstu atrennu. Vonandi stóð ég mig bara bærilega. Það kemur í ljós.“
Það er þó auðheyrilegt að honum fannst gaman að leika í myndinni og þegar ég fer að spyrja meira út í það kemur upp úr kafinu að leiklist er eittvað sem Króli gæti vel hugsað sér að starfa við í framtíðinni. „Já, ég fékk örlitla leiklistarbakteríu sem krakki þegar ég lék í myndinni Bjarnfreðarson og svo í tveimur leikritum í Þjóðleikhúsinu. Ég finn alveg að þetta er eitthvað sem mig langar til að vinna meira við.“
Gætirðu hugsað þér að snúa þér alfarið að leiklist? „Ja, ég er nú ekki tilbúinn að segja það. Ég er ekki farinn að hugsa svo langt. Það var alla vega frábært að fá að leika í Agnes Joy. Ég stend í þakkarskuld við fólkið sem veitti mér það tækifæri og ég væri alveg til í að leika meira. Núna tek ég til dæmis þátt í söngleiknum We Will Rock You, sem er mjög gaman. Ég hef bara nóg að gera í bili og er mjög sáttur við það.“
Hljómsveitin Ryba var að senda frá sér splunkunýtt lag sem ber heitið Stalker.
Í laginu Stalker vinnur Ryba upp úr „sömplum“ og hljóðum úr nærumhverfi sínu og með margar svokallaðar „cut-ups“-aðferðir sem mynda hljóðheim lagsins.
Ryba samanstendur af góðum hópi tónlistarfólks úr jaðarsenunni á íslandi. Heimir Gestur Valdimarsson syngur og spilar á gítar, Laufey Soffía Þórsdóttir (Kælan Mikla) syngur, Andri Eyjólfsson (ANDI) sér um rafhljóð, Baldur Hjörleifsson spilar á bassa, Kormákur Jarl Gunnarsson á Moog-hljóðgervil og Sigurður Möller Sívertsen (Grísalappalísa), spilar á trommur.
Stalker er fyrsti „singúllinn“ af væntanlegri plötu sveitarinnar sem kemur út um næstu jól. Lagið er komið á allar helstu streymsiveitur.
Frysting á matvælum hefur marga kosti fram yfir aðrar geymsluaðferðir.
Frystiskápar og -kistur urðu vinsælar um miðja 20. öldina en vinsældir þeirra hafa aðeins minnkað með auknum opnunartíma verslana og meiri áherslu á ferskar vörur. Flestir eru þó með frystihólf í ísskápnum eða lítinn frysti og þeir sem búa fjarri byggð eru oft með stóra frystikistu. Frysting á matvælum hefur marga kosti fram yfir aðrar geymsluaðferðir þar sem bragðið breytist lítið og hægt er að frysta ýmsa matvöru í talsvert langan tíma. Hér eru nokkur góð ráð sem vert er að hafa í huga við frystingu matvæla.
Betra er að frysta litla skammta af mat vegna þess að ef frystingin er hröð þá myndast litlir vatnskristallar í matnum sem hefur lítil áhrif á bragðið þegar maturinn er þiðinn. Stórir skammtar af mat frjósa eðlilega hægar og því verða vatnskristallarnir stærri sem hefur meiri neikvæð áhrif á matinn þegar hann er þiðinn, hann getur orðið vatnskenndur og bragðminni.
Setjið aldrei heitan mat inn í frysti, reyndar gildir sama regla um kæliskápa. Betra er að láta matinn kólna alveg og setja hann svo í passlegar skammtastærðir inn í frysti.
Notið ávallt góð ílát, stökkt plast er ekki endilega best þar sem það getur brotnað. Best er að kaupa þar til gerð frystiplastbox.
Merkið ávallt boxin með frystitússi, skrifið hvernær maturinn var settur í frystinn og einnig hvað er í boxinu. Einnig er hægt að kaupa miða sem þola frost til að merkja boxin.
Reynið að stafla ekki boxunum saman þegar maturinn er frystur, betra er að hafa bil og rúm á milli svo maturinn frystist hraðar og sem minnstir kristallar myndist.
Hitastigið á frystinum ætti að vera á milli -18°C og -20°C.
Matvæli sem innihalda mikið magn sykurs eða alkóhóls frystast oft illa og því er miklvægt að hafa þau ekki lengi í frystinum, þetta á t.d. við um ís sem kristallast með tímanum sem hefur áhrif á bragð og áferð.
Hafið gott skipulag í frystinum svo að maturinn skemmist síður. Gott er t.d. að nota körfur sem auðvelt er að færa til. Einng er sniðugt að vera með gott kerfi og t.d. að setja alla ávexti á einn stað, kjöt á annan og eldaðar máltíðir á hinn þriðja og þar fram eftir götum.
Dj Story Light og Siggi Bahama ætla að halda uppi stuðinu á Vitatorgi í dag með því að þeyta skífum og spila tónlist sem vonandi allir krakkar ættu að geta dansað við.
Karl Kristján myndlistarmaður, sem er meðal annars þekktur fyrir að hafa málað framhliðina á bakaríinu Brauð og Co. á Vitastíg, mun skapa litríkan myndgjörning. Allir fá krítar til að skreyta gangstéttina í fallegum litum og boccia-boltar verða til staðar fyrir þá sem vilja spreyta sig í boccia. Þá verða Lurkar í boði Emmessíss. Viðburðurinn hefst á morgun, laugardag, klukkan 14 og stendur yfir til klukkan 17.
Arion banki undirbýr nú umtalsverðar skipulagsbreytingar sem verða kynntar á morgun eða á allra næstu dögum samkvæmt heimildum Mannlífs.
Benedikt Gíslason hefur látið til sín taka frá því hann hóf störf hjá Arion banka í júní og tilkynnt hefur verið um starfslok fjölda stjórnenda undanfarið. Mikill titringur hefur verið meðal starfsfólks bankans vegna þess. Mynd / Stjórnaráð
Mannlíf hefur heimildir fyrir því að allt að 80 manns verði sagt upp störfum nú fyrir mánaðarmótin hjá Arion banka og er það liður í yfirlýstri stefnu Benedikts Gíslasonar nýráðins bankastjóra Arion að auka arðsemi bankans. Í nýlegu viðtali við Fréttablaðið sagði Benedikt erfitt að horfa framan í hluthafa bankans þegar arðsemin væru undir áhættulausum vöxtum í landinu. „Á hverjum degi höfum við ekki verið að búa til verðmæti fyrir hluthafa heldur að rýra þau. Þessu þurfum við að breyta og laga”, sagði hann enn fremur. Þá hefur Benedikt einnig lýst því yfir innan bankans að markmið hans sé ekki að Arion banki verði stærsti bankinn og að arðsemi hluthafa skipti meira máli.
Útfærsla skipulagsbreytinganna er nú á lokametrunum og hefur Mannlíf heimildir fyrir því að stefnt sé að því að tilkynna um breytingarnar á morgun, mánudag. Nýtt skipurit mun þá líta dagsins ljós og í kjölfar þess verði ráðist í umfangsmiklar hópuppsagnir þar sem allt að 10 prósent starfsmanna bankans missa vinnuna nú fyrir mánaðarmótin.
Samkvæmt heimildum Mannlífs er það þó aðeins fyrsta skrefið í umræddum skipulagsbreytingum og talið er að enn fleiri starfsmenn missi vinnuna hjá bankanum á næstu mánuðum. Samkvæmt árskýrslu bankans fyrir árið 2018 er fjöldi stöðugilda Arion banka tæplega 800.
Í hverri viku tiltekur Mannlíf þá aðila sem átt hafa góða viku og slæma viku. Að þessu sinni eru það íslenskir listamenn og Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri sem komust á blað.
Góð vika Íslenskir listamenn
Um síðustu helgi bárust fregnir af því að Íslendingar tveir, Aron Hjartarson og Hildur Guðnadóttir, hefðu unnið til hinna virtu Emmy-verðlauna. Aron, sem er listrænn stjórnandi kvikmyndafyrirtækisins Framestore, hlaut verðlaunin fyrir 360 gráðu mynd sem tekin var samhliða heimildamyndinni Free Solo en Hildur bar sigur úr býtum fyrir bestu frumsömdu tónlistina, sem hún samdi fyrir sjónvarpsþættina Chernobyl. Margir bíða nú í eftirvæntingu eftir næstu fréttum af Hildi en hún á einnig tónlistina í kvikmyndinni Joker, sem hefur verið að gera það gott á kvikmyndhátíðum. Þá bárust fregnir af því eftir helgi að The Visitors, vídeóverk Ragnars Kjartanssonar, hefði verið valið besta verk 21. aldarinnar af The Guardian. Í verkinu koma við sögu níu íslenskir tónlistarmenn en þess má geta að The Weather Project, innsetning eftir Ólaf Elíasson, vermir 11. sæti listans. Þrusugóð vika það!
Slæm vika Haraldur Johannessen
Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri hefur ekki átt sjö dagana sæla og virðist ekki hátt skrifaður meðal margra kollega sinna. Haraldur hefur löngum sætt gagnrýni fyrir framgöngu sína í starfi; aðgerðir og aðgerðaleysi, en átökin meðal laganna varða hafa magnast síðustu misseri og er nú svo komið að Ríkisendurskoðun hefur ákveðið að gera stjórnsýsluúttekt á Embætti ríkislögreglustjóra. Um síðustu helgi birtist viðtal við Harald í Morgunblaðinu þar sem hann hélt því meðal annars fram að óvinsældir hans mætti rekja til þess að hann væri þeirrar skoðunar að sameina ætti öll lögregluembætti landsins í eitt. Var hann nokkuð skýr um það að fækka mætti verulega meðal yfirmanna lögreglunnar. Í viðtalinu lét Haraldur einnig hafa eftir sér yfirlýsingu sem flestir skildu sem svo að kæmi til þess að hann yrði látinn taka pokann sinn myndi hann sjá til þess að aðrir fylgdu á eftir en dró hann heldur úr eftir helgi og sagði orð sín tekin úr samhengi. Dómsmálaráðherra hefur sagt ástandið óviðunandi og staða ríkislögreglustjóra virðist heldur ótraust eins og sakir standa.
Ýmis áhugaverð ummæli voru látin falla í vikunni. Þetta eru nokkur þeirra.
„Þessi samningur er ekkert annað en tvísköttun á fólkið í landinu.“
Vigdís Hauksdóttir, oddviti Miðflokksins í borgarstjórn, fer hörðum orðum um nýjan samgöngusamning.
„Íslenskan á nú meir undir högg að sækja en nokkru sinni fyrr. Við eigum ekki að sætta okkur við það að fólk sem vinnur verslunar- og þjónustustörf á Íslandi tali ekki íslensku þó ekki væri nema öryggisins vegna.“
Jón Magnússyni hæstaréttarlögmanni finnst mikið öryggisatriði að starfsfólk verslana tali íslensku.
„Svívirðilegar aðferðir í valdatafli.“
Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri segir aðför í gangi til að hrekja hann úr embætti ríkislögreglustjóra.
„Það er eins og honum líði eins og hann sé hafður einn úti í horni og enginn vilji lengur leika við hann.“
Arinbjörn Snorrason, formaður Lögreglufélags Reykjavíkur, um ummæli Haralds.
„Ef að ríkislögreglustjóri veit af spillingu innan lögreglunnar ber honum skylda til þess að tilkynna slíkt.“
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata.
„Það hefur ekkert komið fram sem bendir til þess að spilling sé útbreidd innan lögreglunnar. Það er mikilvægt að hafa í huga að innan lögreglunnar er unnið mikið og gott starf.“
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra.
„Ég get ekki séð að við þingmenn Sjálfstæðisflokksins getum stutt stjórnarsamstarf sem fer fram með þessum hætti. Það er best að gera grein fyrir því strax.“
Jón Gunnarsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, segir aðferðarfræði Guðmundar Inga Guðbrandssonar umhverfisráðherra við friðlýsingar ekki standast skoðun. Ráðherra fari ekki eftir lögum.
„Ég er ósammála því að þarna sé ég ekki að fara að lögum. Ef við skoðum það sem kemur að friðlýsingum gegn orkunotkun, þá eru það þau svæði sem Alþingi ákvað að yrðu friðlýst árið 2013. Ég var ekki á Alþingi þá.“
Guðmundur Ingi Guðbrandsson umhverfisráðherra.
„Kostar að leyfa græðginni að ráða för.“
Sólveig Anna Jónsdóttir, formaður Eflingar, segir álagið á bráðamóttöku Landspítalans vera afleiðingar nýfrjálshyggju.
„Endurskoða þarf núverandi kerfi skóla án aðgreiningar. Ekki dugar að vera sammála um stóru drættina þegar ljóst er að okkur er að mistakast.“
Kolbrún Baldursdóttir, oddviti Flokks fólksins í borgarstjórn.
Halla Sigrún Mathiesen var kjörin formaður SUS á 45. sambandsþingi Sambands ungra sjálfstæðismanna sem fram fór núna um helgina.
Páll Magnús Pálsson var kjörinn varaformaður.
Bæði eru þau börn þekktra Sjálfsstæðismanna, sem áberandi hafa verið í samfélaginu um árabil.
„Það er verulega gaman að sjá svona öfluga manneskju taka við þessu mikilvæga og góða félagi. Hún er kjörin ásamt öflugu fólki frá öllu landinu sem gefur sig í ungliðstarf Sjálfstæðisflokksins. Það er okkur þingmönnum og ráðherrum afar mikilvægt,“ skrifar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra á Facebook-síðu sinni og birtir með mynd af þeim Höllu Sigrúnu. „Til hamingju Halla Sigrún, Páll Magnús og aðrir ungir sjálfstæðismenn. Á sama tíma vil ég þakka Ingvari Smára og fyrri stjórn fyrir.“
Halla Sigrún er 21 árs, hagfræðingur og einnig með BA gráðu í stjórnmálafræði og sögu. Hún starfar hjá Arion banka. Faðir hennar er Árni Mathiesen, fyrrum sjávarútvegs-og fjármálaráðherra Sjálfstæðisflokksins.
Páll Magnús er 23 ára, lögfræðingur og stundar hann meistaranám við Háskóla Íslands. Faðir hans er Páll Magnússon þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Kærasta Páls Magnúsar er Anna Ýr Johnson Hrafnsdóttir, lögfræðinemi og flugfreyja, dóttir Ágústu Johnson og Hrafns Franklin Friðbjörnssonar. Eiginmaður Ágústu er Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra.
Listamenn með kvíða er yfirskrift sýningar sem hefur verið sett upp í Núllinu, Bankastræti, í tilefni af 40 ára afmæli Geðhjálpar.
Að sýningunni standa Almar S. Atlason, Jakob Veigar Sigurðsson, Kristín Mjöll Bjarnad Johnsen, María Oddný, Melkorka Helgadóttir, Ólöf Rún Benediktsdóttir, Solveig Pálsdóttir, Steinn Kristjánsson, Vigdís Hlíf Sigurðardóttir, Ýmir Grönvold og Heiðrún G. Viktorsdóttir, sem eiga öll sameiginlegt að kljást við kvíða af ýmsu tagi og tilheyra Facebook-hópnum Listamenn með kvíða. Sýningarstjórar eru Guðrún Heiður Ísaksdóttir og Sólbjört Vera Ómarsdóttir. Sýningin lýkur í dag. Sjón er sögu ríkari.
Ragnheiður Sveinbjörnsdóttir hefur alltaf notið þess að vera úti í náttúrunni og hreyfa sig á hlaupum, í hjólreiðum eða í hestamennsku. Eftir að hún fór að hlaupa markvisst fyrir nokkrum árum hafa utanvegahlaupin heillað hana og nýlega gerði hún sér lítið fyrir og vann Hengil Ultra, 100 km utanvegahlaup.
„Mér finnst gaman að mæta í keppni af því að maður hittir alltaf svo marga, þetta er ekki bara keppni heldur líka félagsskapurinn.“ Mynd / Hallur
„Ég byrjaði fyrst að hlaupa í menntaskóla, bæði vegna þess að á þeim tíma voru kröfur um að fólk hreyfði sig eitthvað og pressa á að maður liti vel út,“ segir Ragnheiður sem er 37 ára gömul. Eftir að hafa hlaupið af og til og hætt ítrekað fór hún að hlaupa reglulega árið 2005 og fyrir sjö árum skráði hún sig í hlaupahóp.
„Ég hef alltaf verið sjálfstæð og fundist gott að geta hreyft mig ein og á mínum eigin forsendum. En það er líka meiriháttar að hlaupa með hópi og kynnast fólki með sömu áhugamál. Sumir hlaupafélagar mínir vita líka töluvert meira um mig en margir aðrir því lengri hlaup geta verið mjög góður sálfræðitími.“
Ragnheiður byrjaði að hlaupa utanvegar fyrir 3-4 árum og hefur núna í eitt ár hlaupið með hópnum Náttúruhlaup. „Ég hleyp og tek þátt í keppnum í bæði götuhlaupum og utanvegahlaupum, þó að þau síðari hafi yfirtekið allt þetta sumar,“ segir Ragnheiður og bætir við að hún hafi tekið þátt í 5 og 10 km götuhlaupum, en ekki unnið stór afrek á því sviði. Hún hefur einnig tekið þátt í hálf- og heilmaraþonum og segist ágæt í því. Hún hefur þrisvar verið hraðastjóri í Reykjavíkurmaraþoninu og segir það rosalega skemmtilegt og alveg meiriháttar að upplifa stemninguna sem þar er.
Kílómetratalan ein og sér segir ekki til um erfiðleikastigið
Ragnheiður segir marga hlaupa 100 km hlaup og það hafi verið gaman að kynnast þeim hópi, „því fyrir nokkrum árum vissi ég ekki að það væri til fólk sem hleypur 100 km.“ Hún bætir jafnframt við að kílómetrafjöldinn einn og sér segi ekki til um erfiðleikastig hlaups, hvort sem er á malbiki eða utanvegar.
„Lengri hlaup geta verið mjög góður sálfræðitími“
„Mér finnst álagið minna á líkamann í utanvegahlaupum af því að undirlagið er ekki alltaf það sama, ýmist hart eða mjúkt og maður er því ekki alltaf í sama takti. Það er fólk sem hleypur 100 km hlaup á malbiki, en það heillar mig ekki. Utanvegar ferðu upp brekku og þá hægir á þér, eins og í 100 km þá gengur maður upp brekkurnar. Þú ert löglega afsakaður í utanvegahlaupinu að hægja stundum ferðina, götuhlaupið krefst jafnari hraða. Utanvegahlaup eru líka einhvern veginn allt öðruvísi jafnvel þótt mann langi til að allt gangi ótrúlega vel og sigri hlaupið þá upplifir maður líka svo mikið á leiðinni og hleypur á allt annan hátt.“
Sigrum utanvegar raðað inn í sumar
Sigurinn í Hengli er ekki sá eini sem Ragnheiður vann í sumar því hún tók tvo aðra: Tvöföld Vesturgata, 45 km hlaup, sem fór fram í vestfirsku Ölpunum eða skaganum milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar, stundum kallaður Fjallaskaginn og Esja Ultra.
„Þar hlaupum við upp Kerhólakamb og svo niður hann aftur og tökum dalinn sem er upp að Steini, svo upp á topp, langa leið niður og hana aftur upp og svo tvisvar í viðbót upp að Steini. Maður fer svona fimm sinnum upp,“ segir Ragnheiður og bendir á að það sé meiri hækkun í því 45 km hlaupi en í 100 km Hengilshlaupinu. Hún leggur áherslu á að þó að gaman sé að vinna hlaup, þá er það ekki aðalmarkmiðið, heldur frekar gleðin við að taka þátt, stemningin í hlaupinu og það að hitta og kynnast fólki. Ragnheiður hefur líka hlaupið erlendis og tók þátt í heimsmeistaramótinu í utanvegahlaupum í fyrra á Spáni, 88 kílómetra vegalengd. „Mér gekk bara vel, það voru engin met slegin en þetta var bara mjög gaman. Ég kláraði fyrst íslenska kvenna og fannst það ótrúlega skemmtilegt. Ég var ákveðin eftir það að hlaupa næst 100 km.“
Ragnheiður er önnur konan til að sigra 100 km hlaupið, sú fyrsta var Elísabet Margeirsdóttir árið 2017, en þá var vegalengdin í boði í fyrsta sinn. Árið 2018 keppti engin kona. „Í ár voru þær nokkrar, en það sem er merkilegt við árangur Ragnheiðar er að hún var í 2. sæti af öllum. Tíminn hennar var og er brautarmet í 100 km hlaupi kvenna í Hengil Ultra Trail,“ segir Einar Bárðarson, framkvæmdastjóri hlaupsins.
„Þeim fannst aðallega töff að ég fékk bikar“
Ragnheiður er umsjónarkennari í 2. bekk í Húsaskóla í Grafarvogi, en hún hefur starfað sem kennari í 12 ár. Hún segir að nemendur hennar hafi fengið veður af því að hún hefði unnið Hengil. „Þau voru spennt yfir því og spurðu hvort ég hefði fengið bikar, þeim fannst það mikilvægast af öllu og þau báðu fallega um að fá að skoða hann þannig að hann fór með í vinnuna einn daginn. Þeim fannst aðallega töff að ég fékk bikar.“
Ragnheiður hleypur ekki bara, hún er líka í hestamennsku, hjólreiðum og spinning, ýmist ein, með eiginmanninnum, Þorkeli Guðjónssyni, eða með dætrum þeirra þremur, sem eru á aldrinum 8-16 ára. Hún hefur fjórum sinnum tekið þátt í WOW-Cyclothon, vann fyrsta árið með hópi kvenna úr Mosfellsbæ, Team Spinnegal. Í þriðja skiptið hjólaði hún með Hjólakrafti. „Þá tók ég tvær eldri dætur mínar með og þetta er eitt það merkilegasta og skemmtilegasta sem við höfum gert saman. Mér finnst alltaf ótrúlega skemmtilegt að taka þátt í þessari hjólreiðakeppni.“
Hún segist ekki alveg hafa kjarkinn til að keppa í götuhjólreiðum, „þér má ekki mikið fipast til vinstri eða hægri í slíkum troðningi.“ Hins vegar tekur hún þátt í götuhlaupum, sem fara fram allt árið. „Það er gaman að mæta í þær keppnir, til dæmis Powerade-mótaröðina sem fer fram annan hvern fimmtudag frá október til mars.“
Ragnheiður og dæturnar þrjár. „Ég hef verið hestastelpa alla tíð. Og hef náð að njóta hestanna með stelpunum mínum og svolítið með eiginmanninum.“ Mynd / Aðsend
Síðan 2016 hefur Ragnheiður einnig verið í spinning og hefur hjólað ýmist inni eða úti. „Ég er stolt af mér því síðasta vetur tókst mér að hjóla í vinnuna í 113 daga, 5 kílómetra úr Breiðholti í Grafarvog og síðan sömu vegalengd heim aftur. Ég stefni á 100 daga í vetur.“
Þótt Ragnheiður sé dugleg að hreyfa sig passar hún að taka minnst einn dag í viku í pásu. „Ég hef reynt það síðasta árið. Stundum er það föstudagur, af því oft tek ég svokallaða samlokuæfingu um helgar, það er langa æfingu á laugardegi og aðra á sunnudegi. Maður finnur bara hvaða dagur hentar til að vera kyrr.“
Hverju þakkar þú helst þennan frábæra árangur? „Ég hljóp löngu æfingarnar mínar með Náttúruhlaup hægar en ég hef gert áður og ég held að það hjálpi til við árangur.“
En mataræðið, hugsar þú mikið um það? „Það er eiginlega ekki hægt að skrifa neitt heilsutengt við mataræði mitt, ég borða mikið af hollum mat og stundum borða ég líka mikið af óhollum mat. En kannski er næsta skref að taka mataræðið í gegn ef ég vil verða enn hraðari.“
Ragnheiður kemur í mark í Hengil Ultra Trail. Mynd / Einar Bárðarson
Aðspurð um hvort að henni finnist hlaupaáhugi landsmanna hafi aukist svarar Ragnheiður játandi og segir mikla vakningu hvað utanvegahlaupið varðar. „Við hér á höfuðborgarsvæðinu erum mjög heppin með staði til að hlaupa og æfa okkur á. Öskjuhlíðin, þar er hægt að þræða stíga í marga kílómetra og þú hleypur aldrei sama stíginn. Sjálf hleyp ég mikið í Elliðaárdalnum. Heiðmörk er meiriháttar, svo alls staðar í kring, fellin í Mosfellsbæ, svæðið kringum Hvaleyrarvatn og Hafnarfjörð, Vífilsstaðavatn og svæðið þar, þó að við eigum heima á höfuðborgarsvæðinu búum við vel að æfingasvæði fyrir utanvegahlaup.
Mín aðaláhersla er að njóta og hafa gaman og mér hefur tekist að gera það í gegnum þetta allt saman og stundum stend ég mig ótrúlega vel og er framarlega en það er ekki aðalmarkmiðið því þetta er svo ótrúlega skemmtilegt. Ég kynnist svo frábæru fólki og manni líður líka svo vel með sjálfan sig.“
Ragnheiður Tryggvadóttir, vöruhönnuður og skríbent á auglýsingadeild Vísis, er sólgin í ævisögur, drama og krimma. Hér segir hún frá þeim bókum sem hafa haft einna mest áhrif á hana.
Heillandi flökkulíf
„Bækurnar um Heiðu og Húsið á sléttunni koma strax upp í hugann. Ég tengdi sérstaklega við Heiðusögurnar þar sem söguhetjan er nafna mín og sveitalubbi eins og ég. Fleira áttum við þó kannski ekki sameiginlegt. Ég hafði til dæmis ekki komið til stórborgar þegar ég var að lesa sögurnar um Heiðu og fannst hún dálítið vanþakklát að una sér ekki í Frankfurt. Flökkulífið á Ingalls-fjölskyldunni um Norður-Ameríku fannst mér merkilegt og gaman að lesa lýsingarnar á daglegum verkum og hvernig þau komust af. Mér fannst þau stanslaust vera að troða hálmi í dýnurnar sínar.“
Enginn dans á rósum
„Allt önnur Ella, ævisaga eða þroskasaga Elínar Þórarinsdóttur, eftir Ingólf Margeirsson, var fyrsta ævisagan sem ég las og hafði heilmikil áhrif á mig, kannski af því að ég var ekki nema ellefu ára þegar ég las hana. Þessi bók er auðvitað fullorðins, lífshlaup Elínar var ævintýralegt en enginn dans á rósum. Þarna segir frá heimi áfengis og ofbeldis og ýmsu svakalegu sem ég hafði engan þroska til að lesa. Mér fannst merkilegt að þetta væri alvöru en ekki skáldað og var gáttuð á því að einhver skildi fást til að segja svona frá, en heilluð um leið. Þarna uppgötvaði ég að ævisögur eru auðvitað mest spennandi sögurnar.“
Átakanlegar bækur
„Ég er sökker fyrir mannlegu drama og sögulegum skáldsögum og bækurnar Bókaþjófurinn, eftir Markus Zusak og All the light we can not see, eftir Anthony Doerr, sátu lengi í mér eftir lesturinn. Í báðum þessara bóka er sögusviðið átakanlegt og persónurnar margslungnar, venjulegt fólk sem reynist búa yfir ótrúlegum kjarki og styrk á voveiflegum tímum seinni heimsstyrjaldarinnar þegar minnstu mistök geta kostað fólk lífið.“
Mótmæli við Landsbankann vefna Borgunar. Mynd / Þórður Snær Júlíusson
Í nýjasta tölublaði Mannlífs er sagt frá þeirri gagnrýni sem hefur verið á byggingu nýrra höfuðstöðva Landbankans. Það eru þó ekki einungis húsnæðismál sem hafa truflað ráðamenn í rekstri Landsbankans. Það hafa launamál líka gert og í þeim hafa stjórnvöld raunverulega beitt sér.
Í lok árs 2016 var tekin pólitísk ákvörðun um launakjör ríkisforstjóra undan kjararáði og til stjórna fyrirtækjanna, sem eru pólitískt skipaðar. Sú breyting tók gildi um mitt ár 2017. Benedikt Jóhannesson, sem þá var fjármála- og efnahagsráðherra, sendi bréf til stjórna allra fyrirtækja í ríkiseigu í aðdraganda þeirrar yfirfærslu. Þar beindi hann þeim tilmælum til þeirra að stilla öllum launahækkunum forstjóra í hóf. Stjórnarformenn stærstu fyrirtækjanna, meðal annars ríkisbanka, voru auk þess kallaðir á fund ráðherrans síðsumars þetta ár til að brýna fyrir þeim að virða tilmæli hans.
Margar stjórnir hunsuðu tilmælin og hækkuðu laun æðstu stjórnenda sinna um tugi prósenta. Engin laun ríkisforstjóra hækkuðu hlutfallslega meira en bankastjóra Landsbankans, eða um 82 prósent í 3,8 milljónir króna á mánuði.
Í febrúar 2019, þegar kjaraviðræður stóðu sem hæst, sendi Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, bréf til Bankasýslu ríkisins þar sem hann óskaði þess að hún kæmi því með afdráttarlausum hætti á framfæri við stjórnir ríkisbankanna Íslandsbanka og Landsbankans að „ráðuneytið telji að bregðast eigi við þeirri stöðu sem upp er komin með tafarlausri endurskoðun launaákvarðana og undirbúningi að breytingum á starfskjarastefnum, sem lagðar verði fram á komandi aðalfundum bankanna.“
Í mars brást bankaráð Landsbankans við þessum tilmælum og lækkaði laun bankastjórans niður í 3.503 þúsund krónur.
Mynd/Unnur Magna|„Það var iðulega gefið í skyn að konur væru lélegri starfskraftar í fyrirtækjum en karlar og það endaði með því að ég setti mér það markmið að gera það sem ég gæti til að stuðla að því að karlmenn yrðu jafnlélegir starfskraftar og konur
Guðrún Ögmundsdóttir hefur alla sína ævi barist fyrir réttindum minnihlutahópa og þeirra sem minna mega sín. Í sumar hlaut hún fálkaorðuna og á sunnudaginn verður hún sæmd heiðursmerki Samtakanna ’78 fyrir baráttu sína. Hún segist þakklát fyrir viðurkenninguna en besta hrósið sé þegar fólkið sem hún hefur verið að berjast fyrir líti á hana sem eina úr hópnum.
Eitt af því sem fylgt hefur Guðrúnu í gegnum hennar pólitíska feril er það orðspor að hún eigi auðvelt með að vinna með fólki úr öllum flokkum og vera í góðum samskiptum við það. Það var til dæmis til þess tekið hvað hún og Davíð Oddsson ættu gott samstarf á sínum tíma. Hver er galdurinn á bak við það?
„Fólk er bara fólk,“ segir hún. „Ef við þorum að leyfa réttlætinu að tala og reynum að vera svolítið skýr og mennsk í því þá er mjög auðvelt að fá fólk í lið með sér. Ég vil meina að ef maður þorir að vera þar þá þarf ekkert að lúta einhverjum gamaldags lögmálum. Málin eru, að mínu viti, stærri en maður sjálfur og lúta ekki að mínu egói. Þetta snýst ekki um rassinn á mér heldur um það sem þarf að breyta og laga fyrir aðra. Það er mitt leiðarljós og hefur alltaf verið. Við Davíð vorum til dæmis mjög fínir félagar, fyrst þú nefnir hann sérstaklega. Hann var náttúrlega borgarstjóri þegar ég kom inn í borgarstjórn og ég auðvitað vann bara með honum. Það er alveg vandalaust fyrir mig að vinna með alls konar fólki, mér finnst fólk yfirleitt skemmtilegt og gott. Ég er ekkert að gera því upp einhverjar skoðanir fyrirfram, það verður alltaf að ræða málin.“
Í prófkjöri til alþingiskosninga 2007 missti Guðrún sæti sitt á listanum og hætti á þingi. Og segist þakka guði fyrir þá forsjón.
„Þetta var rétt fyrir hrun og ég þekki sjálfa mig það vel að ég veit að ég hefði aldrei getað staðið í því sem þar gerðist,“ segir hún. „Mér fannst það svo hræðilegt. Sem betur fer stoppaði forsjónin mig af svo ég þurfti ekki að taka þátt í því. Mér finnst ekkert mál að fólk sé ósammála en ég vil alltaf að fólk sé málefnalegt.“
„Auðvitað var ég hippi. Ég get svarið að ég fór ekki í brjóstahaldara fyrr en ég var komin á þing.“
Spurð hvort hún hafi ekki verið hippi á yngri árum hnussar Guðrún eins og þetta sé fáránegasta spurning sem hún hafi heyrt.
„Auðvitað var ég hippi,“ segir hún hneyksluð. „Ég get svarið að ég fór ekki í brjóstahaldara fyrr en ég var komin á þing. Þá sagði einhver góðlátlega við mig: „Guðrún, ertu ekki í brjóstahaldara?“ Ég svaraði neitandi, mér fyndist það svo leiðinlegt að ég þyldi það ekki. Þá sagði viðkomandi að hann héldi nú samt að ég ætti að fara í brjóstahaldara fyrst ég væri komin á þing. Ég hlýddi því en fór auðvitað úr honum um leið og ég var komin heim,“ bætir hún við og skellihlær.
Eftir þingsetuna varð Guðrún tengiliður ríkisins við fólk sem hafði verið vistað á vistheimilum þess sem börn og verið var að ræða um sanngirnisbætur til. Var það ekki erfið vinna?
„Þú getur rétt ímyndað þér það,“ segir hún og andvarpar. „Ég hálfdrap mig á þeirri vinnu, ég sé það núna. Þetta var alveg rosalega stórt verkefni og það skipti öllu máli að reyna að vinna það inn í sátt. Þarna var svo mikið af tilfinningum og sársauka og farið í stórt og mikið uppgjör. Ég er mjög sátt við útkomuna þótt peningar bæti auðvitað aldrei neina líðan. Þetta var í rauninni leið ríkisvaldsins til þess að biðjast afsökunar með því að bjóða bætur. Þetta voru ofboðslega mörg heimili og svo sem ekki allt slæmt sem þar gerðist en það má heldur ekki gleyma að þetta var í samræmi við hugmyndafræði þess tíma og sumt af því er erfitt að setja í nútímasamhengi. Þetta var dálítið einstigi sem maður þurfti að feta. Ég tók eitthvað á milli tólf og fimmtán hundruð viðtöl og gaf mig alla í að ná sambandi við skjólstæðingana. Mesta hrósið sem ég fékk fyrir þá vinnu var þegar einn skjólstæðingurinn sem var alveg á götunni spurði mig hvort ég hefði verið lengi á götunni. Ég sagði honum að ég væri svo heppin að ég hefði nú aldrei verið þar og þá sagði hann: „Já, en þú skilur okkur svo rosalega vel.“ Ég hef ekki fengið betra hrós en það, þetta jafnast alveg á við fálkaorðuna. Og það var þessi saga sem poppaði upp í hjarta mínu þegar var hringt í mig út af fálkaorðunni. Svona margar gullstundir átti ég í þessu starfi, það er ómetanlegt.“
Nú virðast stjórnvöld ætla að fjármagna nauðsynlegar vegaframkvæmdir með veggjöldum, ekki síst á höfuðborgarsvæðinu. Það er í senn óréttlát og óhagkvæm leið til tekjuöflunar.
Veggjöld eru óréttlát vegna þess að þau leggjast með mestum þunga á lágtekjufólk, sem þarf að nota bíl til að sækja vinnu og koma börnum á leikskóla og í frístundastarfsemi.
Veggjöld eru flöt krónutala sem er mun hærra hlutfall launa hjá 350 þúsund króna launamanni en hjá hálaunafólki, þar sem það er hverfandi.
Hálaunamenn (stjórnendur, atvinnurekendur og fjárfestar) aka oft á fyrirtækjabílum og þurfa þá ekki sjálfir að greiða slík gjöld.
Láglaunafólk sem flytur í úthverfi til að komast í ódýrara húsnæði mun tapa ávinningi af ódýrara húsnæði þar með því að veggjöldin leggjast með miklum þunga á þau, þegar þau aka til vinnu á álagstíma (ekki síst ef gert er ráð fyrir hærri gjöldum á álagstímum).
Í lífskjarasamningunum 2019 var samið um 10 þúsund króna skattalækkun til lágtekjufólks. Veggjaldaálagning gæti falið í sér 20 til 40 þúsund króna kostnaðaraukningu á mánuði (skv. mati FÍB). Það tekur þá skattalækkunina til baka – og vel það. Slík niðurstaða hlyti að teljast gróf svik á lífskjarasamningnum, jafnvel hnífstunga í bakið!
Veggjaldaleiðin flytur í reynd byrðar af fjármögnun innviðaframkvæmda af hátekjufólki yfir á lægri og milli tekjuhópa.
Veggjöld eru einnig óhagkvæmari tekjuöflun en notkun tekjuskattskerfisins. Þeim fylgir mikill stofnkostnaður eftirlits- og rukkunarkerfis, auk umtalsverðs rekstrarkostnaðar.
Fjármögnun í gegnum tekjuskattskerfið felur hins vegar ekki í sér neinn viðbótarkostnað.
Þannig væri bæði hagkvæmt og eðlilegt að fjármagna vegaumbætur með hækkun fjármagnstekjuskatts (sem er óvenju lágur hér á landi).
Þá eru ónefndir miklir tekjuöflunarmöguleikar ríkisins með hærri auðlindagjöldum, komugjöldum á ferðamenn (sem eru mjög fyrirferðamiklir á vegunum), auðlegðarskatti og loks með því að taka duglega á skattaundanskotum, sem nema um 100 milljörðum á ári hverju.
Það er því engin þörf á að leggja á veggjöld innan höfuðborgarsvæðisins eða annars staðar.
Ástæða er líka til að vara stjórnvöld við þeirri leið, því hún verður afar óvinsæl.
Auk þess getur almenn álagning veggjalda leitt til uppsagnar lífskjarasamningsins strax á næsta ári, því hún myndi fela í sér umtalsverða kjaraskerðingu launafólks og svik á loforðum stjórnvalda um skattalækkun til lágtekjufólks.
Höfundur er prófessor við HÍ og sérfræðingur hjá Eflingu-stéttarfélagi.
Daníel Örn Wirkner Jóhannesson
Mynd / Hallur Karlsson
Daníel Örn Wirkner Jóhannesson gullsmiður var hætt kominn um borð í vél Icelandair í byrjun september þegar hann fékk flogakast yfir Atlantshafinu í 20 þúsund feta hæð. Lífi hans var bjargað með skjótum viðbrögðum læknis og hjúkrunarfræðings, en aðeins nokkrar mínútur skildi milli lífs og dauða.
Blaðamaður heimsótti Daníel og Rakel Dögg Þorvarðardóttur Tamimi, unnustu hans, á heimili þeirra. Hann er augljóslega dauðþreyttur og enn að ná sér eftir lífsreynsluna, þrátt fyrir að tvær vikur séu liðnar frá atvikinu.
„Ég man eftir því að við gengum samferða lækninum og fjölskyldu hans upp rampinn inn í vélina. Sonur hans var eitthvað órólegur og ég grínaðist svona í honum sem róaði hann aðeins. Síðan man ég næst eftir mér þar sem ég vaknaði tveimur sólarhringum seinna á gjörgæsludeild á spítala í Dublin,“ segir Daníel. Þar á hann við Hlyn Davíð Löve skurðlækni og fjölskyldu hans, en það var Hlynur sem bjargaði lífi Daníels um borð í vélinni.
Daníel og Rakel kynntust fyrst fyrir mörgum árum en hittust aftur á Tinder-stefnumóti í byrjun árs. „Ég var ekki búinn að átta mig á að þetta væri hún. Hjartað í mér stoppaði í nokkrar sekúndur þegar ég áttaði mig á hver hún væri og ég fann hvernig ég roðnaði. Og þegar ég keyrði heim hugsaði ég: Það er ekki séns að ég fari að sleppa henni. Sjö mánuðum seinna eru þau trúlofuð og sammála um að þeim hafi verið ætlað að hittast aftur. Mynd / Hallur Karlsson
„Þetta stóð mjög tæpt og írsku læknarnir segja að þetta hafi verið mínútuspursmál“
Fyrirburi sem var ekki hugað líf
Daníel er fæddur árið 1984 í Vestmannaeyjum og var fyrirburi, fæddur tveimur og hálfum mánuði fyrir tímann. „Ég átti í raun ekki að fá að lifa. Á þessum tíma var nýbúið að kaupa hitakassa í Eyjum og það var hringt í afa minn sem var rafvirki og honum sagt að drífa sig og koma og tengja kassann, drengurinn væri á leið í heiminn og í sjúkraflug. Síðan var flogið með mig í kassanum á sjúkrahús til Reykjavíkur.“
Daníel braggaðist og flutti ungur til Reykjavíkur. Á sama tíma og hann stundaði nám í Borgarholtsskóla, byrjaði hann að spila sem plötusnúður og tók síðan þátt í stofnun hljómsveitarinnar Igore, þegar hann er 17 ára. Sveitin varð feikna vinsæl og meðlimir hennar landsþekktir. „Maður lifði poppstjörnulífi og við vorum oft að grínast með hvað þetta væri klikkað. Maður fór ekki í Kringluna nema einhverjir hópuðust að manni. Þetta var mjög skemmtilegur tími, en skólinn fór nú eitthvað fyrir lítið.“
„Hrunið var flott ár“
Árið 2008 breyttist líf Daníels hins vegar til frambúðar þegar hann lenti í vinnuslysi og datt þrjá og hálfa metra niður af vinnupalli. „Eftir slysið þurfti ég að finna algjörlega upp á nýtt hvað ég ætlaði að gera í lífinu. Þarna var ég að vinna við skiltagerð, en ég er menntaður suðumaður í grunninn. Ég náði að klára það nám, svona með djamminu,“ segir Daníel.
Hann var á Grensásdeild LSH í fjórar vikur, óbrotinn en segist hafa slitið allt sem hægt var að slíta: „ökklann, hnéð og öxlina, það þurfti að færa til æðar og taugar og alls konar drasl.
Þarna stóð ég einn allt í einu árið 2008, ég hafði eignast þrjú börn, en skildi, og missti íbúðina, vinnuna og heilsuna. Það fór allt árið 2008, hrunið var flott ár.“
Varanlegar afleiðingar vinnuslyssins
Vinnuslysið hafði varanlegar afleiðingar fyrir heilsu, vinnu og líf Daníels. Flogaköstin eru afleiðingar þess, en fyrstu krampana fékk hann árið 2009 í aðgerð. „Ég fékk CRSD, sem er alvarlegur og mjög sjaldgæfur taugahrörnunarsjúkdómur. Allt eru þetta afleiðingar slyssins og mögulega voru gerð mistök í svæfingunni þá. Það er verið að skoða það án þess að sé hægt að fullyrða neitt þegar svona langur tími er liðinn og það er ekki verið að ásaka neinn, þetta er bara eins og það er. Ég hóf nám í gull- og silfursmíði og stundaði það á mínum hraða vegna veikindanna, ég missti vel úr skólanum annað árið, þá var ég endalaust í aðgerðum.“
Þegar hann var á Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum árið 2012 lenti hann í fyrsta hjartastoppinu. „Þar var ég í heimahúsi með vinum mínum í rólegri stemningu þegar ég fékk flogakrampa sem leiddi til þess að ég fór í öndunarstopp og síðar hjartastopp. Læknirinn sem tók á móti mér þegar ég fæddist var á vakt á sjúkrahúsinu í Eyjum og sagði við mig að hann vildi aldrei þurfa að upplifa þetta aftur, að þurfa að hnoða í mig lífi,“ segir Daníel
Í hjartastoppi yfir Hellisheiði
Árið 2015 lenti Daníel í sínu öðru hjartastoppi, á balli á Selfossi, og segist hann muna eftir lækni sem kominn var til að ákvarða dánarstundina. „Það er kannski asnalegt að segja þetta, en ég man eftir að heyra hann segjast ætla að kalla dánarstund. Þarna hafði ég verið í hjartastoppi í dágóðan tíma, þegar lögreglumaður á staðnum sagðist vilja prófa eitt. Sá lamdi mig kröftuglega með báðum hnefum og braut á mér brjóstkassann en það dugði til, það fannst veikur púls og það var keyrt með mig til Reykjavíkur,“ segir Daníel.
Fjöldi sjúkrabila var kominn á staðinn. Leiðin til Reykjavíkur var lokuð fyrir annarri umferð en sjúkrabílnum sem flutti Daníel og hefur hann eftir konunni sem keyrði að hún hafi aldrei ekið þessa leið jafnhratt. „Það var verið að hnoða í mig lífi alla leiðina og ástandið var það slæmt að það var íhugað að kalla út þyrlu og láta hana mæta sjúkrabílnum á miðri leið,“ segir hann.
„Lífsbjörgin segir mér að ég á greinilega að gera meira í lífinu en að fá flog. Ég vil alla vega trúa því, ég vil vera lengur með ykkur,“ segir Daníel og lítur ástaraugum á Rakel og bætir við: „Ég átti líka eftir að hitta hana. Sem er merkilegt út af fyrir sig, því ég hafði verið skotinn í henni í mjög mörg ár.“
Skortur á fræðslu um flogaveiki
Eftir atvikið á Selfossi árið 2015 var Daníel laus við stærri flogaköst þar til núna í ár. „Ég fékk flogakast í byrjun mars. Ég hafði verið að vinna mikið sem er ekki gott fyrir flogaveika, en maður gleymir sér í sköpuninni. Ég hringdi í Rakel um klukkan hálftólf um kvöldið og sagðist vera að ganga frá. Síðan rankaði ég við mér um sjö morguninn eftir og man ekkert. Allur blautur af froðu og með fínt horn á hausnum,“ segir Daníel og segir Rakel ekki hafa farið að óttast um hann því hann eigi til að gleyma sér og loforðum um tímasetningar.
Daníel segir að fræðsla um flogaveiki og viðbrögð við henni mætti vera betri bæði í skólum og á skyndihjálparnámskeiðum, sem hann telur eiga að vera skyldunám í grunnskóla. „Ég beit næstum fingur af konu, sem ætlaði að vera svo elskuleg og aðstoða mig. Hún hafði lært að setja ætti eitthvað í munn einstaklings sem fær flogakast, en það eru kolröng viðbrögð. Við fórum bæði með sjúkrabíl í það skipti,“ segir Daníel. „Það á að leggja manneskju í læsta hliðarlegu, halda öndunarvegi opnum, passa höfuðið og hringja á sjúkrabíl. Rétt viðbrögð og fræðsla skipta miklu máli þegar eitthvað kemur upp á, hvort sem um flogaveiki er að ræða eða annað. Því miður hafa orðið dauðsföll sem þurftu ekki að verða, eingöngu vegna rangra viðbragða.“
Daníel er greindur með þrenns konar flogaveiki: sálræna flogaveiki, störuflog og alvöruflog (e. grand mal). „Þau sálrænu stafa af áfalli, líklega frá öllum aðgerðunum sem ég hef gengist undir. Þau eru einfaldlega varnarviðbragð líkamans, sem hljómar mjög einkennilega.“
Rakel tekur við og lýsir störuflogunum. „Þá starir hann og það er eins og það sé ekkert þarna inni, svo hummar hann og eins og smjattar. Svo eftir 10 sekúndur, 30 sekúndur hámark, dettur hann inn aftur. Þessi flog fær hann oft á dag og þau jukust eftir atvikið í fluginu, en eru farin að minnka aftur,“ segir hún.
„Ég er meingallaður,“ skýtur Daníel inn í. Rakel segist þó ekki geta skilað honum, því foreldrar hans hafi sagt henni að hún mætti eiga hann og það væri enginn skilafrestur.
Er ekkert hægt að tempra flogaköstin?
„Jú, með lyfjagjöf og utanumhaldi er það hægt og margir hafa verið flogalausir í yfir 20 ár, en í mínu tilviki hefur það ekki tekist. Ég var á einu lyfi og hafði verið á því í eitt og hálft ár og löngu búinn að byggja upp þol auk þess sem lyfið dugði alls ekki,“ segir Daníel. „Læknarnir úti telja að það sé ástæðan fyrir að ég fékk flogakastið í mars. Þeir segja að ég eigi að vera lágmark á tveimur lyfjum, jafnvel þremur, þeir ætluðu ekki að trúa að ég væri bara á einu lyfi og búinn að vera á því svona lengi. Staðan er sú að ég verð á lyfjum ævilangt.“
Er einhver fyrirvari á flogunum?
„Hann er oftast enginn, stundum er eins og sjónin til hliðanna byrji að víbra og ég fæ biturt bragð en það er kannski ein sekúnda, þá er flogakastið byrjað.“
Máttu keyra flogaveikur?
„Ég er með gild ökuréttindi og almennt má ég keyra. En mér dettur ekki í hug að setjast undir stýri í núverandi ástandi og stofna lífi annarra í hættu með slíkum glæfraskap.“
„Hlynur er algjör hetja og græjaði þetta eins og sannur fagmaður og það er honum að þakka að ég er hér í dag“
Bjargað í 20 þúsund fetum við ótrúlegar aðstæður
Talið berst aftur að atvikinu um borð í vélinni í byrjun september. „Það hafði verið mikið álag á mér í vinnu þannig að við ákváðum að nú væri kominn tími á frí. Fjölskylda mín á hús á Spáni og við dvöldum þar í viku með vinafólki okkar. Síðan vorum við í fluginu heim, búin að vera rúmlega klukkustund í loftinu og rétt komin yfir Írland, þegar ég fékk flogakast,“ segir Daníel.
Rakel segist hafa litið til hliðar og séð að hann var farinn að froðufella í krampakasti. „Ég leysti hann úr beltinu og hugsaði um að ná honum niður á gólf í læsta hliðarlegu. Ég man ekki hvort ég eða einhver annar kallaði á hjálp, en það var strax kominn hópur af fólki í kringum okkur.“
Þar á meðal var fyrrnefndur Hlynur Davíð Löve skurðlæknir sem bjargaði lífi Daníels við ótrúlegar aðstæður.
„Daníel lá á gólfinu á milli sætaraðanna, með fæturna þar sem við höfðum setið, kviðinn í gangveginum og höfuð og hendur í næstu sætaröð. Ég, flugfreyja og maður sem sat hjá okkur skiptumst á að blása í hann með belg og síðan reyndu Hlynur og hjúkrunarfræðingur að bjarga honum. Við vitum engin deili á manninum sem sat hjá okkur eða hjúkrunarfræðingnum, en ef þau lesa þetta, mega þau endilega gefa sig fram við okkur,“ segir Rakel.
Daníel sjálfur man ekkert og hefur því vitneskju um lífsbjörgina frá Rakel, skýrslu sem gerð var og frásögn læknanna í Dublin, en flugvélinni var snúið þangað, því flugtíminn þangað var styttri, en að halda áfram til Íslands. En hvað ef vélin hefði verið komin nær Íslandi? „Þá sæti ég líklega ekki hér,“ segir Daníel.
„Þetta stóð mjög tæpt og írsku læknarnir segja að þetta hafi verið mínútuspursmál. Ég tæmdi tvær súrefnisflöskur sem voru um borð og því var pumpað í mig með belg. Ég var orðinn helblár í framan og það áður en vélin hafði náð að lenda. Hlynur reyndi að setja upp æðalegg, sem líklega var ekki auðvelt, en hann kom nálinni upp sem betur fer af því þá var hægt að gefa mér lyf til að reyna að stoppa köstin.“
Blóðug föt Rakelar sem hún var í í flugvélinni sýna vel hvað gekk á um borð og nefna þau að líklega hafi vélin sjálf ekki litið vel út eftir hamaganginn. Þegar lent var tók síðan um 5-6 mínútur að koma Daníel frá borði og ekið var í forgangi með hann og Rakel á spítala, þar sem hann rankaði við sér tveimur dögum seinna á gjörgæslu. Þar dvaldi hann í níu sólarhringa og segir allt hafa verið til fyrirmyndar, vel um sig hugsað og starfsfólkið yndislegt.
Rakel vék ekki frá hlið hans og borðaði hvorki né svaf í fyrstu. Að lokum þótti lækni Daníels nóg um og kallaði til félagsráðgjafa til að hugsa um Rakel og voru henni útvegaðar máltíðir og gisting á nálægu gistiheimili.
Daníel á spítalanum í Dublin, degi eftir flugferðina afdrifaríku.
„Ég er bara enn að átta mig á hvað gerðist. Ég var á Spáni og svo man ég næst eftir mér á spítala í Dublin“
Flogakast á gjörgæsludeild
Áföllin voru þó ekki yfirstaðin, því Daníel fékk flogakast á spítalanum. „Ég þurfti að fara á salernið og taldi mig vera í standi til að fara einn. Það voru tvær konur á vakt og önnur gaf mér leyfi að fara,“ segir Daníel sem fékk flogakast á leiðinni til baka í rúmið, sló höfðinu í stól í fallinu og lenti með vinstri fótinn undir sér og þunga líkamans ofan á fótinn.
„Hann hafði ekki staðið upp í marga daga og mátti því ekki ganga einn, heldur þurfti að fá stuðning,“ segir Rakel.
Daníel kom til Íslands fyrr í vikunni og er þegar búinn að bóka skoðanir og rannsóknir. „Ég var hjá bæklunarskurðlækni í dag, fer í myndgreiningu á föstudag og hjartaómun fljótlega. Læknarnir úti vilja útiloka að flogaköstin tengist hjartanu.“
Í dag gengur Rakel um með lyfjapenna, en þau komu heim með fjóra slíka frá írska sjúkrahúsinu. „Mér finnst merkilegt að þeir séu ekki til hér heima,“ segir Daníel. „Ef ég fæ alvöruflogakast, þá eru mér einfaldlega gefin 5 milligrömm í hvora kinn með pennanum, kinnarnar nuddaðar og hringt strax á sjúkrabil. Í pennanum er sama lyf og notað er í sjúkrabílum hér.“
Hvað tekur við eftir lífsbjörgina? „Ég er bara enn að átta mig á hvað gerðist. Ég var á Spáni og svo man ég næst eftir mér á spítala í Dublin og það var rigning, þetta er allt slitrótt. Ég hef stamað mjög mikið, en það er farið að ganga til baka. Og ég hef aldrei sofið jafnmikið og núna, en ég næ að halda mér vakandi svona 10 tíma á sólarhring í tveimur skorpum,“ segir Daníel.
„Nú tekur við bataferli og þegar það er búið tekur við brjáluð smíði og að koma verkstæðinu í gott horf. Svo taka bara við skemmtilegir tímar og ég ætla að njóta lífsins með Rakel.
Ég vil koma sérstöku þakklæti til Hlyns, hjúkrunarfræðingsins sem ég veit engin deili á, starfsfólks Icelandair og bara allra um borð. Það héldu allir ró sinni, sem skiptir höfuðmáli við svona aðstæður, svo sjúklingurinn upplifi ekki panikástand og verði enn skelkaðri. Hlynur er algjör hetja og græjaði þetta eins og sannur fagmaður og það er honum að þakka að ég er hér í dag.“
Hlynur Davíð Löve er læknirinn sem bjargaði lífi Daníels. Hlynur sem er þrítugur fæddist með tvo hjartagalla og þurfti að gangast undir fjölda aðgerða sem barn og unglingur. Í dag er hann unglæknir við skurðlækningadeild LSH, þar sem hann hefur meðal annars notið leiðsagnar læknisins sem bjargaði lífi hans, Bjarna Torfasonar skurðlæknis.
Myndlistarkonan Karen Kjerúlf hefur opnað níundu einkasýningu sína í Energia í Smáralind.
„Ég hef alltaf haft ástríðu fyrir að skapa og skreyta,“ segir Karen, sem í marga áratugi hefur þróað myndlist sína. Eftir að hún kynntist olíunni var ekki aftur snúið.
„Ég tók að mér í fjöldamörg ár að mála andlitsmyndir í pastel eftir ljósmyndum. Seinna kynntist ég olíunni, sem ég nota mest í dag,“ segir Karen sem er búin að fara á mörg námskeið í málun hjá Myndlistaskóla Kópavogs og hjá ýmsum listamönnum.
Meginþema sýningarinnar núna er litadýrð, landslag og abstrakt.
Karen velur að vera með sanngjarna verðlagningu, því hún vill að sem flestir eigi kost á að eignast listaverk hennar. „Ég vil frekar mála mikið og gleðja sem flesta, enda stoppa flest verka minna ekki lengi hjá mér.“ Einnig málar hún myndir eftir sérpöntunum.
Þótt Guðrún Ögmundsdóttir glími nú við útbreitt krabbamein segist hún full þakklætis og stolt af því sem áunnist hefur.
Guðrún greindist með krabbamein um áramótin síðustu og er langt komin með lyfjameðferð við því. Hún segist þó ekki kvarta og það sé engin ástæða til að vorkenna henni neitt.
„Já, ég er með krabbamein, á ýmsum stöðum,“ segir hún. „Þetta uppgötvaðist svo seint. Ég hafði verið meira og minna hálflasin um tíma en samt auðvitað alltaf í vinnunni. Ég kláraði verkið sem ég var að vinna að um áramótin og eftir það versnaði mér hratt. Fyrst hélt ég að ég væri rifbeinsbrotin, en það var auðvitað ekki þannig. Meinið var búið að dreifa sér í beinin og á fleiri staði. Þetta er bara pakki sem maður fer í gegnum og ég er á æðruleysisskútunni hér. Mér finnst mér ekki nokkur vorkunn. Ég var yfirfélagsráðgjafi á krabbameinsdeild kvenna áður en ég fór í pólitíkina og það rifjast ýmislegt upp þegar maður er kominn þangað sjálfur. Það er alveg dásamleg þjónusta hérna við fólk með alvarleg veikindi, ég held það sé nánast einstakt. Þótt það sé ýmislegt annað að í ýmsum kerfum þá er utanumhaldið á krabbameinsdeildinni algjörlega til fyrirmyndar. Ég er mjög þakklát fyrir það.“
„Meinið var búið að dreifa sér í beinin og á fleiri staði.“
Guðrún er gift Gísla Víkingssyni, hvalasérfræðingi hjá Hafrannsóknarstofnun, og þau eiga tvö uppkomin börn og þrjú barnabörn. Hún segist aldrei myndu hafa getað gert allt það sem hún hefur afrekað ef hún hefði ekki haft það dásamlega bakland sem hann hafi veitt henni.
„Ég meina það í alvörunni,“ undirstrikar hún. „Ég veit ekki hvar ég væri ef ég hefði hann ekki. Við höfum verið saman í fjörutíu ár núna í október, en mér finnst eins og við höfum byrjað saman í gær. Þetta er alltaf jafngaman. Við höfum bæði ætíð haft gleðina í lífinu sem ferðafélaga og verið samhent í því.“
Í kvöld, laugardaginn 21. september, ætla Kórdrengir að ljúka sumrinu með balli í Ægisgarði, Eyjaslóð.
Dagskráin verður þéttskipuð og hefst með uppistandi Dóra DNA og Björns Braga. Næst stíga XXX ROTTWEILERHUNDAR á svið og halda stuðinu uppi.
DJ Krúzi þeytir svo skífum langt fram eftir nóttu. Húsið opnar klukkan 21. Enginn aðgangseyrir er á ballið og fríar veigar verða í boði á meðan birgðir endast.
|Hluti af hjálpargögnum sem íslenski hópurinn hefur safnað.|Rúnar fyrir miðri mynd ásamt nokkrum Íslendingum. Allir leggjast á eitt við hjálparstarfið
Mikil flóð urðu á Costa Blanca-svæðinu á Spáni í síðustu viku, þau verstu í 130 ár. Afleiðingarnar eru þær að fimm þúsund manns hafa misst heimili sín og sjö einstaklingar hafa fundist látnir.
„Það er þó talið líklegt að sú tala muni hækka, þar sem í mörgum húsanna á hamfarasvæðinu býr eldra fólk og ekki er vitað hvort allir íbúar komust út,“ segir Rúnar Ásþór Ólafsson sem búsettur hefur verið á svæðinu í fimm ár.
Á svæðinu sem verst varð úti búa um eitt þúsund Íslendingar og hafa flestir þeirra tekið þátt í hjálparstarfi á svæðinu í kjölfar flóðanna, bæði fullorðnir og börn, og margir þeirra sinnt hjálparstarfinu alla vikuna. Eftir hjálparbeiðni stjórnvalda hafa íbúar á svæðinu allir lagst á eitt við aðstoð og öll fyrirtæki sem geta hafa gefið starfsfólki frí úr vinnu til að sinna neyðaraðstoð. Segir Rúnar að mikill samtakamáttur sé á meðal Íslendingana. Hópurinn hefur safnað fé til að kaupa helstu nauðsynjar fyrir þá einstaklinga sem misst hafa heimili sín og allar veraldlegar eigur vegna flóðanna. „Við höfum tekið á móti fjárframlögum á veitingastaðnum Pablo´s International. Fyrir söfnunarféð höfum við keypt bleyjur, barnavörur, mat, hreinlætisvörur og fleira. Teppi, sængur og annað höfum við fengið að gjöf og gefið til nauðstaddra.“
Skólum hefur verið haldið opnum til að hýsa þann mikla fjölda einstaklinga sem eru í neyð. Margir bæir eru lokaðir vegna hættuástands.
Flóðin hófust seinnipartinn á föstudaginn í síðustu viku, á þeim tíma þegar flestir voru á heimleið frá vinnu og skóla. Sjálfur var Rúnar heima hjá sér. „Það hafði verið gefin út rauð viðvörun vegna yfirvofandi storms, en vegir hér og hús eru ekki byggð fyrir þetta veður, hér er sól 320 daga á ári,“ segir Rúnar og bætir við að ef flóðin hefðu átt sér stað síðar um kvöldið eða nóttina, hefði ástandið orðið mun verra og mannfallið meira.
Rúnar fyrir miðri mynd ásamt nokkrum Íslendingum. Allir leggjast á eitt við hjálparstarfið, bæði fullorðnir og börn.
Ný vá blasir við íbúum á svæðinu í kjölfar flóðanna. Skólp flýtur um allt með tilheyrandi óhreinindum og er varað við móskítófaraldri. Auk þess er hætta á veikindum, til dæmis vegna kulda.
„Það versta sem ég hef upplifað“
„Það er mikill reiði í íslenska hópnum yfir því að íslensk stjórnvöld hafi ekkert látið sig ástandið hér varða, en á Costa Blanca og í kring búa um fimm þúsund Íslendingar. Einnig hafa íslenskir fjölmiðlar lítið fjallað um það hörmulega ástand sem nú ríkir hér,“ segir Rúnar en bætir við að nálægar þjóðir hafi sinnt hjálparbeiðni með fjárframlögum og aðstoð. Spænski herinn og Rauði krossinn eru á svæðinu og sjá um að keyra hjálpargögn til nauðstaddra.
„Það er mikill reiði í íslenska hópnum yfir því að íslensk stjórnvöld hafi ekkert látið sig ástandið hér varða.“
Rúnar er ekki með á hreinu hve margir búa á svæðinu en segir að tala heimilislausra eftir hamfarirnar, fimm þúsund manns, sé mjög hátt hlutfall af heildaríbúafjölda.
Hluti af hjálpargögnum sem íslenski hópurinn hefur safnað.
„Ég verð að viðurkenna að ég beygði af þegar ég upplifði neyðina hjá fólki fyrsta daginn. Við fórum í skóla hér nálægt og þar stóðu flestir uppi allslausir, ekki með nein föt, mat eða aðrar nauðsynjar. Ég hef nú upplifað margt persónulega, en þetta er það versta sem ég hef upplifað,“ segir Rúnar. „Það jákvæða í hörmungunum er samhugur Íslendinganna sem standa saman í því að láta gott af sér leiða og hjálpa þeim sem þurfa.“
Hver kannast ekki við að fara inn í búsáhaldabúðir og fá valkvíða. Mikill fjölbreytileiki er í tegundum og efnum í pottum og pönnum. Algengustu efnin eru stál og ál eða blanda af hvoru tveggja.
Meginmunurinn er að ryðfrítt stál heldur sér vel og er ekki næmt fyrir efnum í matvælunum eins og ediki og ýmsum matvælum sem innihalda litarefni. Gallinn er hins vegar að stálið dreifir hitanum ekki eins vel um pönnuna og álið. Álið er aftur á móti næmt fyrir litsterkum matvælum og það sér fyrr á pönnunum. Mjög gott er að steikja á slíkum pönnum því hitinn leiðir mjög vel um allan flötinn og matreiðslan verður því auðveldari. Það eru kostir og gallar við hvorutveggja. Niðurstaðan er því að báðir kostirnir eru góðir og hver og einn verður að ákveða fyrir sig hvort hann velur.
Heimilisfélagið fyrir heimilið þitt
Við rákumst á vefsíðu sem selur einstaklega fallegar vörur fyrir heimilið og heitir því skemmtilega nafni, Heimilisfélagið. Þarna má finna eigulegar og vandaðar vörur frá Wishbone Design Studio, Sandquist, Forestrywool, Penco og Madam Stoltz. Alltaf gaman þegar nýjar verslanir bætast í hópinn og auðga verslunarþörfina hjá okkur hinum – og við kvörtum ekki.
Brettið á iði?
Sum bretti eiga það til að renna þegar verið er að vinna á þeim, það fer að vísu eftir efni brettisins og undirlagsins sem það er sett á en ef brettið hreyfist er alltaf hætta fyrir hendi. Auðveldlega er hægt að komast hjá því að brettið renni með því að bleyta eldhúsrúllupappír svolítið og leggja hann svo undir brettið áður en byrjað er að skera á því.
Vissir þú … að ef salt er sett út í vatn þegar kartöflur eru soðnar verður hýðið harðara og auðveldara að ná því af. Kartöflurnar verða þrátt fyrir það ekkert saltar á bragðið.
Kvikmyndin Agnes Joy verður frumsýnd í íslenskum bíóhúsum í næsta mánuði. Ein af stærstu stjörnum íslenskrar rappsenu, Kristinn Óli Haraldsson, betur þekktur sem Króli, fer með hlutverk í myndinni. Hann segist hafa skemmt sér konunglega við gerð hennar en viðurkennir að hann kvíði því að sjá sjálfan sig á hvíta tjaldinu.
„Ég hef ekki gert neitt í líkingu við þetta áður, leikið svona stórt hlutverk og ég veit ekki alveg hvernig ég á að haga mér og við hverju á að búast. Ég var nefnilega erlendis þegar tökuliðinu, leikurunum og aðstandendum var boðið á forsýninguna þannig að ég fer að sjá hana í bíó á sama tíma og allir aðrir, sem er skemmtilegt en líka mjög skerí. Ég á örugglega eftir að svitna. Það er eiginlega allt hræðilegt við þetta,“ segir Króli blátt áfram þegar hann er spurður hvort hann sé spenntur að sjá myndina.
Agnes Joy er þroskasaga mæðgna frá Skaganum. Myndin er í leikstjórn Silju Hauksdóttur en með helstu hlutverk fara Katla Margrét Þorgeirsdóttir, Donna Cruz, Þorsteinn Bachmann, Björn Hlynur Haraldsson og svo Króli, sem leikur Óskar, besta vin aðalpersónunnar. „Þau Agnes eru nánir vinir og Óskar er svona rödd skynseminnar í sambandinu, talar ekkert í kringum hlutina, heldur lætur allt flakka. Sem er ólíkt mér, ég er langt frá því að vera svona skynsamur,“ útskýrir Króli og hlær og játar að það hafi því komið sér vel að geta rætt persónuna við leikstjórann og handritshöfundana, það hafi hjálpað honum að skilja hana betur. „Auðvitað verður maður að finna sína nálgun, en ég veit ekki hvað ég hefði gert án þeirra.“
„… ég fer að sjá hana í bíó á sama tíma og allir aðrir sem er skemmtilegt en líka mjög skerí. Ég á örugglega eftir að svitna.“
Spurður hvernig það hafi komið til að honum bauðst hlutverkið, segist hann nú bara hafa fengið símtal sumarið 2018 og verið boðaður í prufu og farið vel stressaður í hana. „Svo var ég kallaður í aðra prufu. Þetta var nú ekkert í fyrsta sinn sem ég hef farið í gegnum það ferli,“ tekur hann fram, „þannig að ég gerði mér temmilegar væntingar. En eftir seinni prufuna var mér boðið hlutverkið, sem var geggjað.“
Og fannst þér ekkert mál að taka að þér svona stórt hluverk? „Jú, jú, maður er alltaf stressaður. Ég held að það hverfi aldrei, sama hversu reynslumikill maður verður. Þannig að ég ætla ekki að ganga svo langt að segja að þetta hafi verið auðvelt. Það hjálpaði að vera umkringdur fagfólki. Ég er þakklátur fyrir það.“
Leiklistin heillar
Þetta er þó langt í frá í fyrsta sinn sem Króli stendur fyrir framan myndavélar. Hann hefur leikið í myndböndum og er sem tónlistarmaður þaulvanur því að koma fram. Spurður hver sé helsti munurinn á þessu tvennu er hann fljótur til svars. „Öll þessi rútína sem fólst í því að keyra upp á Akranes, þar sem myndin var tekin upp síðasta vetur og vinna þar svo í marga tíma. Það er ólíkt því sem ég hef verið að gera. Svo má maður alveg gera mistök, þá er bara byrjað að taka upp á nýtt. Sem er til dæmis ekki hægt á sviði.“
Spurður hvort fyrri reynsla hafi hjálpað við gerð myndarinnar hugsar hann sig um. „Ég veit það ekki alveg. Ef ég á að segja eins og er þá held ég að kvikmyndaleikur sé frekar eitthvað sem komi með æfingunni. Ég held að enginn nái að slá allar keilur í fyrstu atrennu. Vonandi stóð ég mig bara bærilega. Það kemur í ljós.“
Það er þó auðheyrilegt að honum fannst gaman að leika í myndinni og þegar ég fer að spyrja meira út í það kemur upp úr kafinu að leiklist er eittvað sem Króli gæti vel hugsað sér að starfa við í framtíðinni. „Já, ég fékk örlitla leiklistarbakteríu sem krakki þegar ég lék í myndinni Bjarnfreðarson og svo í tveimur leikritum í Þjóðleikhúsinu. Ég finn alveg að þetta er eitthvað sem mig langar til að vinna meira við.“
Gætirðu hugsað þér að snúa þér alfarið að leiklist? „Ja, ég er nú ekki tilbúinn að segja það. Ég er ekki farinn að hugsa svo langt. Það var alla vega frábært að fá að leika í Agnes Joy. Ég stend í þakkarskuld við fólkið sem veitti mér það tækifæri og ég væri alveg til í að leika meira. Núna tek ég til dæmis þátt í söngleiknum We Will Rock You, sem er mjög gaman. Ég hef bara nóg að gera í bili og er mjög sáttur við það.“
Hljómsveitin Ryba var að senda frá sér splunkunýtt lag sem ber heitið Stalker.
Í laginu Stalker vinnur Ryba upp úr „sömplum“ og hljóðum úr nærumhverfi sínu og með margar svokallaðar „cut-ups“-aðferðir sem mynda hljóðheim lagsins.
Ryba samanstendur af góðum hópi tónlistarfólks úr jaðarsenunni á íslandi. Heimir Gestur Valdimarsson syngur og spilar á gítar, Laufey Soffía Þórsdóttir (Kælan Mikla) syngur, Andri Eyjólfsson (ANDI) sér um rafhljóð, Baldur Hjörleifsson spilar á bassa, Kormákur Jarl Gunnarsson á Moog-hljóðgervil og Sigurður Möller Sívertsen (Grísalappalísa), spilar á trommur.
Stalker er fyrsti „singúllinn“ af væntanlegri plötu sveitarinnar sem kemur út um næstu jól. Lagið er komið á allar helstu streymsiveitur.
Frysting á matvælum hefur marga kosti fram yfir aðrar geymsluaðferðir.
Frystiskápar og -kistur urðu vinsælar um miðja 20. öldina en vinsældir þeirra hafa aðeins minnkað með auknum opnunartíma verslana og meiri áherslu á ferskar vörur. Flestir eru þó með frystihólf í ísskápnum eða lítinn frysti og þeir sem búa fjarri byggð eru oft með stóra frystikistu. Frysting á matvælum hefur marga kosti fram yfir aðrar geymsluaðferðir þar sem bragðið breytist lítið og hægt er að frysta ýmsa matvöru í talsvert langan tíma. Hér eru nokkur góð ráð sem vert er að hafa í huga við frystingu matvæla.
Betra er að frysta litla skammta af mat vegna þess að ef frystingin er hröð þá myndast litlir vatnskristallar í matnum sem hefur lítil áhrif á bragðið þegar maturinn er þiðinn. Stórir skammtar af mat frjósa eðlilega hægar og því verða vatnskristallarnir stærri sem hefur meiri neikvæð áhrif á matinn þegar hann er þiðinn, hann getur orðið vatnskenndur og bragðminni.
Setjið aldrei heitan mat inn í frysti, reyndar gildir sama regla um kæliskápa. Betra er að láta matinn kólna alveg og setja hann svo í passlegar skammtastærðir inn í frysti.
Notið ávallt góð ílát, stökkt plast er ekki endilega best þar sem það getur brotnað. Best er að kaupa þar til gerð frystiplastbox.
Merkið ávallt boxin með frystitússi, skrifið hvernær maturinn var settur í frystinn og einnig hvað er í boxinu. Einnig er hægt að kaupa miða sem þola frost til að merkja boxin.
Reynið að stafla ekki boxunum saman þegar maturinn er frystur, betra er að hafa bil og rúm á milli svo maturinn frystist hraðar og sem minnstir kristallar myndist.
Hitastigið á frystinum ætti að vera á milli -18°C og -20°C.
Matvæli sem innihalda mikið magn sykurs eða alkóhóls frystast oft illa og því er miklvægt að hafa þau ekki lengi í frystinum, þetta á t.d. við um ís sem kristallast með tímanum sem hefur áhrif á bragð og áferð.
Hafið gott skipulag í frystinum svo að maturinn skemmist síður. Gott er t.d. að nota körfur sem auðvelt er að færa til. Einng er sniðugt að vera með gott kerfi og t.d. að setja alla ávexti á einn stað, kjöt á annan og eldaðar máltíðir á hinn þriðja og þar fram eftir götum.
Dj Story Light og Siggi Bahama ætla að halda uppi stuðinu á Vitatorgi í dag með því að þeyta skífum og spila tónlist sem vonandi allir krakkar ættu að geta dansað við.
Karl Kristján myndlistarmaður, sem er meðal annars þekktur fyrir að hafa málað framhliðina á bakaríinu Brauð og Co. á Vitastíg, mun skapa litríkan myndgjörning. Allir fá krítar til að skreyta gangstéttina í fallegum litum og boccia-boltar verða til staðar fyrir þá sem vilja spreyta sig í boccia. Þá verða Lurkar í boði Emmessíss. Viðburðurinn hefst á morgun, laugardag, klukkan 14 og stendur yfir til klukkan 17.
