Haustið er komið. Það þýðir ekkert að horfa framhjá því. Jafnvel þótt við fáum ennþá einn og einn sólardag eru kvöldin orðin dimm og köld og þá jafnast fátt á við að hreiðra um sig í sófanum og láta sig dreyma um endalaust sumar með aðstoð góðra kvikmynda.

Bandaríska tímaritið Vogue tók saman lista yfir kvikmyndir sem hrífa áhorfandann með sér í sólríka sumarstemningu á fjarlægum slóðum og við getum ekki annað en verið sammála þeim um valið. Þetta eru svo sannarlega sumarmyndir sem standa undir nafni og ekki spillir fyrir að ljúfsár nostalgía fylgir áhorfi á þær flestar. Verði ykkur að góðu.

Call Me By Your Name

Hin rómaða kvikmynd Luca Guadagnino frá 2017 bauð upp á dásamlegt sýnishorn af tísku fyrri hluta níunda áratugarins, seiðandi sviðsmynd og óviðjafnleg hughrif frá ítölsku sumri. Gerist ekki mikið betra.

Grease

Ah, Sandy og Danny. Hefur eitthvert par hrifið okkur jafn mikið? Sögur af sumarást í upphafi skólaárs á líka vel við á þessum árstíma og ekki spillir dásamleg tónlistin fyrir. Leyfið ykkur bara að verða unglingar aftur. Það kemst enginn að því.

Roman Holiday

Fáar borgir jafnast á við Róm og hún hefur sjaldan notið sín betur í kvikmynd en í þessari fyrstu stórmynd sem Audrey Hepburn lék í. Söguþráðurinn er kannski óttalegt bull en sjarmi Rómar, Audrey og Gregory Peck fær mann fljótt til að gleyma því. Sakbitin sæla eins og þær gerast bestar.

Dirty Dancing

Er þetta ekki ein vinsælasta myndin til að horfa á í náttfatapartíum ungpía á öllum aldri? Allavega fátt sem toppar þessa mynd í að koma manni í dansstuð. Og hver segir að það sé bannað að dansa einn heima í stofu? Látið það bara eftir ykkur. Við skulum engum segja.

The Talented Mr Ripley

Jude Law án pjötlu á kroppnum, meðan hann var enn fagur eins og guð, ítalskt landslag eins og það gerist best, óhugnanlegur undirtónn, góð saga og snilldarleikur Matt Damon og Pilips Seymour Hoffman. Það er nú varla hægt að biðja um meira í einni og sömu myndinni. Eini gallinn er að maður verður svo heillaður af ítalska sumrinu að mann langar helst aldrei að koma til Íslands aftur. En það eru til verri hlutir en það. Hjálpar allavega til við að gleyma myrkrinu og rigningunni um stund. Við eigum það skilið.

Af fingrum fram í tíu ár.

Tónleikaröð Jóns Ólafssonar Af fingrum fram verður á dagskrá í Salnum í Kópavogi í vetur tíunda árið í röð. Þar fær Jón til sín þekkta íslenska tónlistarmenn, spjallar við þá um feril þeirra og þeir flytja nokkur lög. Í vetur verða þrjár söngdívur í sviðsljósinu auk sjö karla, en Jón segist alltaf hafa reynt að hafa kynjahlutföllin í lagi, þótt eðli rokkbransans geri honum erfitt um vik með það.

„Rokkbransinn er svo karllægur,“ segir hann afsakandi. „Eða var það sérstaklega á árum áður og þar sem tónleikarnir ganga í flestum tilfellum út það að rifja upp langan feril í bransanum er valið enn þrengra. Ég hef reynt í gegnum árin að hafa hlutföllin sem jöfnust og stundum hafa konurnar verið fjórar til fimm af tíu viðmælendum. Það er ekki alveg svo gott hlutfall í ár en þessar þrjár dívur, Selma Björns, Ragga Gísla og Emiliana Torrini, hafa ekki verið hjá mér í Salnum áður þannig að ég er mjög ánægður að hafa náð í þær allar.“

Eins og allir vita byrjaði prógrammið Af fingrum fram sem sjónvarpsþáttur á RÚV en síðan 2008 hefur það verið í formi tónleika í Salnum. Jón segir það form gefa miklu meira svigrúm, bæði meiri tíma og meira frelsi til að kafa dýpra í sögu viðmælenda. Í flestum tilfellum standi prógrammið yfir í tvo tíma, en lendi hann á flugi með viðmælandanum geti teygst úr því.

„Þetta er líka afslappaðra form en í sjónvarpi, engar myndavélar og ekkert stress þannig að ef eitthvað er eru viðmælendurnir enn einlægari en í þáttunum“

„Þetta getur farið upp í allt að þriggja tíma prógramm með góðum viðmælanda,“ útskýrir hann. „Þegar Magnús Þór Sigmundsson var hjá mér vorum við að frá hálf níu til nærri tólf um kvöldið, það var bara svo margt sem þurfti að taka fyrir. Svo það eru ekki ströng tímamörk á þessu öfugt við í sjónvarpinu þar sem allt þarf að vera niðurnjörvað, klippt og skorið. Þetta er líka afslappaðra form en í sjónvarpi, engar myndavélar og ekkert stress þannig að ef eitthvað er eru viðmælendurnir enn einlægari en í þáttunum.“

Meðal viðmælenda í vetur eru kanónur eins og Magnús Eiríksson, KK, Páll Óskar og Stefán Hilmarsson en það er Þórhallur Sigurðsson, sjálfur Laddi, sem ríður á vaðið og verður viðmælandi Jóns á fyrstu tónleikunum þann 13. september.

„Laddi er ekki þekktastur fyrir tónlistina sína,“ segir Jón. „En hann hefur samið ótrúlega mikið af lögum og textum og það eru þau sem verða í kastljósinu hjá okkur þann 13. Áherslan verður á tónlistarmanninn Þórhall Sigurðsson, ekki skemmtikraftinn Ladda, þótt auðvitað komi við sögu sumir karakterarnir hans eins og Eiríkur Fjalar til dæmis sem mun flytja einhver lög.“

Dagskrá tónleikaraðarinnar má kynna sér á salurinn.is og þar er einnig hægt að kaupa miða.

Fimm ára drengur í Kópavogi fann á mánudag poka með hvítu dufti á lóð leikskólans Fögrubrekku og setti hluta af því upp í sig. Farið var með drenginn á Barnaspítala Hringsins þar sem hann var skoðaður og efni pokans greint. Efnið í pokanum reyndist vera amfetamín.

„Það var hringt í okkur frá leikskólanum um hálf fjögur leytið á mánudag og okkur sagt að sonur okkur hefði fundið poka með hvítu dufti á leikskólalóðinni og sett eitthvað af því upp í sig,“ segir Kristinn Ólafur Smárason, faðir drengsins. „Það uppgötvaðist þegar hann kom með pokann til kennarans og bað um vatnsglas því honum fannst innihaldið svo bragðvont. Starfsfólk leikskólans hringdi í lögregluna og síðan í okkur foreldrana í kjölfarið. Þau ítrekuðu að það væri allt í lagi með drenginn en engu að síður brá mér og ég hljóp út á leikskóla, en ég bý mjög stutt frá.“

Kristinn segist strax hafa séð að það virtist ekkert ama að drengnum en hann hafi samt hringt í Eiturefnamiðstöð Landspítalans til að leita upplýsinga um hvað hann ætti að gera. Þar fékk hann þær upplýsingar að hann skyldi fara með barnið á bráðamóttöku Barnaspítala Hringsins og taka pokann með sér svo hægt væri að greina innihald hans. Á bráðamóttökunni var drengurinn grandskoðaður en allar niðurstöður prófa sýndu að engin eituráhrif væru í líkama hans. „Sem betur fer hafði svo lítið farið upp í hann að það hafði engin mælanleg áhrif,“ segir Kristinn.

„Ég hef oft séð krakka á menntaskólaaldri og grunnskólaaldri hanga þarna og reykja og spjalla. En mig grunaði aldrei að þau væru að neyta fíkniefna.“

Tvær lögreglukonur mættu á bráðamóttökuna og tóku pokann með sér til greiningar innihaldsins. Klukkutíma síðar lá sú niðurstaða fyrir að í pokanum væri amfetamín.

Kristinn segir að lóð leikskólans sé vinsæll samkomustaður unglinga á kvöldin, en honum hafi aldrei dottið í hug að amast við því þótt hann búi við hlið leikskólans. „Ég hef oft séð krakka á menntaskólaaldri og grunnskólaaldri hanga þarna og reykja og spjalla,“ segir hann. „En mig grunaði aldrei að þau væru að neyta fíkniefna.“

Kristinn segist ekki vita hvert framhald málsins verður en hann muni allavega í framtíðinni láta lögregluna vita sjái hann unglinga á lóðinni. „Ég geri það í samráði við leikskólastjórann sem að sjálfsögðu harmar atvikið mikið. En ég tek fram að ég sakast ekkert við leikskólann út af þessu máli. Ég veit að þau leggja sig fram um að hindra svona uppákomur og fara yfir lóðina á hverjum á morgni, en það er auðvitað erfitt að fylgjast með öllu.“

Í framhaldinu hefur fengist leyfi hjá byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar til að porti á lóð leikskólans verði framvegis lokað á kvöldin, en Kristinn segist ekki búast við að aðrir eftirmálar verði af málinu.

Re:member, nýjasta plata tónlistarmannsins Ólafs Arnalds, fær fína dóma í hinu virta tímariti Rolling Stone.

Í umsögn gagnrýnandans, sem gefur plötunni þrjár og hálfa stjörnu af fimm mögulegum, segir að á henni megi greina mildari útfærslur af aðalsmerki Ólafs, hina fallega melankólíu sem hafi bæði hljómað á plötu hans For Now I Am Winter frá 2013 og í tónlistinni við bresku verðlaunaþættina Broadchurch. Við indie-takta, póst-minimalískar endurtekningar og kvikmyndalega tónlist, sem Ólafursé þekktur fyrir, bætist við skemmtileg sjálfspilandi píanó. Platan sjálf sé allt í senn, sterk, sorgleg og sefjandi.

Mynd / Heiða Helgadóttir

Fasteignamarkaðurinn er síbreytilegur og brýnt að fylgjast vel með og leita til ráðgjafa ef á þarf að halda. Við hittum Lindu Guðmundsdóttur Lyngmo, vörustjóra einstaklingslána hjá Íslandsbanka, sem hefur ýmis góð ráð fyrir fasteignakaupendur.

„Fólk sem er með lán á húsnæðinu sínu á alltaf að vera meðvitað um stöðu lánanna og helst að vita hversu hátt hlutfall þau eru af fasteignamati eignarinnar á hverjum tíma. Þetta getur skipt máli þegar kemur að lækkun kostnaðar, t.d. þegar heildarfjármögnun eignar fer undir 70% af fasteignamati, er hægt að óska eftir lækkun vaxta á viðbótarláni, sé það til staðar.

Einnig mælum við með að fólk yfirfari reglulega vexti og afborganir lána því markaðsaðstæður breytast, vextir geta breyst og það getur komið sá tímapunktur að það borgi sig fyrir fólk að endurfjármagna lánin sín, sem leiðir til lægri kostnaðar. Mörg lán eru með uppgreiðslugjaldi en vegna þess hvað vextir á húsnæðislánum hafa lækkað mikið undanfarin ár getur samt borgað sig að endurfjármagna. Mjög fljótlegt er að fara yfir þá möguleika með ráðgjafa bankans í húsnæðisþjónustu,“ segir Linda.

„Síðast en ekki síst er sá möguleiki til staðar að greiða aukalega inn á lánin, það er í raun ekkert annað en langtímasparnaður. Við hvetjum alla til að kynna sér úrræði ríkisins um notkun á séreignarsparnaði hvað þetta varðar og athuga hvort það sé eitthvað sem henti þeim, hafi þeir ekki nýtt sér þetta úrræði nú þegar. Ef fólk er í einhverjum vafa um sín mál,hvetjum við það eindregið til þess að hafa samband við ráðgjafa í húsnæðisþjónustu bankanna og fá frekari aðstoð og útskýringar.“

Linda segir jafnframt að varðandi íbúðaverð séu greinendur sammála um að hækkunartaktur undanfarinna mánaða sé að ná ákveðnu jafnvægi. Verð á sérbýlum hækkar meira en verð á eignum í fjölbýli og verð á eignum úti á landi hækkar meira en verð á höfuðborgarsvæðinu. Hvernig þessi þróun komi til með að verða er erfitt að spá fyrir um. Það verði tíminn að leiða í ljós.

Kjör við kaup á fyrstu eign

Er hagstætt að kaupa fyrstu eign í dag? „Síðastliðin þrjú ár hefur verið mikill uppgangur á íslenskum húsnæðismarkaði,“ segir Linda. „Eftirspurn eftir húsnæði hefur verið mikil sem hefur orðið til þess að verð hefur hækkað umtalsvert á eignum um allt land. Samkvæmt nýjustu tölum frá Hagstofu Íslands og Þjóðskrá Íslands hefur aðeins dregið úr þessum hækkunum, að minnsta kosti á höfuðborgarsvæðinu. Það er erfitt að svara þessari spurningu með fullri vissu þar sem ómögulegt er að spá fyrir um hvernig markaðurinn muni þróast á komandi mánuðum eða árum.

Samkvæmt nýjustu mánaðarskýrslu Íbúðarlánasjóðs um húsnæðismarkaðinn kemur fram að fyrstu kaup hafa ekki verið fleiri innan ársfjórðungs síðan 2008, eða svo langt aftur sem tölur Þjóðskrár Íslands ná. Fyrstu íbúðakaupum hefur almennt fjölgað meira en annars konar íbúðakaupum síðan árið 2010. Mögulega á vaxtaumhverfið stóran þátt í þessari þróun en vextir á íbúðalánum hafa haldist lágir undanfarin ár í sögulegu samhengi. Verð á íbúðum hefur ekki hækkað jafnmikið í ár og í fyrra sem gæti haft sitt að segja. Einnig bjóða bankarnir, sem og hið opinbera, upp á sérstök úrræði fyrir fyrstu kaupendur.

Þegar þetta er allt tekið saman þá verður það vonandi til þess að fyrstu kaupendur eigi greiðari aðgang inn á fasteignamarkaðinn heldur en ella.“

Hvernig eru horfurnar í dag fyrir fasteignaeigendur varðanda kaup og kjör? „Líkt og fram hefur komið hafa vextir verið frekar lágir í sögulegu samhengi, fasteignamat hefur hækkað umtalsvert undanfarin ár og hefur kostnaður við endurfjármögnun lækkað umtalsvert miðað við það sem áður þekktist. Þessi atriði, ásamt öðrum, gera það að verkum að það er tiltölulega hagstætt fyrir fólk að hreyfa við lánunum sínum, endurfjármagna, lækka vexti á lánunum sínum og svo framvegis.“

Mynd / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

Óttar M. Norðfjörð rithöfundur á erfitt með gera upp við sig hvaða bækur hann heldur mest upp á. Honum finnst eiginlega ómögulegt að svara því. Hins vegar segist hann vera alveg tilbúinn að nefna fyrstu bókina sem hreyfði verulega við honum og eins þá síðustu.

„Ég átti fyrstu alvörulestrarreynsluna mína þegar ég var tíu ára og las bókina Bróðir minn ljónshjarta eftir Astrid Lindgren,“ segir hann. „Hún var einfaldlega svo ólík öllum öðrum barnabókum sem ég hafði lesið, bæði svo óhemju sorgleg og hlífði manni engan veginn, sem maður kunni að meta, því barnabækur áttu það til. Og síðan er sagan auðvitað bara svo skemmtileg og litrík, fallegt ævintýri í undraveröld með öllu tilheyrandi. Eftir á að hyggja hefur það væntanlega spilað inn í að ég átti og á eldri bróður þegar ég las hana og sá okkur í bræðrum bókarinnar.“

Hann segir að síðasta bókin sem hann hafi lesið sem hafði áhrif á hann sé Call Me By Your Name eftir André Aciman. „Eftir að ég sá myndina í fyrra las ég bókina loksins og vá! Hún er ótrúleg, ekki löng, en tekst einhvern veginn að fanga svo margt; hin erfiðu unglingsár þegar maður vissi varla í hvorn fótinn átti að stíga, fyrstu sterku ástina í lífi manns, ógleymanlegu æskusumrin sem virtust svo löng og þar sem allt gat gerst, að læra að sjá foreldra sína sem manneskjur með sína eigin drauma og þrár, að missa en fatta að það er í lagi, svo ég nefni nokkur atriði. Ekki spillir fyrir að sagan er vel skrifuð, heimspekileg og gerist á Ítalíu, með allri sinni menningu og sjarma.“

Aðalsteini Jörundssyni, auglýsingastjóra hjá tímaritinu Grapevine, finnst fátt skemmtilegra en að sökkva sér ofan í sjónvarpsþætti og kvikmyndabálka sem hverfast um skemmtilegar, litríkar persónur og spennandi söguheima. Hann viðurkennir blákalt að gæðin þurfi ekkert að vera til að hrópa húrra fyrir svo framarlega sem skemmtanagildið er gott. Þess vegna hafi það verið eins og að detta í lukkupottinn að uppgötva Star Trek á gamals aldri.

„Auðvitað hef ég alltaf vitað af tilvist Star Trek en það var ekki fyrr en fyrir svona tveimur eða þremur árum að sonur minn setti fyrsta þátt af Star Trek: The Next Generation í gang á Netflix að ég ákvað að þarna væri eitthvað sem mig langaði til að skoða betur. Mér er alveg sama þótt gæði myndanna og þáttanna séu jafnmismunandi og sögurnar eru margar. Þarna fann ég heim sem ég gat sökkt tönnunum í. Spennu í bland við heimssýn sem vekur með manni von um betri heim, heim þar sem kynin eru jöfn, kynþáttahatur þekkist ekki og enginn stéttaskipting ríkir, þar sem hvorki peningar né ríkidæmi eru til.“

Deep Space Nine og Star Trek: Enterprise

Hann segist þegar vera búinn að spæna í sig Deep Space Nine og Star Trek: Enterprise. „Deep Space Nine. Ok, leikur flestra leikara í þessum þáttum er kannski vandræðalega lélegur en það er samt alveg hægt að láta sig hafa það að horfa á þá. Sama má segja um Star Trek: Enterprise-þættina þótt flestir trekkarar geti ekki talað um þá án þess að hrækja á gólfið.“

Star Trek: Original Series

Um þessar mundir segist Aðalsteinn þó mest vera að horfa á upprunalegu seríurnar með Kirk, Spock og félögum. „Reyndar finnst mér stíllinn ekki eins skemmtilegur eins og í ýmsu öðru Star Trek-efni og gagnstætt mörgum Star Trek-lúðum fyllist ég engri sérstakri gleði yfir því að horfa á Kirk stara valdsmannslega í myndavélina eða berjast við illa gerð geimskrímsli. En, ég hef einsett mér að horfa á þetta allt og kosturinn er að geta slökkt á sjónvarpinu alsæll eftir hverja atlögu og hlakkað til næsta kafla.“

Erna Kanema Mashinkila ferðaðist á síðasta ári til Sambíu í leit að sjálfri sér. Í heimildamyndinni Söngur Kanemu, sem fer í almennar sýningar í Bíó Paradís 6. september, er þessari örlagaríku ferð gerð skil.

„Ég fór af stað út í þetta þar sem mig langaði til að kynnast betur föðurfjölskyldunni minni og mynda í leiðinni sterkari tengsl við heimaland pabba. Það er nefnilega svo skrítið að þótt Sambía hafi alltaf verið stór hluti af mínu lífi vissi ég voðalega lítið um þetta Afríkuríki, hvað þá Afríku yfirleitt, maður lærir ekki mikið um hana í skólanum,“ lýsir Erna Kanema, 18 ára gömul menntaskólamær sem hefur alist upp í Reykjavík ásamt yngri systur, íslenskri mömmu og pabba frá Sambíu.

Pabbi hennar, Harry, hefur búið á Íslandi í 20 ár og fyrir utan tvær heimsóknir til Sambíu í barnæsku segir Erna Kanema að reynsla hennar af sambíski menningu sé að mestu leyti verið fengin í gegnum hann. Henni fannst hún því ekki þekkja uppruna sinn nógu vel og til að kynna sér hann betur ákváðu hún og fjölskylda hennar að heimsækja Sambíu á síðasta ári, en mamma hennar, Anna Þóra Steinþórsdóttir kvikmyndagerðarkona, fékk að mynda ferðalagið og útkoman varð að heimildamynd, Söngur Kanemu.

„Þetta var rosaleg upplifun,“ segir Erna Kanema um ferðina og brosir, „því ég öðlaðist allt annan skilning á hlutunum en þegar ég heimsótti Sambíu sem barn. Til dæmis vissi ég ekki mikið um bakgrunn pabba og skildi hann stundum ekki. Fannst hann geta verið ógeðslega strangur þegar ég var yngri en núna skil ég af hverju því í Sambíu er það þannig að þú ferð úr því að vera barn yfir í það að vera fullorðinn. Það er ekkert sem heitir að vera unglingur. Það hugtak er ekki til. Að átta sig á þessu eina atriði, að pabbi hafi komið úr svona umhverfi til Íslands hefur verið hjálplegt fyrir okkar samband.“

„Til dæmis vissi ég ekki mikið um bakgrunn pabba og skildi hann stundum ekki. Fannst hann geta verið ógeðslega strangur þegar ég var yngri en núna skil ég af hverju því í Sambíu er það þannig að þú ferð úr því að vera barn yfir í það að vera fullorðinn.“

Eins hafi verið gaman að kynnast tónlistarmenningu og -hefðum Sambíu sem séu talsvert ólíkt því sem þekkist á Íslandi. „Ég er á kafi í tónlist hér, syng í kórum og er að læra söng í djassdeild FÍH og fyrir mig var einstakt að fá að kynnast allt annarri tónlistarmenningu og bera hana saman við það sem ég hef verið að gera. Ég var eiginlega alltaf með upptökutækið í gangi, að taka upp kirkjukóra, messur og meira að segja hljóð í náttúrunni. Mig langaði til að geyma allar minningar sem ég gat,“ segir hún glöð, en þess má geta að tónlist myndarinnar, sem er samin af Árna Rúnari Hlöðverssyni, er meðal annars byggð á þessum upptökum Kanemu Ernu.

Erna Kanema segir að síðast en ekki síst hafi verið dýrmætt að fá að kynnast betur föðurfjölskyldunni. Fram að heimsókninni hafi hún verið svolítið fjarlæg en þarna hafi hún náð að mynda sterkari tengsl við ættingjana og sé nú í reglulegum samskiptum við suma þeirra á Facebook. „Já, áður fyrr voru það þau sem voru meira í sambandi við mig en nú er ég alltaf að senda þeim skilaboð,“ segir hún og hlær.

Sjálf hafi hún öðlast sterkari sjálfsmynd og töluvert dýpri skilning á sjálfri sér eftir heimsóknina til Sambíu. Henni finnst því mikilvægt að börn sem eiga foreldra hvort frá sínum menningarheiminum fái að kynnast uppruna sínum. „Í því samhengi finnst mér að skólar og frístunda- og félagsmiðstöðvar á Íslandi mættu taka meira tillit til annarra menningarheima og gera þeim betri skil. Við eigum að vera miklu opnari fyrir því að læra um aðra menningarheima og af þeim. Ef ég eignast börn vil ég til dæmis að þau séu meðvituð um sinn sambíska bakgrunn. Það er svo mikilvægt að þekkja uppruna sinn.“

Spurð hvort þetta hafi aldrei verið erfitt ferli viðurkennir hún að stundum hafi verið lýjandi að vera með tökulið á hælunum alla daga. Eins hafi henni brugðið svolítið við að sjá lokaútgáfu myndarinnar. „Aðallega vegna þess að þar sem mamma var á bak við vélina var ég ekkert feimin og áttaði mig kannski ekki á því hversu berskjölduð ég yrði. Að því leytinu til er pínkuskrítið að myndin verði sýnd stórum hópi fólks í bíó. Annars gekk þetta vel og ef eitthvað erurðum við mamma bara nánari.“

Haustið er komið. Það þýðir ekkert að horfa framhjá því. Jafnvel þótt við fáum ennþá einn og einn sólardag eru kvöldin orðin dimm og köld og þá jafnast fátt á við að hreiðra um sig í sófanum og láta sig dreyma um endalaust sumar með aðstoð góðra kvikmynda.

Bandaríska tímaritið Vogue tók saman lista yfir kvikmyndir sem hrífa áhorfandann með sér í sólríka sumarstemningu á fjarlægum slóðum og við getum ekki annað en verið sammála þeim um valið. Þetta eru svo sannarlega sumarmyndir sem standa undir nafni og ekki spillir fyrir að ljúfsár nostalgía fylgir áhorfi á þær flestar. Verði ykkur að góðu.

Call Me By Your Name

Hin rómaða kvikmynd Luca Guadagnino frá 2017 bauð upp á dásamlegt sýnishorn af tísku fyrri hluta níunda áratugarins, seiðandi sviðsmynd og óviðjafnleg hughrif frá ítölsku sumri. Gerist ekki mikið betra.

Grease

Ah, Sandy og Danny. Hefur eitthvert par hrifið okkur jafn mikið? Sögur af sumarást í upphafi skólaárs á líka vel við á þessum árstíma og ekki spillir dásamleg tónlistin fyrir. Leyfið ykkur bara að verða unglingar aftur. Það kemst enginn að því.

Roman Holiday

Fáar borgir jafnast á við Róm og hún hefur sjaldan notið sín betur í kvikmynd en í þessari fyrstu stórmynd sem Audrey Hepburn lék í. Söguþráðurinn er kannski óttalegt bull en sjarmi Rómar, Audrey og Gregory Peck fær mann fljótt til að gleyma því. Sakbitin sæla eins og þær gerast bestar.

Dirty Dancing

Er þetta ekki ein vinsælasta myndin til að horfa á í náttfatapartíum ungpía á öllum aldri? Allavega fátt sem toppar þessa mynd í að koma manni í dansstuð. Og hver segir að það sé bannað að dansa einn heima í stofu? Látið það bara eftir ykkur. Við skulum engum segja.

The Talented Mr Ripley

Jude Law án pjötlu á kroppnum, meðan hann var enn fagur eins og guð, ítalskt landslag eins og það gerist best, óhugnanlegur undirtónn, góð saga og snilldarleikur Matt Damon og Pilips Seymour Hoffman. Það er nú varla hægt að biðja um meira í einni og sömu myndinni. Eini gallinn er að maður verður svo heillaður af ítalska sumrinu að mann langar helst aldrei að koma til Íslands aftur. En það eru til verri hlutir en það. Hjálpar allavega til við að gleyma myrkrinu og rigningunni um stund. Við eigum það skilið.

Af fingrum fram í tíu ár.

Tónleikaröð Jóns Ólafssonar Af fingrum fram verður á dagskrá í Salnum í Kópavogi í vetur tíunda árið í röð. Þar fær Jón til sín þekkta íslenska tónlistarmenn, spjallar við þá um feril þeirra og þeir flytja nokkur lög. Í vetur verða þrjár söngdívur í sviðsljósinu auk sjö karla, en Jón segist alltaf hafa reynt að hafa kynjahlutföllin í lagi, þótt eðli rokkbransans geri honum erfitt um vik með það.

„Rokkbransinn er svo karllægur,“ segir hann afsakandi. „Eða var það sérstaklega á árum áður og þar sem tónleikarnir ganga í flestum tilfellum út það að rifja upp langan feril í bransanum er valið enn þrengra. Ég hef reynt í gegnum árin að hafa hlutföllin sem jöfnust og stundum hafa konurnar verið fjórar til fimm af tíu viðmælendum. Það er ekki alveg svo gott hlutfall í ár en þessar þrjár dívur, Selma Björns, Ragga Gísla og Emiliana Torrini, hafa ekki verið hjá mér í Salnum áður þannig að ég er mjög ánægður að hafa náð í þær allar.“

Eins og allir vita byrjaði prógrammið Af fingrum fram sem sjónvarpsþáttur á RÚV en síðan 2008 hefur það verið í formi tónleika í Salnum. Jón segir það form gefa miklu meira svigrúm, bæði meiri tíma og meira frelsi til að kafa dýpra í sögu viðmælenda. Í flestum tilfellum standi prógrammið yfir í tvo tíma, en lendi hann á flugi með viðmælandanum geti teygst úr því.

„Þetta er líka afslappaðra form en í sjónvarpi, engar myndavélar og ekkert stress þannig að ef eitthvað er eru viðmælendurnir enn einlægari en í þáttunum“

„Þetta getur farið upp í allt að þriggja tíma prógramm með góðum viðmælanda,“ útskýrir hann. „Þegar Magnús Þór Sigmundsson var hjá mér vorum við að frá hálf níu til nærri tólf um kvöldið, það var bara svo margt sem þurfti að taka fyrir. Svo það eru ekki ströng tímamörk á þessu öfugt við í sjónvarpinu þar sem allt þarf að vera niðurnjörvað, klippt og skorið. Þetta er líka afslappaðra form en í sjónvarpi, engar myndavélar og ekkert stress þannig að ef eitthvað er eru viðmælendurnir enn einlægari en í þáttunum.“

Meðal viðmælenda í vetur eru kanónur eins og Magnús Eiríksson, KK, Páll Óskar og Stefán Hilmarsson en það er Þórhallur Sigurðsson, sjálfur Laddi, sem ríður á vaðið og verður viðmælandi Jóns á fyrstu tónleikunum þann 13. september.

„Laddi er ekki þekktastur fyrir tónlistina sína,“ segir Jón. „En hann hefur samið ótrúlega mikið af lögum og textum og það eru þau sem verða í kastljósinu hjá okkur þann 13. Áherslan verður á tónlistarmanninn Þórhall Sigurðsson, ekki skemmtikraftinn Ladda, þótt auðvitað komi við sögu sumir karakterarnir hans eins og Eiríkur Fjalar til dæmis sem mun flytja einhver lög.“

Dagskrá tónleikaraðarinnar má kynna sér á salurinn.is og þar er einnig hægt að kaupa miða.

Fimm ára drengur í Kópavogi fann á mánudag poka með hvítu dufti á lóð leikskólans Fögrubrekku og setti hluta af því upp í sig. Farið var með drenginn á Barnaspítala Hringsins þar sem hann var skoðaður og efni pokans greint. Efnið í pokanum reyndist vera amfetamín.

„Það var hringt í okkur frá leikskólanum um hálf fjögur leytið á mánudag og okkur sagt að sonur okkur hefði fundið poka með hvítu dufti á leikskólalóðinni og sett eitthvað af því upp í sig,“ segir Kristinn Ólafur Smárason, faðir drengsins. „Það uppgötvaðist þegar hann kom með pokann til kennarans og bað um vatnsglas því honum fannst innihaldið svo bragðvont. Starfsfólk leikskólans hringdi í lögregluna og síðan í okkur foreldrana í kjölfarið. Þau ítrekuðu að það væri allt í lagi með drenginn en engu að síður brá mér og ég hljóp út á leikskóla, en ég bý mjög stutt frá.“

Kristinn segist strax hafa séð að það virtist ekkert ama að drengnum en hann hafi samt hringt í Eiturefnamiðstöð Landspítalans til að leita upplýsinga um hvað hann ætti að gera. Þar fékk hann þær upplýsingar að hann skyldi fara með barnið á bráðamóttöku Barnaspítala Hringsins og taka pokann með sér svo hægt væri að greina innihald hans. Á bráðamóttökunni var drengurinn grandskoðaður en allar niðurstöður prófa sýndu að engin eituráhrif væru í líkama hans. „Sem betur fer hafði svo lítið farið upp í hann að það hafði engin mælanleg áhrif,“ segir Kristinn.

„Ég hef oft séð krakka á menntaskólaaldri og grunnskólaaldri hanga þarna og reykja og spjalla. En mig grunaði aldrei að þau væru að neyta fíkniefna.“

Tvær lögreglukonur mættu á bráðamóttökuna og tóku pokann með sér til greiningar innihaldsins. Klukkutíma síðar lá sú niðurstaða fyrir að í pokanum væri amfetamín.

Kristinn segir að lóð leikskólans sé vinsæll samkomustaður unglinga á kvöldin, en honum hafi aldrei dottið í hug að amast við því þótt hann búi við hlið leikskólans. „Ég hef oft séð krakka á menntaskólaaldri og grunnskólaaldri hanga þarna og reykja og spjalla,“ segir hann. „En mig grunaði aldrei að þau væru að neyta fíkniefna.“

Kristinn segist ekki vita hvert framhald málsins verður en hann muni allavega í framtíðinni láta lögregluna vita sjái hann unglinga á lóðinni. „Ég geri það í samráði við leikskólastjórann sem að sjálfsögðu harmar atvikið mikið. En ég tek fram að ég sakast ekkert við leikskólann út af þessu máli. Ég veit að þau leggja sig fram um að hindra svona uppákomur og fara yfir lóðina á hverjum á morgni, en það er auðvitað erfitt að fylgjast með öllu.“

Í framhaldinu hefur fengist leyfi hjá byggingarfulltrúa Kópavogsbæjar til að porti á lóð leikskólans verði framvegis lokað á kvöldin, en Kristinn segist ekki búast við að aðrir eftirmálar verði af málinu.

Re:member, nýjasta plata tónlistarmannsins Ólafs Arnalds, fær fína dóma í hinu virta tímariti Rolling Stone.

Í umsögn gagnrýnandans, sem gefur plötunni þrjár og hálfa stjörnu af fimm mögulegum, segir að á henni megi greina mildari útfærslur af aðalsmerki Ólafs, hina fallega melankólíu sem hafi bæði hljómað á plötu hans For Now I Am Winter frá 2013 og í tónlistinni við bresku verðlaunaþættina Broadchurch. Við indie-takta, póst-minimalískar endurtekningar og kvikmyndalega tónlist, sem Ólafursé þekktur fyrir, bætist við skemmtileg sjálfspilandi píanó. Platan sjálf sé allt í senn, sterk, sorgleg og sefjandi.

Mynd / Heiða Helgadóttir

Fasteignamarkaðurinn er síbreytilegur og brýnt að fylgjast vel með og leita til ráðgjafa ef á þarf að halda. Við hittum Lindu Guðmundsdóttur Lyngmo, vörustjóra einstaklingslána hjá Íslandsbanka, sem hefur ýmis góð ráð fyrir fasteignakaupendur.

„Fólk sem er með lán á húsnæðinu sínu á alltaf að vera meðvitað um stöðu lánanna og helst að vita hversu hátt hlutfall þau eru af fasteignamati eignarinnar á hverjum tíma. Þetta getur skipt máli þegar kemur að lækkun kostnaðar, t.d. þegar heildarfjármögnun eignar fer undir 70% af fasteignamati, er hægt að óska eftir lækkun vaxta á viðbótarláni, sé það til staðar.

Einnig mælum við með að fólk yfirfari reglulega vexti og afborganir lána því markaðsaðstæður breytast, vextir geta breyst og það getur komið sá tímapunktur að það borgi sig fyrir fólk að endurfjármagna lánin sín, sem leiðir til lægri kostnaðar. Mörg lán eru með uppgreiðslugjaldi en vegna þess hvað vextir á húsnæðislánum hafa lækkað mikið undanfarin ár getur samt borgað sig að endurfjármagna. Mjög fljótlegt er að fara yfir þá möguleika með ráðgjafa bankans í húsnæðisþjónustu,“ segir Linda.

„Síðast en ekki síst er sá möguleiki til staðar að greiða aukalega inn á lánin, það er í raun ekkert annað en langtímasparnaður. Við hvetjum alla til að kynna sér úrræði ríkisins um notkun á séreignarsparnaði hvað þetta varðar og athuga hvort það sé eitthvað sem henti þeim, hafi þeir ekki nýtt sér þetta úrræði nú þegar. Ef fólk er í einhverjum vafa um sín mál,hvetjum við það eindregið til þess að hafa samband við ráðgjafa í húsnæðisþjónustu bankanna og fá frekari aðstoð og útskýringar.“

Linda segir jafnframt að varðandi íbúðaverð séu greinendur sammála um að hækkunartaktur undanfarinna mánaða sé að ná ákveðnu jafnvægi. Verð á sérbýlum hækkar meira en verð á eignum í fjölbýli og verð á eignum úti á landi hækkar meira en verð á höfuðborgarsvæðinu. Hvernig þessi þróun komi til með að verða er erfitt að spá fyrir um. Það verði tíminn að leiða í ljós.

Kjör við kaup á fyrstu eign

Er hagstætt að kaupa fyrstu eign í dag? „Síðastliðin þrjú ár hefur verið mikill uppgangur á íslenskum húsnæðismarkaði,“ segir Linda. „Eftirspurn eftir húsnæði hefur verið mikil sem hefur orðið til þess að verð hefur hækkað umtalsvert á eignum um allt land. Samkvæmt nýjustu tölum frá Hagstofu Íslands og Þjóðskrá Íslands hefur aðeins dregið úr þessum hækkunum, að minnsta kosti á höfuðborgarsvæðinu. Það er erfitt að svara þessari spurningu með fullri vissu þar sem ómögulegt er að spá fyrir um hvernig markaðurinn muni þróast á komandi mánuðum eða árum.

Samkvæmt nýjustu mánaðarskýrslu Íbúðarlánasjóðs um húsnæðismarkaðinn kemur fram að fyrstu kaup hafa ekki verið fleiri innan ársfjórðungs síðan 2008, eða svo langt aftur sem tölur Þjóðskrár Íslands ná. Fyrstu íbúðakaupum hefur almennt fjölgað meira en annars konar íbúðakaupum síðan árið 2010. Mögulega á vaxtaumhverfið stóran þátt í þessari þróun en vextir á íbúðalánum hafa haldist lágir undanfarin ár í sögulegu samhengi. Verð á íbúðum hefur ekki hækkað jafnmikið í ár og í fyrra sem gæti haft sitt að segja. Einnig bjóða bankarnir, sem og hið opinbera, upp á sérstök úrræði fyrir fyrstu kaupendur.

Þegar þetta er allt tekið saman þá verður það vonandi til þess að fyrstu kaupendur eigi greiðari aðgang inn á fasteignamarkaðinn heldur en ella.“

Hvernig eru horfurnar í dag fyrir fasteignaeigendur varðanda kaup og kjör? „Líkt og fram hefur komið hafa vextir verið frekar lágir í sögulegu samhengi, fasteignamat hefur hækkað umtalsvert undanfarin ár og hefur kostnaður við endurfjármögnun lækkað umtalsvert miðað við það sem áður þekktist. Þessi atriði, ásamt öðrum, gera það að verkum að það er tiltölulega hagstætt fyrir fólk að hreyfa við lánunum sínum, endurfjármagna, lækka vexti á lánunum sínum og svo framvegis.“

Mynd / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

Óttar M. Norðfjörð rithöfundur á erfitt með gera upp við sig hvaða bækur hann heldur mest upp á. Honum finnst eiginlega ómögulegt að svara því. Hins vegar segist hann vera alveg tilbúinn að nefna fyrstu bókina sem hreyfði verulega við honum og eins þá síðustu.

„Ég átti fyrstu alvörulestrarreynsluna mína þegar ég var tíu ára og las bókina Bróðir minn ljónshjarta eftir Astrid Lindgren,“ segir hann. „Hún var einfaldlega svo ólík öllum öðrum barnabókum sem ég hafði lesið, bæði svo óhemju sorgleg og hlífði manni engan veginn, sem maður kunni að meta, því barnabækur áttu það til. Og síðan er sagan auðvitað bara svo skemmtileg og litrík, fallegt ævintýri í undraveröld með öllu tilheyrandi. Eftir á að hyggja hefur það væntanlega spilað inn í að ég átti og á eldri bróður þegar ég las hana og sá okkur í bræðrum bókarinnar.“

Hann segir að síðasta bókin sem hann hafi lesið sem hafði áhrif á hann sé Call Me By Your Name eftir André Aciman. „Eftir að ég sá myndina í fyrra las ég bókina loksins og vá! Hún er ótrúleg, ekki löng, en tekst einhvern veginn að fanga svo margt; hin erfiðu unglingsár þegar maður vissi varla í hvorn fótinn átti að stíga, fyrstu sterku ástina í lífi manns, ógleymanlegu æskusumrin sem virtust svo löng og þar sem allt gat gerst, að læra að sjá foreldra sína sem manneskjur með sína eigin drauma og þrár, að missa en fatta að það er í lagi, svo ég nefni nokkur atriði. Ekki spillir fyrir að sagan er vel skrifuð, heimspekileg og gerist á Ítalíu, með allri sinni menningu og sjarma.“

Aðalsteini Jörundssyni, auglýsingastjóra hjá tímaritinu Grapevine, finnst fátt skemmtilegra en að sökkva sér ofan í sjónvarpsþætti og kvikmyndabálka sem hverfast um skemmtilegar, litríkar persónur og spennandi söguheima. Hann viðurkennir blákalt að gæðin þurfi ekkert að vera til að hrópa húrra fyrir svo framarlega sem skemmtanagildið er gott. Þess vegna hafi það verið eins og að detta í lukkupottinn að uppgötva Star Trek á gamals aldri.

„Auðvitað hef ég alltaf vitað af tilvist Star Trek en það var ekki fyrr en fyrir svona tveimur eða þremur árum að sonur minn setti fyrsta þátt af Star Trek: The Next Generation í gang á Netflix að ég ákvað að þarna væri eitthvað sem mig langaði til að skoða betur. Mér er alveg sama þótt gæði myndanna og þáttanna séu jafnmismunandi og sögurnar eru margar. Þarna fann ég heim sem ég gat sökkt tönnunum í. Spennu í bland við heimssýn sem vekur með manni von um betri heim, heim þar sem kynin eru jöfn, kynþáttahatur þekkist ekki og enginn stéttaskipting ríkir, þar sem hvorki peningar né ríkidæmi eru til.“

Deep Space Nine og Star Trek: Enterprise

Hann segist þegar vera búinn að spæna í sig Deep Space Nine og Star Trek: Enterprise. „Deep Space Nine. Ok, leikur flestra leikara í þessum þáttum er kannski vandræðalega lélegur en það er samt alveg hægt að láta sig hafa það að horfa á þá. Sama má segja um Star Trek: Enterprise-þættina þótt flestir trekkarar geti ekki talað um þá án þess að hrækja á gólfið.“

Star Trek: Original Series

Um þessar mundir segist Aðalsteinn þó mest vera að horfa á upprunalegu seríurnar með Kirk, Spock og félögum. „Reyndar finnst mér stíllinn ekki eins skemmtilegur eins og í ýmsu öðru Star Trek-efni og gagnstætt mörgum Star Trek-lúðum fyllist ég engri sérstakri gleði yfir því að horfa á Kirk stara valdsmannslega í myndavélina eða berjast við illa gerð geimskrímsli. En, ég hef einsett mér að horfa á þetta allt og kosturinn er að geta slökkt á sjónvarpinu alsæll eftir hverja atlögu og hlakkað til næsta kafla.“

Erna Kanema Mashinkila ferðaðist á síðasta ári til Sambíu í leit að sjálfri sér. Í heimildamyndinni Söngur Kanemu, sem fer í almennar sýningar í Bíó Paradís 6. september, er þessari örlagaríku ferð gerð skil.

„Ég fór af stað út í þetta þar sem mig langaði til að kynnast betur föðurfjölskyldunni minni og mynda í leiðinni sterkari tengsl við heimaland pabba. Það er nefnilega svo skrítið að þótt Sambía hafi alltaf verið stór hluti af mínu lífi vissi ég voðalega lítið um þetta Afríkuríki, hvað þá Afríku yfirleitt, maður lærir ekki mikið um hana í skólanum,“ lýsir Erna Kanema, 18 ára gömul menntaskólamær sem hefur alist upp í Reykjavík ásamt yngri systur, íslenskri mömmu og pabba frá Sambíu.

Pabbi hennar, Harry, hefur búið á Íslandi í 20 ár og fyrir utan tvær heimsóknir til Sambíu í barnæsku segir Erna Kanema að reynsla hennar af sambíski menningu sé að mestu leyti verið fengin í gegnum hann. Henni fannst hún því ekki þekkja uppruna sinn nógu vel og til að kynna sér hann betur ákváðu hún og fjölskylda hennar að heimsækja Sambíu á síðasta ári, en mamma hennar, Anna Þóra Steinþórsdóttir kvikmyndagerðarkona, fékk að mynda ferðalagið og útkoman varð að heimildamynd, Söngur Kanemu.

„Þetta var rosaleg upplifun,“ segir Erna Kanema um ferðina og brosir, „því ég öðlaðist allt annan skilning á hlutunum en þegar ég heimsótti Sambíu sem barn. Til dæmis vissi ég ekki mikið um bakgrunn pabba og skildi hann stundum ekki. Fannst hann geta verið ógeðslega strangur þegar ég var yngri en núna skil ég af hverju því í Sambíu er það þannig að þú ferð úr því að vera barn yfir í það að vera fullorðinn. Það er ekkert sem heitir að vera unglingur. Það hugtak er ekki til. Að átta sig á þessu eina atriði, að pabbi hafi komið úr svona umhverfi til Íslands hefur verið hjálplegt fyrir okkar samband.“

„Til dæmis vissi ég ekki mikið um bakgrunn pabba og skildi hann stundum ekki. Fannst hann geta verið ógeðslega strangur þegar ég var yngri en núna skil ég af hverju því í Sambíu er það þannig að þú ferð úr því að vera barn yfir í það að vera fullorðinn.“

Eins hafi verið gaman að kynnast tónlistarmenningu og -hefðum Sambíu sem séu talsvert ólíkt því sem þekkist á Íslandi. „Ég er á kafi í tónlist hér, syng í kórum og er að læra söng í djassdeild FÍH og fyrir mig var einstakt að fá að kynnast allt annarri tónlistarmenningu og bera hana saman við það sem ég hef verið að gera. Ég var eiginlega alltaf með upptökutækið í gangi, að taka upp kirkjukóra, messur og meira að segja hljóð í náttúrunni. Mig langaði til að geyma allar minningar sem ég gat,“ segir hún glöð, en þess má geta að tónlist myndarinnar, sem er samin af Árna Rúnari Hlöðverssyni, er meðal annars byggð á þessum upptökum Kanemu Ernu.

Erna Kanema segir að síðast en ekki síst hafi verið dýrmætt að fá að kynnast betur föðurfjölskyldunni. Fram að heimsókninni hafi hún verið svolítið fjarlæg en þarna hafi hún náð að mynda sterkari tengsl við ættingjana og sé nú í reglulegum samskiptum við suma þeirra á Facebook. „Já, áður fyrr voru það þau sem voru meira í sambandi við mig en nú er ég alltaf að senda þeim skilaboð,“ segir hún og hlær.

Sjálf hafi hún öðlast sterkari sjálfsmynd og töluvert dýpri skilning á sjálfri sér eftir heimsóknina til Sambíu. Henni finnst því mikilvægt að börn sem eiga foreldra hvort frá sínum menningarheiminum fái að kynnast uppruna sínum. „Í því samhengi finnst mér að skólar og frístunda- og félagsmiðstöðvar á Íslandi mættu taka meira tillit til annarra menningarheima og gera þeim betri skil. Við eigum að vera miklu opnari fyrir því að læra um aðra menningarheima og af þeim. Ef ég eignast börn vil ég til dæmis að þau séu meðvituð um sinn sambíska bakgrunn. Það er svo mikilvægt að þekkja uppruna sinn.“

Spurð hvort þetta hafi aldrei verið erfitt ferli viðurkennir hún að stundum hafi verið lýjandi að vera með tökulið á hælunum alla daga. Eins hafi henni brugðið svolítið við að sjá lokaútgáfu myndarinnar. „Aðallega vegna þess að þar sem mamma var á bak við vélina var ég ekkert feimin og áttaði mig kannski ekki á því hversu berskjölduð ég yrði. Að því leytinu til er pínkuskrítið að myndin verði sýnd stórum hópi fólks í bíó. Annars gekk þetta vel og ef eitthvað erurðum við mamma bara nánari.“