Föstudagur 15. nóvember, 2024
2.7 C
Reykjavik
Senda ábendingu
VefTv
Hlaðvörp

Hjartnæm Facebook-færsla fyrrverandi kærustu Gísla

|
Frá Mehamn í Noregi

Bríet Sunna Valdimarsdóttir, fyrrverandi kærasta Gísla Þórs Þórarinssonar, mannsins sem var myrtur í norska þorpinu Mehamn aðfaranótt laugardags, skrifar hjartnæm minningarorð á Facebook um Gísla.

Bríet segir Gísla hafa búið yfir einstökum persónutöfrum og ljóma. „Þú varst gæddur þessum einstöku persónutöfrum og ljóma. Þú sagðir alla hluti beint út án þess að særa neinn, það tóku allir mark á því sem þú sagðir og þú náðir til allra.“

Bríet segir meðal annars í skrifum sínum að Gísli hafi glaðst mikið þegar hún sagði honum að hún ætti von á barni: „Þú varst svo ánægður þegar ég sagði þér að ég væri loksins ólétt því við gátum aldrei eignast barn en ákváðum bæði að sætta okkur við það og að lífið yrði samt æðislegt því við vorum saman. Ég lokaði sambandinu okkar því ég vissi að þú gast aldrei sleppt mér sjálfur því þú vildir aldrei særa mig. Þú vissir samt jafnvel og ég að sambandið gengi ekki í svona mikilli og langri fjarveru. Þessi mikli og kærleiksmikli vinskapur slitnaði þó aldrei, þó svo við gátum oft stuðað hvort annað þá var það aldrei í langan tíma og fyrirgefningin var alltaf mjög ofarlega hjá okkur báðum.“

Hún bætir við að Gísli hafi vitað að hún ætti von á strák á undan öllum öðrum. „Ég vissi ekki kynið þá og enginn. Í gær kom í ljós að ég geng með strák. Þú hafðir rétt fyrir þér Gísli. Ég veit nú að strákurinn okkar Stefáns hefur besta og fallegast verndarengil sem til er,“ skrifar hún.

Með kveðjunni deilir Bríet svo afmæliskveðju sem hún skrifaði til Gísla fyrir tveimur árum. Í kveðjunni lýsir hún því meðal annars hvernig þau kynntust.

Færsluna má sjá hér fyrir neðan:

Lýðfræði fjármagnseigenda

|
|

Umræða um misskiptingu hefur farið hátt á seinustu árum. En hvernig skiptast fjármagnstekjur milli kynslóða?

 

Í grein sem birtist í Mannlífi á dögunum var skoðað hvernig heildartekjur, og hlutur einstaklinga í greiðslu tekjuskatts, skiptist eftir aldursárum. Við sáum hvernig tekjur — og hlutur einstaklinga í greiðslu tekjuskatts — vaxa frá unglingsárum fram á miðjan aldur, og fara svo þverrandi fram á efri ár. Upplýsingarnar eru fengnar úr staðtölum ríkisskattstjóra, sem áhugavert er að kanna frekar, og munum við hér skoða hvernig fjármagnstekjur dreifast á einstaklinga eftir aldri.

Hér fyrir neðan sjáum við hvernig heildartekjur einstaklinga, þ.á.m. fjármagnstekjur, skiptast eftir tekjustofnum fyrir aldursár (mynd 1).

Varla kemur á óvart að fyrri hluta ævinnar eru helstu tekjur einstaklinga í formi launa (blátt svæði) og á efri árum lífeyris- og tryggingargreiðslur (rautt svæði). Síðasti stóri tekjustofninn eru svo fjármagnstekjur (aðrar tekjur eru t.a.m. náms- og rannsóknarstyrkir og atvinnuleysisbætur). Segja má að þær taki að vaxa hjá einstaklingum á fertugsaldri, og haldist svo tiltölulega stöðugar fram eftir aldri. Fjármagnstekjur eru í heildina lægri en launatekjur og lífeyrir, en þær dreifast á mun færri hendur. Árið sem gögnin taka til (2016) þénaði eitt prósent tekjuhæstu hjóna (samskattaðra) 49% af öllum fjármagnstekjum samskattaðra, og 10% tekjuhæsti hluti samskattaðra þénaði 71,5% allra fjármagnstekna þess hóps. Því hefði takmarkaða þýðingu að skoða meðal-krónutölupphæð fjármagnstekna á mann.

Til frekari glöggvunar á skiptingu fjármagnstekna eftir aldri skulum við styðjast við hve stórt hlutfall af fjármagnstekjum fellur í skaut hvers aldurshóps (mynd 2).

Fyrst veitum við athygli hve óregluleg gögnin eru. Þessar miklu sveiflur milli aldursára endurspegla lítinn fjölda fjármagnseigenda, en einn einstaklingur sem hagnast um hundruði eða þúsundir milljóna hefur mikil áhrif fyrir hvert aldursár. Þá væri e.t.v. sanngjörn lýsing að fjármagnstekjur séu hlutfallslega lágar meðal hópa fram á miðjan fertugsaldur þar sem þær taka að vaxa fram á miðjan sextugsaldur. Hlutur aldursbila minnkar svo fram á tíræðisaldur. Mestar fjármagnstekjur Íslendinga falla þannig í skaut aðila sitthvorum megin við 57 ára aldur. Lækkun hlutdeildar í fjármagnstekjum fram á tíræðisaldur skýrist af fámennari hópum eins og sjá má á næstu mynd.

Hún sýnir hversu stórt hlutfall allra fjármagnstekna fellur að meðaltali í hlut einstaklinga á hverju aldursbili (mynd 3).

Sú mynd bendir til þess að fjármagnseign einstaklinga haldist almennt að mestu til æviloka. Gögnin sýna enda að arður af verðbréfum (þ.m.t. eigin rekstri) er lægri meðal eldri aldurshópanna, en vextir af áhættuminni bankainnistæðum þeim mun meiri. Við skoðum að lokum hlut aldurshópa í arðgreiðslum, sem endurspeglar að einhverju leyti völd í íslensku atvinnulífi (mynd 4).

Hlutur einstaklinga er mestur kringum 56-61 árs aldur, sem er bilið milli toppanna tveggja fyrir miðja mynd. Fram til 37 ára aldurs ná fjármagnstekjur á mann ekki fimmtungi af þeirri upphæð, og við 79 ára aldur hríðlækkar hlutur einstaklinga í arði af verðbréfum. Samræmist það almennum hugmyndum um aukinn sparnað, uppbyggingu fyrirtækja og auknum líkum á að tæmast arfur fram á fullorðinsár.

Samandregið eru megintekjur Íslendinga í formi launa fyrri hluta ævinnar, og lífeyris- og tryggingargreiðslna á efri árum. Mestar fjármagnstekjur falla í skaut fólks í kringum sextugt. Þær eru lægri hjá yngri hópum sem þéna minni fjármagnstekjur að meðaltali og lægri hjá eldri hópum þar sem þeir eru fámennari, en fjármagnstekjur hvers einstaklings haldast að meðaltali stöðugar fram á tíræðisaldur.

Nákvæm skipting hagsældarinnar milli kynslóða er þó auðvitað ekki stöðug og tíminn einn mun leiða í ljós hve mikið yngri kynslóðir munu auka við sinn hlut. Hvort hlut kynslóðanna hefur alltaf verið svona skipt er svo efni í aðra grein.

Áttaði sig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður

Signý Þórhallsdóttir, fata- og prenthönnuður, vinnur nú að eigin merki og segist sækja innblástur í íslenska náttúru.

 

Hvernig hönnuður eða listamaður ert þú?
„Ég er fatahönnuður sem vinnur mikið með prentaðan textíl.“

Signý vinnur mikið með prentaðan textíl.

Hvernig verk gerir þú aðallega og fyrir hvað?
„Hvað prentin varðar þá teikna ég þau aðallega fyrir fatnað. Ég er núna að vinna í mínu eigin merki, en það heitir Morra.“

Hvaða litir heilla þig?
„Ég er mjög mikið fyrir heita liti og dregst alltaf að appelsínugulum tónum. Mest er ég þó hrifin af óvæntum litasamsetningum.“

„Ég var alltaf að teikna og sauma sem krakki og unglingur en áttaði mig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður fyrr en í menntaskóla.“

Hvaðan færðu innblástur?
„Ég flutti nýlega heim til Íslands aftur eftir nær sjö ár erlendis. Upp á síðkastið hef ég því fengið mikinn innblástur frá íslenskri náttúru sem ég var farin að sakna mikið. Þar fyrir utan hafa söfn og gallerí alltaf verið þeir staðir sem örva mig mest í átt að sköpunargleðinni.“

Ákvaðst þú á einhverjum tímapunkti að verða hönnuður eða gerðist það bara „óvart“?
„Ég var alltaf að teikna og sauma sem krakki og unglingur en áttaði mig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður fyrr en í menntaskóla. Þá kom eiginlega ekkert annað til greina.“

Hefur þú alla tíð haft gaman af því að teikna?
„Já, mér hefur alltaf þótt það gaman þótt það hafi auðvitað komið hæðir og lægðir.“

Hvenær sólarhringsins finnst þér best að vinna?
„Mér finnst alltaf best að vinna í dagsbirtu.“

Vinnuaðstaða Signýjar.

Hvaða hönnuðir og listamenn eru í uppáhaldi hjá þér?
„Það er erfitt að nefna sérstaka hönnuði, en ég fylgist þó til dæmis alltaf vel með Dries van Noten og auðvitað Vivienne Westwood en ég vann þar í nokkur ár. Ég hef líka verið spennt fyrir ungum fatahönnuði sem heitir Matty Bovan. Upp á síðkastið hef ég mikið skoðað listamenn eins og Louise Bourgeois, Barböru Hepworth, Gerði Helgadóttur, Evu Hesse og Anselm Kiefer.“

Hvað er fram undan á næstu misserum?
„Ætlunin er að halda áfram að þróa vörumerkið Morra frekar.“

Mynd / Hallur Karlsson

Myndir / Hallur Karlsson

Hitti átrúnaðargoðið og átti erfitt með sig

Hafsteinn Már Sigurðsson

Nýtt hlaðvarp um veiði og veiðitengd mál er farið í loftið. Umsjónarmenn þess eru í skýjunum með viðtökurnar.

„Undirtektirnar hafa komið skemmtilega á óvart. Þær eru miklu meiri en við bjuggumst við, því satt að segja vissum ekki hvernig viðbrögðin yrðu, hvort 25 eða 2.500 manns kæmu til með að hlusta. En yfir þúsund hlustendur hafa nú þegar hlýtt á fyrsta þáttinn og við náðum á listann yfir mest spiluðu hlaðvörpin á iTunes. Þannig að þetta er skemmtilegt, eiginlega bara alveg geggjað,“ segir Hafsteinn Már Sigurðsson, annar umsjónarmanna nýs hlaðvarps um veiði sem fór í loftið á dögunum og hefur þegar vakið lukku.

Hlaðvarpið sem kallast Flugucastið einblínir á fluguveiði og veiðitengd málefni en í hverjum þætti fá þeir Hafsteinn og félagi hans, Sigþór Steinn Ólafsson, til sín nýjan gest sem deilir meðal annars með þeim veiðisögum og gefur ýmis ráð varðandi veiði og einstaka veiðistaði. „Við fáum einn viðmælanda í hvern þátt og þeir koma inn á allt þetta, segja líka til dæmis frá uppáhaldsánni sinni og -flugunni og svo framvegis og fara síðan í gegnum sína veiðisögu, hvernig þeir hafi byrjað að veiða, „gæda“ eða unnið í veiðikofa,“ lýsir hann.

„Það var geggjað að fá hann, sjálft átrúnaðargoðið manns til að segja sína sögu … Við Sigþór vorum alveg með stjörnur í augum.“

Þeir félagar hafa þegar fengið til sín nokkra góða gesta, þeirra á meðal eru veiðimennirnir Björn K. Rúnarsson, Elías Pétur Viðfjörð Þórarinsson, sem hefur í samstarfi við félaga sína fjallað á samfélagsmiðlum um veiði, og síðast en ekki síst Eggert Skúlason sem gerði á sínum tíma hina vinsælu veiðiþætti Sporðaköst en Hafsteinn segir að það hafi verið sannkallaður heiður að spjalla við hann.

„Það var geggjað að fá hann, sjálft átrúnaðargoð manns til að segja sína sögu og söguna á bak við Sporðaköst sem ollu auðvitað straumhvörfum fyrir tuttugu árum. Við Sigþór vorum alveg með stjörnur í augum,“ segir hann og getur þess að sumir gestanna ljóstri upp ýmsum áhugaverðum leynitrixum. „Þetta er alls konar fróðleikur sem getur nýst byrjendum jafnt og þeim sem eru lengra komnir.“

Með ólæknandi veiðibakteríu

Spurður hvernig hugmyndin að hlaðvarpinu hafi kviknað segir Hafsteinn að þeir Sigþór séu báðir miklir áhugamenn um veiði. Sigþór hafi stundað allt frá fluguhnýtingum yfir í leiðsögn víðsvegar um landið og sjálfur kveðst Hafsteinn hafa fengið veiðbakteríuna á þrítugsaldri og verið ólækandi síðan. Þeir hafi svo hvor í sínu lagi gengið með þá hugmynd í maganum að fara af stað með hlaðvarp um veiði, en það hafi ekki verið fyrr en sameiginlegur vinur kynnti þá að þeir ákváðu að gera eitthvað í málunum. „Þannig að við þekktumst ekkert áður en bara smullum saman og upp úr því varð Flugucastið til.“

Fjórir þættir af Flugucastinu hafa þegar litið dagsins ljós, en nýr þáttur fer í loftið á hverjum fimmtudegi og segir Hafsteinn ýmislegt spennandi vera á döfinni. Þannig sé til dæmis von á stórum nöfnum úr veiðinni en hann segir hins vegar ekki tímabært að segja nánar frá þeim að svo stöddu. Fólki verði bara að fylgjast með.

En hvar er hægt að nálgast hlaðvarpið?
„Flugucastið er aðgengilegt á Apple Podcasts, Soundclouds og Spotify,“ svarar Hafsteinn. „Svo er hlaðvarpið á Facebook undir Flugucastið en þar verður hægt fylgjast með fréttum af nýjum þáttum.“

Hárgreiða fylgir með plötunni

Ný plata frá Langa Sela og Skuggunum.

 

Hjómsveitin Langi Seli og Skuggarnir sendu frá sér nýja þröngskífu, Bensínið er búið á alþjóðlegum degi plötuverslana,13. apríl. Platan inniheldur fjögur ný lög og það fyrsta sem heyrist á öldum ljósvakans er sjálft titillagið Bensínið er búið, sem er dillandi rokksmellur. Sérstaka athygli vekur að með fyrstu eintökum plötunnar fylgja hárgreiða og límmiði í anda 6. áratugarins en sveitin er einmitt þekkt fyrir kraftmikinn „rokkabilly“ hljóm.

Eins og kunnugt er eiga Langi Seli og Skuggarnir farsælan feril að baki en sveitin hefur starfað með hléum í yfir 30 ár og fagnar um þessar mundir 30 ára afmæli plötunnar Breiðholtsbúgí, sem kom út árið 1989. Ári áður hafði sveitin sent frá sér smáskífuna Kontinentalinn sem var fyrsta efnið frá sveitinni sem kom út á hljómplötu. Báðar plötur hafa nú verið gerðar aðgengilegar á Spotify.

Nýju skífuna, Bensínið er búið er hægt að nálgast á 10″ vinylplötu, á Albumm.is og á öllum helstu streymisveitum en henni verður fylgt eftir með hljómleikahaldi vítt og breitt um landið.

Hinn grunaði á langan sakaferil að baki á Íslandi

|
Frá Mehamn í Noregi

Maðurinn sem grunaður er um að hafa orðið Gísla Þór Þórarinssyni að bana á að baki langan sakaferil hér á landi. Hann hefur meðal annars verið dæmdur fyrir nauðgun, rán og líkamsárásir.

Sakaferill mannsins var rakinn í hádegisfréttum RÚV og hann nafngreindur. Mun maðurinn, Gunnar Jóhann Gunnarsson, hafa fyrst hlotið dóm árið 1999 fyrir umferðarlagabrot, fíkniefnalagabrot, þjófnað og vopnalagabrot. Þremur árum síðar er Gunnar Jóhann, þá 19 ára gamall, dæmdur í 22 mánaða fangelsi ásamt öðrum manni fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Síðan þá hefur hann verið dæmdur fyrir tvær stórfelldar líkamsárásir, frelsissviptingu og rán.

Þeir Gunnar Jóhann og Gísli Þór voru hálfbræður og voru þeir báðir búsettir í Mehamn í Noregi þar sem þeir störfuðu í sjávarútvegi. Fram hefur komið að Gunnar Jóhann hafi í aðdraganda morðsins ítrekað haft í hótunum við Gísla Þór og var hann dæmdur í nálgunarbann vegna þessa um miðjan apríl.

Ákvörðun um gæsluvarðahald yfir Gunnari Jóhanni og meintum vitorðsmanni, sem einnig er íslenskur, verður tekin fyrir norskum dómstólum í kvöld.

Vaxandi ójöfnuður er ógn við okkur öll

Drífa Snædal. Mynd / Aðsend

Skoðun.

Höfundur / Drífa Snædal, forseti ASÍ.

Síðustu tvo áratugi hefur auðurinn í heiminum þrefaldast en kjör vinnandi fólks hafa á sama tíma ekki þrefaldast, þvert á móti. Í mörgum löndum hefur vinnandi fólk það verra í dag en fyrir tuttugu árum. Hvernig má þetta vera?

Þegar máttur og vald peninganna verður meira en máttur og vald almennings gerist það að völd og peningar sogast til þeirra sem fyrir eru á fleti. Í krafti peninga er hægt að sannfæra kjörna fulltrúa og almenning um að það sé á einhvern hátt betra fyrir alla að stórfyrirtæki geti makað krókinn að vild og séu ekki sett undir sömu reglur um skatta og skyldur og vinnandi fólk. Þannig hafa eigendur stórfyrirtækja um allan heim margfaldað gróða sinn án þess að hafa nokkrar áhyggjur af afkomu almennings. Sókn í meiri gróða hefur orðið til þess að sífellt er leitað leiða til að greiða sem lægst laun og skatta til samfélagsins.

Árið 2013 hrundi átta hæða fataverksmiðja í Bangladesh til grunna og 1.134 létu lífið. Verksmiðjan framleiddi þekkt vörumerki fyrir vestrænan markað en byggingareglur höfðu verið sniðgengnar og aðbúnaður og öryggismál verkafólks viku fyrir gróðahyggju. Þannig varð krafa vestrænna stórfyrirtækja um ódýra vöru og aukinn gróða þess valdandi að fátækt fólk lét lífið í einu stærsta vinnuslysi heims.

Samtakamáttur vinnandi fólks mikilvægur
Lönd sem hafa náð að halda í lífsgæði almennings og veita fyrirtækjum aðhald eiga nokkuð sameiginlegt. Það eru ríki þar sem lýðræð er virkt, velferðarkerfi er til staðar, verkalýðshreyfing er sterk og fyrirtæki eru í tengslum við samfélagið. Að reyna að grafa undan þessum stoðum er ávísun á verri lífskjör almennings. Það er mikið hættuspil að vega að þessu skipulagi.

Við Íslendingar höfum sem betur fer miklar skoðanir og þannig á það að vera. Við tökumst á um einstaka mál og gagnrýnum okkar kjörnu fulltrúa hvort sem er í stjórnmálum eða félagasamtökum og það er vel. Áhyggjur mínar verða hins vegar meiri þegar vegið er að grunnhugmyndum um lýðræði eða þegar grafa á undan velferðarkerfinu sem við höfum byggt upp saman. Tilhneigingu í þessa átt er að finna víða um heim og jafnvel í ríkjum með mikla lýðræðishefð. Þátttaka í stéttarfélögum fer minnkandi mjög víða. Þar með er dregið úr því afli sem býr í samtakamætti vinnandi fólks til að gæta hagsmuna og semja um kaup og kjör. Að grafa undan verkalýðshreyfingu er það sama og að afhenda stórfyrirtækjum aukin völd.

Í stóra samhenginu megum við hér á Íslandi vera afskaplega stolt af okkar verkalýðshreyfingu og samfélaginu sem við höfum byggt upp en við megum aldrei taka þessu skipulagi sem gefnu eða gefa eftir gagnvart röddum sem vilja draga okkur í aðrar áttir.

Yfirheyrðir á miðvikudag að viðstöddum verjendum og túlki

Íslendingarnir tveir sem eru í haldi lögreglunnar í Noregi í tengslum við morðið á Gísla Þór Þórarinssyni verða yfirheyrðir á miðvikudaginn.

 

Mennirnir tveir sem eru í haldi í tengslum við harmleikinn í Mehamn í Noregi, þar sem íslenskur karlmaður, Gísli Þór Þórarinsson, var skotinn til bana, verða yfirheyrðir á miðvikudaginn að viðstöddum verjendum og túlki. Þetta kemur fram í svari Silju Arvola hjá lögreglunni í Finnmörku við fyrirspurn fréttastofu Vísis.

Í frétt Vísis kemur einnig fram að mennirnir verða leiddir fyrir dómara klukkan 19.00 og 19.30 í kvöld að staðartíma.

Á norska héraðsfréttavefnum ifinnmark.no er haft eftir talmanni lögreglunnar í Finnmörku að réttarhöldin hafi tafist þar sem beðið er eftir íslenskum túlki. Ferðalag hans til Vadsø mun hafa tafist vegna verkfalla flugmanna SAS.

Þá segir einnig að farið verði fram á fjögurra vikna gæsluvarðhald yfir öðrum manninum, þeim sem er hálfbróðir hins látna. Krafist verður vikulangs gæsluvarðhalds yfir hinum manninum. Báðir eru þeir Íslendingar.

Sjá einnig: Systir hins látna tjáir sig: „Sársaukinn er ólýsanlegur”

Rúmlega þúsund börn á Íslandi hafa misst foreldri frá árinu 2009

„Á árunum 2009–2018 missti að jafnaði 101 barn foreldri árlega, fæst árið 2015 þegar 89 börn misstu foreldri en flest árið 2010 eða 133 börn. Alls misstu 1.007 börn foreldri yfir tímabilið, 525 drengir og 482 stúlkur.“ Þetta kemur fram tölum Hagstofunnar sem birtar voru í dag.

Hagstofan hefur tekið saman upplýsingar frá árinu 2009. „Alls létust 649 foreldrar barna á tímabilinu, þar af voru 448 feður og 201 móðir. Flestir feðra sem létust voru eldri en 49 ára, 172 talsins eða 38%. Næstflestir voru milli 40 og 49 ára, 140 feður eða 31% af heildarfjölda feðra. Flestar mæður sem létust voru á aldrinum 40–49 ára, 85 talsins eða um 42%. Næststærsti hópurinn var á aldrinum 30–39 ára, 56 mæður, tæplega 28%.“

Þá kemur fram í gögnum Hagstofunnar að á tímabilinu 2009–2018 hafi flestir foreldrar sem létust fallið frá af völdum illkynja æxlis eða 257, tæplega 40%. „Næstalgengast var að foreldri létist vegna ytri orsaka áverka og eitrana, tæplega 34% tilvika eða 218 manns. Tveir undirflokkar dauðsfalla af völdum ytri orsaka áverka og eitrana voru skoðaðir sérstaklega, annars vegar óhöpp og hins vegar sjálfsvíg og vísvitandi sjálfsskaði. Meirihluti foreldra sem létust af völdum ytri orsaka, létust af völdum sjálfsvígs og vísvitandi sjálfsskaða, alls 106 (48,6% af heildarfjölda foreldra sem lést af völdum ytri orsaka og 16,3% af heildarfjöldanum).“

Krabbameinsfélagið heldur málþing um rétt barna, stöðu þeirra og þarfir við fráfall foreldris í dag, mánudag klukkan 15.00 til 17.45. Málþingið fer fram í húsi Íslenskrar erfðagreiningar og ber yfirskriftina „Hvað verður um mig?”. Á málþinginu verða gögn Hagstofu kynnt en meðal þátttakenda í málþinginu eru Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra ásamt Guðna Th. Jóhannessyni, forseta Íslands. Á málþinginu verða kynntar rannsóknir um upplifun barna eftir fráfall foreldris og hvernig nýta má þær upplýsingar sem fram komu til að skapa umgjörð fyrir fagfólk og alla sem standa að börnunum. Jafnframt verður greint frá rannsóknum á stöðu barna sem aðstandenda krabbameinssjúklinga. Fjallað verður um eigin rétt barnanna og þarfir fyrir stuðning og leiðsögn, skyldur og ábyrgð hins opinbera, tengsl fjölskyldu, samfélags og sjálfstæða þörf barna fyrir sorgarvinnslu og utanumhald allt til fullorðinsára.

„Áfangastaðurinn skiptir engu ef þú naust ekki ferðarinnar“

Ari Ólafsson stundar tónlistarnámi í The Royal Academy of Music í London og er byrjaður að huga að plötu sem hann langar að senda frá sér.

Síðasta ár hefur verið viðburðaríkt hjá Ara Ólafssyni söngvara en hann keppti sem kunnugt er fyrir Íslands hönd í Eurovision í fyrravor. Þrátt fyrir þessa viðkomu í poppinu er Ari tenórsöngvari og hefur lært klassískan söng frá unglingsaldri.

„Ég byrjaði að læra klassískan söng þegar ég var 12 ára og var þá nemandi hjá Garðari Thor Cortes í Söngskólanum í Reykjavík,“ segir Ari sem byrjaði ferilinn í söngleiknum Oliver Twist sem var leikstýrt af Selmu Björnsdóttur en þar lék hann sjálfan Oliver Twist. „Ég tók oft þátt í söngleikjum og leiklist en var samt alltaf að læra klassískan söng með og hef því alltaf verið virkur í allskonar tónlist. Ég valdi strax að læra klassískan söng því það er besta leiðin til að þróa góða, öfluga og heilbrigða rödd. Út frá því er svo hægt að fara í hvaða útgáfu af söng sem er,“ heldur Ari áfram og útilokar ekkert í þeim efnum en hann hefur líkt og margir hafa tekið eftir verið að koma sér á framfæri sem tenórsöngvari og sló meðal annars í gegn á úrslitakvöldi Söngvakeppni RÚV með laginu Grande amore ásamt þeim Bergþóri Pálssyni og Gissuri Páli Gissurarsyni.

„Mér líður best þegar ég er með mörg mismunandi verkefni í gangi – nenni ekki að slaka á og vera bara í einhverju einu. Ég vil vera fjölhæfur, ég þrái að læra meira og er alltaf að byggja ofan á það sem ég hef gert og lært. Án þess að lofa of miklu, þar sem ég bý í London og er í krefjandi tónlistarnámi, er ég loksins byrjaður að vinna að hugsanlegri plötu en ég þrái að koma með eitthvað nýtt inn í tónlistarheiminn. Ég er virkilega spenntur fyrir öllum verkefnunum sem bíða mín í framtíðinni. En eins og þeir segja; góðir hlutir gerast hægt, bara vonandi ekki of hægt.“

„Ég fann að ég bjó yfir meiri styrk en ég vissi af, ég stóðst álagið og ég kom sáttur heim með hausinn vonandi á réttum stað.“

„Hef verið lánsamur“

Ari var nýlega búinn að klára framhaldsstigsprófið í söng og kominn inn á fullum skólastyrk í The Royal Academy of Music þegar hann fór í Söngvakeppnina og Eurovision. Þar var söngvarinn Ari kynntur til leiks, ef svo má að orði komast, en færri vissu að það færi klassískur söngvari. „Eurovision var í raun algjör kynning á mér og síðasta ár hefur verið gífurlega lærdómsríkt og skemmtilegt. Stærsti lærdómurinn var líklega að ég uppgötvaði að ég gæti gert allt þetta. Ég fann að ég bjó yfir meiri styrk en ég vissi af, ég stóðst álagið og ég kom sáttur heim með hausinn vonandi á réttum stað. Það er mikilvægt að hafa trú á sjálfum sér og láta vaða því annars kemst maður ekkert áfram,“ segir Ari.

„En núna er komið að mér að sanna mig sem tónlistarmaður og söngvari. Ég veit hvað ég vil – ég vil læra meira og þroskast sem tónlistarmaður og njóta ferðarinnar hvert sem hún leiðir, áfangastaður skiptir engu ef þú naust ekki ferðarinnar. Ég hef verið lánsamur í lífinu og held að lykillinn að því sé að halda í jákvæðnina, horfa frekar á það sem er til staðar heldur en að einblína á það sem manni finnst vanta. Einnig er mikilvægt að vera trúr sjálfum sér og leyfa sér að finna fyrir tilfinningunum sínum. Ást og friður,“ segir Ari að lokum.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Bíllausum heimilum fækkar þrátt fyrir aðgerðir í átt að grænni samgöngum

|
|

Bíllausum heimilum fer fækkandi sem og heimilum sem reka aðeins einn bíl. Þetta er niðurstaða neyslukönnunar Gallup sem fyrirtækið birti nýlega. Samkvæmt henni hefur fjöldi bifreiða á hvert heimili fjölgað frá árinu 2015. heimili með tvo, þrjá eða fleiri bíla fjölgar.

 

Samkvæmt Neyslukönnun Gallup hefur heimilum með tvo, þrjá eða fleiri bíla fjölgað frá árinu 2015. Á sama tíma hefur heimilum fækkað sem hafa einn eða engan bíl til ráðstöfunar.

Það er stefna núverandi borgarmeirihluta að auka vægi annarra ferðamáta en einkabílsins. Þar á meðal er nýlega ákvörðun um að frítt skuli í strætó á „gráum dögum“ það eru dagar þar sem styrkur svifryks mælist yfir heilsumörkum. Þann 7. apríl síðast liðinn mældist sólarhringsmeðaltal nokkuð hátt eða um 53 míkrógrömm á rúmmetrar við Njörvasund/Sæbraut. Bauðst borgarbúum að ferðast með strætó frítt þá daga sem mengunin var í hámarki. Von borgaryfirvalda er að með slíkum aðgerðum leggi fólk einkabílum þá daga. Vert er að taka fram að könnun Gallup mælir ekki daglega notkun bifreiðanna.

Í fyrrasumar stóð Reykjavíkurborg meðal annars fyrir verkefni sem fól i sér lán á rafhjólum. Það mun hafa reynst vel og þegar hefur verið tilkynnt að verkefnið skuli endurtekið í sumar með 25 nýjum rafhjólum. Fyrsti hópurinn í tilraunaverkefninu í sumar fékk rafhjól afhend 15. apríl. „Rafhjól eru fyrir marga orðin samkeppnishæfur valkostur við einkabílinn“ sagði Kristinn J. Eysteinsson, verkefnisstjóri hjá Reykjavíkurborg, á reykjavik.is. „Áhugi fyrir verkefninu í fyrra var svo góður að ekki var hægt að lána öllum sem óskuðu rafhjól. Rúmlega þúsund manns sóttu um þátttöku en alls fengu 125 manns hjól lánuð eftir valferli. Bætt var við einu tímabili til að fá reynslu af rafhjólum á hausttímabili.“

Fjöldi nýskráðra fólksbíla náði hámarki árið 2017 en heildarfjöldi nýskráninga nam 23.917. Var það 15% aukning frá 2016. Hlutfallsleg aukning milli ára var þó minni milli 2017 og 2018 samkvæmt upplýsingum frá Árbók bílgreina 2018.

Sjórinn er upphaf alls lífs

Urta Islandica þróar jurtabragðbætt, kolsýrt og steinefnaríkt drykkjarvatn úr köldum jarðsjó. Fimm fjölskyldumeðlimir koma að rekstrinum og hlakka þau til að takast á við næstu áskoranir.

Fyrirtækið Urta Islandica er í startholunum með að framleiða jurtabragðbætt, kolsýrt og steinefnaríkt drykkjarvatn sem er unnið úr köldum jarðsjó. Stofnandi þess er Þóra Þórisdóttir en hún ólst upp fyrir vestan og norðan þar sem tengslin við náttúruna voru mikil í barnæsku.

Vegna fámennis og fábreytni hófu hún og systur hennar snemma að nýta allt sem þær fundu í fjöru og á landi sem efnivið í allskonar föndur og leiki. Þessir æskuleikir áttu vafalaust stóran þátt í þeim verkefnum sem hún tók þátt í síðar á lífsleiðinni, ekki síst með þróun jurtafyrirtækisins Urta Islandica sem sérhæfir sig í framleiðslu á jurtatei, jurtasalti og jurtasírópi sem matargjafavörur á ferðamannamarkað. „Árið 2013 stofnaði ég formlega eignarhaldsfélagið Urta Islandica ehf. með fjölskyldu minni og við höfum unnið saman í fyrirtækinu síðan. Tveimur árum eftir stofnun þess fluttum við framleiðsluna til Keflavíkur. Við létum bora holu ofan í hraunið á lóðinni til að fá upp ferskan sjó sem við létum rannsaka og í ljós kom að hann var hreinn, tær og ómengaður. Upphaflega hugmyndin var að framleiða bað- og spavörur úr steinefnunum úr sjónum. Fljótlega var ljóst að það yrði mikið magn afgangs af steinefnaríku afsöltuðu sjóvatni og eftir nokkra rannsóknarvinnu ákváðum við að fara í nýtt þróunarverkefni til að nýta þetta vatn og markaðssetja sem drykkjarvatn.“

„ … næringarsérfræðingar, m.a. hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni WHO, telja að það sé veruleg heilsubót af því að drekka steinefnaríkt vatn frekar en steinefnasnautt.

Hlaðið steinefnum
Hugmynd teymisins er að selja sjóvatnið í þremur styrkleikum, bæði kolsýrt og ókolsýrt, bragðbætt með jurtum og hreint, og pakka því í endurvinnanlegar glerflöskur. „Það sem vatnið hefur fram yfir venjulegt íslenskt vatn er að það er hlaðið steinefnum úr sjónum en steinefnin í sjónum eru í sömu hlutföllum og steinefnin í blóði okkar. Því ætti sjóvatnið að vera góður kostur fyrir þá sem vilja ekki rugla í steinefnabúskapnum sínum með því að taka inn stök steinefni. Sjóvatnið vökvar líkamann vel og margir næringarsérfræðingar, m.a. hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni WHO, telja að það sé veruleg heilsubót af því að drekka steinefnaríkt vatn frekar en steinefnasnautt. Þá eru margir á því að steinefnaríkt vatn sé auk þess bragðbetra.“

Góð samvinna
Það er óhætt að segja að samvinna fjölskyldunnar einkenni fyrirtækið en fimm meðlimir fjölskyldunnar starfa þar með einum eða öðrum hætti. „Utan mín má fyrst nefna Sigurð Magnússon eiginmann minn sem er iðnaðartæknifræðingur og snillingur í tölvum, tækjum, smíði og reddingum. Hann lætur hlutina gerast, verkstýrir og heldur utan um ferla og skráningar.“

Stjórnarformaður fyrirtækisins er Guðbjörg Lára dóttir þeirra sem hefur að sögn Þóru yfirumsjón með allri hönnun og markaðsmálum en þessi tvö svið eru samofin hjá fyrirtækinu að hennar sögn. „Lára er með næmt fagurfræðilegt auga, hugmyndarík og með ómetanlegt innsæi inn á markaðinn. Hún er hamhleypa til verka, góð í samskiptum og mun stýra því hvernig jarðsjóvatnið okkar mun líta út og verða markaðssett.“

Kolbeinn Lárus, sonur þeirra hjóna, er nýútskrifaður flugvélaverkfræðingur og segir Þóra hann smellpassa í verkefnið. „Hlutverk hans er að halda utan um og aðlaga þá tækni sem við munum nota við að afsalta sjóinn, setja upp og prófa vinnslulínu ásamt því að gera tilraunir og búa til prótótýpurnar.“

Yngsti sonurinn heitir Þangbrandur Húmi sem Þóra segir vera þann allra fjölhæfasta í hópnum. „Hann vinnur með okkur á öllum sviðum verkefnisins, hefur umsjón með gæðamálum og birgðamálum. Hann sér einnig um að finna tæki, tól og umbúðir til vinnslunnar.“

Áskorun að treysta
Hún segir þátttökuna í hraðlinum gefa þeim tækifæri til að opna hugmyndina fyrir öðrum, stækka tengslanetið og miðla af þekkingu sinni til annarra í leiðinni. „Helsta áskorunin í byrjun er að treysta og segja frá því hvað við erum að gera því við erum öll „intróvertar“ og höfum hingað til verið svolítið út af fyrir okkur. Fyrst og fremst vonast ég eftir ólíkum sjónarhornum og góðum ráðum sem munu nýtast okkur við framleiðsluna og markaðssetninguna.“

Bjartsýn á framhaldið
Mögulegir viðskiptavinir er breiður hópur segir Þóra og nefnir m.a. alla þá sem vilja fá meiri heilsuávinning úr flöskuvatni eða gosi. „Ef við reynum að sérhæfa okkur þá liggur beinast við að skoða ferðamannamarkaðinn þar sem við erum fyrir með vörur okkar og einnig veitingahúsin. Þá eru markhópar eins og líkamsræktarfólk og hlauparar sem þurfa að endurhlaða steinefni eftir æfingar, veikt fólk og börn sem hafa misst vökva.“

Hún er bjartsýn á framhaldið og segir teymið stefna að því að verkefnið verði orðið sjálfbært, skapi vinnu og skili hagnaði innan tveggja ára. „Á svipuðum tímapunkti viljum við líka vera byrjuð í útflutningi og vera í þeirri stöðu að varan okkar hafi vakið alvöruathygli innanlands sem erlendis, vegna einstakra eiginleika hennar og uppruna. Við bindum því miklar vonir við að þátttaka okkar í Til sjávar og sveita, hjálpi okkur að ná þeim markmiðum okkar.“

Myndatexti: Þóra Þórisdóttir og Sigurð Magnússon og börn þeirra Guðbjörg Lára, Kolbeinn Lárus og Þangbrandur Húmi.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Systir hins látna tjáir sig: „Sársaukinn er ólýsanlegur“

Heiða B. Þórðardóttir, systir Gísla Þórs Þórarinssonar sem skotinn var til bana í Noregi, var í losti eftir að lögreglan færði henni tíðindin. Þau Gísli Þór voru náin. Heiða segir þau hafa rætt saman daglega vikuna fyrir andlátið. Fréttablaðið greinir frá.

„Sársaukinn er ólýsanlegur” er haft eftir Heiðu. Hún segir bróður sinn hafa verið með „mikinn og stóran persónuleika og ljóst sé að margir syrgi hann”.

Gísli Þór var fertugur þegar hann lést og er talið að maðurinn sem hleypti af skotinu sé hálfbróðir hans. Hinn grunaði birti játningu á Facebook skömmu eftir atvikið. Hinn grunaði er með afbrotaferil að baki á Íslandi og mun hafa haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann sett á hann sem tók gildi fyrir rúmri viku eða 17. apríl.

Þetta er á meðal þess sem kemur fram í tilkynningu sem lögreglan í Meham sendi frá sér í gær. Lögregla hefur varist frétta af málinu en í tilkynningunni kemur fram að gæsluvarðhalds verði krafist yfir mönnunum tveimur sem voru handteknir í tengslum við málið; m.a. fjögurra vikna varðhaldi yfir þeim sem hleypti af skotvopninu. Skýrsla var tekin af vitnum í tengslum við málið í gær.

Lögregla kölluð til á staðinn um klukkan 5.30 á staðartíma síðastliðinn laugardag. Gísli Þór var alvarlega slasaður þegar lögregla kom á vettvang. Endurlífgunartilraunir báru ekki árangur og var hann úrskurðaður látinn á staðnum, samkvæmt upplýsingum frá norsku lögreglunni. Eins og áður hefur komið fram var Gísli Þór fertugur og búsettur í Meham.

Hinn maðurinn sem var handtekinn er 32 ára og neitar hann sök. Segir verjandi hans, Jens Bernhard Herstad, að hann hafi rætt stuttlega við skjólstæðing sinn og skilji maðurinn ekki hvers vegna hann sitji í gæsluvarðhaldi.

Náttúruvæn og vistvæn lúxusafurð

Íslenski æðardúnninn er einstök náttúruafurð en stór hluti heimsframleiðslunnar er tíndur hér á landi og fluttur úr landi óunninn. Fyrirtækið Íslenskur dúnn ætlar að breyta því.

Heimsókn eitt sumarið til Borgarfjarðar eystri fyrir nokkrum árum átti heldur betur eftir að reynast afdrifarík fyrir Rögnu S. Óskarsdóttur og sambýlismann, Þóri Guðmundsson. Í kjölfarið festu þau kaup á húsi þar, í magnaðri náttúrufegurð og einstöku samfélagi manna eins og hún orðar það, og gerðu að sínu öðru heimili.

Það var í heimsókn til Ólafs Aðalsteinssonar, æðarbónda í Loðmundarfirði, og eiginkonu hans, Jóhönnu Óladóttur, síðasta sumar sem hugmyndin fæddist hjá þeim; að kaupa æðardún af bændum, framleiða úr honum og selja innanlands og erlendis í gegnum Netið. „Við vörðum deginum með þeim heiðurshjónum og Ólafur leiddi okkur í allan sannleika um æðardúninn auk þess að ganga með okkur um varpstöðvarnar, en það eitt og sér er ævintýri út af fyrir sig. Ólafur hafði þá miklar áhyggjur af því að megnið af þessum dásamlega dúni væri fluttur út óunninn ár hvert. Þær áhyggjur og samræður okkar á milli í kjölfarið kveiktu heldur betur í okkur og allt fór í gang.“

„Því er afurðin eins náttúruvæn og vistvæn og hugsast getur. Að auki er dúnninn náttúrulegt undraefni sem á sér ekki hliðstæðu.“

Vilja breyta ferlinu
Ragna segir að frá þeirri stundu, þegar þau keyrðu úr hlaði frá þeim hjónum, hafi ekki verið aftur snúið. „Veturinn hefur farið í alls kyns pælingar og áætlanagerð. Nú erum við fimm í hópnum, öll með ólíka styrkleika sem hentar verkefninu vel.

Að meðaltali flytja Íslendingar út um þrjú tonn af dúni á ári sem er um ¾ heimsframleiðslunnar. Dúnninn er að mestu leyti fluttur út hreinsaður, en að öðru leyti óunninn og eru helstu viðtökulönd Japan og Þýskaland. Þessu viljum við hjá Íslenskum dún breyta, við viljum þvo og fullvinna æðardúninn hér heima.“

Auk Rögnu og Þóris skipa hópinn fyrrnefndur Ólafur æðarbóndi, Kristján Már Gunnarsson og Guðrún Ástrós Bergsveinsdóttir. „Ég stýri verkefninu og Kristján sér um vefsíðugerð og markaðssetningu á Netinu. Óli safnar dúninum og er auk þess sérfróður í öllu sem viðkemur vinnslu æðardúns. Þórir sér um uppbyggingu verkferla og verkstæðis. Síðast en ekki síst sér Ástrós um efniskaup og samsetningu værðarvoða.“

Einstök náttúruafurð
Það sem er mest spennandi við verkefnið, að hennar sögn, er sú staðreynd að Íslendingar eru nánast með einokunaraðstöðu á heimsins besta dúni, sem er æðardúnninn. „Hann er algjörlega einstök náttúruafurð. Frá landnámi hafa þeir bændur sem höfðu æðarvarp á jörðum sínum, vakað yfir varpinu á vormánuðum, stuggað burt vargfugli og tófu, ásamt því að hjálpa fuglinum við hreiðurgerð og umönnun eggja og unga. Þegar æðarkollan verpir tætir hún dúninn af bringu sinni til að halda hita á eggjunum. Ef bóndinn myndi ekki hirða dúninn úr hreiðrunum myndi hann aðeins fjúka í burtu, engum til gagns. En í stað þess hafa bændur í gegnum aldirnar nýtt þessa einstöku auðlind til að halda hita á sér og sínum.“

Algjört undraefni
Ragna segir æðarfuglinn vera eina fuglinn sem fellir dún í þessu magni í hreiður sín. „Annar dúnn sem við þekkjum er reyttur af fuglunum. Því er afurðin eins náttúruvæn og vistvæn og hugsast getur. Að auki er dúnninn náttúrulegt undraefni sem á sér ekki hliðstæðu.

Eiginleikar hans eru einstakir því hann er þakinn örfínum, mjúkum, króklaga þráðum sem valda samloðun hans. Hann er loftmikill sem veldur einstökum léttleika, háu einangrunargildi og góðri öndun. Úr hverju hreiðri safnast um 15-17 g af dúni og því þarf um 60-80 hreiður til að safna 1 kg af dúni.“

Hún minnir á að flestir verji um þriðjungi ævinnar umvafðir sæng. „Því eigum við aðeins að sætta okkur við það besta þegar kemur að vali hennar. Það má því segja að viðskiptavinir okkar séu þeir sem vita hvers virði góður svefn er.“

Vilja fullvinna innanlands
Teymið stefnir að því að leggja sitt á vogarskálarnar til að draga úr útflutningi á óunnum æðardúni. „Við viljum róa að því öllum árum að fullvinna þessa dásamlegu og einstöku afurð innanlands. Með stofnun fyrirtækisins viljum við líka fjölga störfum í heimabyggð, en Borgarfjörður eystri tekur þátt í verkefni Byggðastofnunar sem kallast Brothættar byggðir. Markmið þess er að styrkja atvinnusköpun í sveitarfélögum sem hafa átt undir högg að sækja á undanförnum árum.“

Bera saman bækur
Markmið þeirra með þátttöku í viðskiptahraðlinum er fyrst og fremst að koma verkefninu í gegnum þá þeytivindu sem viðskiptahraðall af þessu tagi er. „Fjöldi sérfræðinga úr atvinnulífinu, bæði sem fyrirlesarar og ráðgjafar, koma með hafsjó af ábendingum og athugasemdum sem nýtast okkur til að gera hugmyndirnar okkar enn betri. Ekki má síðan gleyma hinum teymunum sem taka þátt í verkefninu, það er ómetanlegt að geta borið saman bækur og miðlað reynslu á milli teymanna. Sem betur fer er stuðningur bæði einkaaðila og yfirvalda við íslenska frumkvöðla alltaf að aukast enda sjáum við urmul spennandi fyrirtækja spretta upp víðs vegar um landið. Við hlökkum sannarlega til að slást í hóp þessara fyrirtækja.“

Myndatexti: Guðrún Ástrós Bergsveinsdóttir, Ragna S. Óskarsdóttir og Kristján Már Gunnarsson.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Leggja mikla ást í hverja flögu

Hugmyndin að eigin framleiðslu á kartöfluflögum úr annars flokks kartöflum kviknaði á gulum ökrum í nágrenni Hornafjarðar. Ein helsta sérstaða fyrirtækisins er mikil áhersla á umhverfismál.

Þrátt fyrir nafnið eru Ljótu kartöflurnar afar bragðgóðar enda einu kartöfluflögurnar sem framleiddar eru úr innlendu hráefni. Maðurinn á bakvið fyrirtækið er Viðar Reynisson, þriggja barna fjölskyldufaðir og fyrrum bankastarfsmaður, sem ákvað einfaldlega að láta drauminn rætast og hefja framleiðslu á kartöfluflögum úr íslenskum annars flokks kartöflum sem er að miklu leyti fargað í dag.

Hann segist í gegnum tíðina hafa fengið margar misgóðar viðskiptahumyndir og eiginlega alltaf verið að melta og þróa nokkrar þeirra í kollinum. „Þær hafa þó sjaldan komist af hugmyndastiginu og aldrei áður hef ég þorað að taka stökkið, að láta reyna á hugmyndina og stofna verkefni í kringum hana. Það sem er svo skemmtilegt við svona nýsköpunarverkefni er hvað maður fær útrás fyrir mörg áhugamál. Í mínu tilviki hef ég mikinn áhuga á öllu sem við kemur hönnun, sköpun og matargerð.“

„Við leggjum mikið upp úr gæðum og ætlum auðvitað að gera heimsins bestu flögur hvað varðar rétta þykkt, stökkleika og rétt bragð.“

Aðlagaðist aðstæðum
Viðar stofnaði fyrirtækið fyrir tveimur árum eftir að hafa starfað hjá Arion banka í fjórtán ár. Hugmyndin kviknaði þó miklu fyrr, eða fjórum árum áður. „Þá var ég staddur í sumarhúsi í Hornafirði þar sem við höfðum farið næstum á hverju sumri í áratug. Þetta sumarið voru akrarnir sem voru samliggjandi kartöflugörðunum í sveitinni allt í einu orðnir gulir á lit og í miklum blóma. Þegar ég hitti á bóndann í nágrenninu kom í ljós að hann var að gera tilraunir með að rækta repju til framleiðslu á kaldpressaðri repjuolíu til neyslu. Hugmyndin að kartöfluflögunum kviknaði strax, þarna var komið hráefnið sem þyrfti til framleiðslu á þeim auk þess sem innlend framleiðsla var hafin á salti og öðru kryddi.“
Upphaflega hugmyndin var því að framleiða kartöfluflögur sem væru eingöngu úr innlendu hráefni og nýta til þess þær kartöflur sem bændur ættu erfitt með að koma í verð sökum útlitsstaðla.

Eftir margar prófanir á innlendri repjuolíu og rannsóknarvinnu varð þó Viðar að játa sig sigraðan. „Niðurstaðan varð sú að það gæti aldrei borgað sig að nota hágæða innlenda kaldpressaða olíu og vinna öll góðu innhaldsefnin úr henni til þess að gera hana sambærilega ódýrri og bragðlausri innfluttri repjuolíu. Sú olía er því eina erlenda hráefnið í vörunum okkar utan þess að við notum líka að hluta innflutt krydd.“
Umhverfismál mikilvæg

Ein helsta sérstaða fyrirtækisins er sú mikla áhersla sem lögð er á umhverfismál segir Viðar. „Snakkpokar innihalda mikið loft og eru plássfrekri í pökkun. Kolefnisspor innflutts snakks er því gríðarstórt og hæglega hægt að eyða því með því að velja innlenda framleiðslu. Kartöflusnakk verður því miður að pakka í umbúðir sem eru a.m.k. að hluta úr áli eða plasti til þess að tryggja líftíma vörunnar. Af nokkrum slæmum kostum teljum við réttast að nota umbúðir sem eru aðeins úr einu efni og hægt er að endurvinna endalaust en um er að ræða polypropelene-plast.“

Ljótu kartöflurnar verða eina kartöflusnakkið sem unnið er úr innlendum kartöflum að sögn Viðars. „Þar að auki er varan sannarlega handgerð af mér og Gunnari samstarfsfélaga mínum og við leggjum mikla ást í hverja flögu. Við leggjum mikið upp úr gæðum og ætlum auðvitað að gera heimsins bestu flögur hvað varðar rétta þykkt, stökkleika og rétt bragð. Stefnan er að fara nokkuð óhefðbundnar leiðir varðandi þróun á bragðtegundum, hafa meira bragð og kikk en fólk er kannski vant og reyna líka að nýta það sem íslensk náttúra hefur upp á að bjóða. Hins vegar ætlum við að fara nokkuð hefðbundnar leiðir með 1-2 fyrstu bragðtegundirnar okkar þar sem fyrsta upplifun neytenda er mikilvæg og auðvitað ekki allir með sama smekk.“

Félaginn sér um Excel
Auk Viðars er Gunnar Jóhann Gunnarsson lögfræðingur með honum en þeir hafa verið vinir til 20 ára. „Það hefur ekki mikið reynt á verkaskiptinguna hingað til. Frá því Gunnar kom inn hefur mestur tími farið í að standsetja húsnæði til framleiðslunnar. En það er a.m.k. á hreinu að Gunnar mun sjá meira um fjármálin, verðútreikninga og allt sem unnið er í Excel meðan ég er meira í markaðsmálum og talsmaður félagsins út á við, enda stofnandi þess.“

Áskoranir fram undan
Viðar segir þá félaga aldrei hafa staðið í þeim sporum áður að koma nýrri vöru á markað. „Við stöndum því frammi fyrir mjög mörgum framandi áskorunum og því mikilvægt að vanda til verka. Helstu væntingar okkar til hraðalsins eru að fá t.d. ráðgjöf varðandi mótun stefnu í markaðsmálum, verðlagningu og dreifingarmálum. Ég held að það muni skila okkur gríðarlega dýrmætum upplýsingum að hitta alla þá mentora sem við eigum eftir að hitta og þá sérstaklega þá aðila sem hafa staðið í okkar sporum og náð árangri. Auk þess er starfsfólk Icelandic Startups hokið af reynslu og getur komið á tengslum við fólk sem getur reynst okkur dýrmætt. Stefnan er sett á að vera komin í almenna dreifingu innan tveggja ára. Við höfum trú á að stór hluti neytenda muni kjósa Ljótu kartöflurnar þó þær verði aðeins dýrari en vörur samkeppnisaðilanna enda er fólk að velja gæði og við höfum mikinn meðbyr með þeirri umhverfisvakningu sem á sér nú stað.“

Myndatexti: Viðar Reynisson og Gunnar Jóhann Gunnarsson standa á bakvið Ljótu kartöflurnar.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Munntóbaksnotkun ungra kvenna færist í vöxt

Sú ákvörðun að banna sölu fínkorna neftóbaks og munntóbaks var hluti af víðtækum tóbaksvarnarlögum sem samþykkt voru á Alþingi árið 1996.

Neysla munntóbaks var reyndar ekki sérlega útbreidd á þessum tíma og fáheyrt að íslenska neftóbakið væri notað undir vör, eða eins og segir í greinargerð frumvarpsins: „Tóbaksneysla er hér um bil úr sögunni og neysla neftóbaks sem framleitt er hér á landi hefur dregist mjög saman og er að mestu leyti bundin við roskna karlmenn.“

Hins vegar var bent á að tóbaksframleiðendur væru að markaðssetja nýjar tegundir munntóbaks sem blandað væri bragðefnum og ætlað að höfða til ungs fólks. Þessi tegund tóbaks væri ekki síður ávanabindandi en reyktóbak. ÁTVR flutti ekki inn slíkt tóbak en það gerði tóbaksbúðin Björk og dreifði til verslana og einstaklinga. „Þetta hefur leitt til staðbundinna neyslufaraldra meðal barna og unglinga og hafa borist uggvænlegar fréttir þar að lútandi. Við þessu þarf að bregðast af fullri einurð.“ Sem sagt, markmiðið með því að banna vöruna var að vernda ungviðið.

Þessi aðferð hefur mistekist illilega eins og tölurnar sýna. Könnun Gallup fyrir Landlæknisembættið sýnir að langstærsti hópurinn sem notar munntóbak eru karlmenn á aldrinum 18 til 34 ára. Þá færist munntóbaksnotkun meðal ungra kvenna í vöxt. Í langflestum tilvikum nota þessir hópar íslenskt neftóbak til verksins, vöru sem var „að mestu leyti bundin við roskna karlmenn“ þegar lögin voru samþykkt.

Þórdís Kolbrún hjólar í andstæðinga þriðja orkupakkans og segir þá fara með „hrein ósannindi“

Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir.

Iðnaðar-, og nýsköpunarráðherra segir áhyggjur fólks vegna þriðja orkupakkans meðal annars tilkomnar vegna þess að „menn með málefnalega innistæðu í gegnum áratugina eru að halda einhverju fram sem að sjálfsögðu hræðir fólk.“

Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir var gestur í Silfrinu á RÚV í morgun og ræddi þar meðal annars ólgu vegna þriðja orkupakkans. Hún sagði andstæðinga orkupakkans fara fram með „hrein ósannindi“ og tók undir með þáttastjórnanda að málið væri „ótrúlega skrítið“.

Hún sagði innleiðingu orkutilskipana Evrópusambandsins eiga sér langan aðdraganda. „Í grunninn eru allar þessar þrjár raforkutilskipanir – þessir þrír pakkar –  svipaðir í eðli sínu. Þeir snúa ekki að aðgangi að auðlindum heldur að aðgangi að innviðum. Við erum að tala um jafnan aðgang að flutningsinnviðum í þágu frjálsra viðskipta. Það er ferli sem hófst löngu löngu fyrir mína tíð.“ – Jafnvel í tíð þeirra sem berjast hvað hatramast gegn þessu núna? „Það er nákvæmlega þannig. Þessir pakkar skilda engan til að byggja ákveðna innviði. Bara alls ekki. Að halda því fram að þetta snúi að því, einkavæðingu Landsvirkjunar eða sölu á einhverjum auðlindum eru bara hrein ósannindi,“ sagði ráðherra.

Sjá einni: Orkupakkinn skekur stjórnmálin

Aðspurð hvort hún væri að halda því fram að andstæðingar pakkans fari fram með rangfærslur sagði ráðherra svo vera. „Já, já, þeir eru það. Þegar sagt er; næsta skref er að einkavæða Landsvirkjun og skipta henni upp. Það er ekki rétt. Þegar sagt er; næsta skref er bara að leggja sæstreng eða við munum vera skyldug til að leggja sæstreng. Það er ekki rétt. Þegar sagt er; við munum missa forræði á auðlindum okkar. Það er ekki rétt. Það er alveg sama hversu oft hetjur lyklaborðsins halda einhverju fram. Það verður ekkert satt fyrir vikið. Það er þetta sem mér finnst við þurfa að svara.“

„Mikilvægasti alþjóðasamningur sem við höfum gert.“

Ráðherra sagði málið efnislega lítið en að það snerti á miklum hagsmunum í tengslum EES-samninginn. „Það mun enginn eftir ár sitja og segja heyrðu rosaleg snilld var þessi þriðji orkupakki það er bara allt annað líf á Íslandi í dag. Það er heldur ekki þannig að eftir ár muni fólk segja hvað varð um fossana okkar, hvað varð um landsvirkjun og stýringu okkar á auðlindum við það að samþykkja þennan þriðja orkupakka. Hann er hluti af fjórða viðauka EES-samningsins sem mörg fyrirtæki byggja mjög verulega á. Á aðgangi inn á Evrópu og hann er hluti af EES samningnum sem skiptir okkur ótrúlega miklu máli og er mikilvægasti alþjóðasamningur sem við höfum gert.“

„Sjálfstæðisflokkurinn er fremstur þegar kemur að alþjóðasamvinnu“

Aðspurð hvort hennar eigin flokkur hafi staðið sig nægilega vel í að tala fyrir alþjóðasamstarfi og mikilvægi EES-samningsins og þá hugsanlegum áhrifum þess sagði ráðherra umræðuna sína að sumir hafi villst af leið. „Þetta er mjög góð spurning. Sjálfstæðisflokkurinn hefur auðvitað þurft – og þurft segi ég – að eyða mjög miklum tíma og orku í að tala gegn aðild að Evrópusambandinu. Það má spyrja hvaða áhrif það hefur haft á almenna umræðu um alþjóðasamvinnu og samvinnu innan Evrópu. Mér finnst þetta svolítið sýna að einhverjir hafa villst af leið í því. Þetta sýnir að við munum ekki bara núna, og þetta klárast ekki í þessu máli, að við munum þurfum að halda vel á lofti kostum þess að vera í þessu samstarfi og hvað EES-samningurinn þýðir fyrir okkur. Saga Sjálfstæðisflokksins sýnir að Sjálfstæðisflokkurinn er fremstur þegar kemur að alþjóðasamvinnu og það er sú saga sem við eigum. Ég held að við séum núna á ákveðnum – ég segi kannski ekki krossgötum – en við munum þurfa að eyða mjög miklum tíma í að tala fyrir því. Og marka okkur þá skýru stöðu sem við höfum í gegnum söguna verið í, til þess að tryggja bara lífskjör Íslendinga hér. Þessi aðgangur að þessum mörkuðum. Við erum útflutningsþjóð. Þetta skiptir okkur öllu máli. Við erum að nýta fullveldi okkar til þess að vera í slíku samstarfi.“

Málefni hælisleitenda „tragískur spegill á stefnu stjórnvalda“

„Það er endalaust verið að moka fólki til Grikklands án þess að við þurfum þess,“ sagði Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, fyrrverandi aðstoðarkona Þorsteins Víglundssonar  félags- og jafnréttismálaráðherra, í Silfrinu á RÚV í morgun. Hún starfar nú hjá Ríkissaksóknara. „Mér finnst þetta tragískur spegill á stefnu stjórnvalda.“

Ummælin lét Þorbjörg falla er rætt var um aukna einangrunarhyggju í stjórnmálum hér heima og erlendis. Þorbjörg sagði dæmi um hvernig sú þróun sést hér á landi meðal annars vera umræðan um þriðja orkupakkann sem og afstöða Íslands til flóttafólks.  „Við Sjáum þetta í afstöðu okkar, og að einhverju leiti stjórnvalda líka, til þess hvernig Ísland ætla að taka þátt í því að taka á móti flóttamönnum og axla sína ábyrgð þar. Mér finnst það algjörlega skýr spegill á þetta sama trend.“

Sjá einnig: „Hér er friður eins og ég hef aldrei upplifað áður“

Hún nefnd mál Zainab Safari 14 ára nemanda við Hagaskóla sem fyrirhugað er að vísa úr landi. Um 600 nemendur skólans hvöttu stjórnvöld til að tryggja henni og fjölskyldunni öruggt heimili á Íslandi. Kærunefnd útlendingamála hafnaði um miðjan apríl kröfu fjölskyldu Zainab um að fá að vera hér á landi. Að óbreyttu verður fjölskyldunni því vísað úr landi. Þá var mál sýrlenskrar flóttakonu sem starfaði á leikskólanum Vinagarði nefnd sem annað dæmi. Konan kallar sig Sophiu þar sem hún telur ekki óhætt að koma fram undir nafni. Umsókn hennar var ekki tekin til efnismeðferðar. Í niðurstöðu íslenskra yfirvalda segir að hún hafi þegar hlotið vernd í Grikklandi.

Þorbjörg sagði þessi mál dæmi um fólk sem augljóslega væri að koma úr erfiðum aðstæðum. „Við höfum alla getu, alla burði og allar heimildir til að taka á móti þessu fólk. Það er pólitísk afstaða að gera það ekki.“

Fékk ekki krónu borgaða fyrstu árin

Mynd/Hákon Davíð Björnsson

Tómas Þór Þórðarson, sem nýverið var ráðinn til að lýsa enska boltanum í Sjónvarpi Símans næsta hausti, hefur verið lengi í íþróttafréttamennskunni og byrjaði strax á unglingsaldri að skrifa um leiki á heimasíðu síns félags, Víkings. En hvað kom til að hann tók þá ákvörðun að gera þetta að ævistarfi?

„Ég hef alltaf haft brjálaðan áhuga á íþróttum og ég held ég hafi alltaf vitað innst inni að þetta yrði framtíðarstarf mitt. Á þeim tíma var ekkert auðvelt að komast í starfið, held það sé auðveldara í dag, en þetta var árið 2007 og ég byrjaði með því að skrifa á fotbolti.net og hef haldið tryggð við þá síðan, meira að segja verið með útvarpsþátt í þeirra nafni í tíu ár. Ég fékk ekki krónu borgaða fyrstu árin en var mjög metnaðarfullur, mætti á alla landsleiki og fullt af öðrum leikjum og skrifaði um þá og þá fóru einhverjir að taka eftir mér. Ég átti ágætis félaga sem heitir Benedikt Bóas og þegar það losnaði staða hjá honum á DV 2008 fór ég þangað. Settist við skrifborð þar 2. janúar 2008 í mínu fyrsta starfi sem blaðamaður á launum og hef síðan verið í þessu starfi í rúm ellefu ár,“

segir Tómas í ítarlegu forsíðuviðtali í Mannlífi. Frá DV fór Tómas yfir á Morgunblaðið, þar sem hann var í rúm tvö ár en þá fékk hann tilboð um starf hjá Fréttablaðinu og þrátt fyrir að líka vel á Mogganum endaði með því að hann tók því. „Ég kunni vel við mig á Mogganum og ætlaði ekkert að fara þaðan en 365 miðlar sóttu hart að fá mig yfir til sín og buðu mér hærri laun, þannig að ég bað um mjög litla kauphækkun hjá Mogganum til að vera þar áfram en yfirmenn þar höfðu ekki þá framtíðarsýn að halda mér. Það var í rauninni allt gott á Mogganum nema æðstu yfirmenn á þeim tíma. Þannig að ég gekk þaðan út, svolítið vonsvikinn yfir því að þeir vildu ekki halda í mig, og fór yfir á Fréttablaðið og Vísi í byrjun febrúar 2014 og hef verið þar síðan. Fylgdi svo Vísis- og Stöðvar 2 Sport-pakkanum yfir til Sýnar.“

Hvernig leggst í þig að skipta um vinnustað eftir svona langan tíma á sama stað? „Ég er náttúrlega að fara inn í nýtt fyrirtæki, í nýjar höfuðstöðvar með nýju fólki, þannig að maður þarf að fara í nafnaleikinn aftur,“ segir Tómas og glottir. „Það leggst bara vel í mig þótt ég sé í grunninn enginn maður breytinga og finnist mjög þægilegt að vera í því sem ég þekki. Ef ég fengi alltaf að velja í lífinu vildi ég helst bara borða það sama, vinna við það sama og gera það sama. Þetta eru reyndar kannski smáýkjur en mér líður mjög vel þar sem ég er en svona gerast bara kaupin á eyrinni í þessum bransa og ég er mjög sáttur.“

Árásin í Noregi: Sá grunaði með afbrotaferil að baki

|
|

Maðurin sem er talinn hafa orðið bróður sínum að bana í í Mehamn í Finmörku í Noregi í gærmorgun er með afbrotaferil að baki á Íslandi. Hafði hann haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann á bróður sinn.

Þetta er á meðal þess sem kemur fram í tilkynningu sem lögreglan í Meham sendi frá sér rétt í þessu. Lögregla hefur hingað til varist frétta af málinu en í tilkynningunni kemur fram að gæsluvarðhalds verði krafist yfir mönnunum tveimur sem ovoru handteknir í tengslum við málið; m.a. fjögurra vikna varðhaldi yfir þeim sem hleypti af skotvopninu. Skýrsla var tekin af vitnum í tengslum við málið í gær.

Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum var lögregla kölluð til á staðinn um klukkan 5.30 í gærmorgun. Maðurinn sem varð fyrir skotinu var alvarlega slasaður þegar lögregla kom á vettvang. Endurlífgunartilraunir báru ekki árangur og var hann úrskurðaður látinn á staðnum, samkvæmt upplýsingum frá norsku lögreglunni. Maðurinn sem lét lífið eftir skotárásina hét Gísli Þór Þórarinsson. Hann var fertugur og búsettur í Meham.

Norska blaðið Verdens Gang (VG) segir að árásin hafi átt sér stað í heimahúsi en ekki kemur fram hver var húsráðandi. Voru tveir menn handteknir vegna málsins, eftir að stolinn bíll fannst skammt frá.

Maðurinn sem er talinn hafa skotið hinn látna birti játningu og afsökunarbeiðni á Facebook-síðu sinni skömmu eftir atvikið. Hann er 35 og var hálfbróðir hins látna og með afbrotaferil að baki á Íslandi. Hafði hann haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann sett á hann sem tók gildi fyrir rúmri viku eða 17. apríl, að því er kemur fram á RÚV.

Hinn maðurinn sem var handtekinn er 32 ára og neitar hann sök. Segir verjandi hann, Jens Bernhard Herstad að hann hafi rætt stuttlega við skjólstæðing sinn og skilji maðurinn ekki hvers vegna hann sitji í gæsluvarðhaldi. Mennirnir tveir koma til með að verða yfirheyrðir af lögreglu á næstu dögum.

Hjartnæm Facebook-færsla fyrrverandi kærustu Gísla

|
Frá Mehamn í Noregi

Bríet Sunna Valdimarsdóttir, fyrrverandi kærasta Gísla Þórs Þórarinssonar, mannsins sem var myrtur í norska þorpinu Mehamn aðfaranótt laugardags, skrifar hjartnæm minningarorð á Facebook um Gísla.

Bríet segir Gísla hafa búið yfir einstökum persónutöfrum og ljóma. „Þú varst gæddur þessum einstöku persónutöfrum og ljóma. Þú sagðir alla hluti beint út án þess að særa neinn, það tóku allir mark á því sem þú sagðir og þú náðir til allra.“

Bríet segir meðal annars í skrifum sínum að Gísli hafi glaðst mikið þegar hún sagði honum að hún ætti von á barni: „Þú varst svo ánægður þegar ég sagði þér að ég væri loksins ólétt því við gátum aldrei eignast barn en ákváðum bæði að sætta okkur við það og að lífið yrði samt æðislegt því við vorum saman. Ég lokaði sambandinu okkar því ég vissi að þú gast aldrei sleppt mér sjálfur því þú vildir aldrei særa mig. Þú vissir samt jafnvel og ég að sambandið gengi ekki í svona mikilli og langri fjarveru. Þessi mikli og kærleiksmikli vinskapur slitnaði þó aldrei, þó svo við gátum oft stuðað hvort annað þá var það aldrei í langan tíma og fyrirgefningin var alltaf mjög ofarlega hjá okkur báðum.“

Hún bætir við að Gísli hafi vitað að hún ætti von á strák á undan öllum öðrum. „Ég vissi ekki kynið þá og enginn. Í gær kom í ljós að ég geng með strák. Þú hafðir rétt fyrir þér Gísli. Ég veit nú að strákurinn okkar Stefáns hefur besta og fallegast verndarengil sem til er,“ skrifar hún.

Með kveðjunni deilir Bríet svo afmæliskveðju sem hún skrifaði til Gísla fyrir tveimur árum. Í kveðjunni lýsir hún því meðal annars hvernig þau kynntust.

Færsluna má sjá hér fyrir neðan:

Lýðfræði fjármagnseigenda

|
|

Umræða um misskiptingu hefur farið hátt á seinustu árum. En hvernig skiptast fjármagnstekjur milli kynslóða?

 

Í grein sem birtist í Mannlífi á dögunum var skoðað hvernig heildartekjur, og hlutur einstaklinga í greiðslu tekjuskatts, skiptist eftir aldursárum. Við sáum hvernig tekjur — og hlutur einstaklinga í greiðslu tekjuskatts — vaxa frá unglingsárum fram á miðjan aldur, og fara svo þverrandi fram á efri ár. Upplýsingarnar eru fengnar úr staðtölum ríkisskattstjóra, sem áhugavert er að kanna frekar, og munum við hér skoða hvernig fjármagnstekjur dreifast á einstaklinga eftir aldri.

Hér fyrir neðan sjáum við hvernig heildartekjur einstaklinga, þ.á.m. fjármagnstekjur, skiptast eftir tekjustofnum fyrir aldursár (mynd 1).

Varla kemur á óvart að fyrri hluta ævinnar eru helstu tekjur einstaklinga í formi launa (blátt svæði) og á efri árum lífeyris- og tryggingargreiðslur (rautt svæði). Síðasti stóri tekjustofninn eru svo fjármagnstekjur (aðrar tekjur eru t.a.m. náms- og rannsóknarstyrkir og atvinnuleysisbætur). Segja má að þær taki að vaxa hjá einstaklingum á fertugsaldri, og haldist svo tiltölulega stöðugar fram eftir aldri. Fjármagnstekjur eru í heildina lægri en launatekjur og lífeyrir, en þær dreifast á mun færri hendur. Árið sem gögnin taka til (2016) þénaði eitt prósent tekjuhæstu hjóna (samskattaðra) 49% af öllum fjármagnstekjum samskattaðra, og 10% tekjuhæsti hluti samskattaðra þénaði 71,5% allra fjármagnstekna þess hóps. Því hefði takmarkaða þýðingu að skoða meðal-krónutölupphæð fjármagnstekna á mann.

Til frekari glöggvunar á skiptingu fjármagnstekna eftir aldri skulum við styðjast við hve stórt hlutfall af fjármagnstekjum fellur í skaut hvers aldurshóps (mynd 2).

Fyrst veitum við athygli hve óregluleg gögnin eru. Þessar miklu sveiflur milli aldursára endurspegla lítinn fjölda fjármagnseigenda, en einn einstaklingur sem hagnast um hundruði eða þúsundir milljóna hefur mikil áhrif fyrir hvert aldursár. Þá væri e.t.v. sanngjörn lýsing að fjármagnstekjur séu hlutfallslega lágar meðal hópa fram á miðjan fertugsaldur þar sem þær taka að vaxa fram á miðjan sextugsaldur. Hlutur aldursbila minnkar svo fram á tíræðisaldur. Mestar fjármagnstekjur Íslendinga falla þannig í skaut aðila sitthvorum megin við 57 ára aldur. Lækkun hlutdeildar í fjármagnstekjum fram á tíræðisaldur skýrist af fámennari hópum eins og sjá má á næstu mynd.

Hún sýnir hversu stórt hlutfall allra fjármagnstekna fellur að meðaltali í hlut einstaklinga á hverju aldursbili (mynd 3).

Sú mynd bendir til þess að fjármagnseign einstaklinga haldist almennt að mestu til æviloka. Gögnin sýna enda að arður af verðbréfum (þ.m.t. eigin rekstri) er lægri meðal eldri aldurshópanna, en vextir af áhættuminni bankainnistæðum þeim mun meiri. Við skoðum að lokum hlut aldurshópa í arðgreiðslum, sem endurspeglar að einhverju leyti völd í íslensku atvinnulífi (mynd 4).

Hlutur einstaklinga er mestur kringum 56-61 árs aldur, sem er bilið milli toppanna tveggja fyrir miðja mynd. Fram til 37 ára aldurs ná fjármagnstekjur á mann ekki fimmtungi af þeirri upphæð, og við 79 ára aldur hríðlækkar hlutur einstaklinga í arði af verðbréfum. Samræmist það almennum hugmyndum um aukinn sparnað, uppbyggingu fyrirtækja og auknum líkum á að tæmast arfur fram á fullorðinsár.

Samandregið eru megintekjur Íslendinga í formi launa fyrri hluta ævinnar, og lífeyris- og tryggingargreiðslna á efri árum. Mestar fjármagnstekjur falla í skaut fólks í kringum sextugt. Þær eru lægri hjá yngri hópum sem þéna minni fjármagnstekjur að meðaltali og lægri hjá eldri hópum þar sem þeir eru fámennari, en fjármagnstekjur hvers einstaklings haldast að meðaltali stöðugar fram á tíræðisaldur.

Nákvæm skipting hagsældarinnar milli kynslóða er þó auðvitað ekki stöðug og tíminn einn mun leiða í ljós hve mikið yngri kynslóðir munu auka við sinn hlut. Hvort hlut kynslóðanna hefur alltaf verið svona skipt er svo efni í aðra grein.

Áttaði sig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður

Signý Þórhallsdóttir, fata- og prenthönnuður, vinnur nú að eigin merki og segist sækja innblástur í íslenska náttúru.

 

Hvernig hönnuður eða listamaður ert þú?
„Ég er fatahönnuður sem vinnur mikið með prentaðan textíl.“

Signý vinnur mikið með prentaðan textíl.

Hvernig verk gerir þú aðallega og fyrir hvað?
„Hvað prentin varðar þá teikna ég þau aðallega fyrir fatnað. Ég er núna að vinna í mínu eigin merki, en það heitir Morra.“

Hvaða litir heilla þig?
„Ég er mjög mikið fyrir heita liti og dregst alltaf að appelsínugulum tónum. Mest er ég þó hrifin af óvæntum litasamsetningum.“

„Ég var alltaf að teikna og sauma sem krakki og unglingur en áttaði mig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður fyrr en í menntaskóla.“

Hvaðan færðu innblástur?
„Ég flutti nýlega heim til Íslands aftur eftir nær sjö ár erlendis. Upp á síðkastið hef ég því fengið mikinn innblástur frá íslenskri náttúru sem ég var farin að sakna mikið. Þar fyrir utan hafa söfn og gallerí alltaf verið þeir staðir sem örva mig mest í átt að sköpunargleðinni.“

Ákvaðst þú á einhverjum tímapunkti að verða hönnuður eða gerðist það bara „óvart“?
„Ég var alltaf að teikna og sauma sem krakki og unglingur en áttaði mig ekki á því að hægt væri að starfa sem fatahönnuður fyrr en í menntaskóla. Þá kom eiginlega ekkert annað til greina.“

Hefur þú alla tíð haft gaman af því að teikna?
„Já, mér hefur alltaf þótt það gaman þótt það hafi auðvitað komið hæðir og lægðir.“

Hvenær sólarhringsins finnst þér best að vinna?
„Mér finnst alltaf best að vinna í dagsbirtu.“

Vinnuaðstaða Signýjar.

Hvaða hönnuðir og listamenn eru í uppáhaldi hjá þér?
„Það er erfitt að nefna sérstaka hönnuði, en ég fylgist þó til dæmis alltaf vel með Dries van Noten og auðvitað Vivienne Westwood en ég vann þar í nokkur ár. Ég hef líka verið spennt fyrir ungum fatahönnuði sem heitir Matty Bovan. Upp á síðkastið hef ég mikið skoðað listamenn eins og Louise Bourgeois, Barböru Hepworth, Gerði Helgadóttur, Evu Hesse og Anselm Kiefer.“

Hvað er fram undan á næstu misserum?
„Ætlunin er að halda áfram að þróa vörumerkið Morra frekar.“

Mynd / Hallur Karlsson

Myndir / Hallur Karlsson

Hitti átrúnaðargoðið og átti erfitt með sig

Hafsteinn Már Sigurðsson

Nýtt hlaðvarp um veiði og veiðitengd mál er farið í loftið. Umsjónarmenn þess eru í skýjunum með viðtökurnar.

„Undirtektirnar hafa komið skemmtilega á óvart. Þær eru miklu meiri en við bjuggumst við, því satt að segja vissum ekki hvernig viðbrögðin yrðu, hvort 25 eða 2.500 manns kæmu til með að hlusta. En yfir þúsund hlustendur hafa nú þegar hlýtt á fyrsta þáttinn og við náðum á listann yfir mest spiluðu hlaðvörpin á iTunes. Þannig að þetta er skemmtilegt, eiginlega bara alveg geggjað,“ segir Hafsteinn Már Sigurðsson, annar umsjónarmanna nýs hlaðvarps um veiði sem fór í loftið á dögunum og hefur þegar vakið lukku.

Hlaðvarpið sem kallast Flugucastið einblínir á fluguveiði og veiðitengd málefni en í hverjum þætti fá þeir Hafsteinn og félagi hans, Sigþór Steinn Ólafsson, til sín nýjan gest sem deilir meðal annars með þeim veiðisögum og gefur ýmis ráð varðandi veiði og einstaka veiðistaði. „Við fáum einn viðmælanda í hvern þátt og þeir koma inn á allt þetta, segja líka til dæmis frá uppáhaldsánni sinni og -flugunni og svo framvegis og fara síðan í gegnum sína veiðisögu, hvernig þeir hafi byrjað að veiða, „gæda“ eða unnið í veiðikofa,“ lýsir hann.

„Það var geggjað að fá hann, sjálft átrúnaðargoðið manns til að segja sína sögu … Við Sigþór vorum alveg með stjörnur í augum.“

Þeir félagar hafa þegar fengið til sín nokkra góða gesta, þeirra á meðal eru veiðimennirnir Björn K. Rúnarsson, Elías Pétur Viðfjörð Þórarinsson, sem hefur í samstarfi við félaga sína fjallað á samfélagsmiðlum um veiði, og síðast en ekki síst Eggert Skúlason sem gerði á sínum tíma hina vinsælu veiðiþætti Sporðaköst en Hafsteinn segir að það hafi verið sannkallaður heiður að spjalla við hann.

„Það var geggjað að fá hann, sjálft átrúnaðargoð manns til að segja sína sögu og söguna á bak við Sporðaköst sem ollu auðvitað straumhvörfum fyrir tuttugu árum. Við Sigþór vorum alveg með stjörnur í augum,“ segir hann og getur þess að sumir gestanna ljóstri upp ýmsum áhugaverðum leynitrixum. „Þetta er alls konar fróðleikur sem getur nýst byrjendum jafnt og þeim sem eru lengra komnir.“

Með ólæknandi veiðibakteríu

Spurður hvernig hugmyndin að hlaðvarpinu hafi kviknað segir Hafsteinn að þeir Sigþór séu báðir miklir áhugamenn um veiði. Sigþór hafi stundað allt frá fluguhnýtingum yfir í leiðsögn víðsvegar um landið og sjálfur kveðst Hafsteinn hafa fengið veiðbakteríuna á þrítugsaldri og verið ólækandi síðan. Þeir hafi svo hvor í sínu lagi gengið með þá hugmynd í maganum að fara af stað með hlaðvarp um veiði, en það hafi ekki verið fyrr en sameiginlegur vinur kynnti þá að þeir ákváðu að gera eitthvað í málunum. „Þannig að við þekktumst ekkert áður en bara smullum saman og upp úr því varð Flugucastið til.“

Fjórir þættir af Flugucastinu hafa þegar litið dagsins ljós, en nýr þáttur fer í loftið á hverjum fimmtudegi og segir Hafsteinn ýmislegt spennandi vera á döfinni. Þannig sé til dæmis von á stórum nöfnum úr veiðinni en hann segir hins vegar ekki tímabært að segja nánar frá þeim að svo stöddu. Fólki verði bara að fylgjast með.

En hvar er hægt að nálgast hlaðvarpið?
„Flugucastið er aðgengilegt á Apple Podcasts, Soundclouds og Spotify,“ svarar Hafsteinn. „Svo er hlaðvarpið á Facebook undir Flugucastið en þar verður hægt fylgjast með fréttum af nýjum þáttum.“

Hárgreiða fylgir með plötunni

Ný plata frá Langa Sela og Skuggunum.

 

Hjómsveitin Langi Seli og Skuggarnir sendu frá sér nýja þröngskífu, Bensínið er búið á alþjóðlegum degi plötuverslana,13. apríl. Platan inniheldur fjögur ný lög og það fyrsta sem heyrist á öldum ljósvakans er sjálft titillagið Bensínið er búið, sem er dillandi rokksmellur. Sérstaka athygli vekur að með fyrstu eintökum plötunnar fylgja hárgreiða og límmiði í anda 6. áratugarins en sveitin er einmitt þekkt fyrir kraftmikinn „rokkabilly“ hljóm.

Eins og kunnugt er eiga Langi Seli og Skuggarnir farsælan feril að baki en sveitin hefur starfað með hléum í yfir 30 ár og fagnar um þessar mundir 30 ára afmæli plötunnar Breiðholtsbúgí, sem kom út árið 1989. Ári áður hafði sveitin sent frá sér smáskífuna Kontinentalinn sem var fyrsta efnið frá sveitinni sem kom út á hljómplötu. Báðar plötur hafa nú verið gerðar aðgengilegar á Spotify.

Nýju skífuna, Bensínið er búið er hægt að nálgast á 10″ vinylplötu, á Albumm.is og á öllum helstu streymisveitum en henni verður fylgt eftir með hljómleikahaldi vítt og breitt um landið.

Hinn grunaði á langan sakaferil að baki á Íslandi

|
Frá Mehamn í Noregi

Maðurinn sem grunaður er um að hafa orðið Gísla Þór Þórarinssyni að bana á að baki langan sakaferil hér á landi. Hann hefur meðal annars verið dæmdur fyrir nauðgun, rán og líkamsárásir.

Sakaferill mannsins var rakinn í hádegisfréttum RÚV og hann nafngreindur. Mun maðurinn, Gunnar Jóhann Gunnarsson, hafa fyrst hlotið dóm árið 1999 fyrir umferðarlagabrot, fíkniefnalagabrot, þjófnað og vopnalagabrot. Þremur árum síðar er Gunnar Jóhann, þá 19 ára gamall, dæmdur í 22 mánaða fangelsi ásamt öðrum manni fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Síðan þá hefur hann verið dæmdur fyrir tvær stórfelldar líkamsárásir, frelsissviptingu og rán.

Þeir Gunnar Jóhann og Gísli Þór voru hálfbræður og voru þeir báðir búsettir í Mehamn í Noregi þar sem þeir störfuðu í sjávarútvegi. Fram hefur komið að Gunnar Jóhann hafi í aðdraganda morðsins ítrekað haft í hótunum við Gísla Þór og var hann dæmdur í nálgunarbann vegna þessa um miðjan apríl.

Ákvörðun um gæsluvarðahald yfir Gunnari Jóhanni og meintum vitorðsmanni, sem einnig er íslenskur, verður tekin fyrir norskum dómstólum í kvöld.

Vaxandi ójöfnuður er ógn við okkur öll

Drífa Snædal. Mynd / Aðsend

Skoðun.

Höfundur / Drífa Snædal, forseti ASÍ.

Síðustu tvo áratugi hefur auðurinn í heiminum þrefaldast en kjör vinnandi fólks hafa á sama tíma ekki þrefaldast, þvert á móti. Í mörgum löndum hefur vinnandi fólk það verra í dag en fyrir tuttugu árum. Hvernig má þetta vera?

Þegar máttur og vald peninganna verður meira en máttur og vald almennings gerist það að völd og peningar sogast til þeirra sem fyrir eru á fleti. Í krafti peninga er hægt að sannfæra kjörna fulltrúa og almenning um að það sé á einhvern hátt betra fyrir alla að stórfyrirtæki geti makað krókinn að vild og séu ekki sett undir sömu reglur um skatta og skyldur og vinnandi fólk. Þannig hafa eigendur stórfyrirtækja um allan heim margfaldað gróða sinn án þess að hafa nokkrar áhyggjur af afkomu almennings. Sókn í meiri gróða hefur orðið til þess að sífellt er leitað leiða til að greiða sem lægst laun og skatta til samfélagsins.

Árið 2013 hrundi átta hæða fataverksmiðja í Bangladesh til grunna og 1.134 létu lífið. Verksmiðjan framleiddi þekkt vörumerki fyrir vestrænan markað en byggingareglur höfðu verið sniðgengnar og aðbúnaður og öryggismál verkafólks viku fyrir gróðahyggju. Þannig varð krafa vestrænna stórfyrirtækja um ódýra vöru og aukinn gróða þess valdandi að fátækt fólk lét lífið í einu stærsta vinnuslysi heims.

Samtakamáttur vinnandi fólks mikilvægur
Lönd sem hafa náð að halda í lífsgæði almennings og veita fyrirtækjum aðhald eiga nokkuð sameiginlegt. Það eru ríki þar sem lýðræð er virkt, velferðarkerfi er til staðar, verkalýðshreyfing er sterk og fyrirtæki eru í tengslum við samfélagið. Að reyna að grafa undan þessum stoðum er ávísun á verri lífskjör almennings. Það er mikið hættuspil að vega að þessu skipulagi.

Við Íslendingar höfum sem betur fer miklar skoðanir og þannig á það að vera. Við tökumst á um einstaka mál og gagnrýnum okkar kjörnu fulltrúa hvort sem er í stjórnmálum eða félagasamtökum og það er vel. Áhyggjur mínar verða hins vegar meiri þegar vegið er að grunnhugmyndum um lýðræði eða þegar grafa á undan velferðarkerfinu sem við höfum byggt upp saman. Tilhneigingu í þessa átt er að finna víða um heim og jafnvel í ríkjum með mikla lýðræðishefð. Þátttaka í stéttarfélögum fer minnkandi mjög víða. Þar með er dregið úr því afli sem býr í samtakamætti vinnandi fólks til að gæta hagsmuna og semja um kaup og kjör. Að grafa undan verkalýðshreyfingu er það sama og að afhenda stórfyrirtækjum aukin völd.

Í stóra samhenginu megum við hér á Íslandi vera afskaplega stolt af okkar verkalýðshreyfingu og samfélaginu sem við höfum byggt upp en við megum aldrei taka þessu skipulagi sem gefnu eða gefa eftir gagnvart röddum sem vilja draga okkur í aðrar áttir.

Yfirheyrðir á miðvikudag að viðstöddum verjendum og túlki

Íslendingarnir tveir sem eru í haldi lögreglunnar í Noregi í tengslum við morðið á Gísla Þór Þórarinssyni verða yfirheyrðir á miðvikudaginn.

 

Mennirnir tveir sem eru í haldi í tengslum við harmleikinn í Mehamn í Noregi, þar sem íslenskur karlmaður, Gísli Þór Þórarinsson, var skotinn til bana, verða yfirheyrðir á miðvikudaginn að viðstöddum verjendum og túlki. Þetta kemur fram í svari Silju Arvola hjá lögreglunni í Finnmörku við fyrirspurn fréttastofu Vísis.

Í frétt Vísis kemur einnig fram að mennirnir verða leiddir fyrir dómara klukkan 19.00 og 19.30 í kvöld að staðartíma.

Á norska héraðsfréttavefnum ifinnmark.no er haft eftir talmanni lögreglunnar í Finnmörku að réttarhöldin hafi tafist þar sem beðið er eftir íslenskum túlki. Ferðalag hans til Vadsø mun hafa tafist vegna verkfalla flugmanna SAS.

Þá segir einnig að farið verði fram á fjögurra vikna gæsluvarðhald yfir öðrum manninum, þeim sem er hálfbróðir hins látna. Krafist verður vikulangs gæsluvarðhalds yfir hinum manninum. Báðir eru þeir Íslendingar.

Sjá einnig: Systir hins látna tjáir sig: „Sársaukinn er ólýsanlegur”

Rúmlega þúsund börn á Íslandi hafa misst foreldri frá árinu 2009

„Á árunum 2009–2018 missti að jafnaði 101 barn foreldri árlega, fæst árið 2015 þegar 89 börn misstu foreldri en flest árið 2010 eða 133 börn. Alls misstu 1.007 börn foreldri yfir tímabilið, 525 drengir og 482 stúlkur.“ Þetta kemur fram tölum Hagstofunnar sem birtar voru í dag.

Hagstofan hefur tekið saman upplýsingar frá árinu 2009. „Alls létust 649 foreldrar barna á tímabilinu, þar af voru 448 feður og 201 móðir. Flestir feðra sem létust voru eldri en 49 ára, 172 talsins eða 38%. Næstflestir voru milli 40 og 49 ára, 140 feður eða 31% af heildarfjölda feðra. Flestar mæður sem létust voru á aldrinum 40–49 ára, 85 talsins eða um 42%. Næststærsti hópurinn var á aldrinum 30–39 ára, 56 mæður, tæplega 28%.“

Þá kemur fram í gögnum Hagstofunnar að á tímabilinu 2009–2018 hafi flestir foreldrar sem létust fallið frá af völdum illkynja æxlis eða 257, tæplega 40%. „Næstalgengast var að foreldri létist vegna ytri orsaka áverka og eitrana, tæplega 34% tilvika eða 218 manns. Tveir undirflokkar dauðsfalla af völdum ytri orsaka áverka og eitrana voru skoðaðir sérstaklega, annars vegar óhöpp og hins vegar sjálfsvíg og vísvitandi sjálfsskaði. Meirihluti foreldra sem létust af völdum ytri orsaka, létust af völdum sjálfsvígs og vísvitandi sjálfsskaða, alls 106 (48,6% af heildarfjölda foreldra sem lést af völdum ytri orsaka og 16,3% af heildarfjöldanum).“

Krabbameinsfélagið heldur málþing um rétt barna, stöðu þeirra og þarfir við fráfall foreldris í dag, mánudag klukkan 15.00 til 17.45. Málþingið fer fram í húsi Íslenskrar erfðagreiningar og ber yfirskriftina „Hvað verður um mig?”. Á málþinginu verða gögn Hagstofu kynnt en meðal þátttakenda í málþinginu eru Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra ásamt Guðna Th. Jóhannessyni, forseta Íslands. Á málþinginu verða kynntar rannsóknir um upplifun barna eftir fráfall foreldris og hvernig nýta má þær upplýsingar sem fram komu til að skapa umgjörð fyrir fagfólk og alla sem standa að börnunum. Jafnframt verður greint frá rannsóknum á stöðu barna sem aðstandenda krabbameinssjúklinga. Fjallað verður um eigin rétt barnanna og þarfir fyrir stuðning og leiðsögn, skyldur og ábyrgð hins opinbera, tengsl fjölskyldu, samfélags og sjálfstæða þörf barna fyrir sorgarvinnslu og utanumhald allt til fullorðinsára.

„Áfangastaðurinn skiptir engu ef þú naust ekki ferðarinnar“

Ari Ólafsson stundar tónlistarnámi í The Royal Academy of Music í London og er byrjaður að huga að plötu sem hann langar að senda frá sér.

Síðasta ár hefur verið viðburðaríkt hjá Ara Ólafssyni söngvara en hann keppti sem kunnugt er fyrir Íslands hönd í Eurovision í fyrravor. Þrátt fyrir þessa viðkomu í poppinu er Ari tenórsöngvari og hefur lært klassískan söng frá unglingsaldri.

„Ég byrjaði að læra klassískan söng þegar ég var 12 ára og var þá nemandi hjá Garðari Thor Cortes í Söngskólanum í Reykjavík,“ segir Ari sem byrjaði ferilinn í söngleiknum Oliver Twist sem var leikstýrt af Selmu Björnsdóttur en þar lék hann sjálfan Oliver Twist. „Ég tók oft þátt í söngleikjum og leiklist en var samt alltaf að læra klassískan söng með og hef því alltaf verið virkur í allskonar tónlist. Ég valdi strax að læra klassískan söng því það er besta leiðin til að þróa góða, öfluga og heilbrigða rödd. Út frá því er svo hægt að fara í hvaða útgáfu af söng sem er,“ heldur Ari áfram og útilokar ekkert í þeim efnum en hann hefur líkt og margir hafa tekið eftir verið að koma sér á framfæri sem tenórsöngvari og sló meðal annars í gegn á úrslitakvöldi Söngvakeppni RÚV með laginu Grande amore ásamt þeim Bergþóri Pálssyni og Gissuri Páli Gissurarsyni.

„Mér líður best þegar ég er með mörg mismunandi verkefni í gangi – nenni ekki að slaka á og vera bara í einhverju einu. Ég vil vera fjölhæfur, ég þrái að læra meira og er alltaf að byggja ofan á það sem ég hef gert og lært. Án þess að lofa of miklu, þar sem ég bý í London og er í krefjandi tónlistarnámi, er ég loksins byrjaður að vinna að hugsanlegri plötu en ég þrái að koma með eitthvað nýtt inn í tónlistarheiminn. Ég er virkilega spenntur fyrir öllum verkefnunum sem bíða mín í framtíðinni. En eins og þeir segja; góðir hlutir gerast hægt, bara vonandi ekki of hægt.“

„Ég fann að ég bjó yfir meiri styrk en ég vissi af, ég stóðst álagið og ég kom sáttur heim með hausinn vonandi á réttum stað.“

„Hef verið lánsamur“

Ari var nýlega búinn að klára framhaldsstigsprófið í söng og kominn inn á fullum skólastyrk í The Royal Academy of Music þegar hann fór í Söngvakeppnina og Eurovision. Þar var söngvarinn Ari kynntur til leiks, ef svo má að orði komast, en færri vissu að það færi klassískur söngvari. „Eurovision var í raun algjör kynning á mér og síðasta ár hefur verið gífurlega lærdómsríkt og skemmtilegt. Stærsti lærdómurinn var líklega að ég uppgötvaði að ég gæti gert allt þetta. Ég fann að ég bjó yfir meiri styrk en ég vissi af, ég stóðst álagið og ég kom sáttur heim með hausinn vonandi á réttum stað. Það er mikilvægt að hafa trú á sjálfum sér og láta vaða því annars kemst maður ekkert áfram,“ segir Ari.

„En núna er komið að mér að sanna mig sem tónlistarmaður og söngvari. Ég veit hvað ég vil – ég vil læra meira og þroskast sem tónlistarmaður og njóta ferðarinnar hvert sem hún leiðir, áfangastaður skiptir engu ef þú naust ekki ferðarinnar. Ég hef verið lánsamur í lífinu og held að lykillinn að því sé að halda í jákvæðnina, horfa frekar á það sem er til staðar heldur en að einblína á það sem manni finnst vanta. Einnig er mikilvægt að vera trúr sjálfum sér og leyfa sér að finna fyrir tilfinningunum sínum. Ást og friður,“ segir Ari að lokum.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Bíllausum heimilum fækkar þrátt fyrir aðgerðir í átt að grænni samgöngum

|
|

Bíllausum heimilum fer fækkandi sem og heimilum sem reka aðeins einn bíl. Þetta er niðurstaða neyslukönnunar Gallup sem fyrirtækið birti nýlega. Samkvæmt henni hefur fjöldi bifreiða á hvert heimili fjölgað frá árinu 2015. heimili með tvo, þrjá eða fleiri bíla fjölgar.

 

Samkvæmt Neyslukönnun Gallup hefur heimilum með tvo, þrjá eða fleiri bíla fjölgað frá árinu 2015. Á sama tíma hefur heimilum fækkað sem hafa einn eða engan bíl til ráðstöfunar.

Það er stefna núverandi borgarmeirihluta að auka vægi annarra ferðamáta en einkabílsins. Þar á meðal er nýlega ákvörðun um að frítt skuli í strætó á „gráum dögum“ það eru dagar þar sem styrkur svifryks mælist yfir heilsumörkum. Þann 7. apríl síðast liðinn mældist sólarhringsmeðaltal nokkuð hátt eða um 53 míkrógrömm á rúmmetrar við Njörvasund/Sæbraut. Bauðst borgarbúum að ferðast með strætó frítt þá daga sem mengunin var í hámarki. Von borgaryfirvalda er að með slíkum aðgerðum leggi fólk einkabílum þá daga. Vert er að taka fram að könnun Gallup mælir ekki daglega notkun bifreiðanna.

Í fyrrasumar stóð Reykjavíkurborg meðal annars fyrir verkefni sem fól i sér lán á rafhjólum. Það mun hafa reynst vel og þegar hefur verið tilkynnt að verkefnið skuli endurtekið í sumar með 25 nýjum rafhjólum. Fyrsti hópurinn í tilraunaverkefninu í sumar fékk rafhjól afhend 15. apríl. „Rafhjól eru fyrir marga orðin samkeppnishæfur valkostur við einkabílinn“ sagði Kristinn J. Eysteinsson, verkefnisstjóri hjá Reykjavíkurborg, á reykjavik.is. „Áhugi fyrir verkefninu í fyrra var svo góður að ekki var hægt að lána öllum sem óskuðu rafhjól. Rúmlega þúsund manns sóttu um þátttöku en alls fengu 125 manns hjól lánuð eftir valferli. Bætt var við einu tímabili til að fá reynslu af rafhjólum á hausttímabili.“

Fjöldi nýskráðra fólksbíla náði hámarki árið 2017 en heildarfjöldi nýskráninga nam 23.917. Var það 15% aukning frá 2016. Hlutfallsleg aukning milli ára var þó minni milli 2017 og 2018 samkvæmt upplýsingum frá Árbók bílgreina 2018.

Sjórinn er upphaf alls lífs

Urta Islandica þróar jurtabragðbætt, kolsýrt og steinefnaríkt drykkjarvatn úr köldum jarðsjó. Fimm fjölskyldumeðlimir koma að rekstrinum og hlakka þau til að takast á við næstu áskoranir.

Fyrirtækið Urta Islandica er í startholunum með að framleiða jurtabragðbætt, kolsýrt og steinefnaríkt drykkjarvatn sem er unnið úr köldum jarðsjó. Stofnandi þess er Þóra Þórisdóttir en hún ólst upp fyrir vestan og norðan þar sem tengslin við náttúruna voru mikil í barnæsku.

Vegna fámennis og fábreytni hófu hún og systur hennar snemma að nýta allt sem þær fundu í fjöru og á landi sem efnivið í allskonar föndur og leiki. Þessir æskuleikir áttu vafalaust stóran þátt í þeim verkefnum sem hún tók þátt í síðar á lífsleiðinni, ekki síst með þróun jurtafyrirtækisins Urta Islandica sem sérhæfir sig í framleiðslu á jurtatei, jurtasalti og jurtasírópi sem matargjafavörur á ferðamannamarkað. „Árið 2013 stofnaði ég formlega eignarhaldsfélagið Urta Islandica ehf. með fjölskyldu minni og við höfum unnið saman í fyrirtækinu síðan. Tveimur árum eftir stofnun þess fluttum við framleiðsluna til Keflavíkur. Við létum bora holu ofan í hraunið á lóðinni til að fá upp ferskan sjó sem við létum rannsaka og í ljós kom að hann var hreinn, tær og ómengaður. Upphaflega hugmyndin var að framleiða bað- og spavörur úr steinefnunum úr sjónum. Fljótlega var ljóst að það yrði mikið magn afgangs af steinefnaríku afsöltuðu sjóvatni og eftir nokkra rannsóknarvinnu ákváðum við að fara í nýtt þróunarverkefni til að nýta þetta vatn og markaðssetja sem drykkjarvatn.“

„ … næringarsérfræðingar, m.a. hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni WHO, telja að það sé veruleg heilsubót af því að drekka steinefnaríkt vatn frekar en steinefnasnautt.

Hlaðið steinefnum
Hugmynd teymisins er að selja sjóvatnið í þremur styrkleikum, bæði kolsýrt og ókolsýrt, bragðbætt með jurtum og hreint, og pakka því í endurvinnanlegar glerflöskur. „Það sem vatnið hefur fram yfir venjulegt íslenskt vatn er að það er hlaðið steinefnum úr sjónum en steinefnin í sjónum eru í sömu hlutföllum og steinefnin í blóði okkar. Því ætti sjóvatnið að vera góður kostur fyrir þá sem vilja ekki rugla í steinefnabúskapnum sínum með því að taka inn stök steinefni. Sjóvatnið vökvar líkamann vel og margir næringarsérfræðingar, m.a. hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni WHO, telja að það sé veruleg heilsubót af því að drekka steinefnaríkt vatn frekar en steinefnasnautt. Þá eru margir á því að steinefnaríkt vatn sé auk þess bragðbetra.“

Góð samvinna
Það er óhætt að segja að samvinna fjölskyldunnar einkenni fyrirtækið en fimm meðlimir fjölskyldunnar starfa þar með einum eða öðrum hætti. „Utan mín má fyrst nefna Sigurð Magnússon eiginmann minn sem er iðnaðartæknifræðingur og snillingur í tölvum, tækjum, smíði og reddingum. Hann lætur hlutina gerast, verkstýrir og heldur utan um ferla og skráningar.“

Stjórnarformaður fyrirtækisins er Guðbjörg Lára dóttir þeirra sem hefur að sögn Þóru yfirumsjón með allri hönnun og markaðsmálum en þessi tvö svið eru samofin hjá fyrirtækinu að hennar sögn. „Lára er með næmt fagurfræðilegt auga, hugmyndarík og með ómetanlegt innsæi inn á markaðinn. Hún er hamhleypa til verka, góð í samskiptum og mun stýra því hvernig jarðsjóvatnið okkar mun líta út og verða markaðssett.“

Kolbeinn Lárus, sonur þeirra hjóna, er nýútskrifaður flugvélaverkfræðingur og segir Þóra hann smellpassa í verkefnið. „Hlutverk hans er að halda utan um og aðlaga þá tækni sem við munum nota við að afsalta sjóinn, setja upp og prófa vinnslulínu ásamt því að gera tilraunir og búa til prótótýpurnar.“

Yngsti sonurinn heitir Þangbrandur Húmi sem Þóra segir vera þann allra fjölhæfasta í hópnum. „Hann vinnur með okkur á öllum sviðum verkefnisins, hefur umsjón með gæðamálum og birgðamálum. Hann sér einnig um að finna tæki, tól og umbúðir til vinnslunnar.“

Áskorun að treysta
Hún segir þátttökuna í hraðlinum gefa þeim tækifæri til að opna hugmyndina fyrir öðrum, stækka tengslanetið og miðla af þekkingu sinni til annarra í leiðinni. „Helsta áskorunin í byrjun er að treysta og segja frá því hvað við erum að gera því við erum öll „intróvertar“ og höfum hingað til verið svolítið út af fyrir okkur. Fyrst og fremst vonast ég eftir ólíkum sjónarhornum og góðum ráðum sem munu nýtast okkur við framleiðsluna og markaðssetninguna.“

Bjartsýn á framhaldið
Mögulegir viðskiptavinir er breiður hópur segir Þóra og nefnir m.a. alla þá sem vilja fá meiri heilsuávinning úr flöskuvatni eða gosi. „Ef við reynum að sérhæfa okkur þá liggur beinast við að skoða ferðamannamarkaðinn þar sem við erum fyrir með vörur okkar og einnig veitingahúsin. Þá eru markhópar eins og líkamsræktarfólk og hlauparar sem þurfa að endurhlaða steinefni eftir æfingar, veikt fólk og börn sem hafa misst vökva.“

Hún er bjartsýn á framhaldið og segir teymið stefna að því að verkefnið verði orðið sjálfbært, skapi vinnu og skili hagnaði innan tveggja ára. „Á svipuðum tímapunkti viljum við líka vera byrjuð í útflutningi og vera í þeirri stöðu að varan okkar hafi vakið alvöruathygli innanlands sem erlendis, vegna einstakra eiginleika hennar og uppruna. Við bindum því miklar vonir við að þátttaka okkar í Til sjávar og sveita, hjálpi okkur að ná þeim markmiðum okkar.“

Myndatexti: Þóra Þórisdóttir og Sigurð Magnússon og börn þeirra Guðbjörg Lára, Kolbeinn Lárus og Þangbrandur Húmi.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Systir hins látna tjáir sig: „Sársaukinn er ólýsanlegur“

Heiða B. Þórðardóttir, systir Gísla Þórs Þórarinssonar sem skotinn var til bana í Noregi, var í losti eftir að lögreglan færði henni tíðindin. Þau Gísli Þór voru náin. Heiða segir þau hafa rætt saman daglega vikuna fyrir andlátið. Fréttablaðið greinir frá.

„Sársaukinn er ólýsanlegur” er haft eftir Heiðu. Hún segir bróður sinn hafa verið með „mikinn og stóran persónuleika og ljóst sé að margir syrgi hann”.

Gísli Þór var fertugur þegar hann lést og er talið að maðurinn sem hleypti af skotinu sé hálfbróðir hans. Hinn grunaði birti játningu á Facebook skömmu eftir atvikið. Hinn grunaði er með afbrotaferil að baki á Íslandi og mun hafa haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann sett á hann sem tók gildi fyrir rúmri viku eða 17. apríl.

Þetta er á meðal þess sem kemur fram í tilkynningu sem lögreglan í Meham sendi frá sér í gær. Lögregla hefur varist frétta af málinu en í tilkynningunni kemur fram að gæsluvarðhalds verði krafist yfir mönnunum tveimur sem voru handteknir í tengslum við málið; m.a. fjögurra vikna varðhaldi yfir þeim sem hleypti af skotvopninu. Skýrsla var tekin af vitnum í tengslum við málið í gær.

Lögregla kölluð til á staðinn um klukkan 5.30 á staðartíma síðastliðinn laugardag. Gísli Þór var alvarlega slasaður þegar lögregla kom á vettvang. Endurlífgunartilraunir báru ekki árangur og var hann úrskurðaður látinn á staðnum, samkvæmt upplýsingum frá norsku lögreglunni. Eins og áður hefur komið fram var Gísli Þór fertugur og búsettur í Meham.

Hinn maðurinn sem var handtekinn er 32 ára og neitar hann sök. Segir verjandi hans, Jens Bernhard Herstad, að hann hafi rætt stuttlega við skjólstæðing sinn og skilji maðurinn ekki hvers vegna hann sitji í gæsluvarðhaldi.

Náttúruvæn og vistvæn lúxusafurð

Íslenski æðardúnninn er einstök náttúruafurð en stór hluti heimsframleiðslunnar er tíndur hér á landi og fluttur úr landi óunninn. Fyrirtækið Íslenskur dúnn ætlar að breyta því.

Heimsókn eitt sumarið til Borgarfjarðar eystri fyrir nokkrum árum átti heldur betur eftir að reynast afdrifarík fyrir Rögnu S. Óskarsdóttur og sambýlismann, Þóri Guðmundsson. Í kjölfarið festu þau kaup á húsi þar, í magnaðri náttúrufegurð og einstöku samfélagi manna eins og hún orðar það, og gerðu að sínu öðru heimili.

Það var í heimsókn til Ólafs Aðalsteinssonar, æðarbónda í Loðmundarfirði, og eiginkonu hans, Jóhönnu Óladóttur, síðasta sumar sem hugmyndin fæddist hjá þeim; að kaupa æðardún af bændum, framleiða úr honum og selja innanlands og erlendis í gegnum Netið. „Við vörðum deginum með þeim heiðurshjónum og Ólafur leiddi okkur í allan sannleika um æðardúninn auk þess að ganga með okkur um varpstöðvarnar, en það eitt og sér er ævintýri út af fyrir sig. Ólafur hafði þá miklar áhyggjur af því að megnið af þessum dásamlega dúni væri fluttur út óunninn ár hvert. Þær áhyggjur og samræður okkar á milli í kjölfarið kveiktu heldur betur í okkur og allt fór í gang.“

„Því er afurðin eins náttúruvæn og vistvæn og hugsast getur. Að auki er dúnninn náttúrulegt undraefni sem á sér ekki hliðstæðu.“

Vilja breyta ferlinu
Ragna segir að frá þeirri stundu, þegar þau keyrðu úr hlaði frá þeim hjónum, hafi ekki verið aftur snúið. „Veturinn hefur farið í alls kyns pælingar og áætlanagerð. Nú erum við fimm í hópnum, öll með ólíka styrkleika sem hentar verkefninu vel.

Að meðaltali flytja Íslendingar út um þrjú tonn af dúni á ári sem er um ¾ heimsframleiðslunnar. Dúnninn er að mestu leyti fluttur út hreinsaður, en að öðru leyti óunninn og eru helstu viðtökulönd Japan og Þýskaland. Þessu viljum við hjá Íslenskum dún breyta, við viljum þvo og fullvinna æðardúninn hér heima.“

Auk Rögnu og Þóris skipa hópinn fyrrnefndur Ólafur æðarbóndi, Kristján Már Gunnarsson og Guðrún Ástrós Bergsveinsdóttir. „Ég stýri verkefninu og Kristján sér um vefsíðugerð og markaðssetningu á Netinu. Óli safnar dúninum og er auk þess sérfróður í öllu sem viðkemur vinnslu æðardúns. Þórir sér um uppbyggingu verkferla og verkstæðis. Síðast en ekki síst sér Ástrós um efniskaup og samsetningu værðarvoða.“

Einstök náttúruafurð
Það sem er mest spennandi við verkefnið, að hennar sögn, er sú staðreynd að Íslendingar eru nánast með einokunaraðstöðu á heimsins besta dúni, sem er æðardúnninn. „Hann er algjörlega einstök náttúruafurð. Frá landnámi hafa þeir bændur sem höfðu æðarvarp á jörðum sínum, vakað yfir varpinu á vormánuðum, stuggað burt vargfugli og tófu, ásamt því að hjálpa fuglinum við hreiðurgerð og umönnun eggja og unga. Þegar æðarkollan verpir tætir hún dúninn af bringu sinni til að halda hita á eggjunum. Ef bóndinn myndi ekki hirða dúninn úr hreiðrunum myndi hann aðeins fjúka í burtu, engum til gagns. En í stað þess hafa bændur í gegnum aldirnar nýtt þessa einstöku auðlind til að halda hita á sér og sínum.“

Algjört undraefni
Ragna segir æðarfuglinn vera eina fuglinn sem fellir dún í þessu magni í hreiður sín. „Annar dúnn sem við þekkjum er reyttur af fuglunum. Því er afurðin eins náttúruvæn og vistvæn og hugsast getur. Að auki er dúnninn náttúrulegt undraefni sem á sér ekki hliðstæðu.

Eiginleikar hans eru einstakir því hann er þakinn örfínum, mjúkum, króklaga þráðum sem valda samloðun hans. Hann er loftmikill sem veldur einstökum léttleika, háu einangrunargildi og góðri öndun. Úr hverju hreiðri safnast um 15-17 g af dúni og því þarf um 60-80 hreiður til að safna 1 kg af dúni.“

Hún minnir á að flestir verji um þriðjungi ævinnar umvafðir sæng. „Því eigum við aðeins að sætta okkur við það besta þegar kemur að vali hennar. Það má því segja að viðskiptavinir okkar séu þeir sem vita hvers virði góður svefn er.“

Vilja fullvinna innanlands
Teymið stefnir að því að leggja sitt á vogarskálarnar til að draga úr útflutningi á óunnum æðardúni. „Við viljum róa að því öllum árum að fullvinna þessa dásamlegu og einstöku afurð innanlands. Með stofnun fyrirtækisins viljum við líka fjölga störfum í heimabyggð, en Borgarfjörður eystri tekur þátt í verkefni Byggðastofnunar sem kallast Brothættar byggðir. Markmið þess er að styrkja atvinnusköpun í sveitarfélögum sem hafa átt undir högg að sækja á undanförnum árum.“

Bera saman bækur
Markmið þeirra með þátttöku í viðskiptahraðlinum er fyrst og fremst að koma verkefninu í gegnum þá þeytivindu sem viðskiptahraðall af þessu tagi er. „Fjöldi sérfræðinga úr atvinnulífinu, bæði sem fyrirlesarar og ráðgjafar, koma með hafsjó af ábendingum og athugasemdum sem nýtast okkur til að gera hugmyndirnar okkar enn betri. Ekki má síðan gleyma hinum teymunum sem taka þátt í verkefninu, það er ómetanlegt að geta borið saman bækur og miðlað reynslu á milli teymanna. Sem betur fer er stuðningur bæði einkaaðila og yfirvalda við íslenska frumkvöðla alltaf að aukast enda sjáum við urmul spennandi fyrirtækja spretta upp víðs vegar um landið. Við hlökkum sannarlega til að slást í hóp þessara fyrirtækja.“

Myndatexti: Guðrún Ástrós Bergsveinsdóttir, Ragna S. Óskarsdóttir og Kristján Már Gunnarsson.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Leggja mikla ást í hverja flögu

Hugmyndin að eigin framleiðslu á kartöfluflögum úr annars flokks kartöflum kviknaði á gulum ökrum í nágrenni Hornafjarðar. Ein helsta sérstaða fyrirtækisins er mikil áhersla á umhverfismál.

Þrátt fyrir nafnið eru Ljótu kartöflurnar afar bragðgóðar enda einu kartöfluflögurnar sem framleiddar eru úr innlendu hráefni. Maðurinn á bakvið fyrirtækið er Viðar Reynisson, þriggja barna fjölskyldufaðir og fyrrum bankastarfsmaður, sem ákvað einfaldlega að láta drauminn rætast og hefja framleiðslu á kartöfluflögum úr íslenskum annars flokks kartöflum sem er að miklu leyti fargað í dag.

Hann segist í gegnum tíðina hafa fengið margar misgóðar viðskiptahumyndir og eiginlega alltaf verið að melta og þróa nokkrar þeirra í kollinum. „Þær hafa þó sjaldan komist af hugmyndastiginu og aldrei áður hef ég þorað að taka stökkið, að láta reyna á hugmyndina og stofna verkefni í kringum hana. Það sem er svo skemmtilegt við svona nýsköpunarverkefni er hvað maður fær útrás fyrir mörg áhugamál. Í mínu tilviki hef ég mikinn áhuga á öllu sem við kemur hönnun, sköpun og matargerð.“

„Við leggjum mikið upp úr gæðum og ætlum auðvitað að gera heimsins bestu flögur hvað varðar rétta þykkt, stökkleika og rétt bragð.“

Aðlagaðist aðstæðum
Viðar stofnaði fyrirtækið fyrir tveimur árum eftir að hafa starfað hjá Arion banka í fjórtán ár. Hugmyndin kviknaði þó miklu fyrr, eða fjórum árum áður. „Þá var ég staddur í sumarhúsi í Hornafirði þar sem við höfðum farið næstum á hverju sumri í áratug. Þetta sumarið voru akrarnir sem voru samliggjandi kartöflugörðunum í sveitinni allt í einu orðnir gulir á lit og í miklum blóma. Þegar ég hitti á bóndann í nágrenninu kom í ljós að hann var að gera tilraunir með að rækta repju til framleiðslu á kaldpressaðri repjuolíu til neyslu. Hugmyndin að kartöfluflögunum kviknaði strax, þarna var komið hráefnið sem þyrfti til framleiðslu á þeim auk þess sem innlend framleiðsla var hafin á salti og öðru kryddi.“
Upphaflega hugmyndin var því að framleiða kartöfluflögur sem væru eingöngu úr innlendu hráefni og nýta til þess þær kartöflur sem bændur ættu erfitt með að koma í verð sökum útlitsstaðla.

Eftir margar prófanir á innlendri repjuolíu og rannsóknarvinnu varð þó Viðar að játa sig sigraðan. „Niðurstaðan varð sú að það gæti aldrei borgað sig að nota hágæða innlenda kaldpressaða olíu og vinna öll góðu innhaldsefnin úr henni til þess að gera hana sambærilega ódýrri og bragðlausri innfluttri repjuolíu. Sú olía er því eina erlenda hráefnið í vörunum okkar utan þess að við notum líka að hluta innflutt krydd.“
Umhverfismál mikilvæg

Ein helsta sérstaða fyrirtækisins er sú mikla áhersla sem lögð er á umhverfismál segir Viðar. „Snakkpokar innihalda mikið loft og eru plássfrekri í pökkun. Kolefnisspor innflutts snakks er því gríðarstórt og hæglega hægt að eyða því með því að velja innlenda framleiðslu. Kartöflusnakk verður því miður að pakka í umbúðir sem eru a.m.k. að hluta úr áli eða plasti til þess að tryggja líftíma vörunnar. Af nokkrum slæmum kostum teljum við réttast að nota umbúðir sem eru aðeins úr einu efni og hægt er að endurvinna endalaust en um er að ræða polypropelene-plast.“

Ljótu kartöflurnar verða eina kartöflusnakkið sem unnið er úr innlendum kartöflum að sögn Viðars. „Þar að auki er varan sannarlega handgerð af mér og Gunnari samstarfsfélaga mínum og við leggjum mikla ást í hverja flögu. Við leggjum mikið upp úr gæðum og ætlum auðvitað að gera heimsins bestu flögur hvað varðar rétta þykkt, stökkleika og rétt bragð. Stefnan er að fara nokkuð óhefðbundnar leiðir varðandi þróun á bragðtegundum, hafa meira bragð og kikk en fólk er kannski vant og reyna líka að nýta það sem íslensk náttúra hefur upp á að bjóða. Hins vegar ætlum við að fara nokkuð hefðbundnar leiðir með 1-2 fyrstu bragðtegundirnar okkar þar sem fyrsta upplifun neytenda er mikilvæg og auðvitað ekki allir með sama smekk.“

Félaginn sér um Excel
Auk Viðars er Gunnar Jóhann Gunnarsson lögfræðingur með honum en þeir hafa verið vinir til 20 ára. „Það hefur ekki mikið reynt á verkaskiptinguna hingað til. Frá því Gunnar kom inn hefur mestur tími farið í að standsetja húsnæði til framleiðslunnar. En það er a.m.k. á hreinu að Gunnar mun sjá meira um fjármálin, verðútreikninga og allt sem unnið er í Excel meðan ég er meira í markaðsmálum og talsmaður félagsins út á við, enda stofnandi þess.“

Áskoranir fram undan
Viðar segir þá félaga aldrei hafa staðið í þeim sporum áður að koma nýrri vöru á markað. „Við stöndum því frammi fyrir mjög mörgum framandi áskorunum og því mikilvægt að vanda til verka. Helstu væntingar okkar til hraðalsins eru að fá t.d. ráðgjöf varðandi mótun stefnu í markaðsmálum, verðlagningu og dreifingarmálum. Ég held að það muni skila okkur gríðarlega dýrmætum upplýsingum að hitta alla þá mentora sem við eigum eftir að hitta og þá sérstaklega þá aðila sem hafa staðið í okkar sporum og náð árangri. Auk þess er starfsfólk Icelandic Startups hokið af reynslu og getur komið á tengslum við fólk sem getur reynst okkur dýrmætt. Stefnan er sett á að vera komin í almenna dreifingu innan tveggja ára. Við höfum trú á að stór hluti neytenda muni kjósa Ljótu kartöflurnar þó þær verði aðeins dýrari en vörur samkeppnisaðilanna enda er fólk að velja gæði og við höfum mikinn meðbyr með þeirri umhverfisvakningu sem á sér nú stað.“

Myndatexti: Viðar Reynisson og Gunnar Jóhann Gunnarsson standa á bakvið Ljótu kartöflurnar.

Stúdíó Birtíngur í samstarfi við Til sjávar og sveita.

 

Munntóbaksnotkun ungra kvenna færist í vöxt

Sú ákvörðun að banna sölu fínkorna neftóbaks og munntóbaks var hluti af víðtækum tóbaksvarnarlögum sem samþykkt voru á Alþingi árið 1996.

Neysla munntóbaks var reyndar ekki sérlega útbreidd á þessum tíma og fáheyrt að íslenska neftóbakið væri notað undir vör, eða eins og segir í greinargerð frumvarpsins: „Tóbaksneysla er hér um bil úr sögunni og neysla neftóbaks sem framleitt er hér á landi hefur dregist mjög saman og er að mestu leyti bundin við roskna karlmenn.“

Hins vegar var bent á að tóbaksframleiðendur væru að markaðssetja nýjar tegundir munntóbaks sem blandað væri bragðefnum og ætlað að höfða til ungs fólks. Þessi tegund tóbaks væri ekki síður ávanabindandi en reyktóbak. ÁTVR flutti ekki inn slíkt tóbak en það gerði tóbaksbúðin Björk og dreifði til verslana og einstaklinga. „Þetta hefur leitt til staðbundinna neyslufaraldra meðal barna og unglinga og hafa borist uggvænlegar fréttir þar að lútandi. Við þessu þarf að bregðast af fullri einurð.“ Sem sagt, markmiðið með því að banna vöruna var að vernda ungviðið.

Þessi aðferð hefur mistekist illilega eins og tölurnar sýna. Könnun Gallup fyrir Landlæknisembættið sýnir að langstærsti hópurinn sem notar munntóbak eru karlmenn á aldrinum 18 til 34 ára. Þá færist munntóbaksnotkun meðal ungra kvenna í vöxt. Í langflestum tilvikum nota þessir hópar íslenskt neftóbak til verksins, vöru sem var „að mestu leyti bundin við roskna karlmenn“ þegar lögin voru samþykkt.

Þórdís Kolbrún hjólar í andstæðinga þriðja orkupakkans og segir þá fara með „hrein ósannindi“

Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir.

Iðnaðar-, og nýsköpunarráðherra segir áhyggjur fólks vegna þriðja orkupakkans meðal annars tilkomnar vegna þess að „menn með málefnalega innistæðu í gegnum áratugina eru að halda einhverju fram sem að sjálfsögðu hræðir fólk.“

Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir var gestur í Silfrinu á RÚV í morgun og ræddi þar meðal annars ólgu vegna þriðja orkupakkans. Hún sagði andstæðinga orkupakkans fara fram með „hrein ósannindi“ og tók undir með þáttastjórnanda að málið væri „ótrúlega skrítið“.

Hún sagði innleiðingu orkutilskipana Evrópusambandsins eiga sér langan aðdraganda. „Í grunninn eru allar þessar þrjár raforkutilskipanir – þessir þrír pakkar –  svipaðir í eðli sínu. Þeir snúa ekki að aðgangi að auðlindum heldur að aðgangi að innviðum. Við erum að tala um jafnan aðgang að flutningsinnviðum í þágu frjálsra viðskipta. Það er ferli sem hófst löngu löngu fyrir mína tíð.“ – Jafnvel í tíð þeirra sem berjast hvað hatramast gegn þessu núna? „Það er nákvæmlega þannig. Þessir pakkar skilda engan til að byggja ákveðna innviði. Bara alls ekki. Að halda því fram að þetta snúi að því, einkavæðingu Landsvirkjunar eða sölu á einhverjum auðlindum eru bara hrein ósannindi,“ sagði ráðherra.

Sjá einni: Orkupakkinn skekur stjórnmálin

Aðspurð hvort hún væri að halda því fram að andstæðingar pakkans fari fram með rangfærslur sagði ráðherra svo vera. „Já, já, þeir eru það. Þegar sagt er; næsta skref er að einkavæða Landsvirkjun og skipta henni upp. Það er ekki rétt. Þegar sagt er; næsta skref er bara að leggja sæstreng eða við munum vera skyldug til að leggja sæstreng. Það er ekki rétt. Þegar sagt er; við munum missa forræði á auðlindum okkar. Það er ekki rétt. Það er alveg sama hversu oft hetjur lyklaborðsins halda einhverju fram. Það verður ekkert satt fyrir vikið. Það er þetta sem mér finnst við þurfa að svara.“

„Mikilvægasti alþjóðasamningur sem við höfum gert.“

Ráðherra sagði málið efnislega lítið en að það snerti á miklum hagsmunum í tengslum EES-samninginn. „Það mun enginn eftir ár sitja og segja heyrðu rosaleg snilld var þessi þriðji orkupakki það er bara allt annað líf á Íslandi í dag. Það er heldur ekki þannig að eftir ár muni fólk segja hvað varð um fossana okkar, hvað varð um landsvirkjun og stýringu okkar á auðlindum við það að samþykkja þennan þriðja orkupakka. Hann er hluti af fjórða viðauka EES-samningsins sem mörg fyrirtæki byggja mjög verulega á. Á aðgangi inn á Evrópu og hann er hluti af EES samningnum sem skiptir okkur ótrúlega miklu máli og er mikilvægasti alþjóðasamningur sem við höfum gert.“

„Sjálfstæðisflokkurinn er fremstur þegar kemur að alþjóðasamvinnu“

Aðspurð hvort hennar eigin flokkur hafi staðið sig nægilega vel í að tala fyrir alþjóðasamstarfi og mikilvægi EES-samningsins og þá hugsanlegum áhrifum þess sagði ráðherra umræðuna sína að sumir hafi villst af leið. „Þetta er mjög góð spurning. Sjálfstæðisflokkurinn hefur auðvitað þurft – og þurft segi ég – að eyða mjög miklum tíma og orku í að tala gegn aðild að Evrópusambandinu. Það má spyrja hvaða áhrif það hefur haft á almenna umræðu um alþjóðasamvinnu og samvinnu innan Evrópu. Mér finnst þetta svolítið sýna að einhverjir hafa villst af leið í því. Þetta sýnir að við munum ekki bara núna, og þetta klárast ekki í þessu máli, að við munum þurfum að halda vel á lofti kostum þess að vera í þessu samstarfi og hvað EES-samningurinn þýðir fyrir okkur. Saga Sjálfstæðisflokksins sýnir að Sjálfstæðisflokkurinn er fremstur þegar kemur að alþjóðasamvinnu og það er sú saga sem við eigum. Ég held að við séum núna á ákveðnum – ég segi kannski ekki krossgötum – en við munum þurfa að eyða mjög miklum tíma í að tala fyrir því. Og marka okkur þá skýru stöðu sem við höfum í gegnum söguna verið í, til þess að tryggja bara lífskjör Íslendinga hér. Þessi aðgangur að þessum mörkuðum. Við erum útflutningsþjóð. Þetta skiptir okkur öllu máli. Við erum að nýta fullveldi okkar til þess að vera í slíku samstarfi.“

Málefni hælisleitenda „tragískur spegill á stefnu stjórnvalda“

„Það er endalaust verið að moka fólki til Grikklands án þess að við þurfum þess,“ sagði Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, fyrrverandi aðstoðarkona Þorsteins Víglundssonar  félags- og jafnréttismálaráðherra, í Silfrinu á RÚV í morgun. Hún starfar nú hjá Ríkissaksóknara. „Mér finnst þetta tragískur spegill á stefnu stjórnvalda.“

Ummælin lét Þorbjörg falla er rætt var um aukna einangrunarhyggju í stjórnmálum hér heima og erlendis. Þorbjörg sagði dæmi um hvernig sú þróun sést hér á landi meðal annars vera umræðan um þriðja orkupakkann sem og afstöða Íslands til flóttafólks.  „Við Sjáum þetta í afstöðu okkar, og að einhverju leiti stjórnvalda líka, til þess hvernig Ísland ætla að taka þátt í því að taka á móti flóttamönnum og axla sína ábyrgð þar. Mér finnst það algjörlega skýr spegill á þetta sama trend.“

Sjá einnig: „Hér er friður eins og ég hef aldrei upplifað áður“

Hún nefnd mál Zainab Safari 14 ára nemanda við Hagaskóla sem fyrirhugað er að vísa úr landi. Um 600 nemendur skólans hvöttu stjórnvöld til að tryggja henni og fjölskyldunni öruggt heimili á Íslandi. Kærunefnd útlendingamála hafnaði um miðjan apríl kröfu fjölskyldu Zainab um að fá að vera hér á landi. Að óbreyttu verður fjölskyldunni því vísað úr landi. Þá var mál sýrlenskrar flóttakonu sem starfaði á leikskólanum Vinagarði nefnd sem annað dæmi. Konan kallar sig Sophiu þar sem hún telur ekki óhætt að koma fram undir nafni. Umsókn hennar var ekki tekin til efnismeðferðar. Í niðurstöðu íslenskra yfirvalda segir að hún hafi þegar hlotið vernd í Grikklandi.

Þorbjörg sagði þessi mál dæmi um fólk sem augljóslega væri að koma úr erfiðum aðstæðum. „Við höfum alla getu, alla burði og allar heimildir til að taka á móti þessu fólk. Það er pólitísk afstaða að gera það ekki.“

Fékk ekki krónu borgaða fyrstu árin

Mynd/Hákon Davíð Björnsson

Tómas Þór Þórðarson, sem nýverið var ráðinn til að lýsa enska boltanum í Sjónvarpi Símans næsta hausti, hefur verið lengi í íþróttafréttamennskunni og byrjaði strax á unglingsaldri að skrifa um leiki á heimasíðu síns félags, Víkings. En hvað kom til að hann tók þá ákvörðun að gera þetta að ævistarfi?

„Ég hef alltaf haft brjálaðan áhuga á íþróttum og ég held ég hafi alltaf vitað innst inni að þetta yrði framtíðarstarf mitt. Á þeim tíma var ekkert auðvelt að komast í starfið, held það sé auðveldara í dag, en þetta var árið 2007 og ég byrjaði með því að skrifa á fotbolti.net og hef haldið tryggð við þá síðan, meira að segja verið með útvarpsþátt í þeirra nafni í tíu ár. Ég fékk ekki krónu borgaða fyrstu árin en var mjög metnaðarfullur, mætti á alla landsleiki og fullt af öðrum leikjum og skrifaði um þá og þá fóru einhverjir að taka eftir mér. Ég átti ágætis félaga sem heitir Benedikt Bóas og þegar það losnaði staða hjá honum á DV 2008 fór ég þangað. Settist við skrifborð þar 2. janúar 2008 í mínu fyrsta starfi sem blaðamaður á launum og hef síðan verið í þessu starfi í rúm ellefu ár,“

segir Tómas í ítarlegu forsíðuviðtali í Mannlífi. Frá DV fór Tómas yfir á Morgunblaðið, þar sem hann var í rúm tvö ár en þá fékk hann tilboð um starf hjá Fréttablaðinu og þrátt fyrir að líka vel á Mogganum endaði með því að hann tók því. „Ég kunni vel við mig á Mogganum og ætlaði ekkert að fara þaðan en 365 miðlar sóttu hart að fá mig yfir til sín og buðu mér hærri laun, þannig að ég bað um mjög litla kauphækkun hjá Mogganum til að vera þar áfram en yfirmenn þar höfðu ekki þá framtíðarsýn að halda mér. Það var í rauninni allt gott á Mogganum nema æðstu yfirmenn á þeim tíma. Þannig að ég gekk þaðan út, svolítið vonsvikinn yfir því að þeir vildu ekki halda í mig, og fór yfir á Fréttablaðið og Vísi í byrjun febrúar 2014 og hef verið þar síðan. Fylgdi svo Vísis- og Stöðvar 2 Sport-pakkanum yfir til Sýnar.“

Hvernig leggst í þig að skipta um vinnustað eftir svona langan tíma á sama stað? „Ég er náttúrlega að fara inn í nýtt fyrirtæki, í nýjar höfuðstöðvar með nýju fólki, þannig að maður þarf að fara í nafnaleikinn aftur,“ segir Tómas og glottir. „Það leggst bara vel í mig þótt ég sé í grunninn enginn maður breytinga og finnist mjög þægilegt að vera í því sem ég þekki. Ef ég fengi alltaf að velja í lífinu vildi ég helst bara borða það sama, vinna við það sama og gera það sama. Þetta eru reyndar kannski smáýkjur en mér líður mjög vel þar sem ég er en svona gerast bara kaupin á eyrinni í þessum bransa og ég er mjög sáttur.“

Árásin í Noregi: Sá grunaði með afbrotaferil að baki

|
|

Maðurin sem er talinn hafa orðið bróður sínum að bana í í Mehamn í Finmörku í Noregi í gærmorgun er með afbrotaferil að baki á Íslandi. Hafði hann haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann á bróður sinn.

Þetta er á meðal þess sem kemur fram í tilkynningu sem lögreglan í Meham sendi frá sér rétt í þessu. Lögregla hefur hingað til varist frétta af málinu en í tilkynningunni kemur fram að gæsluvarðhalds verði krafist yfir mönnunum tveimur sem ovoru handteknir í tengslum við málið; m.a. fjögurra vikna varðhaldi yfir þeim sem hleypti af skotvopninu. Skýrsla var tekin af vitnum í tengslum við málið í gær.

Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum var lögregla kölluð til á staðinn um klukkan 5.30 í gærmorgun. Maðurinn sem varð fyrir skotinu var alvarlega slasaður þegar lögregla kom á vettvang. Endurlífgunartilraunir báru ekki árangur og var hann úrskurðaður látinn á staðnum, samkvæmt upplýsingum frá norsku lögreglunni. Maðurinn sem lét lífið eftir skotárásina hét Gísli Þór Þórarinsson. Hann var fertugur og búsettur í Meham.

Norska blaðið Verdens Gang (VG) segir að árásin hafi átt sér stað í heimahúsi en ekki kemur fram hver var húsráðandi. Voru tveir menn handteknir vegna málsins, eftir að stolinn bíll fannst skammt frá.

Maðurinn sem er talinn hafa skotið hinn látna birti játningu og afsökunarbeiðni á Facebook-síðu sinni skömmu eftir atvikið. Hann er 35 og var hálfbróðir hins látna og með afbrotaferil að baki á Íslandi. Hafði hann haft í hótunum við hinn látna, sem hafði fengið nálgunarbann sett á hann sem tók gildi fyrir rúmri viku eða 17. apríl, að því er kemur fram á RÚV.

Hinn maðurinn sem var handtekinn er 32 ára og neitar hann sök. Segir verjandi hann, Jens Bernhard Herstad að hann hafi rætt stuttlega við skjólstæðing sinn og skilji maðurinn ekki hvers vegna hann sitji í gæsluvarðhaldi. Mennirnir tveir koma til með að verða yfirheyrðir af lögreglu á næstu dögum.

1...1.4621.4631.464...1.599Síðu 1.463 af 1.599

Raddir

© 2023 Mannlíf.is. Allur réttur áskilinn. Notkun á efni miðilsins er óheimil án samþykkis.