Fimmtudagur 19. september, 2024
9.4 C
Reykjavik
Senda ábendingu
VefTv
Hlaðvörp

Útipúl og innikósí

Síðast en ekki síst

Höfundur / Óttar M. Norðfjörð

Vinur minn byrjaði nýlega að stunda eitthvað sem heitir útipúl. Ég hélt fyrst að hann væri að grínast þegar hann útskýrði þetta fyrir mér: hann borgar ókunnugri manneskju tugi þúsunda fyrir að skipa sér að hreyfa sig úti í frosti og slyddu. Líkamsrækt fyrir fólk haldið óvenju miklum masókisma.

Hann spurði hvort ég vildi ekki kíkja með honum, því ég væri farinn að mýkjast eftir öll árin á Spáni, þar sem ég bý, og hitti naglann á höfuðið. Ég myndi raunar ganga svo langt að kalla útipúl versta orð íslenskrar tungu, eins konar fullkomna andstæðu orðsins ljósmóðir sem var valið það fallegasta. Orðinu útipúl tekst einhvern veginn að sauma saman tvö mjög óaðlaðandi orð – úti og púl.

Eða kannski hef ég bara fjarlægst ræturnar. Kannski er það tékkneski helmingurinn í mér (mamma er þaðan) sem lætur mig klóra mér í höfðinu yfir öllum þessum Íslendingum sem pynta sig í sjósundi eða cyclothoni Wow eða ganga upp á Esjuna einungis til að ganga aftur niður, eða hlaupa maraþon, hálfmaraþon eða svokallað „skemmtiskokk“ (annað áhugavert orð). Þegar ég sé allt þetta þjáða fólk, eldrautt í framan og sveitt, minnir það næstum á fanga á einhverri súrrealískri fanganýlendu sem neyðist til að taka út refsinguna sína svona.

En líklega hafa Íslendingar þó alltaf verið útipúlarar. Ingólfur Arnarson var fyrsti útipúlarinn, þar sem hann púlaði einsamall við að reyna að gera þetta undarlega land byggilegt. En nei, ekki ég. Ég kýs að nota frítímann minn í eitthvað annað, í eitthvað uppbyggilegt, í nokkuð sem ég kalla innikósí. Innikósi gæti raunar gert tilkall til fegursta orðs íslenskrar tungu, að mínu mati, enda ávísun á hlýjan sófa og nammi og góða mynd, afkvæmi tveggja yndislegustu orða okkar ástkæra, ylhýra – inni og kósí. En það er kannski ágætt að það hugsi ekki allir eins og ég, því þá hefði Ísland líklega aldrei fundist.

Hvar eru karlarnir?

||
Bræðurnir Viktor Bjarni og Vincent Kári van der Valk hafa fengið afbragðsdóma fyrir myndina Nocturne. Myndin er fyrsta mynd Viktors Bjarna í fullri lengd

„Vorið 2009 fórum við af stað með það verkefni að fjölga konum í stjórnum fyrirtækja upp í að minnsta kosti 40%. Við héldum að með því myndi konum í stjórnunarstörfum þar með fjölga sjálfkrafa. Hvorugt gerðist. Ekki einu sinni lagasetning dugði til að fjölga konum upp í þetta hlutfall. Ekkert hefur breyst með hlutdeild í stjórnunarstörfum,“ segir Rakel Sveinsdóttir, formaður Félags kvenna í atvinnurekstri (FKA).

FKA verður með ráðstefnu miðvikudaginn 31. október þar sem hulunni verður svipt af Jafnréttisvoginni, mælaborði með tölfræðiupplýsingum um jafnrétti bæði í fyrirtækjarekstri og í opinberum störfum. Hún verður líka birt á vef FKA.

Rakel segir marga sammála um að jafnréttismálin skipti máli. Samt sé meirihluti stjórna fyrirtækja landsins enn samansett af körlum. Konur séu þrátt fyrir allt enn um þriðjungur stjórnarmanna í fyrirtækjum.

„Þetta markmið hjá mörgum karlkynsstjórnendum að fjölga konunum er meira í orði en á borði. Mjög margir tala um að vera hlynntir jafnrétti en það eru í raun miklu færri sem fylgja því eftir innanhúss,“ segir Rakel og viðurkennir að hún sé afar döpur yfir árangrinum. „Á sínum tíma var okkur bent á að í mörg ár hefðum við hitt og talað við aðrar konur. Þær mættu á fundina. Þess vegna fórum við í átak, tengdumst frábærum samstarfsaðilum sem hugsa eins og við og buðum körlum að koma á ráðstefnur okkar svo þeir heyri umræðurnar. Ef körlum er alvara og vilja jafnrétti, eiga þeir að koma á ráðstefnuna,“ segir hún.

Á myndinni eru þær Rakel Sveinsdóttir, formaður Félags kvenna í atvinnulífinu (t.v.) og Vigdís Jóhannsdóttir, aðstoðarframkvæmdastjóri PiparTBWA sem er einn af samstarfsaðilum FKA í verkefninu.

Texti / Jón Aðalsteinn Bergsveinsson
Mynd / PiparTBWA. 

 

Nokkrar staðreyndir um hund Dorritar

Ólaf­ur Ragnar Grímsson, fyrrverandi forseti Íslands, greindi frá í viðtali í Morgunkaffinu á Rás 2 í morgun að Dorrit Moussaieff hafi látið taka sýni úr hundi sínum Sámi í þeim tilgangi að láta klóna hann síðar meir. Hér koma nokkrar staðreyndir um hundinn Sám sem er Dorrit ómissandi.

  • Sámur er 11 ára gamall.
  • Sámur er blanda af íslenskum og þýskum hundi.
  • Sámur kemur frá Smáratúni í Fljótshlíð.
  • Sámur kemur undan tík sem Dorrit sá í heimsókn í Fljótshlíð árið 2008. Hún heillaðist af tíkinni og Ólafur fór þá í að útvega Dorrit hvolp undan tíkinni.
  • Ólafur gaf Dorrit Sám um sumarið 2008.
  • Sámur var nefndur eftir Bessastaðar-Sám sem Kristján Eldjárn, fyrrverandi forseti Íslands, átti á meðan hann bjó á Bessastöðum.
  • Það er Dorrit sem á Sám en Ólafur hefur tekið þátt í þjálfun hundsins. Ólafur keypti til dæmis nokkrar bækur um hundahald þegar Sámur kom inn í fjölskylduna.
  • Sámi hefur verið lýst sem afar hlýðnum og húsbóndahollum.
  • Dorrit reynir að taka Sám með sér hvert sem hún fer.
  • Sám­ur hefur borið merki Björg­un­ar­hunda­sveit­ar Íslands frá árinu 2014. Hann er þó ekki ekki sér­stak­lega þjálfaður björg­un­ar­hund­ur.
  • Dorrit leyfði Sámi að synda í fyrsta sinn árið 2010 á Stokkseyri.
  • Sýni hafa verið tekin úr Sámi og send til Bandaríkjanna svo hægt verði að klóna hann eftir að hann drepst.

„Margt af þessu hefur aldrei verið gert upp“

||
Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér sína aðra skáldsögu sem ber nafnið Heiður og fjallar meðal annars um átökin í Norður-Írlandi. Mynd / Rakel Ósk Sigurðardóttir||

Rithöfundurinn Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér bókina Heiður sem fjallar um fjölskyldu í Reykjavík sem sundrast þegar hinn norður-írski faðir yfirgefur eiginkonu og dóttur og tekur soninn með. Bókin er meðal annars byggð á raunverulegum atburðum úr lífi vina Sólveigar frá Írlandi.

 

„Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á Írlandi, alveg frá því að ég var barn,“ segir Sólveig.

Skáldsagan Heiður.

„Ég lærði stjórnmálafræði í Háskóla Íslands og fór seinna í meistaranám í þjóðernishyggju og þjóðernisátökum í Edinborgarháskóla. Írlandsáhuginn minn blandaðist þá auðvitað inn í námið og ég sökkti mér vel ofan í átakasögu og sjálfstæðisbaráttu Norður-Íra og Íra. Ég fór líka að vinna á veitingastað á kvöldin með náminu og einhvern veginn hittist það þannig á að allir sem unnu þar með mér voru írskir. Við fórum að ræða þessi mál og ég komst að því að þessi átök höfðu á einn eða annan hátt haft áhrif á fjölskyldur þeirra allra. Ég kynntist svo fjölskyldum vina minna vel og bókin er að stórum hluta byggð á sönnum atburðum úr lífi þeirra frá þessum tíma. Það skipti mig þess vegna máli að koma þessum frásögnum áleiðis svo fólk viti að þó svo að búið sé að koma á friði glíma margir enn við eftirköst þessara átaka og ófriðar á einn eða annan hátt. Sjálfsmorðstíðni á Norður-Írlandi er til dæmis mjög há, og sérstaklega hjá þeim aldurshópi sem voru börn og unglingar á meðan átökin voru sem verst.“

„Langflestir voru tilbúnir að ræða þetta opinskátt en aðrir ekki. Sumum fannst það einfaldlega ekki vera eitthvað sem ætti að vera að ræða, nú þegar friður væri kominn á, en fyrir aðra var þetta einfaldlega of sársaukafullt umræðuefni til þess að vera að rifja upp.“

Hitti fólk sem upplifði átökin

Bókin heitir Heiður sem er annars vegar nafnið á aðalsöguhetjunni og hins vegar eitt af umfjöllunarefnum sögunnar. „Hún fjallar um fjölskyldu í Reykjavík í byrjun 9. áratugarins. Faðirinn er norður-írskur en mamman er íslensk. Saman eiga þau son og dóttur, Dylan og Heiði. Einn daginn stingur pabbinn af til Norður-Írlands og tekur drenginn með. Eftir sitja mæðgurnar og það er ekki fyrr en 28 árum síðar sem Dylan hefur samband við Heiði og biður hana um hjálp. Í kjölfarið fer af stað atburðarás þar sem hún reynir meðal annars að komast að því hvað varð til þess að faðir hennar sundraði fjölskyldunni og hvað það var sem honum þótti mikilvægara í átökunum á Norður-Írlandi en friðsælt fjölskyldulífið á Íslandi,“ segir Sólveig.

Mikil rannsóknarvinna liggur að baki bókinni, Sólveig las sér heilmikið til í náminu í Edinborg á sínum tíma og hefur fylgst vel með gangi mála á Norður-Írlandi síðan. „Svo horfði ég á fullt af heimildamyndum, las bæði fræðibækur og dagbækur liðsmanna Írska lýðveldishersins og endurminningar venjulegs fólks frá þessum tíma. Mest lagði ég þó upp úr að fá að heyra sögur frá fólkinu í kringum mig á Norður-Írlandi, fá þetta beint í æð frá þeim sem upplifðu þetta á eigin skinni. Langflestir voru tilbúnir að ræða þetta opinskátt en aðrir ekki. Sumum fannst það einfaldlega ekki vera eitthvað sem ætti að vera að ræða, nú þegar friður væri kominn á, en fyrir aðra var þetta einfaldlega of sársaukafullt umræðuefni til þess að vera að rifja upp. Það kom mér svo sem ekki á óvart að fólk ætti líka erfitt með að tala um þetta. Margt af því sem gerðist á þessum tíma hefur aldrei verið gert upp, fólk ekki fengið réttlæti fyrir sig og sína.“

Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér sína aðra skáldsögu sem ber nafnið Heiður og fjallar meðal annars um átökin í Norður-Írlandi. Mynd / Rakel Ósk Sigurðardóttir

Bakstur prýðileg hugleiðsla

Heiður er önnur bók Sólveigar og afskaplega ólík fyrstu bókinni hennar, Korteri.

„Það er eiginlega mjög fátt sem þessar sögur eiga sameiginlegt, fyrir utan það að í báðum þeirra eru konur aðalsöguhetjurnar. Og ef til vill líka að ég leyfi mér að flakka svolítið fram og aftur í tíma í þeim báðum. En Heiður fjallar um talsvert þyngri málefni, þó svo að stærðargráða vandamála hvers og eins skapist auðvitað út frá aðstæðum þeirra hverju sinni. Ég var byrjuð að skrifa þessa bók þegar fyrsta bókin mín kom út svo hún var lengi í smíðum. Það var mjög gaman að skrifa þær báðar en mun erfiðara og meiri áskorun að skrifa Heiður,“ segir Sólveig sem nú á eftir nokkra daga í fæðingarorlofi og fer þá að starfa sem textasmiður á auglýsingastofu með fram ritstörfum.

Að auki fæst hún við matargerð og bakstur, til dæmis fyrir tímaritið Gestgjafann. „Mér þykir verulega gaman að elda og baka og hugsa almennt mjög mikið um mat og matargerð. Fyrir mér eru matargerð og uppskriftaskrif annars konar sköpunarvinna en í ritstörfunum en inn í þetta blandast líka ákveðin slökun fyrir mig. Ef ég á til dæmis eitthvað erfitt með að sofna skelli ég stundum í eins og eina köku. Það er líka alveg prýðileg hugleiðsla að horfa á eitthvað bakast í ofninum. Ég mæli með því.“

Og Sólveig er með margar hugmyndir í kollinum og langar að skrifa fleiri bækur. „Ég er byrjuð á tveimur og vonandi næ ég að ljúka annarri eða báðum áður en langt um líður. Ég hef líka verið leiðsögumaður fyrir ferðamenn á Norður-Írlandi og í Skotlandi og langar mikið til að gera meira af því. Annars þarf ég bara svolítið að fara að gíra mig upp í að fara aftur út á vinnumarkaðinn eftir ár í fæðingarorlofi, sem hefur verið alveg dásamlegur tími.“

Fyllir Ásmundarsal af líffærum

Sigga Heimis hönnuður stendur í stórræðum þessa dagana. Auk þess að þeytast milli landa í vinnu sinni með ungum hönnuðum fyrir IKEA og vera einstæð móðir með þrjú börn, sem hún viðurkennir að útheimti gríðarlega skipulagningu, vinnur hún með fleiri fyrirtækjum og er ofan á allt saman að undirbúa sýningu á líffærum úr gleri sem hún mun halda í samstarfi við stærsta glerframleiðanda í heimi.

Hönnuðurinn Sigga Heimis hefur í nógu að snúast þessa dagana. Mynd / Unnur Magna

„Já, ert þetta þú?“ segir Sigga sem er stödd á Íslandi þegar hún svarar í símann klukkan 10.30. „Síminn hefur hringt stanslaust síðan hálffjögur í nótt og ég var bara alls ekki viss um hver gæti nú verið að hringja. Það er eitt af því sem fylgir því að þrjóskast við að búa á Íslandi þótt ég sé að vinna út um allar trissur að fólk áttar sig ekki alltaf á tímamismuninum og hringir á öllum tímum sólarhringsins. En það er allt í góðu, svona er þetta bara.“

Eitt af þeim verkefnum sem Sigga fæst við erlendis er að skipuleggja og vinna með hönnunarskólum og -stofnunum og vinna með ungum hönnuðum fyrir IKEA. Um hvað snýst það?

„Ég þekki þá tilfinningu mjög vel að koma úr námi og þurfa að byrja á algjörum núllpunkti,“ útskýrir hún. „Ég þekki það sjálf að þekkja engan í þessum geira og þurfa sjálf að finna mér atvinnutækifæri og ég fæ alveg jafnmikið út úr því og þau að hjálpa þeim að komast inn í þetta svo að þegar þáverandi yfirmaður minn hjá IKEA spurði hvernig mér litist á að sjá um samstarf fyrirtækisins við hönnunarskóla var ég fljót að segja já. Síðan eru liðin mörg ár og umhverfið hefur breyst mikið. Á þeim tíma var aðallega verið að teikna einhverjar ákveðnar vörur sem IKEA var að bæta við hjá sér en nú höfum við víkkað þetta miklu meira. Nú vinnum við í rauninni bara með nýjar hugmyndir og væntingar nýrra kynslóða til sterkra vörumerkja. Heimurinn er að breytast svo hratt og maður verður að vera miklu meira á tánum. Fyrir tíu til fimmtán árum gat IKEA mælt miklu betur hvað markaðurinn vildi en það er ekki hægt lengur. Unga fólkið í dag hefur allt aðrar væntingar og vill ekkert endilega eiga fullt af hlutum. Það eru mörg stór fyrirtæki að takast á við þetta, hvort sem það eru bílaframleiðendur, byggingafyrirtæki eða húsgagnafyrirtæki. Þannig að nú er ég með það verkefni að skipuleggja og sjá um samvinnu IKEA við hönnunarskóla um allan heim.“

„Mér finnst gaman að geta flakkað á milli verkefna og prófað nýja hluti en ég þarf að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um mig heldur börnin mín líka.“

Mikið púsluspil að samræma vinnu og heimili
Eins og gefur að skilja krefst starfið mikilla ferðalaga og verandi einstæð móðir með þrjú börn þar sem eitt er verulega þroskaskert og þarf mikla umönnun, segist Sigga vera orðin algjör sérfræðingur í því að þrýsta ferðunum niður í mjög stutta pakka.

„Ég er mjög skipulögð þegar ég fer út,“ segir hún. „Samkvæmt reglunni er ég alltaf eina viku í mánuði í Svíþjóð og þar legg ég fram mitt plan um hvernig ég ætla að gera þetta. Það er alls ekki nauðsynlegt að hver ferð taki marga daga. Til dæmis er ég að vinna með skóla í Berlín og flýg þá oft fram og til baka samdægurs. Þetta er allt orðið mun einfaldara en það var, en vissulega er þetta mikið púsluspil og ég þarf að láta ýmislegt ganga upp til þess að þetta smelli saman. Það er bara svo ofboðslega spennandi að vinna við það sem manni finnst skemmtilegt að ég finn leiðir til að láta þetta ganga.“

Sigga er búin að setja húsið sitt á sölu og planið var að eiga annað heimili í Svíþjóð með alla fjölskylduna, en hún segir það ekki eins einfalt og það hljómi.
„Ég ætla aðeins að bíða með að flytja,“ segir hún. „Ég veit alveg hvernig það er þegar fólk er að flytja með börn sem þurfa sértæka ummönun á milli landa, maður hleypur ekkert inn í kerfið þar bara si svona. Það eru endalausir biðlistar alls staðar og ég er ekki alveg tilbúin í það. Það hefur alveg gengið hingað til að vera búsett á Íslandi þótt ég sé í þessari vinnu og ég ætla aðeins að sjá til með þetta.“

Önnur ástæða þess að Sigga er ekki tilbúin að fara af landinu í bili er að hún er komin í stefnumótunarvinnu fyrir Rammagerðina, þar sem hún er í bullandi vinnu og segir frábært að vinna með íslenska handverks- og hönnunararfinn okkar. Fleiri verkefni eru í vinnslu, til dæmis stór verkefni fyrir stórt fyrirtæki í Kóreu.
„Ég hef verið svo ofboðslega heppin – og nú lem ég í allan við sem er hér nálægt mér – að ég hef alltaf haft nóg að gera,“ segir hún. „Ég hef aldrei verið spennt fyrir því að stofna stórt og mikið fyrirtæki og vera með stóran vinnustað. Mér finnst gaman að geta flakkað á milli verkefna og prófað nýja hluti en ég þarf að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um mig, heldur börnin mín líka.“

Sigga undirbýr nú sýningu í Ásmundarsal með líffærum sem hún hefur hannað.

Vill opna umræðuna um líffæragjafir
Ofan á öll þessi verkefni og stóran heimilisrekstur er Sigga nú að undirbúa sýningu í Ásmundarsal eftir áramótin þar sem hún mun sýna líffæri úr gleri sem hún hefur hannað, í tilefni af breytingunni á lögunum um líffæragjafir. Hvernig kom sú hugmynd upp?

„Það að eiga barn með sérþarfir opnar nýjar víddir fyrir manni og ég hef með árunum velt því sífellt meira fyrir mér hvernig hönnuðir geti axlað samfélagslega ábyrgð. Ég lenti svo fyrir tilviljun í samstarfi við stærsta glerlistasafn í heimi sem er í New York-ríki og var stofnað af stærsta glerfyrirtæki heims í kringum 1950. Þau ákváðu fyrir nokkrum árum að prófa að vinna með hönnuðum. Þau höfðu alltaf unnið með listamönnum en vildu breyta til og buðu mér og fleiri hönnuðum til samstarfs. Þegar ég var komin í þriggja daga vinnustofu hjá þeim þar sem átti að vinna með munnblásið gler stóð ég og klóraði mér í höfðinu og af einhverri ástæðu datt ég niður á þá hugmynd að búa til líffæri úr glerinu. Eftir það lagðist ég í rannsóknir á því hvar við værum eiginlega stödd í sambandi við líffæragjafir. Þá opnaðist fyrir mér alveg nýr og dálítið óhugnanlegur heimur.

Það er mikill skortur á líffærum í heiminum og fátækt fólk hefur gripið til þess ráðs að selja úr sér líffæri til að komast af og það eru ótal siðferðisspurningar í kringum þetta. Ég ákvað þá að búa til þetta verkefni til að vekja athygli á stöðunni og vekja fólk til umhugsunar um líffæragjafir. Ég hef farið með líffæri á nokkrar sýningar en það sem varð kveikjan að þessari sýningu í Ásmundarsal var þegar þau undur og stórmerki gerðust að Alþingi Íslendinga var einróma sammála þegar það samþykkti ný lög um áætlað samþykki til líffæragjafa sem taka gildi núna 1. janúar. Þetta er mikilvæg breyting sem snertir okkur öll og þarna sá ég tækifæri til að setja upp sýningu sem myndi hvetja fólk til að opna umræðuna um líffæragjafir. Fékk afnot af Ásmundarsal allan janúar og febrúar og þar ætlum við að setja upp undraheim líffæra sem fólk getur gengið inn í og upplifað. Ég er sannfærð um að þetta verður stórkostleg upplifun, en ég segi þér nú nánar frá því öllu síðar. En ég vil samt nefna að Gagarín er samstarfsaðili minn á sýningunni og sömuleiðis Kristján Kristjánsson, lýsingarhönnuður og nýrnaþegi. Þetta eru lykilaðilar sem munu gera það að verkum að sýningin verður mögnuð!“

Syndsamleg súkkulaðikaka

|
|

Þó svo að gaman sé að bjóða upp á margar tegundir þegar gesti ber að garði er raunveruleikinn sá að sjaldnast er tími til þess að bjóða upp á margar sortir. Ein góð og mikil terta sem dugar fyrir alla gestina er oft besta lausnin og þá er líka minni hætta á að gestgjafinn sitji uppi með mikla afganga, sem hann oftar en ekki freistast til að klára sjálfur dagana á eftir, við þekkjum þetta öll, er það ekki?

Mynd / Heiða Helgadóttir

SÚKKULAÐIKAKA
fyrir 10-12

2 1/2 dl rjómi
1 msk. borðedik
4 dl hveiti
4 1/2 dl sykur
2 dl kakó
1 1/2 tsk. lyftiduft
2 tsk. vanilludropar
1 tsk. salt
3 egg
120 g smjör, brætt
2 1/2 dl sterkt kaffi

Setjið rjóma og edik saman í skál og látið standa í 5-10 mín. (eins má nota 2 1/2 dl af súrmjólk í stað rjóma og ediks). Setjið hveiti, sykur, kakó, lyftiduft, vanillusykur og salt saman í skál. Bætið rjómanum, eggjum og smjöri út í og hrærið saman. Setjið kaffi út í og blandið vel. Athugið að deigið er þunnt. Setjið bökunarpappír í botninn á tveimur formum sem eru 24 cm í þvermál. Smyrjið formin vel og skiptið deiginu á milli þeirra. Athugið að ef notuð eru form með lausum botni getur verið nauðsynlegt að setja álpappír utan um þau til þess að koma í veg fyrir að deig leki í ofninn. Bakið í u.þ.b. 25 mín. Látið botnana kólna alveg áður en kremið er sett á kökuna.

KREM
350 g 70% súkkulaði
230 g smjör, við stofuhita
3 msk. kakó
8 msk. flórsykur
1 tsk. vanillusykur
salt á hnífsoddi
4 msk. rjómi

Bræðið súkkulaði yfir vatnsbaði og látið kólna. Hrærið smjör, kakó, flórsykur, vanilludropa og salt vel saman þar til blandan er mjúk og kremkennd. Bætið þá rjóma saman við og hrærið áfram. Bætið súkkulaðinu saman við og hrærið áfram af krafti í 3-4 mín. Smyrjið kreminu á milli botnanna og yfir alla kökuna.

Umsjón / Kristín Dröfn Einarsdóttir
Myndir / Heiða Helgadóttir
Stílisti / Ólöf Jakobína Ernudóttir

Þurfum meiri stöðugleika á íbúðamarkaði

|
|

Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur Samtaka iðnaðarins, telur þörf á meiri stöðugleika á íbúðamarkaði.

Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur Samtaka iðnaðarins. Mynd / Unnur Magna

„Þegar íbúðamarkaðurinn fór að taka við sér í núverandi efnahagsuppsveiflu árið 2011 hafði myndast mikil umframspurn eftir húsnæði enda framboðið talsvert á eftir vaxandi þörf vegna fólksfjölgunar, vaxtar í ferðaþjónustu og lýðfræðilegra þátta. Ójafnvægið náði hámarki á síðasta ári þegar 6 íbúar í landinu bitust um hverja nýja íbúð. Afleiðing þessa varð m.a. til þess að íbúðaverð hækkaði þónokkuð umfram laun í landinu og því varð æ erfiðara fyrir nýja íbúðakaupendur að koma inn á markaðinn. Þar varð unga kynslóðin hvað harðast úti,“ segir Ingólfur.

Hann segir Samtök iðnaðarins hafa barist ötullega fyrir auknu framboði á lóðum til íbúðabygginga enda felist vandinn að miklu leyti í lóðaskorti. „Sveitarfélög hafa brugðist hægt við þessum vanda. Hluti ástæðunnar er að sveitarfélög bera hvert fyrir sig ábyrgð á landskipulagi viðkomandi sveitarfélags. Engin yfirsýn er yfir heildina á landsvísu né samkvæm áætlanagerð. Sveitarfélög huga því ekki að því að jafnvægi sé á milli framboðs og eftirspurnar á húsnæði. SI hafa viljað bæta úr þessu með því að stofna öflugt innviðaráðuneyti sem hefur forræði á málaflokknum í heild sinni og getur tekið af skarið til þess að tryggja að svona ójafnvægi, líkt og verið hefur hér á landi síðustu ár, skapist ekki. Til þess að auka skilvirkni og hagkvæmni kerfisins þarf einnig að einfalda byggingareftirlit og draga úr íþyngjandi kröfum í regluverki, stytta skipulagsferli og auka framboð byggingarsvæða. Loks þarf að tryggja að til staðar séu virk stjórnsýsluúrræði innan málaflokksins.“

Í byggingu eru nú 5.799 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess. Það er um 19% aukning frá því í talningu SI í mars, að sögn Ingólfs. „Í ljósi þessarar talningar spá SI því að í ár verði fullgerðar 2.084 nýjar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Um er að ræða umtalsverðan vöxt frá því í fyrra en þá voru nýjar íbúðir aðeins 1.337. Á sama tíma er að draga úr fólksfjölgun á svæðinu. Betra jafnvægi virðist því vera á íbúðamarkaðinum í ár en hefur verið á síðustu árum og sést það í verðþróuninni en hægt hefur umtalsvert á verðhækkun húsnæðis.“

Hann segir að til að hindra svona ástand þurfi langtímahugsun. „Áætlað er að það þurfi 45 þúsund nýjar íbúðir á landinu öllu fram til ársins 2040 og 33 þúsund af þeim þurfi að vera á höfuðborgarsvæðinu. Til að unnt sé að leysa þetta verkefni vel þurfum við framsýni af hálfu ríkis og sveitarfélaga, meiri stöðugleika, aukna hagkvæmni og meiri skilvirkni í byggingu íbúðarhúsnæðis en verið hefur,“ segir Ingólfur að lokum.

Ganga flóttafólks verður að pólitísku hitamáli

|
|

Á bilinu fimm til sjö þúsund flóttamenn frá Mið-Ameríkuríkjunum Gvatemala, Hondúras og El Salvador stefna í átt að suðurhluta landamæra Bandaríkjanna þar sem þeir freista þess að hefja nýtt og betra líf. Fólkið sem ferðast ýmist fótgangandi eða í rútum er að flýja fátækt og ofbeldi í heimalandinu en flestir flóttamannanna koma frá Hondúras þar sem morðtíðni er sú hæsta í heimi.

Hópgöngur sem þessar eru tíðar en þetta er sú fjölmennasta til þessa og sú sem vakið hefur langmesta athygli fjölmiðla vestanhafs. Þar spilar tímasetningin lykilhlutverk því innan við tvær vikur eru til þingkosninga í Bandaríkjunum og ferðalag flóttafólksins er orðið eitt helsta hitamálið í kosningabaráttunni. Þar hefur forsetinn Donald Trump farið fremstur í flokki. Hann hefur hótað því að koma hernum fyrir á landamærunum við Mexíkó sem og að skera á efnahagsaðstoð við Mið-Ameríkuríkin þrjú.

sdfklsda

Leggja á sig 4.000 kílómetra ferðalag
Göngurnar nefnast á ensku „caravan“ og eiga uppruna sinn í því að grasrótarsamtök hvöttu flóttamenn sem leita til Bandaríkjanna til að ferðast í hópum enda leiðin löng og hættur á hverju strái. 160 flóttamenn lögðu af stað frá San Pedro Sula, næststærstu borg Hondúras, þann 13. október en fljótlega bættist í hópinn sem taldi 5000 manns þegar komið var að Tecún Umán í Gvatemala, stór hluti þeirra konur og börn. Þaðan freistuðu flóttamennirnir þess að komast yfir landamærin til Mexíkó og kom til átaka á landamærunum en stjórnvöld í Mexíkó gátu þó ekki komið í veg fyrir að þúsundir manna kæmust yfir landamærin þar sem þau söfnuðust saman í borginni Tapachula. Þaðan var haldið norður á bóginn á mánudaginn.

Beita ríki Mið-Ameríku þvingunum
Bandaríkjastjórn hefur gert hvað hún getur til að hefta för fólksins. Þeim skilaboðum var komið áleiðis að ef ríkisstjórnir landanna þriggja stöðvuðu ekki fólkið yrði því svarað af hörku. Þegar hópurinn var kominn til Mexíkó lýsti Trump því yfir að efnahagsaðstoð til landanna þriggja yrði skorin niður en Bandaríkin veittu samtals yfir hálfum milljarði króna í efnahagsaðstoð til þeirra í fyrra. Þá hafa Bandaríkin beitt Mexíkó miklum þrýstingi vegna málsins en tilraunir til að stemma stigu við straumnum hafa litlu skilað.

Vatn á myllu Trumps?
Donald Trump hefur notað málið til að kveikja í stuðningsmönnum sínum fyrir þingkosningarnar þann 6. nóvember. Hann segir fólkið ógn við þjóðaröryggi og hefur sagst ætla að senda herinn að landamærunum að Mexíkó þótt hann þurfi til þess stuðning þingsins. Sömuleiðis segir hann þetta sýna mikilvægi þess að repúblíkanar verði áfram við stjórn í báðum deildum þingsins og fjölmargir frambjóðendur Repúblíkanaflokksins hafa tekið undir þennan málflutning Trumps.

Hverfandi líkur á hæli
Óvíst er hversu margir muni ná að bandarísku landamærunum en ljóst er að fæstir munu fá draum sinn uppfylltan. Í síðustu göngu af þessu tagi sem farin var í mars héldu 700 flóttamenn af stað frá Hondúras og taldi gangan 1.200 manns þegar mest var en ekki nema um 228 komust svo langt að sækja um hæli. Ellefu voru handteknir fyrir að reyna að komast ólöglega yfir landamærin. Lögum samkvæmt ber bandarískum stjórnvöldum að veita fólkinu málsmeðferð en tölfræðin sýnir að í langflestum tilvikum er umsókn þess hafnað.

Fleyg ummæli
„Gvatemala, Hondúras og El Salvador gátu ekki komið í veg fyrir að fólk yfirgæfi landið þeirra og kæmi ólöglega inn í Bandaríkin. Við munum nú byrja að stöðva, eða skera verulega niður, þá miklu efnahagsaðstoð sem við höfum veitt þeim.“
Donald Trump, forseti Bandaríkjanna

Blómstra á nýjum vettvangi

||||||||
||||||||

Þjóðþekktir Íslendingar sem hafa tekið U-beygju á starfsferlinum.

Eyjólfur Kristjánsson.

Úr tónlist í tannhvíttun
Eyjólfur Kristjánsson, betur þekktur sem Eyvi, er að heita má kanóna í íslensku tónlistarlífi því eftir hann liggja meira en 200 lög. Þ.á m. Eurovision-slagarinn Nína sem er fyrir löngu búinn að skipa sér sess með helstu dægurlagaperlum þjóðarinnar. Marga rak því í rogastans þegar meistarinn upplýsti í viðtali fyrr á árinu að hann hefði söðlað um og væri farinn að vinna við … tannhvíttun. Já, Eyvi hefur svissað úr söngnum yfir í snyrtibransann og ku þetta vera í fyrsta sinn í 30 ár sem kappinn er í fastri vinnu.

 

Friðrik Dór. Mynd / Kristinn Magnússon.

Snýr sér að innanhússhönnun
Söngvarinn Friðrik Dór hélt fyrir skömmu tónleika í Kaplakrika sem hann tilkynnti að yrðu síðustu tónleikar hans í bili. Hann ætlar nefnilega að söðla alveg um, láta gamlan draum rætast og flytja til Ítalíu með fjölskylduna. Ástæðan fyrir búferlaflutningunum er sú að Friðrik hyggst nema innanhússhönnun á Ítalíu enda segist hann hafa haft áhuga á hönnun frá níu ára aldri þegar hann fékk að mála herbergið sitt dökkblátt og eiturgrænt. Áhuginn jókst svo enn frekar við áhorf á Innlit-útlit og lestur Bo bedre frá tólf ára aldri. Það má sem sagt í rauninni kenna Völu Matt um hvarf söngvarans ástsæla af tónlistarsenunni. Mikil er ábyrgð hennar.

 

Sigurður Ingi Jóhannsson.

Dagfinnur dýralæknir
Alþingi hefur stundum verið líkt við dýragarð og því kannski við hæfi að þar skuli sitja menntaður dýralæknir. Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitastjórnarráðherra og formaður Framsóknarflokksins, er með embættispróf í dýralækningum frá Konunglega dýralækna- og landbúnaðarháskólanum í Kaupmannahöfn og starfaði lengi sem dýralæknir áður en leiðin lá í pólitíkina. Segja mætti að sú reynsla hafa nýst Sigurði Inga vel á þingi því gagnstætt forvera sínum í Framsókn, sem hafði einstakt lag á að strjúka köttum öfugt, þá þykir Sigurður Ingi yfirleitt nálgast pólitíska mótherja sína af mikilli yfirvegun og nærgætni. Þar kemur reynsla dýralæknisins af styggum skepnum eflaust að góðum notum.

 

Ellý Ármanns. Mynd / Kristinn Magnússon

Náttúrutalent og núdisti
Ellý Ármanns sigraði hjörtu þjóðarinnar sem sjónvarpsþula á RÚV fyrir margt löngu og starfaði síðan árum saman sem blaðamaður á Vísi þar sem segja má að hún hafi rutt brautina fyrir vinsældir krassandi slúðurfrétta af fræga fólkinu. Nú er Ellý sjálf orðin viðfangsefni slúðurfréttanna, en vefmiðlar halda vart vatni yfir nýjustu framleiðslu hennar, nektarmyndum af erótískara taginu þar sem hún sjálf og unnusti hennar, Hlynur Jakobsson, eru talin vera fyrirmyndirnar. Ellý er þó leyndardómsfull þegar spurt er út í þá hlið málsins, en eitt er víst að hún er hvergi nærri hætt að kitla slúðurtaugar landans. Við bíðum spennt eftir næsta útspili frá henni.

 

Bergþór Pálsson. Mynd / Kristinn Magnússon

Óperusöngvari gerist áhrifavaldur
Óperusöngvarinn og sjarmatröllið Bergþór Pálsson sýndi að honum er meira til lista lagt en að þenja raddböndin þegar hann birtist landsmönnum í þættinum Allir geta dansað, vel greiddur og tanaður. Þátttökunni fylgdu miklir rykkir og hnykkir og kílóin fuku af Bergþóri. Síðan þá hefur söngvarinn síhressi farið hamförum á samfélagsmiðlum þar sem hann hefur lyft lóðum, farið í fallhlífarstökk, rifið sig úr að ofan og mært hreinsiefni (sem hlaut viðurnefnið „Bergþórssápan“) en rithöfundurinn Jónína Leósdóttir var ein þeirra sem ákvað að prófa ofurefnið og sagði á Facebook að það hefði verið hápunktur helgarinnar. Bergþór er því ekki lengur bara söngvari heldur áhrifavaldur og vinsæl samfélagsmiðlastjarna.

 

Vigdís Grímsdóttir. Mynd / Stefán Karlsson

Aftur til upphafsins
Vigdís Grímsdóttir var löngu orðin einn dáðasti og virtasti rithöfundur þjóðarinnar þegar hún söðlaði alveg um fyrir nokkrum árum og réði sig sem kennara við Finnbogastaðaskóla í Árneshreppi á Ströndum. Mörgum kom þessi kúvending í opna skjöldu en Vigdís er lærður kennari og starfaði sem slíkur þegar fyrstu bækur hennar slógu í gegn. Það má því segja að hún hafi snúið aftur til róta sinna í fámenninu í Árneshreppi þar sem hún er engu minna elskuð og dáð af nemendum sínum en hún er elskuð og dáð af lesendum sínum um allt land. Til allrar hamingju fyrir okkur hefur hún þó haldið áfram að skrifa með fram kennslunni og ekki alveg snúið baki við rithöfundarferlinum.

 

Sölvi Blöndal. Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Rapparinn sem varð hagfræðingur ársins
Sölvi Blöndal, hagfræðingur hjá Gamma, var valinn hagfræðingur ársins 2017 af Félagi viðskipta- og hagfræðinga. Sölvi var áður einn af röppurunum í hljómsveitinni Quarashi sem naut gríðarlegra vinsælda fyrir áratug eða svo. Fáir hafa sennilega séð það fyrir sér að nokkrum árum síðar yrði honum hampað sem besta hagfræðingi þjóðarinnar. Enda sagði hann við móttöku verðlaunanna að hann hefði sjálfur aldrei trúað því fyrir 10 árum að hann myndi taka við verðlaunum sem hagfræðingur ársins þar sem öll þau verðlaun sem hann hefði tekið við fram að því hefðu verið vegna tónlistarinnar. Plötur Quarashi seldust í bílförmum, bæði á Íslandi og í Japan, og ekki ólíklegt að hagfræðiheili Sölva hafi verið driffjöðrin á bak við velheppnaða markaðsetningu platnanna.

 

Helga Vala Helgadóttir.

Nýtur sín á hinu pólitíska sviði
Helga Vala Helgadóttir lærði meðal annars leiklist áður en hún settist á þing fyrir Samfylkinguna og er óhætt að segja að þar fái leikrænir hæfileikar hennar að njóta sín til fulls. Þannig tóku flestir eftir þegar Helga Vala skundaði burt, full vandlætingar, af Þingvöllum þegar Pia Kjærsgaard, forseti danska þingsins og „fordómaseggur“, hélt hátíðarræðu á fullveldisafmælinu. Eða þegar Helga Vala húðskammaði Eyþór Arnalds fyrir að „hamast af öllu afli“ á Degi B. Eggerts í braggamálinu og spurði hvort ekkert væri „heilagt í pólitísku stríði?“ Pólitískir andstæðingar Helgu Völu hafa sakað hana um sýndarmennsku en þarna sannast einfaldlega sú fornkveðna vísa að stjórnmál eru leiksvið og þingkonan skelegga kann að nýta sér það.

Gamli Vesturbærinn heillar

Þau Helga Gvuðrún Friðriksdóttir og Orri Finnbogason taka vel á móti okkur á lifandi heimili sínu í gamla Vesturbænum. Saman reka þau skartgripaverkstæðið og verslunina Orrifinn skartgripir í sjarmerandi húsnæði við Skólavörðustíg 17a.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Tignarlegt 90 ára gamalt húsið stendur við kyrrlátan göngustíg sem þau segja kunnuga kalla Borgarstíginn. Íbúðin er tæplega 150 fm að stærð og búa þau á fyrstu hæð og í kjallara hússins. „Við höfum búið hér í rúm tvö ár og það er mjög friðsæl og barnvæn fjölskyldustemning hérna, en við fluttum nánast úr næsta húsi svo ísskápurinn fór bara yfir á hjólabretti!“ segir Orri og hlær. „Við elskum að vera hérna, staðsetningin er náttúrulega æðisleg og þetta er svo nálægt miðbænum.“
Aðspurð um hvort þau hafi farið í einhverjar endurbætur segjast þau ekki miklu hafa breytt öðru en farið í smávægilegar breytingar á eldhúsinu, pússað og lakkað parketið og málað. „Fyrri eigandi sagði okkur að parketið á gólfinu væri íslenskt og kæmi frá Húsavík. Skemmtilegt er að segja frá því að í einni fjölinni sem liggur við stigann er föst byssukúla eða hagl, en hún hefur líklega verið í trénu sem var notað í gólfið.“

Málverkið við píanóið er eftir Orra sjálfan, en hann málar í frítíma sínum. Mynd / Hákon Davíð Björnsson

KAÓTÍSKUR OG LITRÍKUR STÍLL
Greinilegt er að heimilisfólk er ekki hrætt við að nota sterka liti og segist Helga hafa rosalega sterkar skoðanir á þeim. „Ég var alveg með á heilanum að vera með eggaldinfjólubláan einhvers staðar, en fjólublái liturinn hefur verið partur af lífi mínu síðan ég var barn og ég tók einhverju ástfóstri við hann. Við höfum ferðast mikið um Suður-Ameríku og urðum mjög heilluð af litanotkuninni þar og hverju þau þora! Í eldhúsinu reyndum við að ná fram Karíbahafsstemningu með þessum bláa lit, sem minnir okkur á þegar flogið er yfir eyju og maður sér grynningar í sjónum. Þessi skandinavíski grái stíll er alls ekki okkar.“
Hvaðan koma hlutirnir ykkar? „Við kaupum rosalega sjaldan húsgögn, en höfum fengið margt gefins frá vinum og fjölskyldu – við erum mjög hrifin af því að nýta. Svo söfnum líka við uppstoppuðum fuglum, en það er áhugamál sem fæstir skilja.“

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Veggina prýða fjölmörg eftirtektarverð listaverk. „Við erum með töluvert af verkum eftir Gabríelu Friðriks, systur mína, og að auki er Ragna Róberts móðursystir hans Orra en við erum mjög heppin að hafa tvo svona æðislega listamenn í fjölskyldunni,“ segir Helga.
Hvaða listamenn eða hönnuðir eru í uppáhaldi, aðrir en systir og móðursystir? „Við erum mjög hrifin af húsgögnum eftir Daníel Magnússon, en þau eru ótrúlega vel gerð og endast!“ Þau bæta við að uppáhaldslistamaður Helgu sé Frida Khalo og Orra sé austurríski málarinn Egon Schiele. Aðspurð um uppáhaldsverslunina nefna þau The Evolution Store í New York, en þar má kaupa skeljar, steingervinga, uppstoppuð dýr, skinn, beinagrindur og fleira í þeim dúr en Helga segir þau Orra hafa smekk fyrir þjóðlegum munum víðsvegar að úr heiminum.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Við göngum niður litríkan stigann og rekum strax augun í einkar skemmtilegt gólfið. „Þetta eru steinar úr Djúpalónssandi, en fyrri eigendur dúlluðu við þetta ásamt baðherberginu.“ Baðherbergið minnir svolítið á að vera inni í helli, en loft og veggir liggja saman sem heild og hornin eru öll rúnuð, á veggnum við baðið er svo vönduð mósaík af haföldum. Það er allt öðruvísi stemning í þessu baðherbergi.
Okkur lék forvitni á að vita hvernig starfsferill í skartgripasmíði varð fyrir valinu. „Ég starfaði á gullsmíðaverkstæði í New York og lærði demantsísetningar þegar ég var búsettur þar, en ég lauk svo náminu hér heima árið 2000,“ segir Orri. „Systir mín bjó úti og ég ætlaði í heimsókn yfir jólin 1995 og svo bara ílengdist ég, seinna sótti ég um græna kortið og í framhaldi af því var ég í fimm ár úti og er nú bandarískur ríkisborgari.“

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

 

Höfum enn ekki fundið skjól eftir hrunið

|
|

Prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands segir Íslendinga ekki vera betur varða fyrir efnahagslegum áföllum nú en fyrir tíu árum þegar hrunið átti sér stað. Hann telur að stjórnmálamönnum hafi mistekist að tryggja landsmönnum efnahagslegt skjól.

Frá málþinginu. Mynd / Kristinn Ingvarsson

„Við erum ekkert betur varin fyrir efnahagslegum áföllum en fyrir tíu árum þegar hrunið skall á okkur. Stjórnmálamenn hafa verið að reyna að tryggja okkur efnahagslegt skjól með ýmsum hætti en ekki tekist,“ segir Baldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands. Baldur segir aðgerðir stjórnvalda meðal annars felast í aðildarumsókn að Evrópusambandinu, fríverslunarsamningi við Kína og nánari tengslum við ríki sem sýni málefnum Norðurskautsins áhuga. „Nú tala ráðamenn um að okkur myndi farnast best með því að fylgja Bretum, eftir að þeir ganga úr Evrópusambandinu, og gera fríverslunarsamninga við önnur ríki.“

Baldur kynnti í vikunni bókina „Small States and the Shelter Theory: Iceland‘s External Affairs“ sem fjallar um pólitísk, efnahagslega og félagslega snertifleti Íslands við helstu ríki, efnahagssvæði og alþjóðastofnanir. Þetta er rannsókn unnin undir forystu hans og rannsóknateymis við Rannsóknasetur um smáríki við Háskóla Íslands. Ætla má að þetta sé ein víðtækasta rannsókn sem unnin hefur verið á alþjóðasamvinnu Íslendinga.

Baldur segir bókina snúast um tvennt. Annars vegar er þar sett fram kenning um skjól. Samkvæmt henni glíma smáríki við innbyggða veikleika á borð við lítinn og sveiflukenndan heimamarkað, takmarkaða varnargetu og litla stjórnsýslu. „Lítil ríki eru eðlilega vanmáttugri en þau stóru. Þau þurfa að grípa til sérstakra ráðstafana innanlands og erlendis til að vega upp á móti þessum veikleikum. Að mínu mati er það grundvallaratriði fyrir stjórnmálamenn í litlum ríkjum að sætta sig við þessa innbyggðu veikleika. Ef þeir horfast ekki í augu við þá, munu þeir ekki grípa til nauðsynlegra ráðstafana til að draga úr þeim,“ segir Baldur.

Skjólkenningin sem Baldur nefnir kveður á um að smáríki þurfi efnahagslegt, pólitískt og félagslegt skjól til að koma í veg fyrir áföll eins og efnahagshrun og netárásir. Ef smáríki verði hins vegar fyrir efnahagsáfalli eða netárás, þurfi það að geta leitað aðstoðar þegar í stað. Í þriðja lagi þurfi smáríkið líka að geta fengið aðstoð við uppbyggingu eftir slíkt áfall.

„Stjórnmálamenn hafa verið að reyna að tryggja okkur efnahagslegt skjól með ýmsum hætti en ekki tekist.“

Höfðum við þetta fyrir síðasta hrun?
„Nei, við höfðum það ekki og við höfum það ekki heldur í dag,“ segir Baldur og nefnir sem dæmi möguleikana ef nýtt efnahagslegt áfall ríður yfir með gjaldþroti annars stóra íslenska flugfélagsins eða mögulega beggja með tilheyrandi neikvæðum áhrifum á efnahag landsins og lífskjör fólks. Utanaðkomandi stuðningur gæti dempað þau áhrif. „Við höfum engan til að leita eftir aðstoð hjá, frekar en fyrir áratug, nema þá aftur Alþjóðagjaldeyrissjóðinn,“ segir hann.

Í bók Baldurs eru í samræmi við þetta skoðuð tengsl Íslands við Bandaríkin, Norðurlöndin, þátttöku Íslands í Evrópusamrunanum, aðildina að EFTA, EES og Schengen. Jafnframt er skoðað hvar hugsanlegt sé að finna skjól fyrir Ísland í framtíðinni og rýnt í efnahagslega, pólitíska og félagslega þætti.

Baldur segir Bandaríkin hafa um árabil veitt Íslandi skjól, jafnt í efnahagsþrengingum sem milliríkjadeilum. Íslendingar hefðu líklega ekki unnið þorskastríðin nema vegna diplómatísks stuðnings Bandaríkjanna. Með brotthvarfi Varnarliðsins árið 2006 var ljóst að skjólið var ekki vestra lengur. Það kom líka í ljós í efnahagshruninu.

Félagslegt skjól hefur verið að finna á hinum Norðurlöndunum og leita Íslendingar enn þar eftir fyrirmyndum og samstarfi við helstu stofnanir. „Aðildinni að EES fylgir líka umtalsvert félagslegt skjól og er það verulega vanmetið, að okkar mati. Íslenskt vísindasamfélag væri ekki svipur hjá sjón ef það hefði ekki aðgang að samstarfsneti erlendra fræðimanna og styrkfénu sem fæst með Evrópusamvinnunni. Aðgangur að menntastofnunum í Evrópu er lykillinn að framþróun íslensks samfélags,” segir Baldur.

Að mati Baldurs felst umtalsvert efnahagslegt skjól í aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu. „Þar erum við hluti af stærri markaði. Við erum með löggjöf sem hefur stóraukið samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja, aukið hagvöxt, auðveldað útflutning og bætt lífskjör í landinu. Til viðbótar skipti sameiginlegur vinnumarkaður á EES-svæðinu öllu máli. Flæði vinnuafls til og frá landinu dempar áhrif þeirra efnahagssveifla sem lítil hagkerfi lenda í,“ segir hann en bætir við að á sama tíma veiti EES-samningurinn okkur falskt öryggi. Ísland sé ekki meðlimur í klúbbnum, ekki innan ESB.
„Aðild að EES veitir ekki efnahagslega aðstoð til að fyrirbyggja hrun, stuðning þegar hrun dynur yfir og hjálp við uppbyggingu. Það sást best í hruninu fyrir tíu árum,“ segir Baldur.

Kjarabætur – allra hagur

Höfundur: Kolbeinn Óttarsson Proppé

Félög launafólks hafa nú mörg hver birt kröfugerð sína fyrir komandi kjarasamninga. Af þeim má ljóst vera að ærið verkefni bíður samningsaðila; verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekenda. Ljóst er að metnaður forystufólks verkalýðsfélaga er mikill fyrir hönd umbjóðenda sinna og fyrir það ber að hrósa, sem og þann mikla baráttuanda sem ríkir innan verkalýðshreyfingarinnar. Það er sameiginlegt verkefni okkar allra að við höfum öll færi á að lifa mannsæmandi lífi á laununum okkar.

Hafandi fylgst með þjóðmálum ansi lengi þykist ég greina annan tón í forsvarsmönnum atvinnurekenda. Mér finnst þeir opnari fyrir ýmsu sem áður hefur verið talið útilokað og vonast til þess að þetta gefi góðan tón fyrir samningana. Oftar en ekki hefur ferlið í kjarasamningum verið þannig að verkalýðshreyfingin setur fram kröfur sínar, atvinnurekendur loka á þær allar og síðan sest fólk að samningaborði.

Ríkisstjórnin tók strax aðra stefnu hvað vinnumarkaðinn varðar en lengi hafði verið við lýði. Fundað var með aðilum í stjórnarmyndunarviðræðum og eftir stofnun ríkisstjórnar hafa verið haldnir tíu fundir. Nokkrum verkefnum er lokið, hækkun atvinnuleysistrygginga, hækkun hámarksgreiðslna Ábyrgðarsjóðs launa og niðurlagning kjararáðs, en fjölmörg eru enn í skoðun. Þar má nefna hagsveifluleiðrétt atvinnuleysistryggingagjald, úttekt á Fræðslusjóði, starfshóp um umbætur á úrvinnslu og nýtingu launatölfræðiupplýsinga, tilraunaverkefni um styttingu vinnuvikunnar og ýmislegt fleira.

Þá hefur ríkisstjórnin tilkynnt að unnið sé að ýmsum málum sem eiga eftir að koma launafólki – og raunar samfélaginu öllu – vel. Til dæmis breytingar í skattkerfinu, lækkun á tryggingagjaldi og það hvernig skattbyrði verður best létt af tekjulæsta fólkinu og lægri millitekjuhópum. Þá er ljóst að taka verður rækilega til hendinni í húsnæðismálum.

Kjarasamningar eru hins vegar á milli launafólks og atvinnurekenda. Ríkið kemur að sumum þeirra sem launagreiðandi, en slíku er ekki að heilsa á almenna markaðnum. Hlutverk verkalýðshreyfingarinnar er fyrst og fremst að semja um kaup og kjör félagsmanna. Það er ekki í hennar höndum að taka ákvarðanir sem er okkar alþingismanna að taka sem handhafa löggjafavaldsins. Að sjálfsögðu er eðlilegt og nauðsynlegt að verkalýðshreyfingin komi skoðunum sínum á umbótum á framfæri, en þær geta aldrei orðið krafa á stjórnvöld.

Ríkisstjórnin hefur ítrekað lýst því yfir að hún sé reiðubúin til að greiða fyrir málum og hún hefur þegar sýnt það í öllum sínum gjörðum að svo er, bæði með samráði og þeim verkefnum sem hér hafa verið talin upp. Fyrstu skref í skattkerfisbreytingum sem birtust í fjárlagafrumvarpi fyrir næsta ár eru í anda yfirlýsingar ríkisstjórnarinnar um að þær gagnist best tekjulægsta fólkinu og lægri millitekjuhópum. Þar er verið að hækka barnabætur svo um munar, hækka persónuafslátt umfram neysluvísitölu og samræma viðmiðunarfjárhæðir í skattkerfinu þannig að neðri og efri mörk þróist með sambærilegum hætti.

Það verður áhugavert að sjá hvernig aðilum kjaraviðræðna tekst að nálgast hver annan. Íslenskt samfélag er ríkt að verðmætum og við ættum öll að geta haft það býsna gott. Það er von mín að kjarasamningar skili raunverulegum kjarabótum og bæti líf og kjör þeirra sem svo sannarlega þurfa á því að halda. Það á að vera metnaðarmál okkar allra að fólk fái vel greitt fyrir störf sín og að lífskjör batni.

Segja „stórundarlegt költ“ stjórna hamingjuísbúð

|
|

Tveir fyrrum starfsmenn kaffihúsins og ísbúðarinnar Joylato við Njálsgötu 1, báðir erlendir ríkisborgarar, segja farir sínar ekki sléttar í samtali við blaðamann Mannlífs. Þeir segjast ekki hafa fengið laun samkvæmt kjarasamningum og annar þeirra fékk aðeins stöku vasapeninga úr sjóðsvél verslunarinnar. Þá hafi rekstraraðilar þrýst á starfsmennina um að stunda hugleiðslu og skírlífi.

Verslunin tengist Sri Chinmoy-hreyfingunni á Íslandi en hún var stofnuð í janúar 1974 og byggir á heimspeki andlega leiðtogans Sri Chinmoy. Hann setti m.a. á fót heimseiningarfriðarhlaupið árið 1987. Á vegum miðstöðvarinnar er stunduð hugleiðsla og starfrækt Sri Chinmoy-maraþonið sem árlega stendur fyrir 5 km hlaupi. Myndir / Unnur Magna

Starfsmennirnir segja jafnframt að flest starfsfólk fyrirtækisins komi víðs vegar að úr heiminum og tilheyri alþjóðahreyfingu Sri Chinmoy og fái aðeins greidda vasapeninga. „Þetta er eins og eitthvað stórundarlegt költ, og fólkið kallar sig lærisveina Sri Chinmoy,“ segir annar tveggja viðmælenda Mannlífs, kona á þrítugsaldri.

Konan sem starfaði hjá fyrirtækinu árið 2016 segist hafa fengið vinnuna fyrir tilviljun. Hún var ekki með íslenska kennitölu og þar af leiðandi ekki bankareikning heldur. Hún segir yfirmann sinn hafa lofað að aðstoða hana við að leysa úr því „Ég fékk starfsþjálfun hjá einum lærisveininum en eftir aðeins tvær vikur í starfi þurfti eigandinn að fara til útlanda og fól mér að bera ábyrgð á rekstrinum á meðan. Ég sá um að panta vörur, sjá um uppgjör og mannaráðningar. Eigandinn var nánast aldrei við,“ segir hún.

Konan segist hafa samið um 1500 kr. í tímakaup en það hafi síðan hækkað upp í 1750 kr. þegar ábyrgð hennar jókst. Hún hafi hins vegar lítið fengið af þessum launum, og aldrei launaseðla. „Það stóðst ekkert, ég fékk aldrei kennitölu og það var aldrei gert upp við mig. Ég fékk stöku sinnum vasapeninga úr kassanum, kannski 10 þúsund krónur á viku.“

Segja skírlífi skilyrði
Þegar þarna var komið sögu var konan á hrakhólum með húsnæði og hafði ekki efni á húsaleigu. Hún var þá nýbúin að ráða landa sinn og kunningja, karlmann á þrítugsaldri. Hann leigði litla íbúð og skaut skjólshúsi yfir konuna. Maðurinn hefur svipaða sögu að segja. „Lærisveinarnir þurftu að vakna fyrir klukkan sex, hlaupa daglega, hugleiða í hugleiðslustöðinni og einu sinni á dag þurfti fólkið að biðja eða hugleiða við mynd af Sri Chinmoy. Kynlíf og náin sambönd voru bönnuð og ég mátti t.d. ekki vera einn í eldhúsinu með konu,“ segir hann og bætir við að þau hafi heldur ekki mátt hlusta á aðra tónlist en frá Sri Chinmoy.

„Það stóðst ekkert, ég fékk aldrei kennitölu og það var aldrei gert upp við mig. Ég fékk stöku sinnum vasapeninga úr kassanum, kannski 10 þúsund krónur á viku.“

„Skattinum hafði aldrei verið skilað“
Starfsmennirnir fyrrverandi segjast hafa fundið fyrir miklum þrýstingi að ganga til liðs við hreyfinguna. „Kona úr költinu talaði yfir hausamótunum á okkur í tvo tíma á dag um hversu frábært lífið væri innan hreyfingarinnar og eilíf hamingja. Hún hélt því meira að segja fram að alnæmi væri ekki til,“ útskýrir maðurinn, sem er samkynhneigður og segist hafa orðið fyrir stöðugu aðkasti vegna þess. Hann segist einnig eiga inni laun hjá fyrirtækinu. „Ég fékk seint og illa borgað, engin yfirvinna var greidd þrátt fyrir að hafa unnið allt að 12-14 tíma á dag. Það mesta sem ég fékk greitt fyrir einn mánuð voru 176 þúsund. Ég gerði ráð fyrir því að afgangurinn færi í skatt en þegar ég fyllti út skattaskýrsluna mína tók ég eftir því að skattinum hafði aldrei verið skilað.“

Fólkið leitaði á skrifstofu Eflingar stéttarfélags ásamt þriðja aðila á sínum tíma en þá var ekkert hægt að gera fyrir þau þar sem þau voru hvorki með launaseðla né ráðningasamninga.
Mannlíf skoðaði ársreikninga þriggja félaga sem tengjast rekstri eiganda ísbúðarinnar, Rúnari Páli Gígja, en fjórða félagið var stofnað í ágúst á þessu ári og því liggja fjárhagsupplýsingar þess ekki fyrir. Félagið Segðu minna gerðu meira ehf., sem annar viðmælandi segist hafa fengið greidd laun frá, skilaði tekjum upp á 20 milljónir króna árið 2016 og var hagnaður þess ein og hálf milljón. Launagjöld þess námu 4,5 milljónum króna sem samsvara árslaunum eins starfsmanns. Það félag sem ber sama nafn og ísbúðin, Joylato ehf., tapaði 12 milljónum króna árið 2016 og var eigið fé þess neikvætt um 15 milljónir. Þar kemur fram að útgjöld vegna launa námu 3 milljónum. Þriðja félagið heitir svo Fasteignafélag MVB, áður Mamma veit best, en samkvæmt ársreikningi fer engin starfsemi þar fram.

Ekki náðist í Rúnar Pál við vinnslu fréttarinnar en Tara Jensdóttir, framkvæmdastjóri Mamma veit best, vísar ásökunum starfsmannanna fyrrverandi á bug. Sagði hún að allir starfsmenn væru á launaskrá og að svo hefði alltaf verið. Aðspurð út í ofangreinda ársreikninga þar sem launakostnaður er hverfandi sagði hún að um allt annan rekstur væri að ræða en í dag og að þessi félög væru hætt rekstri.

Efling mætti á staðinn
María Lóa Friðjónsdóttir, sérfræðingur ASÍ í vinnustaðaeftirliti, staðfestir í samtali við Mannlíf að ábendingar hafi borist varðandi ísbúðina Joylato og heilsuvöruverslunina Mamma veit best og að farið hafi verið í eftirlit í fyrirtækin.

„Ábendingarnar snúast aðallega um að þarna sé reglulega ráðið inn fólk erlendis frá, fólk sem ætti í raun að sækja um atvinnu- og dvalarleyfi en það komi á ferðamannapassa og í einu tilfelli kom starfsmaður á námsmannapassa. Málið er til skoðunar hjá Eflingu,“ útskýrir María Lóa.

Hjá Eflingu fengust þau svör að fulltrúar á þeirra vegum hafi farið í eftirlit í umrædd fyrirtæki fyrir um mánuði síðan. „Ég var með í fyrsta eftirlitinu sem þarna fór fram og það var sláandi að starfsfólkið virtist ekkert meðvitað um sín réttindi,“ segir María Lóa og bætir við að stéttarfélögin séu háð því að fólk leiti til þeirra eftir leiðréttingu. „Stéttarfélagið hefur ekki heimild til að fara af stað með slík mál að eigin frumkvæði.“

Starfsfólk fékk uppfræðslu og bæklinga um sín réttindi og kjör þegar eftirlitsaðilar létu sjá sig og var fólkið hvatt til þess að leita til stéttarfélagsins til að fá leiðréttingu ef það teldi á sér brotið.
María Lóa nefnir sérstaklega eitt atriði sem henni þykir alvarlegt: „Við fengum ábendingu um a.m.k. eina manneskju sem kom til landsins til að vinna hjá þessum aðilum, væntanlega á ferðamannapassa; vann í ákveðinn tíma og fór svo aftur til baka. Hún ætti vitanlega að fá íslenska kennitölu og borga skatta og gjöld hér á landi,“ segir hún og bætir við að það sé orðin vinnuregla í svona tilvikum að skattayfirvöldum og Vinnumálastofnun sé gert viðvart.

„Hér birtist fólki nýr heimur“

||||||
||||||

Verslunin Nexus hefur starfað í einni eða annarri mynd síðan árið 1992 og hefur til sölu myndasögur, spil, bækur, leikföng, DVD-myndir, veggspjöld og fleira sem tengja má við nördisma. Verslunin flutti nýlega starfsemina í kjallarann í Glæsibæ, þar sem Útilíf var um árabil, og jók umfang sitt um helming auk þess sem gríðarstór spilasalur verður á staðnum. Við hittum fjóra starfsmenn Nexus til að fá innsýn í starfið og áhugasvið þeirra.

Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir hefur starfað í Nexus í bráðum ár og sérhæfir sig í spilum, kvikmyndum, bókum og gjafavöru. Mynd / Unnur Magna
Jubilee úr X-mönnum.

Safnar Harry Potter-bókum á mismunandi tungumálum
Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir hefur starfað í Nexus í bráðum ár og sérhæfir sig í borðspilum, bókum, kvikmyndum og gjafavöru. „Mitt fyrsta áhugamál innan nördismans voru Harry Potter og aðrar fantasíubækur. Síðan hafa spilin komið inn með árunum því það er svo gaman að geta hitt annað fullorðið fólk og leikið sér,“ segir Bryndís. „Ég safna bæði borðspilum og Harry Potter-bókum sem hafa verið gefnar út um heim allan á ýmsum tungumálum. Þær hafa allar sinn sjarma, eru með mismunandi forsíðum og stundum er ólíkum skreytingum bætt við inn í bækurnar. Sem áhugakonu um Harry Potter og þýðanda finnst mér þetta mjög áhugavert, ekki síst menningarlega séð.“
Eigandi Nexus er Gísli Einarsson og verslunin hefur sérstöðu á heimsvísu þegar litið er til úrvals. „Oft eru svona verslanir á erlendri grundu minni og sérhæfðari en hér er lagt upp úr miklu og fjölbreyttu úrvali,“ heldur Bryndís áfram. „Það er líka ákveðin upplifun að koma í Nexus, handleika vöruna og fá persónulega þjónustu frá fólki sem gjörþekkir efniviðinn. Hér er alltaf kósí stemning og mér finnst mest spennandi að fylgjast með unglingunum, sérstaklega þeim sem búa úti á landi. Hér birtist þeim nýr heimur.“

Aðspurð segir hún að nördismi sé sannarlega kominn í tísku. „Krakkar eru farnir að uppgötva að þeir þurfi ekki að spila handbolta, að þau geta átt allskyns önnur áhugamál. Það er mikil aukning í hlutverkaspilum, alltaf nýtt fólk að detta inn í Dungeons and Dragons. Borðspil eru góð til að halda vinahópum saman, ekki síst þegar fólk er búið að eignast krakka. Þá er hægt að bjóða fólki heim og eiga góða kvöldstund yfir spili – þarf ekki að vera á einhverju fylleríi.“

Hlín Hrannarsdóttir safnar teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og D&D-teningum. Mynd / Unnur Magna

Á leið á tölvuleikjaráðstefnu
Hlín Hrannarsdóttir er sérfræðingur í teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og almennum poppkúltúr og hefur unnið í Nexus í bráðum tvö ár. Hún safnar teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og D&D-teningum. „Þessir teningar eru notaðir í hlutverkaspilum eins og Dungeons and Dragons þar sem teningunum er kastað og í kortaspilum eins og Magic: The Gathering en þá er engum teningum kastað en tuttugu-hliðateningurinn notaður fyrir líf. Byrjar í 20 lífum og svo skiptir þú honum á lægri tölu þegar þú missir líf. Hinir teningarnir eru þá notaðir sem karakterar úti á vellinum.“
Hlín var með bás á Midgard, fyrstu alhliða nördaráðstefnunni sem haldin hefur verið á Íslandi, í september síðastliðnum. „Hún var vel heppnuð og náði að flytja anda Nexus út til fólksins. Svo hef ég farið á keppnina NCC, Nordic Cosplay Championship í Svíþjóð sem er haldin árlega. Þar keppa Norðurlöndin sín á milli um bestu búningana sem fólk býr til út frá karakterum úr tölvuleikjum, teiknimyndum og þáttum. Þessi keppni er sýnd í ríkissjónvarpi Svíþjóðar auk Noregs og Danmerkur. Hún er ekki sýnd hér á landi enda hefur Ísland sjaldan tekið þátt. Eftir nokkra daga fer ég svo á Blizzcon-tölvuleikjaráðstefnu í LA,“ segir Hlín.

Óskar Árnason segir að með komu Facebook hafi nördinn fengið uppreista æru þar sem myndast hafi aðgengilegur vettvangur fyrir þennan hóp til að tala saman. Mynd / Unnur Magna

Elur upp efnilega nörda
Óskar Árnason er húsgagnasmiður að mennt og starfar sem vélamaður á fræsara hjá Fást efh. sem sér um hönnun, sölu og framleiðslu á plexígleri og vélaplasti. Aðra hverja helgi starfar Óskar hins vegar í Nexus og er sérfræðingur í borðspilum. „Uppáhaldsspilið mitt þessa dagana er Brass sem er hagfræðispil –taktískt kortadrifið iðnaðar- og uppbyggingarspil. Það fangar ákveðið tímabil í sögu Bretlands og snýst meðal annars um hvort menn ætli að lifa á vöxtum eða taka lán,“ segir Óskar og hans uppáhaldsviðskiptavinir eru fólk sem búið er að spila einföldu spilin og er að detta í aðeins flóknari borðspil. „Það er gaman að útskýra og kynna spilin fyrir þeim sem eru tilbúnir að læra eitthvað djúsí.“
Óskar segir að með komu Facebook hafi nördinn fengið virðingu en þar hafi myndast aðgengilegur vettvangur fyrir þennan hóp til að tala saman í stað þess að fólk væri hvert í sínu lagi. Eftir að hann stofnaði Borðspilaspjallið hafa 1000 manns bæst í hópinn. Óskar á tvo syni, fjögurra og sjö ára, og hann segir að þeir séu efnilegir nördar. „Eldri var að horfa á Lord of the Rings í fyrsta sinn, er búinn með Hobbita-myndirnar og svo er legið yfir Star Wars. Við fjölskyldan söfnum svo öll Pop-fígúrum, strákarnir safna Star Wars, konan mín safnar Harry Potter og ég gríp einn og einn inn á milli úr myndasögum og bókum,“ segir Óskar sem er á leiðinni á Essen Spiel-spilaráðstefnu í Þýskalandi ásamt þremur öðrum starfsmönnum úr Nexus. „Ég fór líka í fyrra og ráðstefnan er stærst sinnar tegundar í heiminum. Þarna er bara fjallað um spil, af hundruðum útgefenda og spilin um 1200 talsins.“

Lords of Waterdeep er spilið sem kveikti áhuga Magnúsar Gunnlaugssonar á borðspilum og hann er búinn að kenna það tugum einstaklinga. Mynd / Unnur Magna

Fylgist með tölvuleikjakeppnum
Magnús Gunnlaugsson hóf að selja borðspil hjá Nexus fyrir ári en ástríða hans á borðspilum byrjaði fyrir sjö árum. „Þá komst ég á fleygiferð í þetta eftir að hafa spilað klassíkina Catan eins og svo margir aðrir. Svo datt ég niður á þætti á YouTube sem heita TableTop með Wil Wheaton, sem margir þekkja kannski úr Star Trek-þáttunum, en hann er erkinörd og í gegnum þessa þætti kynntist ég fleiri borðspilum. Ég er gæinn í vinahópnum sem á öll spilin og undirbý spilakvöldin sem haldin eru tvisvar til þrisvar í viku. Spilin sem hafa hvað mest lent á borðinu að undanförnu eru Pandemic Legacy, Arkam Horror Card Game, T.I.M.E Stories og Star Wars Destiny. Uppáhaldsspilið mitt er hins vegar Lords of Waterdeep en það er spilið sem kveikti áhuga minn á þessu áhugamáli og ég er búinn að kenna það tugum einstaklinga,“ segir Magnús.

Jon Snow úr Game of Thrones.

Hann safnar Overwatch pop-fígúrunum en það er sá tölvuleikur sem hann spilar hvað mest í dag. „Persónurnar í leiknum eru fjölbreyttar og leikurinn er hraður og skemmtilegur. Ég er ekki mikill safnari í mér en finnst þessar fígúrur flottar og á þær allar nema eina sem er orðin ófáanleg, Soldier 76. Þetta geta orðið verðmætar safnvörur þegar fram líða stundir. Minn uppáhalds heitir Zenyatta, vélmennamunkurinn sem gætur bæði læknað samherja og deilt út skaða á andstæðinga.“
Fylgist þú með heimsmeistarakeppninni í tölvuleiknum Overwatch? „Já, ég fylgist bæði með Overwatch World Cup og Overwatch Legue þar sem ég held með liðinu Houston Outlaws. Þetta eru spennandi keppnir og ég fylgist með í beinni útsendingu gegnum Netið á síðu sem heitir Twitch,“ segir Magnús.

Þróar sjóræningjaseríu í Hollywood

|
|

Hollywood-framleiðandi vill gera sjónvarpsþætti byggða á handriti eftir fjölmiðlakonuna Kristínu Evu Þórhallsdóttur. Handritið fjallar um herskáan sjóræningja sem á í útistöðum við franska aðalinn á 14. öld.

„Þetta er viss staðfesting á því að hugmyndin sé góð og náttúrlega hvatnig til að halda áfram,“ segir Kristín Eva glöð þegar hún er spurð að því hvernig tilfinning það sé að stórframleiðandinn Anders Tangen sem á meðal annars að baki hina vinsælu þætti Lillehammer og Norsemenn, hafi í hyggju að gera sjónvarpsseríu eftir handritinu The Lioness sem Kristín Eva skrifar í samvinnu við Margrethe Stang Lund.

Handritið fjallar um kvenkynssjóræningja sem á í útistöðum við franska aðalinn á 14. öld og er innblásið af raunverulegum atburðum sem Kristín Eva las sér til um þegar hún var að gera þátt um sjóræningja fyrir Leynifélagið á Rás 1. „Ég rakst á sögu kvenkynssjóræningja að nafni Jeanne de Clisson sem sigldi með eigin skipaflota um Ermarsundið í Hundrað ára stríðinu undir merkjum Ljónynjunnar af Bretaníu og réðst grimmilega á skip Filippusar VI. Frakklandskonungs til að hefna eiginmanns síns, Olivers, háttsetts manns í Bretaníu sem konungurinn hafði látið drepa í pólitískum tilgangi. Ég varð strax heilluð af þessari sögu þegar ég las hana og langaði að gera eitthvað við hana, en það var svo ekki fyrr en ég flutti með fjölskyldunni til Los Angeles fyrir nokkrum árum og kynntist þar Margarethe að hjólin fóru að snúast.“

„Ég varð strax heilluð af þessari sögu þegar ég las hana og langaði að gera eitthvað við hana, en það var svo ekki fyrr en ég flutti með fjölskyldunni til Los Angeles fyrir nokkrum árum og kynntist þar Margarethe að hjólin fóru að snúast.“

Ljónynjan af Bretaníu var sjóræningi sem sigldi um Ermarsundið í Hundrað ára stríðinu og réðst þar á skip franska aðalsins.

Kristín Eva sagði Margarethe frá sögunni og þær ákváðu að skrifa saman handrit upp úr henni, átta þátta seríu sem Kristín Eva segir hafa tekið tíma að vinna vegna þess hversu mikil heimildavinna liggi að baki verkinu. „Í heilt ár gerðum við Margarehe lítið annað en að liggja í sagnfræðibókum svo að við hefðum góða hugmynd um hvernig Frakkland og England hefðu verið á 14. öld. Við vildum ekki byrja að skrifa fyrr en við þekktum vel sögusviðið og helstu leikendur og þurftum að kynna okkur allt frá stórum sögulegum atburðum til minnstu smáatriða í hversdagslífi fólks til að draga upp raunsæja mynd af þessum tíma.“

Hún segir að það hafi ekki síður verið áskorun að skrifa sögu aðalsöguhetjunnar, Jeanne de Clisson, vegna þess hversu lítið er raunverulega vitað um hana. „Það eru litlar sem engar heimildir til um Jeanne en þó nægar til að við Margarethe gætum fyllt í eyðurnar. Það má segja að það hafi gefið okkur visst listrænt frelsi.“

Framleiðandanum Tangen leist svo vel á handritið að ekki er nóg með að hann langi til að gera þáttaseríu eftir því heldur hefur hann lofað það í hástert í erlendum fjölmiðlum, meðal annars fyrir hinn pólitíska þátt sögunnar sem hann segir vera skírskotun til samtímans og sterka persónusköpun sem hann þykist viss um að muni laða þekkta leikarara að verkefninu. En hvenær reiknar Kristín Eva eiginlega með að þættirnir fari í framleiðslu? „Það er enn langt í það,“ segir hún róleg. „Það getur tekið nokkur ár að koma svona stórverkefni á koppinn,“ bætir hún við til útskýringar. „Þannig að þetta er enn allt á byrjunarstigi.“

Ábyrgur gerða sinna

Ein af grunnstoðum lýðræðis er að menn séu ábyrgir gerða sinna. Þeir sameinist um að setja lög og fara eftir þeim. Í nýjum frumvarpsdrögum dómsmálaráðherra er vegið að einum stólpa þessa óskrifaða samkomulags. Þar er nefnilega gert ráð fyrir að dómar og úrskurðir héraðsdómstóla sem varða viðkvæm persónuleg málefni verði ekki birtir. Menn sem gerast sekir um kynferðisbrot, ofbeldi gagnvart sínum nánustu, kaup á vændi, fá á sig nálgunarbann og fleira verða því hvergi nefndir á nafn.

Tilgangur dómsmálaráðherra er, að sögn, að tryggja persónuvernd í viðkvæmustu málum og ekki bara forðast að nefna nöfn heldur líka að búa svo um hnúta að ekki verði hægt að þekkja menn af atvikalýsingum eða öðrum atriðum. Ráðherra vill því birta útdrátt úr niðurstöðum dómara á æðri dómstigum. Hingað til hafa Landsréttur og Hæstiréttur birt dóma sína að fullu og nöfn sakaraðila verið tilgreind í þeim. Í umræðunni hefur komið fram að verið sé að vernda þolendur og aðra er málunum tengjast með þessu móti, t.d. að unglingar eða börn sem brotið hafi verið á eigi ekki að þurfa að þola að um aldur og ævi sé hægt að fletta upp nöfnum þeirra og sjá hvað ofbeldismaðurinn gerði og þar fylgi umsagnir um andlega heilsu og jafnvel líkamstjón. Sömuleiðis að birtar séu viðkvæmar heilsufarsupplýsingar um fatlaða brotaþola. Þessi sjónarmið eru skiljanleg en eiga þau að eiga við um brotamanninn?

Þess vegna er ekki hægt að verjast þeirri hugsun að verið sé að ganga of langt. Á almenningur ekki rétt á verja sig? Obeldismenn, einkum þeir sem beita kynbundnu ofbeldi, skilja iðulega eftir sig slóð þolenda. Til dæmis er velþekkt að barnaníðingar sækist eftir störfum þar sem þeir vinna með eða í samneyti við börn. Mögulegt er að nýja frumvarpið geri vinnuveitendum erfiðara fyrir að grennslast fyrir um hvort umsækjendum í störf á því sviði sé treystandi. Í skjóli nafnleyndar geta ofbeldismenn einnig falið slóð sína jafnvel þótt á þeim hvíli nálgunarbann. Sömuleiðis eru veigalítil rök fyrir að hafa nafnleynd í vændiskaupamálum af tilliti við aðstandendur, þar eru bara gerðir hins brotlega honum til vansa og aðrir bera ekki ábyrgð eða álitshnekki þess vegna. Við megum ekki gleyma að gerendur í kynferðisbrotamálum bera ábyrgðina og skömmina.

Þessi mikla hömlun á upplýsingagjöf frá dómstólum gerir fjölmiðlamönnum einnig erfiðara fyrir að fjalla um mál. Það er erfitt að flytja fréttir af sakamáli þegar atvikalýsingar vantar. Á Íslandi hafa fjölmiðlar farið mjög varlega í nafnbirtingum í sakamálum og hér er mun minna gert af því en úti í heimi. Flestir birta eingöngu nöfn eftir að dómur fellur og í alvarlegum málum þegar ætla má að það varði öryggi almennings. Útdráttur verndar því fyrst og fremst brotamanninn og gerir honum kleift að komast undan því að bera fulla ábyrgð á gerðum sínum. Er það vilji löggjafans?

Dekkri litir, stórar flísar og svört blöndunartæki heitast í dag

Flísaverslunin VÍDD hefur stækkað og bætt sýningarsali sína í Bæjarlind í Kópavogi og á Akureyri og fjölbreytnin hefur aldrei verið meiri. Við heimsóttum Hafstein Árnason, sölu- og markaðstjóra VÍDDAR, og Jóhann Leplat Ágústsson sölumann og kynntum okkur það helsta sem í boði er í dag.

Hver eru helstu markmið ykkar og áherslur sem þjónustufyrirtækis? „Okkar markmið er að vera í fyrsta sæti hjá neytendum þegar þeir hugsa um flísar. Við leggjum áherslu á að bjóða mjög fjölbreytt úrval af flísum, af öllum stærðum og gerðum. Við reynum gjarnan að bjóða upp á vörur sem eru frábrugðnar þeim sem samkeppnisaðilar bjóða, til þess að skapa okkur ákveðna sérstöðu. Flestir starfsmenn fyrirtækisins hafa mikla reynslu af flísum og flísalögnum, þannig að við getum leiðbeint fólki af mikilli þekkingu.“

Risaflísarnar móðins í dag

Á undanförnum árum hafa stærðir 30×60 og 60×60 sentimetrar verið hvað algengastar í flísum. Í hverri vörulínu eru yfirleitt um fimm til sex mismunandi stærðir. „Núna sjáum við fram á að 45×90 og 75×75 sentimetra stærðirnar verði hagkvæmari kostur fyrir viðskiptavini, þar sem verð á þeim hefur farið lækkandi hjá birgjum. Okkar birgjar hafa einnig verið duglegir að kynna risastærðir inn á undanförnum árum, eins og 120×120 sentimetra og 120×240 sentimetra, bæði fyrir gólf og veggi, en frá og með árinu 2019 munum við kynna stærðina 120×278 sentimetra, í 6 millimetra þykktum fyrir veggi. Ástæðan fyrir lengdinni á þessum flísum er að reglugerðir fyrir lofthæð í íbúðum eru mismunandi eftir löndum, en hjá okkur á Íslandi eru það 250 sentimetrar en til dæmis 270 sentimetrar í öðrum löndum. Það þýðir að við getum útvegað flísar sem þekja veggina frá gólfi og alveg upp í loft,“ segja þeir Hafsteinn og Jóhann.

Undanfarið hafa stórar flísar verið vinsælar.

Flísahellur hafa notið vinsælda að undanförnu, hvar nýtast þær best? „Flísahellur eru í raun flísar í 2 cm. þykkt. Þær eru hugsaðar fyrir útilagnir, yfirleitt í garða, verandir eða á svalir. Það er hægt að líma þær niður eins og flísar, eða leggja beint í jarðveg eins og hellur, eða hafa þær á sérstökum stoðum fyrir svalir eða aðra steypta fleti. Þetta er ákveðin lausn sem gerir okkur kleift að vera með fallegt gólfefni á þessum svæðum, en um leið vera laus við vorverk sem tengjast illgresi og mosagróðri. Ef flísahellurnar eru settar á stoðirnar, þá loftar undir, ólíkt venjulegum hellum eða þessum algenga timburpanel, sem viðheldur bleytunni með tilheyrandi óþægindum. Þessi lausn hefur verið mjög vaxandi í Evrópu á undanförnum tíu árum, en er tiltölulega nýleg á Íslandi. Við höfum komið að ýmsum verkefnum og viðskiptavinir okkar eru gríðarlega ánægðir með útkomuna.“

Hver er vinsælasta varan ykkar í dag? „Vinsælustu vörurnar í dag eru ljósleitar, sementsútlítandi flísar fyrir baðherbergi, sem er yfirleitt það fyrsta sem fólki dettur í hug, þegar kemur að því að taka slík verkefni. Hinsvegar höfum við orðið vör við að trendin séu pínulítið að breytast. Fólk er óhræddara núna við að velja dekkri liti fyrir baðherbergi, til dæmis milligráa. Innréttingarnar eru einnig að breytast og það er kominn meiri karakter í þetta. Svört blöndunartæki eru til dæmis eitthvað sem við sjáum víða, hvort sem það er í efni hjá okkar birgjum, en einnig það sem er að gerast í nágrannalöndunum í kringum okkur. Marmaraflísar hafa líka verið í stöðugri sókn. Það hefur einnig endurspeglast í fjölda útlitstegunda sem við höfum verið að bæta við hjá okkur.“

Í samstarfi við VÍDD

Myndir / Hákon Davíð Björnsson

 

 

 

 

Mikilvægt að auka hlut kvenna í atvinnulífinu

Félag kvenna í atvinnulífinu ásamt samstarfsaðilum standa að ráðstefnu þann 31. október næstkomandi sem ber heitið Rétt upp hönd og er ráðstefna Jafnvægisvogarinnar. Mannlíf heimsótti Björk Baldvinsdóttur, sviðstjóra sölu- og viðskiptaþróunar hjá fyrirtækinu Dagar, í tilefni þess og spurði hana spjörunum úr um hennar áherslur og fyrirtækisins. En fyrirtækið Dagar hefur svo sannarlega lagt lóð á vogarskálarnar þegar kemur að jafnlaunavottun.

Björk Baldvinsdóttir hefur starfað hjá Dögum síðan árið 2000, lengst af sem sölu- og markaðsstjóri en síðastliðin fimm ár sem sviðsstjóri sölu- og viðskiptaþróunar. Hún er í stjórn og framkvæmdastjórn fyrirtækisins.

Segðu okkur aðeins frá fyrirtækinu Dagar og helstu markmiðum fyrirtækisins? „Markmið Daga er að vera fremsta þjónustufyrirtæki á landinum en fyrirtækið er leiðandi í fasteignaumsjón og býður upp á fjölbreytta þjónustu til fyrirtækja, samanber ræstingar, veitingaþjónustu og fasteignaumsjón,“ segir Björk og er stolt af sínu fyrirtæki. „Okkar markmið er að velja ávallt hæfasta fólkið í öll störf en að hafa að leiðarljósi að árangur fyrirtækisins byggist á fjölbreytileika í stjórnun.“

Eitt þriggja fyrstu fyrirtækjanna til að hljóta jafnlaunavottun VR

Þið eruð þegar komin með jafnlaunavottun VR, er það ekki rétt? „Við vorum eitt þriggja fyrstu fyrirtækja á Íslandi til að hljóta jafnlaunavottun VR og er fyrirtækið með jafnlaunastaðalinn IST 85:2012,“ segir Björk. Hjá Dögum starfa 800 manns og eru 75% konur. Hlutfall kvenna í framkvæmdastjórn er 33%,  í framkvæmdaráði  37% en sem millistjórnendur eru konur í meirihluta, eða 88%.

Erlendu millistjórnendurnir góðar fyrirmyndir

Hafa stjórnendur hjá ykkur viljað taka raunveruleg skref til að auka jafnrétti í atvinnulífinu? „Já, stjórnendur Daga hafa ávallt lagt áherslu á að gefa starfsfólki tækifæri á að þróast innan fyrirtækisins og að taka að sér ábyrgðarmeiri störf. Stór hluti af okkar stjórnendum er starfsfólk sem hefur þróast innan fyrirtækisins og eru til dæmis millistjórnendur að langstærstum hluta konur, margar þeirra, bæði íslenskar og erlendar, hafa unnið sig upp. Þær erlendu hafa náð góðum tökum á íslenskunni og  standa sig virkilega vel í starfi. Erlendu millistjórnendurnir eru góðar fyrirmyndir fyrir sína samlanda. Við erum ákaflega stolt af okkar starfsfólki, sama hvaðan það kemur.“

Aðeins 11% kvenna eru forstjórar

Finnst þér þörf á því að auka hlut kvenna í framkvæmdastjórn fyrirtækja á Íslandi? „Já, mikilvægt er að auka hlut kvenna í framkvæmdastjórnum fyrirtækja. Það þarf fjölbreytta liðsheild til að stýra fyrirtækjum. Það er áhyggjuefni þegar horft er til þess að 67% útskrifaðra háskólanema séu konur að aðeins 11% kvenna séu forstjórar. Þrátt fyrir að árangur hafi náðst í þessari vegferð er mikið verk fram undan. Markmiðið er ávallt að efla íslenskt atvinnulíf og er Jafnvægisvogin átak í því.“

Af hverju þarf fjölbreytta liðsheild til að stýra fyrirtækjum, er munur á því að vera með karl- og kvenstjórnendur? „Það fer alltaf eftir einstaklingnum en mikilvægt er að gildi og viðhorf beggja kynja komi fram í stjórnun fyrirtækja.  Ásamt því skiptir líka miklu máli samsetning hvað varðar aldur, þekkingu og hæfni.“

Gullna brosið

Hjá ykkur eru í boði fjölbreytt störf og mikilvægi þeirra ekki oft á allra vörum. Hvernig er hægt að breyta því og koma skilaboðum til samfélagsins um mikilvægið og laða fólk að í þessi mikilvægu störf? „Í umræðunni fer oft lítið fyrir hvað þessi störf eru mikilvæg, samanber ræsting. Þessi störf ættu að vera meira metin en almennt er. Til að mynda má benda á að ef stofnanir, eins og heilbrigðisstofnanir, leikskólar og skólar eru ekki ræst í einhverja daga þá er þeim lokað með öllum þeim óþægindum fyrir samfélagið sem því fylgir. Ræstingarstarfið er mikilvægt og við reynum að benda okkar starfsfólki á að það beri mikla ábyrgð og það sé mikilvægur hlekkur í keðjunni.

Í hverjum mánuði veitum við viðurkenningu fyrir vel unnin störf, Gullna brosið, sem er þakklæti til starfsmanns fyrir framúrskarandi störf. Við gerum þetta í samstarfi við viðskiptavini okkar og fáum þannig skemmtilegt tækifæri til að koma hrósi til þeirra starfsmanna. Viðskiptavinir okkar benda á góð verk og tilnefna starfsmenn. Við vitum að jákvæð endurgjöf eykur traust og sjálfstæði í starfi sem leiðir aftur til aukinnar starfsgleði og góðra samskipta.“

Í samstarfi við Daga
Myndir/ Úr safni Daga

 

Brautryðjendur í að öðlast jafnlaunavottun

Í tilefni þess að fram undan er ráðstefnan Rétt upp hönd, sem Félag kvenna í atvinnulífinu ásamt samstarfsaðilum standa fyrir 31. október næstkomandi heimsóttum við Auði Þórhallsdóttur, sviðsstjóra mannauðsmála hjá VIRK. Okkur lék forvitni á að vita meira um starfsemina og drifkraftinn innan fyrirtækisins sem nú þegar hefur öðlast jafnlaunavottun.

Segðu okkur aðeins frá aðdraganda og framkvæmdinni, leiðinni að því að fá jafnlaunavottunina. „Samkvæmt lögunum þarf starfsemi eins og VIRK, með 25 til 89 starfsmenn, ekki að ljúka jafnlaunavottunar fyrr en í árslok 2021. Við settum okkur strax það markmið að fá jafnlaunavottun ÍST 85:2012 eins fljótt og auðið væri eftir að lögin voru samþykkt, enda viljum við vera til fyrirmyndar í þessu sem og öðru.“ Auður segir að handtökin hafi verið hröð og verkefninu hafi strax verið hrundið úr vör. „Við vorum klók og pöntuðum úttekardag í mars 2018 um leið og við hófum vinnuna í nóvember 2017. Það setti á okkur ákveðna pressu og ekkert annað í boði en að „spýta í lófana“ og keyra þetta áfram. Í sannleika sagt hélt ég að þetta yrði ekki skemmtilegt verkefni en annað kom á daginn. Þegar vinnan var komin af stað var þetta bara þrælskemmtilegt og nauðsynlegt fyrir fyrirtæki að fara í gegnum þetta mikla lærdómsferli.“

Í sannleika sagt hélt ég að þetta yrði ekki skemmtilegt verkefni en annað kom á daginn.

Kynbundinn launamunur 1,1% konum í hag

„Lokaúttekt var svo gerð af BSI á Íslandi þann 6. apríl síðastliðinn þar sem engin frábrigði fundust og útskýrður kynbundinn launamunur hjá VIRK var 1,1% konum í hag.  Fyrirtæki fá ekki vottun frá BSI nema kynbundinn launamunur sé undir 5%. Við erum verulega stolt af því að vera brautryðjendur í að öðlast jafnlaunavottun fyrir fyrirtæki af þessari stærðargráðu,“ segir Auður og er stolt af sínu fólki.

Metoo – byltingin hafði áhrif á gerð jafnréttisættisáætlunar

Það má með sanni segja að þið séuð komin með ágætis reynslu á því hvað jafnlaunavottun gerir fyrir mannauðsstjórnun í fyrirtækjum, þar sem þið eruð fyrsta fyrirtækið í þessum stærðarflokki sem fékk þessa vottun. Hverju skilar það ykkur í starfseminni? „Segja má að þar sem við vorum með ISO 9001-vottun fyrir þegar vinnan hófst, stóðum við betur að vígi en þau sem ekki eru með neina gæðavottun. Það þurfti að ráðast í að útbúa margar nýjar stefnur og endurnýja aðrar eldri. Einnig þurfti að endurnýja allar starfslýsingar, flokka störfin sem hér eru unnin og semja svo viðmið, ásamt undir- og yfirviðmiðum. Síðan þurfti að setja prósentur og stig á starfaviðmiðin og segja má að þessi þáttur sé sá flóknasti í vottunarferlinu en jafnramt afar mikilvægur. Það er einnig gott að í ferlinu þarf að útbúa jafnréttisáætlun sem Jafnréttisstofa samþykkir sérstaklega. Inni í þeirri áætlun er mjög margt sem til dæmis tengist Metoo-byltingunni og skiptir fyrirtæki miklu máli. Þar má nefna kortlagningu á því hvernig tekið er á málum þegar upp kemur áreiti eða annað slíkt . Ég myndi segja að fyrirtæki standi mjög vel eftir að fara í gegnum þetta ferli og ég hvet fleiri til að drífa í þessari vinnu.“

Ímynd og orðspor VIRK skiptir máli

„Okkur finnst mjög mikilvægt fyrir orðspor og ímynd VIRK að vera með jafnlaunavottun. Meginmarkmiðið er auðvitað að vinna gegn kynbundnum launamun, ég vil líka segja fjölmenningarlegum, og hver vill ekki vera þar? Það ætti að auka vellíðan starfsfólks að vita að faglegt og skýrt ferli sé á bak við ákvörðun launa hjá fyrirtækjum og þar séu gerðar úttekir reglulega af hálfu óháðs aðila, það er að segja vottunarstofu. Það gerir okkur vonandi líka að enn eftirsóknarverðari vinnustað. Vinnustaðamenning og líðan starfsfólks hjá VIRK skiptir okkur öllu máli og þar erum við stjórnendur mjög samstiga sem er svo frábært. Við mannauðsmælum einnig hjá okkur átta þætti annan hvern mánuð og þegar niðurstöður ligga fyrir leggjumst við stjórnendur yfir þær, allir sem einn!  Við greinum og leggjum okkur fram við að finna út hvað við getum gert betur. Við förum svo yfir þessar mælingar með starfsfólki og eigum samtal og fáum hugmyndir frá því hvað betur megi fara. Í heildina höfum við komið mjög vel út allt þetta ár, sem mikil ánægja er með.“

Meginmarkmiðið er auðvitað að vinna gegn kynbundnum launamun, ég vil líka segja fjölmenningarlegum, og hver vill ekki vera þar?

VIRK hástökkvari á milli ára

VIRK er eitt fimmtán fyrirtækja sem teljast til „Fyrirmyndarfyrirtækja“ í flokki meðalstórra fyrirtækja árið 2018, samkvæmt niðurstöðum könnunar VR en markmið hennar er að leita upplýsinga um viðhorf starfsfólks til vinnustaðar síns. Þar var VIRK hástökkvari milli ára í könnun VR og vænti Auður þess að einn þáttur í því sé að þau höfðu lokið jafnlaunavottuninni með glans. Telur þú að það skili árangri að veita viðurkenningar og draga fram í sviðsljósið fyrirtæki sem hafa ná markmiðum Jafnvægisvogarinnar? „Já, ég tel mjög jákvætt og hvetjandi að veita fyrirtækjum viðurkenningar fyrir metnaðarfulla og faglega starfsemi. Við erum mjög „keppnis“ hjá VIRK og fögnum því þegar við náum góðum viðurkenningum og settum markmiðum.“

Vilja fleiri karla til starfa

Getur þú aðeins sagt okkur frá starfsmannasamsetningunni hjá ykkur? Eru margar konur í stjórnunarstöðum? „Framkvæmdastjórinn okkar er kona og allir sviðsstjórar eru konur. Hjá VIRK eru fimmtíu starfsmenn og þar af eru aðeins fjórir karlar og við erum alls ekki sátt við þennan mikla kynjahalla. Það hefur gengið afskaplega treglega að fá karlmenn til að sækja um, eins og hér er frábært að starfa. Við höfum reynt að útbúa starfsauglýsingu með þeim hætti að karlar væru sérstaklega hvattir til að sækja um, sem skilaði því miður ekki árangri.  Sem dæmi get ég líka nefnt að nýverið auglýstum við eftir ráðgjafa og í fimmtíu manna umsóknarhópi var ekki einn einasti karlmaður. En við erum virkilega að berjast í því að fá karla til starfa hjá okkur sem uppfylla menntunar- og hæfnikröfur þeirra starfa sem auglýst eru.“

Mynd/ Aldís Pálsdóttir 

 

 

Elskar hús með gamla sál

Hrafnhildur Björk Baldursdóttir, stjórnmálafræðingur og löggiltur fasteigna-, fyrirtækja- og skipasali hjá 101 Reykjavík fasteignasölu, er mikill bókaormur og hannyrðakona sem hefur óbilandi áhuga á að reyna skilja hvers vegna við erum eins og við erum. Aðaláhugamál hennar síðustu ár hefur verið að afla sér þekkingar og reynslu um sálfræði, starfsemi heilans, taugalíffræði, lífefnafræði, næringu, núvitund og alls kyns hreyfingu.

Hvað heillar þig mest við starfið? „Það er hversu fjölbreytt og lifandi það er. Það er frábær tilfinning að geta aðstoðað fólk við að skipta um húsnæði. Eins stressandi og margir sem standa í því ferli upplifa það, og við eins ólíkar aðstæður fólks sem við fasteignasalar eigum við, þá er ljúft að sjá þegar allir eru komnir á nýja staðinn, glaðir, ánægðir og þakklátir. Það heillar mig einnig hversu starfið er sveigjanlegt hvað varðar tíma og hvaðan maður vinnur, þau þrjú tól sem eru ómissandi eru síminn, tölvan og bíllinn. Og hversu mörgu góðu fólki maður kynnist og á samskipti við. Ég segi oft að um 90% af starfinu felist í mannlegum samskiptum.“

Það heillar mig einnig hversu starfið er sveigjanlegt hvað varðar tíma og hvaðan maður vinnur, þau þrjú tól sem eru ómissandi eru síminn, tölvan og bíllinn.

Getur lýst hefðbundnum vinnudegi hjá þér? „Ég byrja daginn almennt á að lesa yfir tölvupóstinn, svara pósti og senda þau erindi sem ég þarf að senda frá mér. Svo er gott að nota fyrrihluta dags í gagnaöflun, ýmsa eftirfylgni og að skrá eignir. Seinnihlutinn getur svo verið alls konar, skoða eignir og veita seljendum ráðleggingar um söluferlið, vinna með tilboðsmál, alls konar símtöl, svara fyrirspurnum, benda fólki á eignir, sýna eignir og vera með opin hús. Ég vinn oft til sirka sjö á kvöldin og oft á sunnudögum en er nú markvisst að reyna að þjálfa mig í að svara ekki vinnutengdum símtölum eftir klukkan sjö á kvöldin en fólk getur treyst því að ég hringi til baka svari ég ekki símtalinu. Í þessu starfi er nauðsynlegt að reyna að skilja að vinnutímann og tímann sem maður sinnir einkalífinu þó svo að það hafi oft reynst mér nokkuð erfitt.“

Hvað er það sem þér finnst gera heimili að heimili? „Fólk gerir heimili að heimili, í því felst fjölbreytileikinn.“

Geturðu lýst þínum stíl? „Hlýlegur. Ég hef losað mig við mikið af óþarfadóti á síðustu árum og er nú bara með hluti í kringum mig sem mér þykir á einhvern hátt vænt um, þykja fallegir og mér líður vel með að hafa í kringum mig.“

Áttu þinn uppáhaldsarkitekt? „Ég á engan uppáhaldsarkitekt.“

Hver er þinn uppáhaldshönnuður? „Ég á engan uppáhaldshönnuð.“

Hvað hefur þig alltaf dreymt um að eignast en ekki eignast hingað til? „Eins og ég nefndi áðan hef ég meira verið í að reyna að losa mig við hluti en að fá mér nýja en mig hefur þó um tíma langað í málverk eftir Guðmundu Kristinsdóttur, í bláum tónum, og ullarflosteppi sem setu á kringlóttan koll, og einnig gólfmottu, eftir Þóru Björk Schram, líka í bláum tónum, og svo langar mig í húsamynd úr gamla bænum í Reykjavík, eftir Sigurð Sævar Magnúsarson.“

Ég hef losað mig við mikið af óþarfadóti á síðustu árum.

Uppáhaldsliturinn þinn? „Hvítur og alls konar bláir tónar og út í sægrænan í stofunni. Hvítt, ljósbleikt og dökkbleikt í eldhúsinu. Einhvern veginn hef ég laðast mikið að þessum litum en ég get ekki málað veggina í dökkum litum, það á ekki við mig. Hvað fatnað varðar þá er það aðallega svart, grátt, beige, blátt og aðeins út í græna tóna.“

Hvar líður þér best? „Mér líður best heima hjá mér. Heimilið er minn griðastaður.“

Hvað heillar þig mest við haustið? „Litirnir á gróðrinum. Litasamsetningarnar geta gjörsamlega töfrað mig upp úr skónum. Svo heillar myrkrið mig og það að geta kveikt á kertum.“

Svalasti veitingastaðurinn á Íslandi í dag? „Mér finnst Grandi mathöll svalur, þar hef ég fengið mjög góðan mat og finnst gaman að horfa út á höfnina. Ég vona að „mathallardæmið“ sé komið til að vera hér í borg.

Er einhver byggingarstíll sem heillar þig meira en annar? „Gömul hús fá hjarta mitt oft til að slá hraðar, ég elska hús með gamla sál. Mér finnst til dæmis mörg húsin í Þingholtunum, á svæðinu á milli Njarðargötu og Barónstígs upp að Eiríksgötu, auk Fjólu-, Sóleyjar- og Tjarnargötu vera dásamlega tignarleg og sjarmerandi.“

Að lifa lífinu lifandi er að … „njóta stundarinnar hér og nú.“

Mynd / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

 

 

 

 

Útipúl og innikósí

Síðast en ekki síst

Höfundur / Óttar M. Norðfjörð

Vinur minn byrjaði nýlega að stunda eitthvað sem heitir útipúl. Ég hélt fyrst að hann væri að grínast þegar hann útskýrði þetta fyrir mér: hann borgar ókunnugri manneskju tugi þúsunda fyrir að skipa sér að hreyfa sig úti í frosti og slyddu. Líkamsrækt fyrir fólk haldið óvenju miklum masókisma.

Hann spurði hvort ég vildi ekki kíkja með honum, því ég væri farinn að mýkjast eftir öll árin á Spáni, þar sem ég bý, og hitti naglann á höfuðið. Ég myndi raunar ganga svo langt að kalla útipúl versta orð íslenskrar tungu, eins konar fullkomna andstæðu orðsins ljósmóðir sem var valið það fallegasta. Orðinu útipúl tekst einhvern veginn að sauma saman tvö mjög óaðlaðandi orð – úti og púl.

Eða kannski hef ég bara fjarlægst ræturnar. Kannski er það tékkneski helmingurinn í mér (mamma er þaðan) sem lætur mig klóra mér í höfðinu yfir öllum þessum Íslendingum sem pynta sig í sjósundi eða cyclothoni Wow eða ganga upp á Esjuna einungis til að ganga aftur niður, eða hlaupa maraþon, hálfmaraþon eða svokallað „skemmtiskokk“ (annað áhugavert orð). Þegar ég sé allt þetta þjáða fólk, eldrautt í framan og sveitt, minnir það næstum á fanga á einhverri súrrealískri fanganýlendu sem neyðist til að taka út refsinguna sína svona.

En líklega hafa Íslendingar þó alltaf verið útipúlarar. Ingólfur Arnarson var fyrsti útipúlarinn, þar sem hann púlaði einsamall við að reyna að gera þetta undarlega land byggilegt. En nei, ekki ég. Ég kýs að nota frítímann minn í eitthvað annað, í eitthvað uppbyggilegt, í nokkuð sem ég kalla innikósí. Innikósi gæti raunar gert tilkall til fegursta orðs íslenskrar tungu, að mínu mati, enda ávísun á hlýjan sófa og nammi og góða mynd, afkvæmi tveggja yndislegustu orða okkar ástkæra, ylhýra – inni og kósí. En það er kannski ágætt að það hugsi ekki allir eins og ég, því þá hefði Ísland líklega aldrei fundist.

Hvar eru karlarnir?

||
Bræðurnir Viktor Bjarni og Vincent Kári van der Valk hafa fengið afbragðsdóma fyrir myndina Nocturne. Myndin er fyrsta mynd Viktors Bjarna í fullri lengd

„Vorið 2009 fórum við af stað með það verkefni að fjölga konum í stjórnum fyrirtækja upp í að minnsta kosti 40%. Við héldum að með því myndi konum í stjórnunarstörfum þar með fjölga sjálfkrafa. Hvorugt gerðist. Ekki einu sinni lagasetning dugði til að fjölga konum upp í þetta hlutfall. Ekkert hefur breyst með hlutdeild í stjórnunarstörfum,“ segir Rakel Sveinsdóttir, formaður Félags kvenna í atvinnurekstri (FKA).

FKA verður með ráðstefnu miðvikudaginn 31. október þar sem hulunni verður svipt af Jafnréttisvoginni, mælaborði með tölfræðiupplýsingum um jafnrétti bæði í fyrirtækjarekstri og í opinberum störfum. Hún verður líka birt á vef FKA.

Rakel segir marga sammála um að jafnréttismálin skipti máli. Samt sé meirihluti stjórna fyrirtækja landsins enn samansett af körlum. Konur séu þrátt fyrir allt enn um þriðjungur stjórnarmanna í fyrirtækjum.

„Þetta markmið hjá mörgum karlkynsstjórnendum að fjölga konunum er meira í orði en á borði. Mjög margir tala um að vera hlynntir jafnrétti en það eru í raun miklu færri sem fylgja því eftir innanhúss,“ segir Rakel og viðurkennir að hún sé afar döpur yfir árangrinum. „Á sínum tíma var okkur bent á að í mörg ár hefðum við hitt og talað við aðrar konur. Þær mættu á fundina. Þess vegna fórum við í átak, tengdumst frábærum samstarfsaðilum sem hugsa eins og við og buðum körlum að koma á ráðstefnur okkar svo þeir heyri umræðurnar. Ef körlum er alvara og vilja jafnrétti, eiga þeir að koma á ráðstefnuna,“ segir hún.

Á myndinni eru þær Rakel Sveinsdóttir, formaður Félags kvenna í atvinnulífinu (t.v.) og Vigdís Jóhannsdóttir, aðstoðarframkvæmdastjóri PiparTBWA sem er einn af samstarfsaðilum FKA í verkefninu.

Texti / Jón Aðalsteinn Bergsveinsson
Mynd / PiparTBWA. 

 

Nokkrar staðreyndir um hund Dorritar

Ólaf­ur Ragnar Grímsson, fyrrverandi forseti Íslands, greindi frá í viðtali í Morgunkaffinu á Rás 2 í morgun að Dorrit Moussaieff hafi látið taka sýni úr hundi sínum Sámi í þeim tilgangi að láta klóna hann síðar meir. Hér koma nokkrar staðreyndir um hundinn Sám sem er Dorrit ómissandi.

  • Sámur er 11 ára gamall.
  • Sámur er blanda af íslenskum og þýskum hundi.
  • Sámur kemur frá Smáratúni í Fljótshlíð.
  • Sámur kemur undan tík sem Dorrit sá í heimsókn í Fljótshlíð árið 2008. Hún heillaðist af tíkinni og Ólafur fór þá í að útvega Dorrit hvolp undan tíkinni.
  • Ólafur gaf Dorrit Sám um sumarið 2008.
  • Sámur var nefndur eftir Bessastaðar-Sám sem Kristján Eldjárn, fyrrverandi forseti Íslands, átti á meðan hann bjó á Bessastöðum.
  • Það er Dorrit sem á Sám en Ólafur hefur tekið þátt í þjálfun hundsins. Ólafur keypti til dæmis nokkrar bækur um hundahald þegar Sámur kom inn í fjölskylduna.
  • Sámi hefur verið lýst sem afar hlýðnum og húsbóndahollum.
  • Dorrit reynir að taka Sám með sér hvert sem hún fer.
  • Sám­ur hefur borið merki Björg­un­ar­hunda­sveit­ar Íslands frá árinu 2014. Hann er þó ekki ekki sér­stak­lega þjálfaður björg­un­ar­hund­ur.
  • Dorrit leyfði Sámi að synda í fyrsta sinn árið 2010 á Stokkseyri.
  • Sýni hafa verið tekin úr Sámi og send til Bandaríkjanna svo hægt verði að klóna hann eftir að hann drepst.

„Margt af þessu hefur aldrei verið gert upp“

||
Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér sína aðra skáldsögu sem ber nafnið Heiður og fjallar meðal annars um átökin í Norður-Írlandi. Mynd / Rakel Ósk Sigurðardóttir||

Rithöfundurinn Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér bókina Heiður sem fjallar um fjölskyldu í Reykjavík sem sundrast þegar hinn norður-írski faðir yfirgefur eiginkonu og dóttur og tekur soninn með. Bókin er meðal annars byggð á raunverulegum atburðum úr lífi vina Sólveigar frá Írlandi.

 

„Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á Írlandi, alveg frá því að ég var barn,“ segir Sólveig.

Skáldsagan Heiður.

„Ég lærði stjórnmálafræði í Háskóla Íslands og fór seinna í meistaranám í þjóðernishyggju og þjóðernisátökum í Edinborgarháskóla. Írlandsáhuginn minn blandaðist þá auðvitað inn í námið og ég sökkti mér vel ofan í átakasögu og sjálfstæðisbaráttu Norður-Íra og Íra. Ég fór líka að vinna á veitingastað á kvöldin með náminu og einhvern veginn hittist það þannig á að allir sem unnu þar með mér voru írskir. Við fórum að ræða þessi mál og ég komst að því að þessi átök höfðu á einn eða annan hátt haft áhrif á fjölskyldur þeirra allra. Ég kynntist svo fjölskyldum vina minna vel og bókin er að stórum hluta byggð á sönnum atburðum úr lífi þeirra frá þessum tíma. Það skipti mig þess vegna máli að koma þessum frásögnum áleiðis svo fólk viti að þó svo að búið sé að koma á friði glíma margir enn við eftirköst þessara átaka og ófriðar á einn eða annan hátt. Sjálfsmorðstíðni á Norður-Írlandi er til dæmis mjög há, og sérstaklega hjá þeim aldurshópi sem voru börn og unglingar á meðan átökin voru sem verst.“

„Langflestir voru tilbúnir að ræða þetta opinskátt en aðrir ekki. Sumum fannst það einfaldlega ekki vera eitthvað sem ætti að vera að ræða, nú þegar friður væri kominn á, en fyrir aðra var þetta einfaldlega of sársaukafullt umræðuefni til þess að vera að rifja upp.“

Hitti fólk sem upplifði átökin

Bókin heitir Heiður sem er annars vegar nafnið á aðalsöguhetjunni og hins vegar eitt af umfjöllunarefnum sögunnar. „Hún fjallar um fjölskyldu í Reykjavík í byrjun 9. áratugarins. Faðirinn er norður-írskur en mamman er íslensk. Saman eiga þau son og dóttur, Dylan og Heiði. Einn daginn stingur pabbinn af til Norður-Írlands og tekur drenginn með. Eftir sitja mæðgurnar og það er ekki fyrr en 28 árum síðar sem Dylan hefur samband við Heiði og biður hana um hjálp. Í kjölfarið fer af stað atburðarás þar sem hún reynir meðal annars að komast að því hvað varð til þess að faðir hennar sundraði fjölskyldunni og hvað það var sem honum þótti mikilvægara í átökunum á Norður-Írlandi en friðsælt fjölskyldulífið á Íslandi,“ segir Sólveig.

Mikil rannsóknarvinna liggur að baki bókinni, Sólveig las sér heilmikið til í náminu í Edinborg á sínum tíma og hefur fylgst vel með gangi mála á Norður-Írlandi síðan. „Svo horfði ég á fullt af heimildamyndum, las bæði fræðibækur og dagbækur liðsmanna Írska lýðveldishersins og endurminningar venjulegs fólks frá þessum tíma. Mest lagði ég þó upp úr að fá að heyra sögur frá fólkinu í kringum mig á Norður-Írlandi, fá þetta beint í æð frá þeim sem upplifðu þetta á eigin skinni. Langflestir voru tilbúnir að ræða þetta opinskátt en aðrir ekki. Sumum fannst það einfaldlega ekki vera eitthvað sem ætti að vera að ræða, nú þegar friður væri kominn á, en fyrir aðra var þetta einfaldlega of sársaukafullt umræðuefni til þess að vera að rifja upp. Það kom mér svo sem ekki á óvart að fólk ætti líka erfitt með að tala um þetta. Margt af því sem gerðist á þessum tíma hefur aldrei verið gert upp, fólk ekki fengið réttlæti fyrir sig og sína.“

Sólveig Jónsdóttir sendi nýlega frá sér sína aðra skáldsögu sem ber nafnið Heiður og fjallar meðal annars um átökin í Norður-Írlandi. Mynd / Rakel Ósk Sigurðardóttir

Bakstur prýðileg hugleiðsla

Heiður er önnur bók Sólveigar og afskaplega ólík fyrstu bókinni hennar, Korteri.

„Það er eiginlega mjög fátt sem þessar sögur eiga sameiginlegt, fyrir utan það að í báðum þeirra eru konur aðalsöguhetjurnar. Og ef til vill líka að ég leyfi mér að flakka svolítið fram og aftur í tíma í þeim báðum. En Heiður fjallar um talsvert þyngri málefni, þó svo að stærðargráða vandamála hvers og eins skapist auðvitað út frá aðstæðum þeirra hverju sinni. Ég var byrjuð að skrifa þessa bók þegar fyrsta bókin mín kom út svo hún var lengi í smíðum. Það var mjög gaman að skrifa þær báðar en mun erfiðara og meiri áskorun að skrifa Heiður,“ segir Sólveig sem nú á eftir nokkra daga í fæðingarorlofi og fer þá að starfa sem textasmiður á auglýsingastofu með fram ritstörfum.

Að auki fæst hún við matargerð og bakstur, til dæmis fyrir tímaritið Gestgjafann. „Mér þykir verulega gaman að elda og baka og hugsa almennt mjög mikið um mat og matargerð. Fyrir mér eru matargerð og uppskriftaskrif annars konar sköpunarvinna en í ritstörfunum en inn í þetta blandast líka ákveðin slökun fyrir mig. Ef ég á til dæmis eitthvað erfitt með að sofna skelli ég stundum í eins og eina köku. Það er líka alveg prýðileg hugleiðsla að horfa á eitthvað bakast í ofninum. Ég mæli með því.“

Og Sólveig er með margar hugmyndir í kollinum og langar að skrifa fleiri bækur. „Ég er byrjuð á tveimur og vonandi næ ég að ljúka annarri eða báðum áður en langt um líður. Ég hef líka verið leiðsögumaður fyrir ferðamenn á Norður-Írlandi og í Skotlandi og langar mikið til að gera meira af því. Annars þarf ég bara svolítið að fara að gíra mig upp í að fara aftur út á vinnumarkaðinn eftir ár í fæðingarorlofi, sem hefur verið alveg dásamlegur tími.“

Fyllir Ásmundarsal af líffærum

Sigga Heimis hönnuður stendur í stórræðum þessa dagana. Auk þess að þeytast milli landa í vinnu sinni með ungum hönnuðum fyrir IKEA og vera einstæð móðir með þrjú börn, sem hún viðurkennir að útheimti gríðarlega skipulagningu, vinnur hún með fleiri fyrirtækjum og er ofan á allt saman að undirbúa sýningu á líffærum úr gleri sem hún mun halda í samstarfi við stærsta glerframleiðanda í heimi.

Hönnuðurinn Sigga Heimis hefur í nógu að snúast þessa dagana. Mynd / Unnur Magna

„Já, ert þetta þú?“ segir Sigga sem er stödd á Íslandi þegar hún svarar í símann klukkan 10.30. „Síminn hefur hringt stanslaust síðan hálffjögur í nótt og ég var bara alls ekki viss um hver gæti nú verið að hringja. Það er eitt af því sem fylgir því að þrjóskast við að búa á Íslandi þótt ég sé að vinna út um allar trissur að fólk áttar sig ekki alltaf á tímamismuninum og hringir á öllum tímum sólarhringsins. En það er allt í góðu, svona er þetta bara.“

Eitt af þeim verkefnum sem Sigga fæst við erlendis er að skipuleggja og vinna með hönnunarskólum og -stofnunum og vinna með ungum hönnuðum fyrir IKEA. Um hvað snýst það?

„Ég þekki þá tilfinningu mjög vel að koma úr námi og þurfa að byrja á algjörum núllpunkti,“ útskýrir hún. „Ég þekki það sjálf að þekkja engan í þessum geira og þurfa sjálf að finna mér atvinnutækifæri og ég fæ alveg jafnmikið út úr því og þau að hjálpa þeim að komast inn í þetta svo að þegar þáverandi yfirmaður minn hjá IKEA spurði hvernig mér litist á að sjá um samstarf fyrirtækisins við hönnunarskóla var ég fljót að segja já. Síðan eru liðin mörg ár og umhverfið hefur breyst mikið. Á þeim tíma var aðallega verið að teikna einhverjar ákveðnar vörur sem IKEA var að bæta við hjá sér en nú höfum við víkkað þetta miklu meira. Nú vinnum við í rauninni bara með nýjar hugmyndir og væntingar nýrra kynslóða til sterkra vörumerkja. Heimurinn er að breytast svo hratt og maður verður að vera miklu meira á tánum. Fyrir tíu til fimmtán árum gat IKEA mælt miklu betur hvað markaðurinn vildi en það er ekki hægt lengur. Unga fólkið í dag hefur allt aðrar væntingar og vill ekkert endilega eiga fullt af hlutum. Það eru mörg stór fyrirtæki að takast á við þetta, hvort sem það eru bílaframleiðendur, byggingafyrirtæki eða húsgagnafyrirtæki. Þannig að nú er ég með það verkefni að skipuleggja og sjá um samvinnu IKEA við hönnunarskóla um allan heim.“

„Mér finnst gaman að geta flakkað á milli verkefna og prófað nýja hluti en ég þarf að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um mig heldur börnin mín líka.“

Mikið púsluspil að samræma vinnu og heimili
Eins og gefur að skilja krefst starfið mikilla ferðalaga og verandi einstæð móðir með þrjú börn þar sem eitt er verulega þroskaskert og þarf mikla umönnun, segist Sigga vera orðin algjör sérfræðingur í því að þrýsta ferðunum niður í mjög stutta pakka.

„Ég er mjög skipulögð þegar ég fer út,“ segir hún. „Samkvæmt reglunni er ég alltaf eina viku í mánuði í Svíþjóð og þar legg ég fram mitt plan um hvernig ég ætla að gera þetta. Það er alls ekki nauðsynlegt að hver ferð taki marga daga. Til dæmis er ég að vinna með skóla í Berlín og flýg þá oft fram og til baka samdægurs. Þetta er allt orðið mun einfaldara en það var, en vissulega er þetta mikið púsluspil og ég þarf að láta ýmislegt ganga upp til þess að þetta smelli saman. Það er bara svo ofboðslega spennandi að vinna við það sem manni finnst skemmtilegt að ég finn leiðir til að láta þetta ganga.“

Sigga er búin að setja húsið sitt á sölu og planið var að eiga annað heimili í Svíþjóð með alla fjölskylduna, en hún segir það ekki eins einfalt og það hljómi.
„Ég ætla aðeins að bíða með að flytja,“ segir hún. „Ég veit alveg hvernig það er þegar fólk er að flytja með börn sem þurfa sértæka ummönun á milli landa, maður hleypur ekkert inn í kerfið þar bara si svona. Það eru endalausir biðlistar alls staðar og ég er ekki alveg tilbúin í það. Það hefur alveg gengið hingað til að vera búsett á Íslandi þótt ég sé í þessari vinnu og ég ætla aðeins að sjá til með þetta.“

Önnur ástæða þess að Sigga er ekki tilbúin að fara af landinu í bili er að hún er komin í stefnumótunarvinnu fyrir Rammagerðina, þar sem hún er í bullandi vinnu og segir frábært að vinna með íslenska handverks- og hönnunararfinn okkar. Fleiri verkefni eru í vinnslu, til dæmis stór verkefni fyrir stórt fyrirtæki í Kóreu.
„Ég hef verið svo ofboðslega heppin – og nú lem ég í allan við sem er hér nálægt mér – að ég hef alltaf haft nóg að gera,“ segir hún. „Ég hef aldrei verið spennt fyrir því að stofna stórt og mikið fyrirtæki og vera með stóran vinnustað. Mér finnst gaman að geta flakkað á milli verkefna og prófað nýja hluti en ég þarf að hafa í huga að þetta snýst ekki bara um mig, heldur börnin mín líka.“

Sigga undirbýr nú sýningu í Ásmundarsal með líffærum sem hún hefur hannað.

Vill opna umræðuna um líffæragjafir
Ofan á öll þessi verkefni og stóran heimilisrekstur er Sigga nú að undirbúa sýningu í Ásmundarsal eftir áramótin þar sem hún mun sýna líffæri úr gleri sem hún hefur hannað, í tilefni af breytingunni á lögunum um líffæragjafir. Hvernig kom sú hugmynd upp?

„Það að eiga barn með sérþarfir opnar nýjar víddir fyrir manni og ég hef með árunum velt því sífellt meira fyrir mér hvernig hönnuðir geti axlað samfélagslega ábyrgð. Ég lenti svo fyrir tilviljun í samstarfi við stærsta glerlistasafn í heimi sem er í New York-ríki og var stofnað af stærsta glerfyrirtæki heims í kringum 1950. Þau ákváðu fyrir nokkrum árum að prófa að vinna með hönnuðum. Þau höfðu alltaf unnið með listamönnum en vildu breyta til og buðu mér og fleiri hönnuðum til samstarfs. Þegar ég var komin í þriggja daga vinnustofu hjá þeim þar sem átti að vinna með munnblásið gler stóð ég og klóraði mér í höfðinu og af einhverri ástæðu datt ég niður á þá hugmynd að búa til líffæri úr glerinu. Eftir það lagðist ég í rannsóknir á því hvar við værum eiginlega stödd í sambandi við líffæragjafir. Þá opnaðist fyrir mér alveg nýr og dálítið óhugnanlegur heimur.

Það er mikill skortur á líffærum í heiminum og fátækt fólk hefur gripið til þess ráðs að selja úr sér líffæri til að komast af og það eru ótal siðferðisspurningar í kringum þetta. Ég ákvað þá að búa til þetta verkefni til að vekja athygli á stöðunni og vekja fólk til umhugsunar um líffæragjafir. Ég hef farið með líffæri á nokkrar sýningar en það sem varð kveikjan að þessari sýningu í Ásmundarsal var þegar þau undur og stórmerki gerðust að Alþingi Íslendinga var einróma sammála þegar það samþykkti ný lög um áætlað samþykki til líffæragjafa sem taka gildi núna 1. janúar. Þetta er mikilvæg breyting sem snertir okkur öll og þarna sá ég tækifæri til að setja upp sýningu sem myndi hvetja fólk til að opna umræðuna um líffæragjafir. Fékk afnot af Ásmundarsal allan janúar og febrúar og þar ætlum við að setja upp undraheim líffæra sem fólk getur gengið inn í og upplifað. Ég er sannfærð um að þetta verður stórkostleg upplifun, en ég segi þér nú nánar frá því öllu síðar. En ég vil samt nefna að Gagarín er samstarfsaðili minn á sýningunni og sömuleiðis Kristján Kristjánsson, lýsingarhönnuður og nýrnaþegi. Þetta eru lykilaðilar sem munu gera það að verkum að sýningin verður mögnuð!“

Syndsamleg súkkulaðikaka

|
|

Þó svo að gaman sé að bjóða upp á margar tegundir þegar gesti ber að garði er raunveruleikinn sá að sjaldnast er tími til þess að bjóða upp á margar sortir. Ein góð og mikil terta sem dugar fyrir alla gestina er oft besta lausnin og þá er líka minni hætta á að gestgjafinn sitji uppi með mikla afganga, sem hann oftar en ekki freistast til að klára sjálfur dagana á eftir, við þekkjum þetta öll, er það ekki?

Mynd / Heiða Helgadóttir

SÚKKULAÐIKAKA
fyrir 10-12

2 1/2 dl rjómi
1 msk. borðedik
4 dl hveiti
4 1/2 dl sykur
2 dl kakó
1 1/2 tsk. lyftiduft
2 tsk. vanilludropar
1 tsk. salt
3 egg
120 g smjör, brætt
2 1/2 dl sterkt kaffi

Setjið rjóma og edik saman í skál og látið standa í 5-10 mín. (eins má nota 2 1/2 dl af súrmjólk í stað rjóma og ediks). Setjið hveiti, sykur, kakó, lyftiduft, vanillusykur og salt saman í skál. Bætið rjómanum, eggjum og smjöri út í og hrærið saman. Setjið kaffi út í og blandið vel. Athugið að deigið er þunnt. Setjið bökunarpappír í botninn á tveimur formum sem eru 24 cm í þvermál. Smyrjið formin vel og skiptið deiginu á milli þeirra. Athugið að ef notuð eru form með lausum botni getur verið nauðsynlegt að setja álpappír utan um þau til þess að koma í veg fyrir að deig leki í ofninn. Bakið í u.þ.b. 25 mín. Látið botnana kólna alveg áður en kremið er sett á kökuna.

KREM
350 g 70% súkkulaði
230 g smjör, við stofuhita
3 msk. kakó
8 msk. flórsykur
1 tsk. vanillusykur
salt á hnífsoddi
4 msk. rjómi

Bræðið súkkulaði yfir vatnsbaði og látið kólna. Hrærið smjör, kakó, flórsykur, vanilludropa og salt vel saman þar til blandan er mjúk og kremkennd. Bætið þá rjóma saman við og hrærið áfram. Bætið súkkulaðinu saman við og hrærið áfram af krafti í 3-4 mín. Smyrjið kreminu á milli botnanna og yfir alla kökuna.

Umsjón / Kristín Dröfn Einarsdóttir
Myndir / Heiða Helgadóttir
Stílisti / Ólöf Jakobína Ernudóttir

Þurfum meiri stöðugleika á íbúðamarkaði

|
|

Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur Samtaka iðnaðarins, telur þörf á meiri stöðugleika á íbúðamarkaði.

Ingólfur Bender, aðalhagfræðingur Samtaka iðnaðarins. Mynd / Unnur Magna

„Þegar íbúðamarkaðurinn fór að taka við sér í núverandi efnahagsuppsveiflu árið 2011 hafði myndast mikil umframspurn eftir húsnæði enda framboðið talsvert á eftir vaxandi þörf vegna fólksfjölgunar, vaxtar í ferðaþjónustu og lýðfræðilegra þátta. Ójafnvægið náði hámarki á síðasta ári þegar 6 íbúar í landinu bitust um hverja nýja íbúð. Afleiðing þessa varð m.a. til þess að íbúðaverð hækkaði þónokkuð umfram laun í landinu og því varð æ erfiðara fyrir nýja íbúðakaupendur að koma inn á markaðinn. Þar varð unga kynslóðin hvað harðast úti,“ segir Ingólfur.

Hann segir Samtök iðnaðarins hafa barist ötullega fyrir auknu framboði á lóðum til íbúðabygginga enda felist vandinn að miklu leyti í lóðaskorti. „Sveitarfélög hafa brugðist hægt við þessum vanda. Hluti ástæðunnar er að sveitarfélög bera hvert fyrir sig ábyrgð á landskipulagi viðkomandi sveitarfélags. Engin yfirsýn er yfir heildina á landsvísu né samkvæm áætlanagerð. Sveitarfélög huga því ekki að því að jafnvægi sé á milli framboðs og eftirspurnar á húsnæði. SI hafa viljað bæta úr þessu með því að stofna öflugt innviðaráðuneyti sem hefur forræði á málaflokknum í heild sinni og getur tekið af skarið til þess að tryggja að svona ójafnvægi, líkt og verið hefur hér á landi síðustu ár, skapist ekki. Til þess að auka skilvirkni og hagkvæmni kerfisins þarf einnig að einfalda byggingareftirlit og draga úr íþyngjandi kröfum í regluverki, stytta skipulagsferli og auka framboð byggingarsvæða. Loks þarf að tryggja að til staðar séu virk stjórnsýsluúrræði innan málaflokksins.“

Í byggingu eru nú 5.799 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess. Það er um 19% aukning frá því í talningu SI í mars, að sögn Ingólfs. „Í ljósi þessarar talningar spá SI því að í ár verði fullgerðar 2.084 nýjar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Um er að ræða umtalsverðan vöxt frá því í fyrra en þá voru nýjar íbúðir aðeins 1.337. Á sama tíma er að draga úr fólksfjölgun á svæðinu. Betra jafnvægi virðist því vera á íbúðamarkaðinum í ár en hefur verið á síðustu árum og sést það í verðþróuninni en hægt hefur umtalsvert á verðhækkun húsnæðis.“

Hann segir að til að hindra svona ástand þurfi langtímahugsun. „Áætlað er að það þurfi 45 þúsund nýjar íbúðir á landinu öllu fram til ársins 2040 og 33 þúsund af þeim þurfi að vera á höfuðborgarsvæðinu. Til að unnt sé að leysa þetta verkefni vel þurfum við framsýni af hálfu ríkis og sveitarfélaga, meiri stöðugleika, aukna hagkvæmni og meiri skilvirkni í byggingu íbúðarhúsnæðis en verið hefur,“ segir Ingólfur að lokum.

Ganga flóttafólks verður að pólitísku hitamáli

|
|

Á bilinu fimm til sjö þúsund flóttamenn frá Mið-Ameríkuríkjunum Gvatemala, Hondúras og El Salvador stefna í átt að suðurhluta landamæra Bandaríkjanna þar sem þeir freista þess að hefja nýtt og betra líf. Fólkið sem ferðast ýmist fótgangandi eða í rútum er að flýja fátækt og ofbeldi í heimalandinu en flestir flóttamannanna koma frá Hondúras þar sem morðtíðni er sú hæsta í heimi.

Hópgöngur sem þessar eru tíðar en þetta er sú fjölmennasta til þessa og sú sem vakið hefur langmesta athygli fjölmiðla vestanhafs. Þar spilar tímasetningin lykilhlutverk því innan við tvær vikur eru til þingkosninga í Bandaríkjunum og ferðalag flóttafólksins er orðið eitt helsta hitamálið í kosningabaráttunni. Þar hefur forsetinn Donald Trump farið fremstur í flokki. Hann hefur hótað því að koma hernum fyrir á landamærunum við Mexíkó sem og að skera á efnahagsaðstoð við Mið-Ameríkuríkin þrjú.

sdfklsda

Leggja á sig 4.000 kílómetra ferðalag
Göngurnar nefnast á ensku „caravan“ og eiga uppruna sinn í því að grasrótarsamtök hvöttu flóttamenn sem leita til Bandaríkjanna til að ferðast í hópum enda leiðin löng og hættur á hverju strái. 160 flóttamenn lögðu af stað frá San Pedro Sula, næststærstu borg Hondúras, þann 13. október en fljótlega bættist í hópinn sem taldi 5000 manns þegar komið var að Tecún Umán í Gvatemala, stór hluti þeirra konur og börn. Þaðan freistuðu flóttamennirnir þess að komast yfir landamærin til Mexíkó og kom til átaka á landamærunum en stjórnvöld í Mexíkó gátu þó ekki komið í veg fyrir að þúsundir manna kæmust yfir landamærin þar sem þau söfnuðust saman í borginni Tapachula. Þaðan var haldið norður á bóginn á mánudaginn.

Beita ríki Mið-Ameríku þvingunum
Bandaríkjastjórn hefur gert hvað hún getur til að hefta för fólksins. Þeim skilaboðum var komið áleiðis að ef ríkisstjórnir landanna þriggja stöðvuðu ekki fólkið yrði því svarað af hörku. Þegar hópurinn var kominn til Mexíkó lýsti Trump því yfir að efnahagsaðstoð til landanna þriggja yrði skorin niður en Bandaríkin veittu samtals yfir hálfum milljarði króna í efnahagsaðstoð til þeirra í fyrra. Þá hafa Bandaríkin beitt Mexíkó miklum þrýstingi vegna málsins en tilraunir til að stemma stigu við straumnum hafa litlu skilað.

Vatn á myllu Trumps?
Donald Trump hefur notað málið til að kveikja í stuðningsmönnum sínum fyrir þingkosningarnar þann 6. nóvember. Hann segir fólkið ógn við þjóðaröryggi og hefur sagst ætla að senda herinn að landamærunum að Mexíkó þótt hann þurfi til þess stuðning þingsins. Sömuleiðis segir hann þetta sýna mikilvægi þess að repúblíkanar verði áfram við stjórn í báðum deildum þingsins og fjölmargir frambjóðendur Repúblíkanaflokksins hafa tekið undir þennan málflutning Trumps.

Hverfandi líkur á hæli
Óvíst er hversu margir muni ná að bandarísku landamærunum en ljóst er að fæstir munu fá draum sinn uppfylltan. Í síðustu göngu af þessu tagi sem farin var í mars héldu 700 flóttamenn af stað frá Hondúras og taldi gangan 1.200 manns þegar mest var en ekki nema um 228 komust svo langt að sækja um hæli. Ellefu voru handteknir fyrir að reyna að komast ólöglega yfir landamærin. Lögum samkvæmt ber bandarískum stjórnvöldum að veita fólkinu málsmeðferð en tölfræðin sýnir að í langflestum tilvikum er umsókn þess hafnað.

Fleyg ummæli
„Gvatemala, Hondúras og El Salvador gátu ekki komið í veg fyrir að fólk yfirgæfi landið þeirra og kæmi ólöglega inn í Bandaríkin. Við munum nú byrja að stöðva, eða skera verulega niður, þá miklu efnahagsaðstoð sem við höfum veitt þeim.“
Donald Trump, forseti Bandaríkjanna

Blómstra á nýjum vettvangi

||||||||
||||||||

Þjóðþekktir Íslendingar sem hafa tekið U-beygju á starfsferlinum.

Eyjólfur Kristjánsson.

Úr tónlist í tannhvíttun
Eyjólfur Kristjánsson, betur þekktur sem Eyvi, er að heita má kanóna í íslensku tónlistarlífi því eftir hann liggja meira en 200 lög. Þ.á m. Eurovision-slagarinn Nína sem er fyrir löngu búinn að skipa sér sess með helstu dægurlagaperlum þjóðarinnar. Marga rak því í rogastans þegar meistarinn upplýsti í viðtali fyrr á árinu að hann hefði söðlað um og væri farinn að vinna við … tannhvíttun. Já, Eyvi hefur svissað úr söngnum yfir í snyrtibransann og ku þetta vera í fyrsta sinn í 30 ár sem kappinn er í fastri vinnu.

 

Friðrik Dór. Mynd / Kristinn Magnússon.

Snýr sér að innanhússhönnun
Söngvarinn Friðrik Dór hélt fyrir skömmu tónleika í Kaplakrika sem hann tilkynnti að yrðu síðustu tónleikar hans í bili. Hann ætlar nefnilega að söðla alveg um, láta gamlan draum rætast og flytja til Ítalíu með fjölskylduna. Ástæðan fyrir búferlaflutningunum er sú að Friðrik hyggst nema innanhússhönnun á Ítalíu enda segist hann hafa haft áhuga á hönnun frá níu ára aldri þegar hann fékk að mála herbergið sitt dökkblátt og eiturgrænt. Áhuginn jókst svo enn frekar við áhorf á Innlit-útlit og lestur Bo bedre frá tólf ára aldri. Það má sem sagt í rauninni kenna Völu Matt um hvarf söngvarans ástsæla af tónlistarsenunni. Mikil er ábyrgð hennar.

 

Sigurður Ingi Jóhannsson.

Dagfinnur dýralæknir
Alþingi hefur stundum verið líkt við dýragarð og því kannski við hæfi að þar skuli sitja menntaður dýralæknir. Sigurður Ingi Jóhannsson, samgöngu- og sveitastjórnarráðherra og formaður Framsóknarflokksins, er með embættispróf í dýralækningum frá Konunglega dýralækna- og landbúnaðarháskólanum í Kaupmannahöfn og starfaði lengi sem dýralæknir áður en leiðin lá í pólitíkina. Segja mætti að sú reynsla hafa nýst Sigurði Inga vel á þingi því gagnstætt forvera sínum í Framsókn, sem hafði einstakt lag á að strjúka köttum öfugt, þá þykir Sigurður Ingi yfirleitt nálgast pólitíska mótherja sína af mikilli yfirvegun og nærgætni. Þar kemur reynsla dýralæknisins af styggum skepnum eflaust að góðum notum.

 

Ellý Ármanns. Mynd / Kristinn Magnússon

Náttúrutalent og núdisti
Ellý Ármanns sigraði hjörtu þjóðarinnar sem sjónvarpsþula á RÚV fyrir margt löngu og starfaði síðan árum saman sem blaðamaður á Vísi þar sem segja má að hún hafi rutt brautina fyrir vinsældir krassandi slúðurfrétta af fræga fólkinu. Nú er Ellý sjálf orðin viðfangsefni slúðurfréttanna, en vefmiðlar halda vart vatni yfir nýjustu framleiðslu hennar, nektarmyndum af erótískara taginu þar sem hún sjálf og unnusti hennar, Hlynur Jakobsson, eru talin vera fyrirmyndirnar. Ellý er þó leyndardómsfull þegar spurt er út í þá hlið málsins, en eitt er víst að hún er hvergi nærri hætt að kitla slúðurtaugar landans. Við bíðum spennt eftir næsta útspili frá henni.

 

Bergþór Pálsson. Mynd / Kristinn Magnússon

Óperusöngvari gerist áhrifavaldur
Óperusöngvarinn og sjarmatröllið Bergþór Pálsson sýndi að honum er meira til lista lagt en að þenja raddböndin þegar hann birtist landsmönnum í þættinum Allir geta dansað, vel greiddur og tanaður. Þátttökunni fylgdu miklir rykkir og hnykkir og kílóin fuku af Bergþóri. Síðan þá hefur söngvarinn síhressi farið hamförum á samfélagsmiðlum þar sem hann hefur lyft lóðum, farið í fallhlífarstökk, rifið sig úr að ofan og mært hreinsiefni (sem hlaut viðurnefnið „Bergþórssápan“) en rithöfundurinn Jónína Leósdóttir var ein þeirra sem ákvað að prófa ofurefnið og sagði á Facebook að það hefði verið hápunktur helgarinnar. Bergþór er því ekki lengur bara söngvari heldur áhrifavaldur og vinsæl samfélagsmiðlastjarna.

 

Vigdís Grímsdóttir. Mynd / Stefán Karlsson

Aftur til upphafsins
Vigdís Grímsdóttir var löngu orðin einn dáðasti og virtasti rithöfundur þjóðarinnar þegar hún söðlaði alveg um fyrir nokkrum árum og réði sig sem kennara við Finnbogastaðaskóla í Árneshreppi á Ströndum. Mörgum kom þessi kúvending í opna skjöldu en Vigdís er lærður kennari og starfaði sem slíkur þegar fyrstu bækur hennar slógu í gegn. Það má því segja að hún hafi snúið aftur til róta sinna í fámenninu í Árneshreppi þar sem hún er engu minna elskuð og dáð af nemendum sínum en hún er elskuð og dáð af lesendum sínum um allt land. Til allrar hamingju fyrir okkur hefur hún þó haldið áfram að skrifa með fram kennslunni og ekki alveg snúið baki við rithöfundarferlinum.

 

Sölvi Blöndal. Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Rapparinn sem varð hagfræðingur ársins
Sölvi Blöndal, hagfræðingur hjá Gamma, var valinn hagfræðingur ársins 2017 af Félagi viðskipta- og hagfræðinga. Sölvi var áður einn af röppurunum í hljómsveitinni Quarashi sem naut gríðarlegra vinsælda fyrir áratug eða svo. Fáir hafa sennilega séð það fyrir sér að nokkrum árum síðar yrði honum hampað sem besta hagfræðingi þjóðarinnar. Enda sagði hann við móttöku verðlaunanna að hann hefði sjálfur aldrei trúað því fyrir 10 árum að hann myndi taka við verðlaunum sem hagfræðingur ársins þar sem öll þau verðlaun sem hann hefði tekið við fram að því hefðu verið vegna tónlistarinnar. Plötur Quarashi seldust í bílförmum, bæði á Íslandi og í Japan, og ekki ólíklegt að hagfræðiheili Sölva hafi verið driffjöðrin á bak við velheppnaða markaðsetningu platnanna.

 

Helga Vala Helgadóttir.

Nýtur sín á hinu pólitíska sviði
Helga Vala Helgadóttir lærði meðal annars leiklist áður en hún settist á þing fyrir Samfylkinguna og er óhætt að segja að þar fái leikrænir hæfileikar hennar að njóta sín til fulls. Þannig tóku flestir eftir þegar Helga Vala skundaði burt, full vandlætingar, af Þingvöllum þegar Pia Kjærsgaard, forseti danska þingsins og „fordómaseggur“, hélt hátíðarræðu á fullveldisafmælinu. Eða þegar Helga Vala húðskammaði Eyþór Arnalds fyrir að „hamast af öllu afli“ á Degi B. Eggerts í braggamálinu og spurði hvort ekkert væri „heilagt í pólitísku stríði?“ Pólitískir andstæðingar Helgu Völu hafa sakað hana um sýndarmennsku en þarna sannast einfaldlega sú fornkveðna vísa að stjórnmál eru leiksvið og þingkonan skelegga kann að nýta sér það.

Gamli Vesturbærinn heillar

Þau Helga Gvuðrún Friðriksdóttir og Orri Finnbogason taka vel á móti okkur á lifandi heimili sínu í gamla Vesturbænum. Saman reka þau skartgripaverkstæðið og verslunina Orrifinn skartgripir í sjarmerandi húsnæði við Skólavörðustíg 17a.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Tignarlegt 90 ára gamalt húsið stendur við kyrrlátan göngustíg sem þau segja kunnuga kalla Borgarstíginn. Íbúðin er tæplega 150 fm að stærð og búa þau á fyrstu hæð og í kjallara hússins. „Við höfum búið hér í rúm tvö ár og það er mjög friðsæl og barnvæn fjölskyldustemning hérna, en við fluttum nánast úr næsta húsi svo ísskápurinn fór bara yfir á hjólabretti!“ segir Orri og hlær. „Við elskum að vera hérna, staðsetningin er náttúrulega æðisleg og þetta er svo nálægt miðbænum.“
Aðspurð um hvort þau hafi farið í einhverjar endurbætur segjast þau ekki miklu hafa breytt öðru en farið í smávægilegar breytingar á eldhúsinu, pússað og lakkað parketið og málað. „Fyrri eigandi sagði okkur að parketið á gólfinu væri íslenskt og kæmi frá Húsavík. Skemmtilegt er að segja frá því að í einni fjölinni sem liggur við stigann er föst byssukúla eða hagl, en hún hefur líklega verið í trénu sem var notað í gólfið.“

Málverkið við píanóið er eftir Orra sjálfan, en hann málar í frítíma sínum. Mynd / Hákon Davíð Björnsson

KAÓTÍSKUR OG LITRÍKUR STÍLL
Greinilegt er að heimilisfólk er ekki hrætt við að nota sterka liti og segist Helga hafa rosalega sterkar skoðanir á þeim. „Ég var alveg með á heilanum að vera með eggaldinfjólubláan einhvers staðar, en fjólublái liturinn hefur verið partur af lífi mínu síðan ég var barn og ég tók einhverju ástfóstri við hann. Við höfum ferðast mikið um Suður-Ameríku og urðum mjög heilluð af litanotkuninni þar og hverju þau þora! Í eldhúsinu reyndum við að ná fram Karíbahafsstemningu með þessum bláa lit, sem minnir okkur á þegar flogið er yfir eyju og maður sér grynningar í sjónum. Þessi skandinavíski grái stíll er alls ekki okkar.“
Hvaðan koma hlutirnir ykkar? „Við kaupum rosalega sjaldan húsgögn, en höfum fengið margt gefins frá vinum og fjölskyldu – við erum mjög hrifin af því að nýta. Svo söfnum líka við uppstoppuðum fuglum, en það er áhugamál sem fæstir skilja.“

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Veggina prýða fjölmörg eftirtektarverð listaverk. „Við erum með töluvert af verkum eftir Gabríelu Friðriks, systur mína, og að auki er Ragna Róberts móðursystir hans Orra en við erum mjög heppin að hafa tvo svona æðislega listamenn í fjölskyldunni,“ segir Helga.
Hvaða listamenn eða hönnuðir eru í uppáhaldi, aðrir en systir og móðursystir? „Við erum mjög hrifin af húsgögnum eftir Daníel Magnússon, en þau eru ótrúlega vel gerð og endast!“ Þau bæta við að uppáhaldslistamaður Helgu sé Frida Khalo og Orra sé austurríski málarinn Egon Schiele. Aðspurð um uppáhaldsverslunina nefna þau The Evolution Store í New York, en þar má kaupa skeljar, steingervinga, uppstoppuð dýr, skinn, beinagrindur og fleira í þeim dúr en Helga segir þau Orra hafa smekk fyrir þjóðlegum munum víðsvegar að úr heiminum.

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

Við göngum niður litríkan stigann og rekum strax augun í einkar skemmtilegt gólfið. „Þetta eru steinar úr Djúpalónssandi, en fyrri eigendur dúlluðu við þetta ásamt baðherberginu.“ Baðherbergið minnir svolítið á að vera inni í helli, en loft og veggir liggja saman sem heild og hornin eru öll rúnuð, á veggnum við baðið er svo vönduð mósaík af haföldum. Það er allt öðruvísi stemning í þessu baðherbergi.
Okkur lék forvitni á að vita hvernig starfsferill í skartgripasmíði varð fyrir valinu. „Ég starfaði á gullsmíðaverkstæði í New York og lærði demantsísetningar þegar ég var búsettur þar, en ég lauk svo náminu hér heima árið 2000,“ segir Orri. „Systir mín bjó úti og ég ætlaði í heimsókn yfir jólin 1995 og svo bara ílengdist ég, seinna sótti ég um græna kortið og í framhaldi af því var ég í fimm ár úti og er nú bandarískur ríkisborgari.“

Mynd / Hákon Davíð Björnsson

 

Höfum enn ekki fundið skjól eftir hrunið

|
|

Prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands segir Íslendinga ekki vera betur varða fyrir efnahagslegum áföllum nú en fyrir tíu árum þegar hrunið átti sér stað. Hann telur að stjórnmálamönnum hafi mistekist að tryggja landsmönnum efnahagslegt skjól.

Frá málþinginu. Mynd / Kristinn Ingvarsson

„Við erum ekkert betur varin fyrir efnahagslegum áföllum en fyrir tíu árum þegar hrunið skall á okkur. Stjórnmálamenn hafa verið að reyna að tryggja okkur efnahagslegt skjól með ýmsum hætti en ekki tekist,“ segir Baldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands. Baldur segir aðgerðir stjórnvalda meðal annars felast í aðildarumsókn að Evrópusambandinu, fríverslunarsamningi við Kína og nánari tengslum við ríki sem sýni málefnum Norðurskautsins áhuga. „Nú tala ráðamenn um að okkur myndi farnast best með því að fylgja Bretum, eftir að þeir ganga úr Evrópusambandinu, og gera fríverslunarsamninga við önnur ríki.“

Baldur kynnti í vikunni bókina „Small States and the Shelter Theory: Iceland‘s External Affairs“ sem fjallar um pólitísk, efnahagslega og félagslega snertifleti Íslands við helstu ríki, efnahagssvæði og alþjóðastofnanir. Þetta er rannsókn unnin undir forystu hans og rannsóknateymis við Rannsóknasetur um smáríki við Háskóla Íslands. Ætla má að þetta sé ein víðtækasta rannsókn sem unnin hefur verið á alþjóðasamvinnu Íslendinga.

Baldur segir bókina snúast um tvennt. Annars vegar er þar sett fram kenning um skjól. Samkvæmt henni glíma smáríki við innbyggða veikleika á borð við lítinn og sveiflukenndan heimamarkað, takmarkaða varnargetu og litla stjórnsýslu. „Lítil ríki eru eðlilega vanmáttugri en þau stóru. Þau þurfa að grípa til sérstakra ráðstafana innanlands og erlendis til að vega upp á móti þessum veikleikum. Að mínu mati er það grundvallaratriði fyrir stjórnmálamenn í litlum ríkjum að sætta sig við þessa innbyggðu veikleika. Ef þeir horfast ekki í augu við þá, munu þeir ekki grípa til nauðsynlegra ráðstafana til að draga úr þeim,“ segir Baldur.

Skjólkenningin sem Baldur nefnir kveður á um að smáríki þurfi efnahagslegt, pólitískt og félagslegt skjól til að koma í veg fyrir áföll eins og efnahagshrun og netárásir. Ef smáríki verði hins vegar fyrir efnahagsáfalli eða netárás, þurfi það að geta leitað aðstoðar þegar í stað. Í þriðja lagi þurfi smáríkið líka að geta fengið aðstoð við uppbyggingu eftir slíkt áfall.

„Stjórnmálamenn hafa verið að reyna að tryggja okkur efnahagslegt skjól með ýmsum hætti en ekki tekist.“

Höfðum við þetta fyrir síðasta hrun?
„Nei, við höfðum það ekki og við höfum það ekki heldur í dag,“ segir Baldur og nefnir sem dæmi möguleikana ef nýtt efnahagslegt áfall ríður yfir með gjaldþroti annars stóra íslenska flugfélagsins eða mögulega beggja með tilheyrandi neikvæðum áhrifum á efnahag landsins og lífskjör fólks. Utanaðkomandi stuðningur gæti dempað þau áhrif. „Við höfum engan til að leita eftir aðstoð hjá, frekar en fyrir áratug, nema þá aftur Alþjóðagjaldeyrissjóðinn,“ segir hann.

Í bók Baldurs eru í samræmi við þetta skoðuð tengsl Íslands við Bandaríkin, Norðurlöndin, þátttöku Íslands í Evrópusamrunanum, aðildina að EFTA, EES og Schengen. Jafnframt er skoðað hvar hugsanlegt sé að finna skjól fyrir Ísland í framtíðinni og rýnt í efnahagslega, pólitíska og félagslega þætti.

Baldur segir Bandaríkin hafa um árabil veitt Íslandi skjól, jafnt í efnahagsþrengingum sem milliríkjadeilum. Íslendingar hefðu líklega ekki unnið þorskastríðin nema vegna diplómatísks stuðnings Bandaríkjanna. Með brotthvarfi Varnarliðsins árið 2006 var ljóst að skjólið var ekki vestra lengur. Það kom líka í ljós í efnahagshruninu.

Félagslegt skjól hefur verið að finna á hinum Norðurlöndunum og leita Íslendingar enn þar eftir fyrirmyndum og samstarfi við helstu stofnanir. „Aðildinni að EES fylgir líka umtalsvert félagslegt skjól og er það verulega vanmetið, að okkar mati. Íslenskt vísindasamfélag væri ekki svipur hjá sjón ef það hefði ekki aðgang að samstarfsneti erlendra fræðimanna og styrkfénu sem fæst með Evrópusamvinnunni. Aðgangur að menntastofnunum í Evrópu er lykillinn að framþróun íslensks samfélags,” segir Baldur.

Að mati Baldurs felst umtalsvert efnahagslegt skjól í aðildinni að Evrópska efnahagssvæðinu. „Þar erum við hluti af stærri markaði. Við erum með löggjöf sem hefur stóraukið samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja, aukið hagvöxt, auðveldað útflutning og bætt lífskjör í landinu. Til viðbótar skipti sameiginlegur vinnumarkaður á EES-svæðinu öllu máli. Flæði vinnuafls til og frá landinu dempar áhrif þeirra efnahagssveifla sem lítil hagkerfi lenda í,“ segir hann en bætir við að á sama tíma veiti EES-samningurinn okkur falskt öryggi. Ísland sé ekki meðlimur í klúbbnum, ekki innan ESB.
„Aðild að EES veitir ekki efnahagslega aðstoð til að fyrirbyggja hrun, stuðning þegar hrun dynur yfir og hjálp við uppbyggingu. Það sást best í hruninu fyrir tíu árum,“ segir Baldur.

Kjarabætur – allra hagur

Höfundur: Kolbeinn Óttarsson Proppé

Félög launafólks hafa nú mörg hver birt kröfugerð sína fyrir komandi kjarasamninga. Af þeim má ljóst vera að ærið verkefni bíður samningsaðila; verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekenda. Ljóst er að metnaður forystufólks verkalýðsfélaga er mikill fyrir hönd umbjóðenda sinna og fyrir það ber að hrósa, sem og þann mikla baráttuanda sem ríkir innan verkalýðshreyfingarinnar. Það er sameiginlegt verkefni okkar allra að við höfum öll færi á að lifa mannsæmandi lífi á laununum okkar.

Hafandi fylgst með þjóðmálum ansi lengi þykist ég greina annan tón í forsvarsmönnum atvinnurekenda. Mér finnst þeir opnari fyrir ýmsu sem áður hefur verið talið útilokað og vonast til þess að þetta gefi góðan tón fyrir samningana. Oftar en ekki hefur ferlið í kjarasamningum verið þannig að verkalýðshreyfingin setur fram kröfur sínar, atvinnurekendur loka á þær allar og síðan sest fólk að samningaborði.

Ríkisstjórnin tók strax aðra stefnu hvað vinnumarkaðinn varðar en lengi hafði verið við lýði. Fundað var með aðilum í stjórnarmyndunarviðræðum og eftir stofnun ríkisstjórnar hafa verið haldnir tíu fundir. Nokkrum verkefnum er lokið, hækkun atvinnuleysistrygginga, hækkun hámarksgreiðslna Ábyrgðarsjóðs launa og niðurlagning kjararáðs, en fjölmörg eru enn í skoðun. Þar má nefna hagsveifluleiðrétt atvinnuleysistryggingagjald, úttekt á Fræðslusjóði, starfshóp um umbætur á úrvinnslu og nýtingu launatölfræðiupplýsinga, tilraunaverkefni um styttingu vinnuvikunnar og ýmislegt fleira.

Þá hefur ríkisstjórnin tilkynnt að unnið sé að ýmsum málum sem eiga eftir að koma launafólki – og raunar samfélaginu öllu – vel. Til dæmis breytingar í skattkerfinu, lækkun á tryggingagjaldi og það hvernig skattbyrði verður best létt af tekjulæsta fólkinu og lægri millitekjuhópum. Þá er ljóst að taka verður rækilega til hendinni í húsnæðismálum.

Kjarasamningar eru hins vegar á milli launafólks og atvinnurekenda. Ríkið kemur að sumum þeirra sem launagreiðandi, en slíku er ekki að heilsa á almenna markaðnum. Hlutverk verkalýðshreyfingarinnar er fyrst og fremst að semja um kaup og kjör félagsmanna. Það er ekki í hennar höndum að taka ákvarðanir sem er okkar alþingismanna að taka sem handhafa löggjafavaldsins. Að sjálfsögðu er eðlilegt og nauðsynlegt að verkalýðshreyfingin komi skoðunum sínum á umbótum á framfæri, en þær geta aldrei orðið krafa á stjórnvöld.

Ríkisstjórnin hefur ítrekað lýst því yfir að hún sé reiðubúin til að greiða fyrir málum og hún hefur þegar sýnt það í öllum sínum gjörðum að svo er, bæði með samráði og þeim verkefnum sem hér hafa verið talin upp. Fyrstu skref í skattkerfisbreytingum sem birtust í fjárlagafrumvarpi fyrir næsta ár eru í anda yfirlýsingar ríkisstjórnarinnar um að þær gagnist best tekjulægsta fólkinu og lægri millitekjuhópum. Þar er verið að hækka barnabætur svo um munar, hækka persónuafslátt umfram neysluvísitölu og samræma viðmiðunarfjárhæðir í skattkerfinu þannig að neðri og efri mörk þróist með sambærilegum hætti.

Það verður áhugavert að sjá hvernig aðilum kjaraviðræðna tekst að nálgast hver annan. Íslenskt samfélag er ríkt að verðmætum og við ættum öll að geta haft það býsna gott. Það er von mín að kjarasamningar skili raunverulegum kjarabótum og bæti líf og kjör þeirra sem svo sannarlega þurfa á því að halda. Það á að vera metnaðarmál okkar allra að fólk fái vel greitt fyrir störf sín og að lífskjör batni.

Segja „stórundarlegt költ“ stjórna hamingjuísbúð

|
|

Tveir fyrrum starfsmenn kaffihúsins og ísbúðarinnar Joylato við Njálsgötu 1, báðir erlendir ríkisborgarar, segja farir sínar ekki sléttar í samtali við blaðamann Mannlífs. Þeir segjast ekki hafa fengið laun samkvæmt kjarasamningum og annar þeirra fékk aðeins stöku vasapeninga úr sjóðsvél verslunarinnar. Þá hafi rekstraraðilar þrýst á starfsmennina um að stunda hugleiðslu og skírlífi.

Verslunin tengist Sri Chinmoy-hreyfingunni á Íslandi en hún var stofnuð í janúar 1974 og byggir á heimspeki andlega leiðtogans Sri Chinmoy. Hann setti m.a. á fót heimseiningarfriðarhlaupið árið 1987. Á vegum miðstöðvarinnar er stunduð hugleiðsla og starfrækt Sri Chinmoy-maraþonið sem árlega stendur fyrir 5 km hlaupi. Myndir / Unnur Magna

Starfsmennirnir segja jafnframt að flest starfsfólk fyrirtækisins komi víðs vegar að úr heiminum og tilheyri alþjóðahreyfingu Sri Chinmoy og fái aðeins greidda vasapeninga. „Þetta er eins og eitthvað stórundarlegt költ, og fólkið kallar sig lærisveina Sri Chinmoy,“ segir annar tveggja viðmælenda Mannlífs, kona á þrítugsaldri.

Konan sem starfaði hjá fyrirtækinu árið 2016 segist hafa fengið vinnuna fyrir tilviljun. Hún var ekki með íslenska kennitölu og þar af leiðandi ekki bankareikning heldur. Hún segir yfirmann sinn hafa lofað að aðstoða hana við að leysa úr því „Ég fékk starfsþjálfun hjá einum lærisveininum en eftir aðeins tvær vikur í starfi þurfti eigandinn að fara til útlanda og fól mér að bera ábyrgð á rekstrinum á meðan. Ég sá um að panta vörur, sjá um uppgjör og mannaráðningar. Eigandinn var nánast aldrei við,“ segir hún.

Konan segist hafa samið um 1500 kr. í tímakaup en það hafi síðan hækkað upp í 1750 kr. þegar ábyrgð hennar jókst. Hún hafi hins vegar lítið fengið af þessum launum, og aldrei launaseðla. „Það stóðst ekkert, ég fékk aldrei kennitölu og það var aldrei gert upp við mig. Ég fékk stöku sinnum vasapeninga úr kassanum, kannski 10 þúsund krónur á viku.“

Segja skírlífi skilyrði
Þegar þarna var komið sögu var konan á hrakhólum með húsnæði og hafði ekki efni á húsaleigu. Hún var þá nýbúin að ráða landa sinn og kunningja, karlmann á þrítugsaldri. Hann leigði litla íbúð og skaut skjólshúsi yfir konuna. Maðurinn hefur svipaða sögu að segja. „Lærisveinarnir þurftu að vakna fyrir klukkan sex, hlaupa daglega, hugleiða í hugleiðslustöðinni og einu sinni á dag þurfti fólkið að biðja eða hugleiða við mynd af Sri Chinmoy. Kynlíf og náin sambönd voru bönnuð og ég mátti t.d. ekki vera einn í eldhúsinu með konu,“ segir hann og bætir við að þau hafi heldur ekki mátt hlusta á aðra tónlist en frá Sri Chinmoy.

„Það stóðst ekkert, ég fékk aldrei kennitölu og það var aldrei gert upp við mig. Ég fékk stöku sinnum vasapeninga úr kassanum, kannski 10 þúsund krónur á viku.“

„Skattinum hafði aldrei verið skilað“
Starfsmennirnir fyrrverandi segjast hafa fundið fyrir miklum þrýstingi að ganga til liðs við hreyfinguna. „Kona úr költinu talaði yfir hausamótunum á okkur í tvo tíma á dag um hversu frábært lífið væri innan hreyfingarinnar og eilíf hamingja. Hún hélt því meira að segja fram að alnæmi væri ekki til,“ útskýrir maðurinn, sem er samkynhneigður og segist hafa orðið fyrir stöðugu aðkasti vegna þess. Hann segist einnig eiga inni laun hjá fyrirtækinu. „Ég fékk seint og illa borgað, engin yfirvinna var greidd þrátt fyrir að hafa unnið allt að 12-14 tíma á dag. Það mesta sem ég fékk greitt fyrir einn mánuð voru 176 þúsund. Ég gerði ráð fyrir því að afgangurinn færi í skatt en þegar ég fyllti út skattaskýrsluna mína tók ég eftir því að skattinum hafði aldrei verið skilað.“

Fólkið leitaði á skrifstofu Eflingar stéttarfélags ásamt þriðja aðila á sínum tíma en þá var ekkert hægt að gera fyrir þau þar sem þau voru hvorki með launaseðla né ráðningasamninga.
Mannlíf skoðaði ársreikninga þriggja félaga sem tengjast rekstri eiganda ísbúðarinnar, Rúnari Páli Gígja, en fjórða félagið var stofnað í ágúst á þessu ári og því liggja fjárhagsupplýsingar þess ekki fyrir. Félagið Segðu minna gerðu meira ehf., sem annar viðmælandi segist hafa fengið greidd laun frá, skilaði tekjum upp á 20 milljónir króna árið 2016 og var hagnaður þess ein og hálf milljón. Launagjöld þess námu 4,5 milljónum króna sem samsvara árslaunum eins starfsmanns. Það félag sem ber sama nafn og ísbúðin, Joylato ehf., tapaði 12 milljónum króna árið 2016 og var eigið fé þess neikvætt um 15 milljónir. Þar kemur fram að útgjöld vegna launa námu 3 milljónum. Þriðja félagið heitir svo Fasteignafélag MVB, áður Mamma veit best, en samkvæmt ársreikningi fer engin starfsemi þar fram.

Ekki náðist í Rúnar Pál við vinnslu fréttarinnar en Tara Jensdóttir, framkvæmdastjóri Mamma veit best, vísar ásökunum starfsmannanna fyrrverandi á bug. Sagði hún að allir starfsmenn væru á launaskrá og að svo hefði alltaf verið. Aðspurð út í ofangreinda ársreikninga þar sem launakostnaður er hverfandi sagði hún að um allt annan rekstur væri að ræða en í dag og að þessi félög væru hætt rekstri.

Efling mætti á staðinn
María Lóa Friðjónsdóttir, sérfræðingur ASÍ í vinnustaðaeftirliti, staðfestir í samtali við Mannlíf að ábendingar hafi borist varðandi ísbúðina Joylato og heilsuvöruverslunina Mamma veit best og að farið hafi verið í eftirlit í fyrirtækin.

„Ábendingarnar snúast aðallega um að þarna sé reglulega ráðið inn fólk erlendis frá, fólk sem ætti í raun að sækja um atvinnu- og dvalarleyfi en það komi á ferðamannapassa og í einu tilfelli kom starfsmaður á námsmannapassa. Málið er til skoðunar hjá Eflingu,“ útskýrir María Lóa.

Hjá Eflingu fengust þau svör að fulltrúar á þeirra vegum hafi farið í eftirlit í umrædd fyrirtæki fyrir um mánuði síðan. „Ég var með í fyrsta eftirlitinu sem þarna fór fram og það var sláandi að starfsfólkið virtist ekkert meðvitað um sín réttindi,“ segir María Lóa og bætir við að stéttarfélögin séu háð því að fólk leiti til þeirra eftir leiðréttingu. „Stéttarfélagið hefur ekki heimild til að fara af stað með slík mál að eigin frumkvæði.“

Starfsfólk fékk uppfræðslu og bæklinga um sín réttindi og kjör þegar eftirlitsaðilar létu sjá sig og var fólkið hvatt til þess að leita til stéttarfélagsins til að fá leiðréttingu ef það teldi á sér brotið.
María Lóa nefnir sérstaklega eitt atriði sem henni þykir alvarlegt: „Við fengum ábendingu um a.m.k. eina manneskju sem kom til landsins til að vinna hjá þessum aðilum, væntanlega á ferðamannapassa; vann í ákveðinn tíma og fór svo aftur til baka. Hún ætti vitanlega að fá íslenska kennitölu og borga skatta og gjöld hér á landi,“ segir hún og bætir við að það sé orðin vinnuregla í svona tilvikum að skattayfirvöldum og Vinnumálastofnun sé gert viðvart.

„Hér birtist fólki nýr heimur“

||||||
||||||

Verslunin Nexus hefur starfað í einni eða annarri mynd síðan árið 1992 og hefur til sölu myndasögur, spil, bækur, leikföng, DVD-myndir, veggspjöld og fleira sem tengja má við nördisma. Verslunin flutti nýlega starfsemina í kjallarann í Glæsibæ, þar sem Útilíf var um árabil, og jók umfang sitt um helming auk þess sem gríðarstór spilasalur verður á staðnum. Við hittum fjóra starfsmenn Nexus til að fá innsýn í starfið og áhugasvið þeirra.

Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir hefur starfað í Nexus í bráðum ár og sérhæfir sig í spilum, kvikmyndum, bókum og gjafavöru. Mynd / Unnur Magna
Jubilee úr X-mönnum.

Safnar Harry Potter-bókum á mismunandi tungumálum
Bryndís Ósk Þ. Ingvarsdóttir hefur starfað í Nexus í bráðum ár og sérhæfir sig í borðspilum, bókum, kvikmyndum og gjafavöru. „Mitt fyrsta áhugamál innan nördismans voru Harry Potter og aðrar fantasíubækur. Síðan hafa spilin komið inn með árunum því það er svo gaman að geta hitt annað fullorðið fólk og leikið sér,“ segir Bryndís. „Ég safna bæði borðspilum og Harry Potter-bókum sem hafa verið gefnar út um heim allan á ýmsum tungumálum. Þær hafa allar sinn sjarma, eru með mismunandi forsíðum og stundum er ólíkum skreytingum bætt við inn í bækurnar. Sem áhugakonu um Harry Potter og þýðanda finnst mér þetta mjög áhugavert, ekki síst menningarlega séð.“
Eigandi Nexus er Gísli Einarsson og verslunin hefur sérstöðu á heimsvísu þegar litið er til úrvals. „Oft eru svona verslanir á erlendri grundu minni og sérhæfðari en hér er lagt upp úr miklu og fjölbreyttu úrvali,“ heldur Bryndís áfram. „Það er líka ákveðin upplifun að koma í Nexus, handleika vöruna og fá persónulega þjónustu frá fólki sem gjörþekkir efniviðinn. Hér er alltaf kósí stemning og mér finnst mest spennandi að fylgjast með unglingunum, sérstaklega þeim sem búa úti á landi. Hér birtist þeim nýr heimur.“

Aðspurð segir hún að nördismi sé sannarlega kominn í tísku. „Krakkar eru farnir að uppgötva að þeir þurfi ekki að spila handbolta, að þau geta átt allskyns önnur áhugamál. Það er mikil aukning í hlutverkaspilum, alltaf nýtt fólk að detta inn í Dungeons and Dragons. Borðspil eru góð til að halda vinahópum saman, ekki síst þegar fólk er búið að eignast krakka. Þá er hægt að bjóða fólki heim og eiga góða kvöldstund yfir spili – þarf ekki að vera á einhverju fylleríi.“

Hlín Hrannarsdóttir safnar teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og D&D-teningum. Mynd / Unnur Magna

Á leið á tölvuleikjaráðstefnu
Hlín Hrannarsdóttir er sérfræðingur í teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og almennum poppkúltúr og hefur unnið í Nexus í bráðum tvö ár. Hún safnar teiknimyndasögum, hlutverkaspilum og D&D-teningum. „Þessir teningar eru notaðir í hlutverkaspilum eins og Dungeons and Dragons þar sem teningunum er kastað og í kortaspilum eins og Magic: The Gathering en þá er engum teningum kastað en tuttugu-hliðateningurinn notaður fyrir líf. Byrjar í 20 lífum og svo skiptir þú honum á lægri tölu þegar þú missir líf. Hinir teningarnir eru þá notaðir sem karakterar úti á vellinum.“
Hlín var með bás á Midgard, fyrstu alhliða nördaráðstefnunni sem haldin hefur verið á Íslandi, í september síðastliðnum. „Hún var vel heppnuð og náði að flytja anda Nexus út til fólksins. Svo hef ég farið á keppnina NCC, Nordic Cosplay Championship í Svíþjóð sem er haldin árlega. Þar keppa Norðurlöndin sín á milli um bestu búningana sem fólk býr til út frá karakterum úr tölvuleikjum, teiknimyndum og þáttum. Þessi keppni er sýnd í ríkissjónvarpi Svíþjóðar auk Noregs og Danmerkur. Hún er ekki sýnd hér á landi enda hefur Ísland sjaldan tekið þátt. Eftir nokkra daga fer ég svo á Blizzcon-tölvuleikjaráðstefnu í LA,“ segir Hlín.

Óskar Árnason segir að með komu Facebook hafi nördinn fengið uppreista æru þar sem myndast hafi aðgengilegur vettvangur fyrir þennan hóp til að tala saman. Mynd / Unnur Magna

Elur upp efnilega nörda
Óskar Árnason er húsgagnasmiður að mennt og starfar sem vélamaður á fræsara hjá Fást efh. sem sér um hönnun, sölu og framleiðslu á plexígleri og vélaplasti. Aðra hverja helgi starfar Óskar hins vegar í Nexus og er sérfræðingur í borðspilum. „Uppáhaldsspilið mitt þessa dagana er Brass sem er hagfræðispil –taktískt kortadrifið iðnaðar- og uppbyggingarspil. Það fangar ákveðið tímabil í sögu Bretlands og snýst meðal annars um hvort menn ætli að lifa á vöxtum eða taka lán,“ segir Óskar og hans uppáhaldsviðskiptavinir eru fólk sem búið er að spila einföldu spilin og er að detta í aðeins flóknari borðspil. „Það er gaman að útskýra og kynna spilin fyrir þeim sem eru tilbúnir að læra eitthvað djúsí.“
Óskar segir að með komu Facebook hafi nördinn fengið virðingu en þar hafi myndast aðgengilegur vettvangur fyrir þennan hóp til að tala saman í stað þess að fólk væri hvert í sínu lagi. Eftir að hann stofnaði Borðspilaspjallið hafa 1000 manns bæst í hópinn. Óskar á tvo syni, fjögurra og sjö ára, og hann segir að þeir séu efnilegir nördar. „Eldri var að horfa á Lord of the Rings í fyrsta sinn, er búinn með Hobbita-myndirnar og svo er legið yfir Star Wars. Við fjölskyldan söfnum svo öll Pop-fígúrum, strákarnir safna Star Wars, konan mín safnar Harry Potter og ég gríp einn og einn inn á milli úr myndasögum og bókum,“ segir Óskar sem er á leiðinni á Essen Spiel-spilaráðstefnu í Þýskalandi ásamt þremur öðrum starfsmönnum úr Nexus. „Ég fór líka í fyrra og ráðstefnan er stærst sinnar tegundar í heiminum. Þarna er bara fjallað um spil, af hundruðum útgefenda og spilin um 1200 talsins.“

Lords of Waterdeep er spilið sem kveikti áhuga Magnúsar Gunnlaugssonar á borðspilum og hann er búinn að kenna það tugum einstaklinga. Mynd / Unnur Magna

Fylgist með tölvuleikjakeppnum
Magnús Gunnlaugsson hóf að selja borðspil hjá Nexus fyrir ári en ástríða hans á borðspilum byrjaði fyrir sjö árum. „Þá komst ég á fleygiferð í þetta eftir að hafa spilað klassíkina Catan eins og svo margir aðrir. Svo datt ég niður á þætti á YouTube sem heita TableTop með Wil Wheaton, sem margir þekkja kannski úr Star Trek-þáttunum, en hann er erkinörd og í gegnum þessa þætti kynntist ég fleiri borðspilum. Ég er gæinn í vinahópnum sem á öll spilin og undirbý spilakvöldin sem haldin eru tvisvar til þrisvar í viku. Spilin sem hafa hvað mest lent á borðinu að undanförnu eru Pandemic Legacy, Arkam Horror Card Game, T.I.M.E Stories og Star Wars Destiny. Uppáhaldsspilið mitt er hins vegar Lords of Waterdeep en það er spilið sem kveikti áhuga minn á þessu áhugamáli og ég er búinn að kenna það tugum einstaklinga,“ segir Magnús.

Jon Snow úr Game of Thrones.

Hann safnar Overwatch pop-fígúrunum en það er sá tölvuleikur sem hann spilar hvað mest í dag. „Persónurnar í leiknum eru fjölbreyttar og leikurinn er hraður og skemmtilegur. Ég er ekki mikill safnari í mér en finnst þessar fígúrur flottar og á þær allar nema eina sem er orðin ófáanleg, Soldier 76. Þetta geta orðið verðmætar safnvörur þegar fram líða stundir. Minn uppáhalds heitir Zenyatta, vélmennamunkurinn sem gætur bæði læknað samherja og deilt út skaða á andstæðinga.“
Fylgist þú með heimsmeistarakeppninni í tölvuleiknum Overwatch? „Já, ég fylgist bæði með Overwatch World Cup og Overwatch Legue þar sem ég held með liðinu Houston Outlaws. Þetta eru spennandi keppnir og ég fylgist með í beinni útsendingu gegnum Netið á síðu sem heitir Twitch,“ segir Magnús.

Þróar sjóræningjaseríu í Hollywood

|
|

Hollywood-framleiðandi vill gera sjónvarpsþætti byggða á handriti eftir fjölmiðlakonuna Kristínu Evu Þórhallsdóttur. Handritið fjallar um herskáan sjóræningja sem á í útistöðum við franska aðalinn á 14. öld.

„Þetta er viss staðfesting á því að hugmyndin sé góð og náttúrlega hvatnig til að halda áfram,“ segir Kristín Eva glöð þegar hún er spurð að því hvernig tilfinning það sé að stórframleiðandinn Anders Tangen sem á meðal annars að baki hina vinsælu þætti Lillehammer og Norsemenn, hafi í hyggju að gera sjónvarpsseríu eftir handritinu The Lioness sem Kristín Eva skrifar í samvinnu við Margrethe Stang Lund.

Handritið fjallar um kvenkynssjóræningja sem á í útistöðum við franska aðalinn á 14. öld og er innblásið af raunverulegum atburðum sem Kristín Eva las sér til um þegar hún var að gera þátt um sjóræningja fyrir Leynifélagið á Rás 1. „Ég rakst á sögu kvenkynssjóræningja að nafni Jeanne de Clisson sem sigldi með eigin skipaflota um Ermarsundið í Hundrað ára stríðinu undir merkjum Ljónynjunnar af Bretaníu og réðst grimmilega á skip Filippusar VI. Frakklandskonungs til að hefna eiginmanns síns, Olivers, háttsetts manns í Bretaníu sem konungurinn hafði látið drepa í pólitískum tilgangi. Ég varð strax heilluð af þessari sögu þegar ég las hana og langaði að gera eitthvað við hana, en það var svo ekki fyrr en ég flutti með fjölskyldunni til Los Angeles fyrir nokkrum árum og kynntist þar Margarethe að hjólin fóru að snúast.“

„Ég varð strax heilluð af þessari sögu þegar ég las hana og langaði að gera eitthvað við hana, en það var svo ekki fyrr en ég flutti með fjölskyldunni til Los Angeles fyrir nokkrum árum og kynntist þar Margarethe að hjólin fóru að snúast.“

Ljónynjan af Bretaníu var sjóræningi sem sigldi um Ermarsundið í Hundrað ára stríðinu og réðst þar á skip franska aðalsins.

Kristín Eva sagði Margarethe frá sögunni og þær ákváðu að skrifa saman handrit upp úr henni, átta þátta seríu sem Kristín Eva segir hafa tekið tíma að vinna vegna þess hversu mikil heimildavinna liggi að baki verkinu. „Í heilt ár gerðum við Margarehe lítið annað en að liggja í sagnfræðibókum svo að við hefðum góða hugmynd um hvernig Frakkland og England hefðu verið á 14. öld. Við vildum ekki byrja að skrifa fyrr en við þekktum vel sögusviðið og helstu leikendur og þurftum að kynna okkur allt frá stórum sögulegum atburðum til minnstu smáatriða í hversdagslífi fólks til að draga upp raunsæja mynd af þessum tíma.“

Hún segir að það hafi ekki síður verið áskorun að skrifa sögu aðalsöguhetjunnar, Jeanne de Clisson, vegna þess hversu lítið er raunverulega vitað um hana. „Það eru litlar sem engar heimildir til um Jeanne en þó nægar til að við Margarethe gætum fyllt í eyðurnar. Það má segja að það hafi gefið okkur visst listrænt frelsi.“

Framleiðandanum Tangen leist svo vel á handritið að ekki er nóg með að hann langi til að gera þáttaseríu eftir því heldur hefur hann lofað það í hástert í erlendum fjölmiðlum, meðal annars fyrir hinn pólitíska þátt sögunnar sem hann segir vera skírskotun til samtímans og sterka persónusköpun sem hann þykist viss um að muni laða þekkta leikarara að verkefninu. En hvenær reiknar Kristín Eva eiginlega með að þættirnir fari í framleiðslu? „Það er enn langt í það,“ segir hún róleg. „Það getur tekið nokkur ár að koma svona stórverkefni á koppinn,“ bætir hún við til útskýringar. „Þannig að þetta er enn allt á byrjunarstigi.“

Ábyrgur gerða sinna

Ein af grunnstoðum lýðræðis er að menn séu ábyrgir gerða sinna. Þeir sameinist um að setja lög og fara eftir þeim. Í nýjum frumvarpsdrögum dómsmálaráðherra er vegið að einum stólpa þessa óskrifaða samkomulags. Þar er nefnilega gert ráð fyrir að dómar og úrskurðir héraðsdómstóla sem varða viðkvæm persónuleg málefni verði ekki birtir. Menn sem gerast sekir um kynferðisbrot, ofbeldi gagnvart sínum nánustu, kaup á vændi, fá á sig nálgunarbann og fleira verða því hvergi nefndir á nafn.

Tilgangur dómsmálaráðherra er, að sögn, að tryggja persónuvernd í viðkvæmustu málum og ekki bara forðast að nefna nöfn heldur líka að búa svo um hnúta að ekki verði hægt að þekkja menn af atvikalýsingum eða öðrum atriðum. Ráðherra vill því birta útdrátt úr niðurstöðum dómara á æðri dómstigum. Hingað til hafa Landsréttur og Hæstiréttur birt dóma sína að fullu og nöfn sakaraðila verið tilgreind í þeim. Í umræðunni hefur komið fram að verið sé að vernda þolendur og aðra er málunum tengjast með þessu móti, t.d. að unglingar eða börn sem brotið hafi verið á eigi ekki að þurfa að þola að um aldur og ævi sé hægt að fletta upp nöfnum þeirra og sjá hvað ofbeldismaðurinn gerði og þar fylgi umsagnir um andlega heilsu og jafnvel líkamstjón. Sömuleiðis að birtar séu viðkvæmar heilsufarsupplýsingar um fatlaða brotaþola. Þessi sjónarmið eru skiljanleg en eiga þau að eiga við um brotamanninn?

Þess vegna er ekki hægt að verjast þeirri hugsun að verið sé að ganga of langt. Á almenningur ekki rétt á verja sig? Obeldismenn, einkum þeir sem beita kynbundnu ofbeldi, skilja iðulega eftir sig slóð þolenda. Til dæmis er velþekkt að barnaníðingar sækist eftir störfum þar sem þeir vinna með eða í samneyti við börn. Mögulegt er að nýja frumvarpið geri vinnuveitendum erfiðara fyrir að grennslast fyrir um hvort umsækjendum í störf á því sviði sé treystandi. Í skjóli nafnleyndar geta ofbeldismenn einnig falið slóð sína jafnvel þótt á þeim hvíli nálgunarbann. Sömuleiðis eru veigalítil rök fyrir að hafa nafnleynd í vændiskaupamálum af tilliti við aðstandendur, þar eru bara gerðir hins brotlega honum til vansa og aðrir bera ekki ábyrgð eða álitshnekki þess vegna. Við megum ekki gleyma að gerendur í kynferðisbrotamálum bera ábyrgðina og skömmina.

Þessi mikla hömlun á upplýsingagjöf frá dómstólum gerir fjölmiðlamönnum einnig erfiðara fyrir að fjalla um mál. Það er erfitt að flytja fréttir af sakamáli þegar atvikalýsingar vantar. Á Íslandi hafa fjölmiðlar farið mjög varlega í nafnbirtingum í sakamálum og hér er mun minna gert af því en úti í heimi. Flestir birta eingöngu nöfn eftir að dómur fellur og í alvarlegum málum þegar ætla má að það varði öryggi almennings. Útdráttur verndar því fyrst og fremst brotamanninn og gerir honum kleift að komast undan því að bera fulla ábyrgð á gerðum sínum. Er það vilji löggjafans?

Dekkri litir, stórar flísar og svört blöndunartæki heitast í dag

Flísaverslunin VÍDD hefur stækkað og bætt sýningarsali sína í Bæjarlind í Kópavogi og á Akureyri og fjölbreytnin hefur aldrei verið meiri. Við heimsóttum Hafstein Árnason, sölu- og markaðstjóra VÍDDAR, og Jóhann Leplat Ágústsson sölumann og kynntum okkur það helsta sem í boði er í dag.

Hver eru helstu markmið ykkar og áherslur sem þjónustufyrirtækis? „Okkar markmið er að vera í fyrsta sæti hjá neytendum þegar þeir hugsa um flísar. Við leggjum áherslu á að bjóða mjög fjölbreytt úrval af flísum, af öllum stærðum og gerðum. Við reynum gjarnan að bjóða upp á vörur sem eru frábrugðnar þeim sem samkeppnisaðilar bjóða, til þess að skapa okkur ákveðna sérstöðu. Flestir starfsmenn fyrirtækisins hafa mikla reynslu af flísum og flísalögnum, þannig að við getum leiðbeint fólki af mikilli þekkingu.“

Risaflísarnar móðins í dag

Á undanförnum árum hafa stærðir 30×60 og 60×60 sentimetrar verið hvað algengastar í flísum. Í hverri vörulínu eru yfirleitt um fimm til sex mismunandi stærðir. „Núna sjáum við fram á að 45×90 og 75×75 sentimetra stærðirnar verði hagkvæmari kostur fyrir viðskiptavini, þar sem verð á þeim hefur farið lækkandi hjá birgjum. Okkar birgjar hafa einnig verið duglegir að kynna risastærðir inn á undanförnum árum, eins og 120×120 sentimetra og 120×240 sentimetra, bæði fyrir gólf og veggi, en frá og með árinu 2019 munum við kynna stærðina 120×278 sentimetra, í 6 millimetra þykktum fyrir veggi. Ástæðan fyrir lengdinni á þessum flísum er að reglugerðir fyrir lofthæð í íbúðum eru mismunandi eftir löndum, en hjá okkur á Íslandi eru það 250 sentimetrar en til dæmis 270 sentimetrar í öðrum löndum. Það þýðir að við getum útvegað flísar sem þekja veggina frá gólfi og alveg upp í loft,“ segja þeir Hafsteinn og Jóhann.

Undanfarið hafa stórar flísar verið vinsælar.

Flísahellur hafa notið vinsælda að undanförnu, hvar nýtast þær best? „Flísahellur eru í raun flísar í 2 cm. þykkt. Þær eru hugsaðar fyrir útilagnir, yfirleitt í garða, verandir eða á svalir. Það er hægt að líma þær niður eins og flísar, eða leggja beint í jarðveg eins og hellur, eða hafa þær á sérstökum stoðum fyrir svalir eða aðra steypta fleti. Þetta er ákveðin lausn sem gerir okkur kleift að vera með fallegt gólfefni á þessum svæðum, en um leið vera laus við vorverk sem tengjast illgresi og mosagróðri. Ef flísahellurnar eru settar á stoðirnar, þá loftar undir, ólíkt venjulegum hellum eða þessum algenga timburpanel, sem viðheldur bleytunni með tilheyrandi óþægindum. Þessi lausn hefur verið mjög vaxandi í Evrópu á undanförnum tíu árum, en er tiltölulega nýleg á Íslandi. Við höfum komið að ýmsum verkefnum og viðskiptavinir okkar eru gríðarlega ánægðir með útkomuna.“

Hver er vinsælasta varan ykkar í dag? „Vinsælustu vörurnar í dag eru ljósleitar, sementsútlítandi flísar fyrir baðherbergi, sem er yfirleitt það fyrsta sem fólki dettur í hug, þegar kemur að því að taka slík verkefni. Hinsvegar höfum við orðið vör við að trendin séu pínulítið að breytast. Fólk er óhræddara núna við að velja dekkri liti fyrir baðherbergi, til dæmis milligráa. Innréttingarnar eru einnig að breytast og það er kominn meiri karakter í þetta. Svört blöndunartæki eru til dæmis eitthvað sem við sjáum víða, hvort sem það er í efni hjá okkar birgjum, en einnig það sem er að gerast í nágrannalöndunum í kringum okkur. Marmaraflísar hafa líka verið í stöðugri sókn. Það hefur einnig endurspeglast í fjölda útlitstegunda sem við höfum verið að bæta við hjá okkur.“

Í samstarfi við VÍDD

Myndir / Hákon Davíð Björnsson

 

 

 

 

Mikilvægt að auka hlut kvenna í atvinnulífinu

Félag kvenna í atvinnulífinu ásamt samstarfsaðilum standa að ráðstefnu þann 31. október næstkomandi sem ber heitið Rétt upp hönd og er ráðstefna Jafnvægisvogarinnar. Mannlíf heimsótti Björk Baldvinsdóttur, sviðstjóra sölu- og viðskiptaþróunar hjá fyrirtækinu Dagar, í tilefni þess og spurði hana spjörunum úr um hennar áherslur og fyrirtækisins. En fyrirtækið Dagar hefur svo sannarlega lagt lóð á vogarskálarnar þegar kemur að jafnlaunavottun.

Björk Baldvinsdóttir hefur starfað hjá Dögum síðan árið 2000, lengst af sem sölu- og markaðsstjóri en síðastliðin fimm ár sem sviðsstjóri sölu- og viðskiptaþróunar. Hún er í stjórn og framkvæmdastjórn fyrirtækisins.

Segðu okkur aðeins frá fyrirtækinu Dagar og helstu markmiðum fyrirtækisins? „Markmið Daga er að vera fremsta þjónustufyrirtæki á landinum en fyrirtækið er leiðandi í fasteignaumsjón og býður upp á fjölbreytta þjónustu til fyrirtækja, samanber ræstingar, veitingaþjónustu og fasteignaumsjón,“ segir Björk og er stolt af sínu fyrirtæki. „Okkar markmið er að velja ávallt hæfasta fólkið í öll störf en að hafa að leiðarljósi að árangur fyrirtækisins byggist á fjölbreytileika í stjórnun.“

Eitt þriggja fyrstu fyrirtækjanna til að hljóta jafnlaunavottun VR

Þið eruð þegar komin með jafnlaunavottun VR, er það ekki rétt? „Við vorum eitt þriggja fyrstu fyrirtækja á Íslandi til að hljóta jafnlaunavottun VR og er fyrirtækið með jafnlaunastaðalinn IST 85:2012,“ segir Björk. Hjá Dögum starfa 800 manns og eru 75% konur. Hlutfall kvenna í framkvæmdastjórn er 33%,  í framkvæmdaráði  37% en sem millistjórnendur eru konur í meirihluta, eða 88%.

Erlendu millistjórnendurnir góðar fyrirmyndir

Hafa stjórnendur hjá ykkur viljað taka raunveruleg skref til að auka jafnrétti í atvinnulífinu? „Já, stjórnendur Daga hafa ávallt lagt áherslu á að gefa starfsfólki tækifæri á að þróast innan fyrirtækisins og að taka að sér ábyrgðarmeiri störf. Stór hluti af okkar stjórnendum er starfsfólk sem hefur þróast innan fyrirtækisins og eru til dæmis millistjórnendur að langstærstum hluta konur, margar þeirra, bæði íslenskar og erlendar, hafa unnið sig upp. Þær erlendu hafa náð góðum tökum á íslenskunni og  standa sig virkilega vel í starfi. Erlendu millistjórnendurnir eru góðar fyrirmyndir fyrir sína samlanda. Við erum ákaflega stolt af okkar starfsfólki, sama hvaðan það kemur.“

Aðeins 11% kvenna eru forstjórar

Finnst þér þörf á því að auka hlut kvenna í framkvæmdastjórn fyrirtækja á Íslandi? „Já, mikilvægt er að auka hlut kvenna í framkvæmdastjórnum fyrirtækja. Það þarf fjölbreytta liðsheild til að stýra fyrirtækjum. Það er áhyggjuefni þegar horft er til þess að 67% útskrifaðra háskólanema séu konur að aðeins 11% kvenna séu forstjórar. Þrátt fyrir að árangur hafi náðst í þessari vegferð er mikið verk fram undan. Markmiðið er ávallt að efla íslenskt atvinnulíf og er Jafnvægisvogin átak í því.“

Af hverju þarf fjölbreytta liðsheild til að stýra fyrirtækjum, er munur á því að vera með karl- og kvenstjórnendur? „Það fer alltaf eftir einstaklingnum en mikilvægt er að gildi og viðhorf beggja kynja komi fram í stjórnun fyrirtækja.  Ásamt því skiptir líka miklu máli samsetning hvað varðar aldur, þekkingu og hæfni.“

Gullna brosið

Hjá ykkur eru í boði fjölbreytt störf og mikilvægi þeirra ekki oft á allra vörum. Hvernig er hægt að breyta því og koma skilaboðum til samfélagsins um mikilvægið og laða fólk að í þessi mikilvægu störf? „Í umræðunni fer oft lítið fyrir hvað þessi störf eru mikilvæg, samanber ræsting. Þessi störf ættu að vera meira metin en almennt er. Til að mynda má benda á að ef stofnanir, eins og heilbrigðisstofnanir, leikskólar og skólar eru ekki ræst í einhverja daga þá er þeim lokað með öllum þeim óþægindum fyrir samfélagið sem því fylgir. Ræstingarstarfið er mikilvægt og við reynum að benda okkar starfsfólki á að það beri mikla ábyrgð og það sé mikilvægur hlekkur í keðjunni.

Í hverjum mánuði veitum við viðurkenningu fyrir vel unnin störf, Gullna brosið, sem er þakklæti til starfsmanns fyrir framúrskarandi störf. Við gerum þetta í samstarfi við viðskiptavini okkar og fáum þannig skemmtilegt tækifæri til að koma hrósi til þeirra starfsmanna. Viðskiptavinir okkar benda á góð verk og tilnefna starfsmenn. Við vitum að jákvæð endurgjöf eykur traust og sjálfstæði í starfi sem leiðir aftur til aukinnar starfsgleði og góðra samskipta.“

Í samstarfi við Daga
Myndir/ Úr safni Daga

 

Brautryðjendur í að öðlast jafnlaunavottun

Í tilefni þess að fram undan er ráðstefnan Rétt upp hönd, sem Félag kvenna í atvinnulífinu ásamt samstarfsaðilum standa fyrir 31. október næstkomandi heimsóttum við Auði Þórhallsdóttur, sviðsstjóra mannauðsmála hjá VIRK. Okkur lék forvitni á að vita meira um starfsemina og drifkraftinn innan fyrirtækisins sem nú þegar hefur öðlast jafnlaunavottun.

Segðu okkur aðeins frá aðdraganda og framkvæmdinni, leiðinni að því að fá jafnlaunavottunina. „Samkvæmt lögunum þarf starfsemi eins og VIRK, með 25 til 89 starfsmenn, ekki að ljúka jafnlaunavottunar fyrr en í árslok 2021. Við settum okkur strax það markmið að fá jafnlaunavottun ÍST 85:2012 eins fljótt og auðið væri eftir að lögin voru samþykkt, enda viljum við vera til fyrirmyndar í þessu sem og öðru.“ Auður segir að handtökin hafi verið hröð og verkefninu hafi strax verið hrundið úr vör. „Við vorum klók og pöntuðum úttekardag í mars 2018 um leið og við hófum vinnuna í nóvember 2017. Það setti á okkur ákveðna pressu og ekkert annað í boði en að „spýta í lófana“ og keyra þetta áfram. Í sannleika sagt hélt ég að þetta yrði ekki skemmtilegt verkefni en annað kom á daginn. Þegar vinnan var komin af stað var þetta bara þrælskemmtilegt og nauðsynlegt fyrir fyrirtæki að fara í gegnum þetta mikla lærdómsferli.“

Í sannleika sagt hélt ég að þetta yrði ekki skemmtilegt verkefni en annað kom á daginn.

Kynbundinn launamunur 1,1% konum í hag

„Lokaúttekt var svo gerð af BSI á Íslandi þann 6. apríl síðastliðinn þar sem engin frábrigði fundust og útskýrður kynbundinn launamunur hjá VIRK var 1,1% konum í hag.  Fyrirtæki fá ekki vottun frá BSI nema kynbundinn launamunur sé undir 5%. Við erum verulega stolt af því að vera brautryðjendur í að öðlast jafnlaunavottun fyrir fyrirtæki af þessari stærðargráðu,“ segir Auður og er stolt af sínu fólki.

Metoo – byltingin hafði áhrif á gerð jafnréttisættisáætlunar

Það má með sanni segja að þið séuð komin með ágætis reynslu á því hvað jafnlaunavottun gerir fyrir mannauðsstjórnun í fyrirtækjum, þar sem þið eruð fyrsta fyrirtækið í þessum stærðarflokki sem fékk þessa vottun. Hverju skilar það ykkur í starfseminni? „Segja má að þar sem við vorum með ISO 9001-vottun fyrir þegar vinnan hófst, stóðum við betur að vígi en þau sem ekki eru með neina gæðavottun. Það þurfti að ráðast í að útbúa margar nýjar stefnur og endurnýja aðrar eldri. Einnig þurfti að endurnýja allar starfslýsingar, flokka störfin sem hér eru unnin og semja svo viðmið, ásamt undir- og yfirviðmiðum. Síðan þurfti að setja prósentur og stig á starfaviðmiðin og segja má að þessi þáttur sé sá flóknasti í vottunarferlinu en jafnramt afar mikilvægur. Það er einnig gott að í ferlinu þarf að útbúa jafnréttisáætlun sem Jafnréttisstofa samþykkir sérstaklega. Inni í þeirri áætlun er mjög margt sem til dæmis tengist Metoo-byltingunni og skiptir fyrirtæki miklu máli. Þar má nefna kortlagningu á því hvernig tekið er á málum þegar upp kemur áreiti eða annað slíkt . Ég myndi segja að fyrirtæki standi mjög vel eftir að fara í gegnum þetta ferli og ég hvet fleiri til að drífa í þessari vinnu.“

Ímynd og orðspor VIRK skiptir máli

„Okkur finnst mjög mikilvægt fyrir orðspor og ímynd VIRK að vera með jafnlaunavottun. Meginmarkmiðið er auðvitað að vinna gegn kynbundnum launamun, ég vil líka segja fjölmenningarlegum, og hver vill ekki vera þar? Það ætti að auka vellíðan starfsfólks að vita að faglegt og skýrt ferli sé á bak við ákvörðun launa hjá fyrirtækjum og þar séu gerðar úttekir reglulega af hálfu óháðs aðila, það er að segja vottunarstofu. Það gerir okkur vonandi líka að enn eftirsóknarverðari vinnustað. Vinnustaðamenning og líðan starfsfólks hjá VIRK skiptir okkur öllu máli og þar erum við stjórnendur mjög samstiga sem er svo frábært. Við mannauðsmælum einnig hjá okkur átta þætti annan hvern mánuð og þegar niðurstöður ligga fyrir leggjumst við stjórnendur yfir þær, allir sem einn!  Við greinum og leggjum okkur fram við að finna út hvað við getum gert betur. Við förum svo yfir þessar mælingar með starfsfólki og eigum samtal og fáum hugmyndir frá því hvað betur megi fara. Í heildina höfum við komið mjög vel út allt þetta ár, sem mikil ánægja er með.“

Meginmarkmiðið er auðvitað að vinna gegn kynbundnum launamun, ég vil líka segja fjölmenningarlegum, og hver vill ekki vera þar?

VIRK hástökkvari á milli ára

VIRK er eitt fimmtán fyrirtækja sem teljast til „Fyrirmyndarfyrirtækja“ í flokki meðalstórra fyrirtækja árið 2018, samkvæmt niðurstöðum könnunar VR en markmið hennar er að leita upplýsinga um viðhorf starfsfólks til vinnustaðar síns. Þar var VIRK hástökkvari milli ára í könnun VR og vænti Auður þess að einn þáttur í því sé að þau höfðu lokið jafnlaunavottuninni með glans. Telur þú að það skili árangri að veita viðurkenningar og draga fram í sviðsljósið fyrirtæki sem hafa ná markmiðum Jafnvægisvogarinnar? „Já, ég tel mjög jákvætt og hvetjandi að veita fyrirtækjum viðurkenningar fyrir metnaðarfulla og faglega starfsemi. Við erum mjög „keppnis“ hjá VIRK og fögnum því þegar við náum góðum viðurkenningum og settum markmiðum.“

Vilja fleiri karla til starfa

Getur þú aðeins sagt okkur frá starfsmannasamsetningunni hjá ykkur? Eru margar konur í stjórnunarstöðum? „Framkvæmdastjórinn okkar er kona og allir sviðsstjórar eru konur. Hjá VIRK eru fimmtíu starfsmenn og þar af eru aðeins fjórir karlar og við erum alls ekki sátt við þennan mikla kynjahalla. Það hefur gengið afskaplega treglega að fá karlmenn til að sækja um, eins og hér er frábært að starfa. Við höfum reynt að útbúa starfsauglýsingu með þeim hætti að karlar væru sérstaklega hvattir til að sækja um, sem skilaði því miður ekki árangri.  Sem dæmi get ég líka nefnt að nýverið auglýstum við eftir ráðgjafa og í fimmtíu manna umsóknarhópi var ekki einn einasti karlmaður. En við erum virkilega að berjast í því að fá karla til starfa hjá okkur sem uppfylla menntunar- og hæfnikröfur þeirra starfa sem auglýst eru.“

Mynd/ Aldís Pálsdóttir 

 

 

Elskar hús með gamla sál

Hrafnhildur Björk Baldursdóttir, stjórnmálafræðingur og löggiltur fasteigna-, fyrirtækja- og skipasali hjá 101 Reykjavík fasteignasölu, er mikill bókaormur og hannyrðakona sem hefur óbilandi áhuga á að reyna skilja hvers vegna við erum eins og við erum. Aðaláhugamál hennar síðustu ár hefur verið að afla sér þekkingar og reynslu um sálfræði, starfsemi heilans, taugalíffræði, lífefnafræði, næringu, núvitund og alls kyns hreyfingu.

Hvað heillar þig mest við starfið? „Það er hversu fjölbreytt og lifandi það er. Það er frábær tilfinning að geta aðstoðað fólk við að skipta um húsnæði. Eins stressandi og margir sem standa í því ferli upplifa það, og við eins ólíkar aðstæður fólks sem við fasteignasalar eigum við, þá er ljúft að sjá þegar allir eru komnir á nýja staðinn, glaðir, ánægðir og þakklátir. Það heillar mig einnig hversu starfið er sveigjanlegt hvað varðar tíma og hvaðan maður vinnur, þau þrjú tól sem eru ómissandi eru síminn, tölvan og bíllinn. Og hversu mörgu góðu fólki maður kynnist og á samskipti við. Ég segi oft að um 90% af starfinu felist í mannlegum samskiptum.“

Það heillar mig einnig hversu starfið er sveigjanlegt hvað varðar tíma og hvaðan maður vinnur, þau þrjú tól sem eru ómissandi eru síminn, tölvan og bíllinn.

Getur lýst hefðbundnum vinnudegi hjá þér? „Ég byrja daginn almennt á að lesa yfir tölvupóstinn, svara pósti og senda þau erindi sem ég þarf að senda frá mér. Svo er gott að nota fyrrihluta dags í gagnaöflun, ýmsa eftirfylgni og að skrá eignir. Seinnihlutinn getur svo verið alls konar, skoða eignir og veita seljendum ráðleggingar um söluferlið, vinna með tilboðsmál, alls konar símtöl, svara fyrirspurnum, benda fólki á eignir, sýna eignir og vera með opin hús. Ég vinn oft til sirka sjö á kvöldin og oft á sunnudögum en er nú markvisst að reyna að þjálfa mig í að svara ekki vinnutengdum símtölum eftir klukkan sjö á kvöldin en fólk getur treyst því að ég hringi til baka svari ég ekki símtalinu. Í þessu starfi er nauðsynlegt að reyna að skilja að vinnutímann og tímann sem maður sinnir einkalífinu þó svo að það hafi oft reynst mér nokkuð erfitt.“

Hvað er það sem þér finnst gera heimili að heimili? „Fólk gerir heimili að heimili, í því felst fjölbreytileikinn.“

Geturðu lýst þínum stíl? „Hlýlegur. Ég hef losað mig við mikið af óþarfadóti á síðustu árum og er nú bara með hluti í kringum mig sem mér þykir á einhvern hátt vænt um, þykja fallegir og mér líður vel með að hafa í kringum mig.“

Áttu þinn uppáhaldsarkitekt? „Ég á engan uppáhaldsarkitekt.“

Hver er þinn uppáhaldshönnuður? „Ég á engan uppáhaldshönnuð.“

Hvað hefur þig alltaf dreymt um að eignast en ekki eignast hingað til? „Eins og ég nefndi áðan hef ég meira verið í að reyna að losa mig við hluti en að fá mér nýja en mig hefur þó um tíma langað í málverk eftir Guðmundu Kristinsdóttur, í bláum tónum, og ullarflosteppi sem setu á kringlóttan koll, og einnig gólfmottu, eftir Þóru Björk Schram, líka í bláum tónum, og svo langar mig í húsamynd úr gamla bænum í Reykjavík, eftir Sigurð Sævar Magnúsarson.“

Ég hef losað mig við mikið af óþarfadóti á síðustu árum.

Uppáhaldsliturinn þinn? „Hvítur og alls konar bláir tónar og út í sægrænan í stofunni. Hvítt, ljósbleikt og dökkbleikt í eldhúsinu. Einhvern veginn hef ég laðast mikið að þessum litum en ég get ekki málað veggina í dökkum litum, það á ekki við mig. Hvað fatnað varðar þá er það aðallega svart, grátt, beige, blátt og aðeins út í græna tóna.“

Hvar líður þér best? „Mér líður best heima hjá mér. Heimilið er minn griðastaður.“

Hvað heillar þig mest við haustið? „Litirnir á gróðrinum. Litasamsetningarnar geta gjörsamlega töfrað mig upp úr skónum. Svo heillar myrkrið mig og það að geta kveikt á kertum.“

Svalasti veitingastaðurinn á Íslandi í dag? „Mér finnst Grandi mathöll svalur, þar hef ég fengið mjög góðan mat og finnst gaman að horfa út á höfnina. Ég vona að „mathallardæmið“ sé komið til að vera hér í borg.

Er einhver byggingarstíll sem heillar þig meira en annar? „Gömul hús fá hjarta mitt oft til að slá hraðar, ég elska hús með gamla sál. Mér finnst til dæmis mörg húsin í Þingholtunum, á svæðinu á milli Njarðargötu og Barónstígs upp að Eiríksgötu, auk Fjólu-, Sóleyjar- og Tjarnargötu vera dásamlega tignarleg og sjarmerandi.“

Að lifa lífinu lifandi er að … „njóta stundarinnar hér og nú.“

Mynd / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

 

 

 

 

1...1.4871.4881.489...1.559Síðu 1.488 af 1.559

Raddir

© 2023 Mannlíf.is. Allur réttur áskilinn. Notkun á efni miðilsins er óheimil án samþykkis.