Sigurður Steinar er á hraðri uppleið í tískuheiminum eftir frábæran árangur í Elite Model Look-fyrirsætukeppninni í Mílanó. Mannlíf tók þennan hressa og efnilega 17 ára Reykvíking tali.

Hvernig tilfinning var að ná svona langt í keppninni? „Vá, þegar ég stóð á sviðinu og það var bara eitt sæti eftir og svo heyrist í hljóðkerfinu: „From Iceland, Siggi!“ Það var eitt af skrítnustu augnablikum sem ég hef upplifað! Við höfðum öll fengið fyrirmæli um að halda „kúlinu“ ef við kæmumst áfram, þannig að ég gekk bara fram og tók hring með hinum efstu 15 módelunum en rosalega langaði mig til að fagna!“

Áttirðu von á þessu? „Alls ekki. Það voru svo rosalega margir og flottir krakkar í þessari keppni.“

Var keppnin erfið? „Já, vikuna fyrir keppni þurftum við að vakna klukkan 7 á hverjum morgni, skella í okkur morgunmat og flýta okkur út í rútu sem ók með okkur í risastórt stúdíó þar sem við tóku strangar æfingar. Til dæmis fengum við strákarnir flestir blöðrur á fæturna bara af því að æfa göngulagið í allt of þröngum skóm. Stelpurnar þurftu að ganga í hælaskóm sem var örugglega enn verra. Svo var æft alveg til klukkan 9 öll kvöld. Þannig að þetta var ein af erfiðari en skemmtilegri vikum lífs míns!“

Hvernig kom til að þú tókst þátt? „Þetta byjaði allt hjá Eskimo Models á Íslandi. Fyrir þeirra tilstilli komst ég á samning hjá Elite í París og þar var ákveðið að senda mig beint í stóru lokakeppnina í Mílanó.“

Hafa einhverjar dyr opnast í kjölfarið? „Já, ég er strax kominn á samning hjá Elite Paris og Elite Milano og var að undirrita samning við Elite London. Í janúar tók ég svo þátt í Men’s Fashion Week Winter í París þar sem ég vann fyrir Loewe og ég er líka búinn að fara í prufur hjá Louis Vuitton, Versace, Chanel, Vouge, GQ magazine, Armani, Diesel, Lacoste og fleirum.“

Ferðastu þá ekki svolítið í tengslum við starfið? „Jú, ég hef búið í Mílanó og París sem er alveg mögnuð borg. Svo er ég að fara til London til að taka þátt í Men’s fashion.“

Ertu í skóla samhliða módelstörfunum? „Ég kláraði eitt ár í tækniteiknun í Tækniskólanum sem var mjög skemmtilegt en þegar þetta tækifæri bauðst skyndilega ákvað ég, í samráði við foreldra mína og Eskimo, að bíða með námið. Það er nefnilega mjög erfitt að sinna hvorutveggja á sama tíma.“

Hvað finnst skólafélögunum og vinunum um þetta? „Allir í kringum mig eru bara rosalega stoltir af mér og hafa verið duglegir að hvetja mig áfram.“

Stefnirðu að frama í þessu eða langar þig til að vinna við eitthvað annað þegar þú verður eldri? „Ég ætla að einbeita mér að þessu, alla vega eins og er en ég stefni að því að fara í nám í arkitektúr seinna.“

En þessi bransi, er hann í líkingu við það sem þú ímyndaðir þér? „Nei, þegar ég byrjaði vissi ég ekki alveg hvað ég var að fara út í. Þetta er mjög gaman en líka algjört puð.  Það tekur á að fara í 16 prufur á einum degi og ekki grunaði mig að ég myndi lenda í topp fimm í stærstu módelkeppni í heimi! Þessi bransi er svolítið þannig; það er erfitt að sjá fyrir hvað gerist næst. Nú er ég til dæmis að fara til London og svo kannski til París. Annað veit ég ekki í bili. Eina sem ég veit er að það er búið að vera algjört ævintýri að fá að ferðast og búa í svona flottum stórborgum bara 17 ára og þurfa að sjá um sig sjálfur.“

Áttu heilræði handa þeim sem vilja feta sig út á þessa braut? „Hafðu trú á þér. Vertu ófeiminn og alls ekki reyna að vera eins og allir hinir. Vertu bara þú sjálfur og komdu alltaf heiðarlega fram.“

Hægt er að fylgjast með Sigurði Steinari á Instragram undir notendanafninu sigurdur_st

Texti / Roald Eyvindsson
[email protected]
Aðalmynd / Stephane Gizard

Síðustu ár hafa margar kannanir verið gerðar í löndunum í kringum okkur um hvort konur skammist sín fyrir að vera á blæðingum. Nýleg könnun í Bretlandi sem framkvæmd var meðal fimmtán hundruð kvenna og fimm hundruð karla leiddi það í ljós að 58% kvenna höfðu skammast sín fyrir að vera á túr. Þá sögðust 73% hafa falið dömubindi eða túrtappa þegar þær fóru á salernið innan um fólk.

Við hjá Mannlífi ákváðum að framkvæma okkar eigin skoðanakönnun um þetta málefni. 608 konur svöruðu könnun okkar um blæðingaskömm og 42,6% þeirra sögðust hafa skammast sín fyrir að vera á blæðingum. Rúmlega 73,5% þeirra sem svöruðu sögðu að þeim fyndist ekki óþægilegt að tala um blæðingar við sína nánustu eða vinnufélaga en 75,66% kvennanna sögðust fela túrtappa, dömubindi eða aðrar hreinlætisvörur þegar þær færu á salernið í mannmergð, til dæmis í skóla eða á vinnustað.

Enn vandræðalegt umræðuefni

Þessar niðurstöður koma Sigríði Dögg Arnardóttur kynfræðingi lítið á óvart en hún heldur meðal annars kynfræðslufyrirlestra fyrir unglinga og foreldra og kennir áfangann Almenn kynfræði í Háskólanum í Reykjavík, þar sem hún kemur einmitt inn á tíðahring kvenna og egglos.

„Það þarf að ræða þetta miklu, miklu meira. Það er heila málið. Mér finnst fólk búið að ákveða að það sé nóg að ræða þetta í kynfræðslu í sjötta bekk og síðan aldrei meir. Eins og að þessi fyrrnefnda kynfræðsla hafi „koverað“ allt sem tengist blæðingum. Í dag, þegar ég tala um blæðingar við grunnskólanema, framhaldsskólanema og jafnvel nemendur á háskólastigi, finnst konum þetta enn rosalega vandræðalegt umræðuefni. Og margir vita lítið um tíðahring kvenna. Ungar konur eru mjög stressaðar og kvíðnar þegar kemur að því að tala um túr og hafa enn svo margar spurningar, eins og til dæmis: Hvenær byrja ég á túr? Hvernig lítur þetta út? Hvað er ég lengi á túr?“ segir Sigga Dögg.

Trúarleg orðræða mjög fordæmandi

Ef við skoðum blæðingar í sögulegu samhengi kemur í ljós að þessi blæðingaskömm hefur viðhaldist í ýmsum trúarbrögðum. Í kristinni trú voru konur á blæðingum taldar beinlínis hættulegar. Ef marka má sögur kvenna í prestastétt sem voru opinberaðar fyrir stuttu í #metoo-byltingunni virðist þetta viðhorf enn lifa góðu lífi meðal einhverra.

„Ég minnist mannsins sem sagði að hann hefði farið inn á klósettið í kirkjunni eftir að ég var þar. Hann vildi vita hvernig prestur gæti blesssð söfnuðinn þegar hún væri á túr. Fyrstu mánuðina og árin eftir að þetta gerðist hugsaði ég um þetta í hvert skipti sem mér blæddi. Ég sá andlitið á honum fyrir mér og fannst ég skítug,“ hljóðar ein af sögunum sem birtar voru á heimasíðu Þjóðkirkjunnar.

Í íslam má ekki stunda kynlíf með konum á blæðingum og í hindúatrú mega blæðandi konur ekki fara inn í hof og biðja. Þá eru konur á túr taldar óhreinar í gyðingdómi. Það markaði einnig tímamót í Nepal á síðasta ári þegar lög voru samþykkt sem bönnuðu að konur og stelpur væru læstar inni í svokölluðum blæðingakofum, í algjörri einangrun, á þessum tíma mánaðarins, eitthvað sem kom frá fornri hefð úr hindúatrú sem heitir chhaupadi. Var þetta gert því konurnar voru taldar óhreinar. Í ágúst lést unglingsstúlka í einum af þessum kofum eftir að hafa verið bitin af snáki og því var gripið til þess ráðs að banna blæðingakofana. Þeir sem neyða konur inn í þessa kofa framvegis gætu átt yfir höfði sér þriggja mánaða fangelsisdóm og sekt upp á rúmlega þrjú þúsund krónur.

Sigga Dögg telur þessa orðræðu í trúarbrögðum hafa mikið að segja um af hverju konur skammist sín fyrir það að fara á túr.

„Trúin hefur rosalega mikið að segja og hefur að þessu leyti valdið okkur miklum skaða. Orðræðan er mjög fordæmandi, talað um að konan sé skítug og hún sé að gjalda fyrir erfðasyndina og blæðingar séu í raun okkar refsing. Þetta hefur litað alla orðræðu og gerir út um allan heim – konur fá ekki að sitja til borðs með öðrum, mega ekki fara í skólann, mega jafnvel ekki að fara út úr húsi. Það þarf ekki að fara langt til að sjá að konur á blæðingum eru jaðarsettar,“ segir kynfræðingurinn og bætir við að konur á túr séu vissulega niðurlægðar á Íslandi, þótt þjóðin sem slík sé ekki heittrúuð.

„Þetta er talið svo mikið kvennamál sem er ótrúlega áhugavert. Stelpur fá enn að heyra: Ertu pirruð? Ertu á túr? Svona setningar eru notaðar til að niðurlægja og setja konur niður. Eins og maður eigi ekki rétt á þessum tilfinningum, vegna líffræðilegs ferlis sem við ráðum ekkert við. Strákar nota þessar setningar og stelpur þola það ekki. Þetta lifir því miður góðu lífi í dag.“

Skömminni viðhaldið í skólum

Það er sláandi að sjá í könnun Mannlífs hve margar konur hafa átt í erfiðleikum með að tala um fyrstu blæðingarnar við foreldra sína, og jafnvel falið þær fyrir þeim svo árum skiptir. Sigga Dögg telur nauðsynlegt að foreldrar taki það að sér að fræða og undirbúa börnin sín þegar kemur að tíðahringnum, þá bæði drengi og stúlkur.

„Ef þú átt barn með píku fer það barn á blæðingar og umræðan um það þarf að byrja mjög snemma. Ég á tvo drengi og eina stúlku og á mínu heimili var umræðan um túr byrjuð um þriggja ára aldurinn. Ég fer á klósettið með opna hurð og þá er spurt: Hvað er þetta? Af hverju gerist þetta? Mun þetta gerast hjá mér? Þetta er mjög eðlilegur hluti af samræðum,“ segir Sigga Dögg og bætir við að kynfræðslu sé oft ábótavant í grunnskólum landsins.

„Þessi fræðsla er oft kynjaskipt þannig að strákar eru úti á þekju hvað varðar blæðingar. Það hefur stuðað margar stelpur, enda finnst þeim þetta ekki vera þeirra einkamál. Af hverju fá stelpur ekki að vita um stráka og strákar um stelpur? Þannig að þessari skömm er viðhaldið í skólum. Margir strákar vita ekkert um egglos og frjóvgunarlegu hliðina á konum, til dæmis hvenær hún getur orðið ólétt. Fræðslan er líka oft of fræðileg, í staðinn fyrir að útskýra blæðingar á mannamáli, af hverju blóðið er mismunandi á litinn, hvaðan það kemur og hve mikið kemur í einu. Við erum ekki að lesa IKEA-bækling, við erum að tala við fólk.“

Taka skal fram hér að nýverið var það tilkynnt að taka eigi upp kynfræðslu frá 1. og upp í 10. bekk í tveimur skólum í Reykjavík í tilraunaskyni.

Fullnæging getur stillt túrverki

Talið berst að kynlífi á blæðingum, en ein af flökkusögunum um samfarir á túr er að kynlífið verði ógeðslegt, það frussist blóð úr leggöngum konunnar og að það gjósi upp vond túrlykt. Sigga Dögg er alvön að svara slíkum sögum.
„Þetta frussast ekki út,“ segir Sigga Dögg og hlær. „Ef þú ert að stunda kynlíf er til dæmis hægt að setja handklæði undir. Svo er líka hægt að stunda kynlíf í baði eða sturtu ef fólk vill hafa þetta hreinlegra.“

Sigga Dögg segir að það sé ekkert rétt né rangt við samfarir á túr, heldur þurfi hver kona að ákveða fyrir sig hvað veiti henni ánægju.

„Konur þurfa að spyrja sig, sem blæðandi verur: Finnst þér þetta ógeðslegt? Ef svarið er já og þér finnst erfitt að slaka á í kynlífi með annarri manneskju þá ættirðu frekar að sleppa því. Ég vil samt benda á að það er ein tilgáta um það að fullnæging sé verkjastillandi og geti því stillt túrverki. Þá getur fullnæging einnig stytt blæðingatímann því legið fær krampa við fullnægingu sem veldur því að það losar líkamann hraðar við túrblóðið. Margar konur upplifa sig einnig mjög kvenlegar á blæðingum og það er eitthvað til að fagna,“ segir Sigga Dögg.

Oft er skömmin í hausnum á okkur

En hvað geta konur gert til að skila blæðingaskömminni?

„Við þurfum að byrja á því að fræða opinskátt og eðlilega um blæðingar og ræða þær í nærumhverfinu sínu ef maður hefur þörf fyrir það. Við þurfum að leyfa okkur að taka upp dömubindi og túrtappa úr töskunni á almannafæri og ekki deyja yfir því. Samfélagið er hægt og rólega að breytast. Oft er þessi skömm í hausnum á okkur og fólk í kringum okkur er almennt ekkert að pæla í okkar klósettferðum.“

Unaður sem fylgir kynfærum

Ein af athugasemdunum sem sló undirritaða hvað mest í könnun Mannlífs lýsti því hvernig nafnlaus kona sagðist finna allt sem tengdist kynfærum sínum óþægilegt. Sigga Dögg segir að við eigum langt í land með að aflétta kynfæraskömm almennt.

„Það er rosalega feimni í kringum það að tala um kynfærin, skoða þau, upplifa þau, kanna þau og hafa gaman að þeim. Það er rosalega mikið tabú. Auðvitað sjáum við að umræðan þarf að byrja miklu fyrr, það er það sem er alltaf verið að impra á. Orðræðan um píkur er enn svo gildishlaðin. Hver er að tala um píkur fyrir framan börn? Einhver fullorðinn. Notkun þessa einstaklings á orðinu píka hefur áhrif. Það tekur margar kynslóðir að vinda ofan af þessu og breyta,“ segir Sigga Dögg, sem veit fátt betra en þegar opinskátt tal hennar um kynfæri, kynlíf og allt sem því fylgir ber árangur.

„Þess vegna er ég að gera það sem ég er að gera. Það er ótrúlega gefandi að stelpa komi upp að mér og segi mér frá því að hún hafi prófað að skoða píkuna á sér. En það er alltaf í hálfum hljóðum og aldrei yfir bekkinn. Við verðum að hætta að taka þetta svona alvarlega. Við kynfræðingar sem sinnum kynfræðslu erum á því að leiðin til að gera umræðuna opnari og létta skömm sé að fara í gegnum unaðinn sem fylgir kynfærum. Fara yfir jákvæðnina, hvernig við getum notið líkamans og upplifa að hann geti verið skemmtilegur og frábær. Það eru margar rannsóknir sem styðja þessa leið til sjálfseflingar og -styrkingar.“

Rétta orðið er píka

Tilfinning Siggu Daggar er samt sem áður sú að það sé orðið eðlilegra fyrir marga að nota orðið píka yfir kynfæri kvenna en það var fyrir nokkrum árum.

„Samtalið um píkuna fór af stað inni á mörgum leikskólum og í dag eru mjög margir leikskólakennarar og yngri foreldrar sem nota orðið píka. Mér finnst gott að brýna það fyrir börnunum mínum að rétta orðið sé píka, þó að við getum að sjálfsögðu notað einhver gælunöfn yfir hana. Hvernig við lítum á orðið kemur oft heiman frá okkur. Þeir sem hika við að nota orðið gera það því það þykir ljótt heima hjá þeim. Ég hitti enn stelpur, jafnvel í framhaldsskóla, sem geta ekki sagt orðið píka. Við notum þetta orð líka enn til að tala illa um aðrar konur, samanber „helvítis píkan“. Það þarf að breyta tungumálinu og það þarf að fara að fagna píkunni.“

Ekki samasemmerki milli ummáls og heilsufars

Talið berst að líkamsvitund kvenna, en það er alþekkt að bæði konur sjálfar og samfélagið setja miklar kröfur um að þær eigi að líta út á ákveðinn hátt. Oft hefur orðinu útlitsdýrkun verið fleygt í þessu samhengi. Sigga Dögg fagnar samtökum og hreyfingum eins og Samtökum um líkamsvirðingu og segir verk sem þar er unnið skipta sköpum.

„Orðræðan hefur breyst. Ég tók til dæmis ekki eftir því að auglýsingar bentu mér á að ég þyrfti að komast í kjólinn fyrir jólin í aðdraganda síðustu jóla. En þessi orðræða er svo djúp. Hún smeygir sér inn í merginn inni í beininu. Ég til dæmis reyni að stoppa mig af áður en ég lendi í vítahring líkamsskammar en þetta er svo inngróið. Rannsóknir hafa sýnt að allt niður í þriggja ára börn sniðganga frekar feita krakka því þau vita hvað það er ljótt og hættulegt að vera feitur. Það er jú talað um fitufaraldurinn eins og hann sé einhver djöfull sem sé hér kominn til að éta þau. En það skiptir svo ótrúlega miklu máli að við áttum okkur á því að það er ekkert samasemmerki á milli líkamsummáls og heilsufars,“ segir Sigga Dögg og heldur áfram.

„Samfélagið er að segja okkur að við getum verið eitthvað sem við eigum ekki að reyna að vera. Ég kem til dæmis úr kvenfjölskyldu þar sem við erum með granna fótleggi en mjúkan maga. Ég hef alltaf þráð sléttan maga en það er bara ekki í minni genabyggingu. Ég myndi þyrfa að svelta mig í einhvern tíma ásamt því að æfa brjálæðislega mikið til að fá sléttan maga í korter. Líkaminn veit hvernig hann vill vera en við bara hlustum ekki. Við setjum okkur einhver markmið í ræktinni sem oftar en ekki eru sentímetra- eða kílóatengd og það er svo fráleitt. Þetta á ekki að vera svona.“

„Ef þú værir aðeins grennri værirðu aðeins betri“

Sigga Dögg telur að það sé ekki aðeins fjölskylda okkar og hvernig foreldrar tala við börnin sín sem skiptir máli þegar kemur að því að bæta líkamsvitund kvenna. Það þurfi meira til.

„Þetta er allt í kringum okkur – í fjölmiðlum, auglýsingum, bíómyndum, hvernig við tölum hvor við aðra. Þótt maður sé gagnrýninn er maður samt ekki ónæmur fyrir þessari umræðu. Ég sveiflast til dæmis í fitusöfnun og um leið og ég næ aðeins af mér heyri ég mikið af hrósi um hvað ég líti vel út. Þá líður mér eins og fólk sé oft að hugsa: Ef þú værir aðeins grennri værirðu aðeins betri. Þú værir meira fyrir augað,“ segir Sigga Dögg sem segir einnig stigsmun á hvernig talað er við konur og karla þegar kemur að útlitinu.

„Hópur karlmanna á miðjum aldri spurði mig um daginn hvort þeir mættu ekki hrósa konum í vinnunni lengur. Hvort það væri ljótt að hrósa. Sumir vilja hrós en flestar okkar nennum því ekki að karlmenn hafi skoðun á okkur. Okkur langar bara að fá að vera í vinnunni og vinna vinnuna okkar. Það er rosalega þreytandi að þurfa sífellt að taka ákvörðun um útlit sitt. Ef að ég er mygluð og mæti í víðum gallabuxum og hettupeysu í vinnuna er það einhvers konar yfirlýsing, en ósköp venjulegt ef karlmaður gerir það. Auðvitað tengja karlmenn ekki við þetta því þetta er ekki þeirra reynsluheimur. En konur fá svo mikið af athugasemdum frá samfélaginu og fólkinu í kringum sig um hvernig þær líta út. Okkur langar bara að vera,“ segir Sigga Dögg og rifjar í kjölfarið upp atvik þegar henni var neitað um fjölmiðlaviðtal því hún væri ekki máluð.

„Ég sagðist bara ætla að vera svona, en það var stungið upp á því að viðtalinu yrði frestað þar til ég væri „betur stemmd“. Eins og fólk yrði ofboðslega vandræðalegt fyrir mína hönd og færi að hafa áhyggjur af því að ég væri ekki undirbúin því ég væri ekki máluð. Fólk ákveður hvernig okkur konur líður út frá útlitinu. Það les í klæðaburðinn okkar, í staðinn fyrir að kafa dýpra í skelina. Bæði konur og karlar eru með mjög skerta sjálfsmynd og það hjálpar ekki að utanaðkomandi aðilar hafi sífellt skoðanir á því hvernig þú lítur út. Verum bara eins og við viljum. Hættum að troða hugmyndum upp á alla aðra um hvernig þeir eigi að vera. Hafðu bara skoðun á þínum eigin, fokkíng líkama.“

Berum virðingu fyrir fjölbreytileikanum

Það sem byrjaði sem spjall um blæðingar hefur farið á flug, enda af nægu að taka af öllu sem varðar skömm sem tengist líkama kvenna. Sigga Dögg segir þær herferðir og grasrótarsamtök sem hafa starfað á Íslandi hafa haft mikil og góð áhrif, og ber þar til dæmis að nefna Völvuna og Druslugönguna. Hún segir samfélagið í heild sinni einnig á góðri leið, þótt við tökum stundum tvö skref áfram og þrjú aftur á bak.

„Sem samfélag erum við alltaf að læra. Við erum alltaf að batna og sýnum hvert öðru meiri virðingu og skilning. Mér finnst einlægur vilji hjá mörgum að reyna að skilja aðrar manneskjur og bera virðingu fyrir því hvað við erum ólík. Bakslagið kemur helst frá gömlum röddum sem rifja upp gamla tíma og spyrja að því hvort ekkert megi í dag. En af hverju megum við ekki bara hlusta á fólk og virða það sem það hefur að segja? Ég er ekki eins og þú og það er hvorki hættulegt fyrir mig né þig.“

„Finnst allt óþægilegt sem tengist kynfærum mínum“

Eins og áður segir, ákváðum við hjá Mannlífi að framkvæma okkar eigin skoðanakönnun um blæðingaskömm. Við spurðum einnig af hverju konur skömmuðust sín fyrir að vera á túr. Meðal svara sem við fengum voru:

„Dömubindi þykja ekki smart, maður vill ekki láta fólk sjá að maður fari á klósettið með dömubindi í hendinni.“

„Finnst ég óhrein.“

„Það hefur blætt í gegn, til dæmis þegar ég hitti tengdaforeldrana í fyrsta sinn, mér fannst það vandræðalegt.“

„Ég var 14 ára og það kom í gegnum fötin mín þegar ég var með pabba og nýrri kærustu hans í Kringlunni. Það kom blettur í stólinn á Stjörnutorgi. Þá skammaðist ég mín. Enda 14 ára og ný í bransanum. En kærastinn minn er með óþolandi blæðingafóbíu og kemur helst ekki nálægt mér meðan á því stendur. Þorir varla inn á bað af ótta við að sjá einhver ummerki á eða í kringum klósettið. Og hann gæti aldrei tæmt ruslið inni á baði, þó að ekkert blæðingatengt væri í því. Ég skammast mín þó ekki þegar hann lætur illa, ég segi honum bara að hann sé fífl og ætti að þakka fyrir, ég væri allavega ekki ólétt.“

„Skammast mín fyrir að kvarta yfir verkjum.“

„Veit ekki alveg af hverju, einhver skömm sem hefur verið innbyggð.“

„Fundist vandræðalegt að vera með stór dömubindi, held að það sjáist/heyrist kannski, fyrir að geta ekki stundað kynlíf, fyrir að vilja kannski ekki fara í sund.“

„Það kemur oft mikil lykt og mikið blóð.“

„Finnst allt óþægilegt sem tengist kynfærum mínum.“

„Byrjaði 10 ára á túr og sagði engum frá í þrjú ár.“

Flest svörin eiga það þó sameiginlegt að konurnar sem tóku þátt í könnun okkar finnst samfélagið dæma þær fyrir að vera á blæðingum og að það hafi skort fræðslu frá foreldrum þegar blæðingar byrjuðu, en algengast er að stúlkur byrji á blæðingum frá 10 ára aldri og upp í 15 ára.

„Samfélagið hefur kennt manni að það sé ógeðslegt og óhreint,“ skrifar ein kvennanna og önnur er sammála: „Því ég fékk þau skilaboð frá umhverfinu að þetta væri ógeðslegt.“

„Var alin upp þannig að þetta væri eitthvað sem enginn talar um, svo unglingurinn ég með ekkert sjálfstraust/sjálfsálit tók það svo nærri mér að ég fór alltaf að skammast mín þegar ég var á túr þangað til ég lærði að þetta á alls ekki að vera feimnismál og allar konur fara í gegnum þetta!“ skrifar önnur og margar hafa svipaða sögu að segja:

„Bara ógeðslegt og mikið talað neikvætt um þetta af fjölskyldunni minni.“

„Skammaðist mín sem unglingur þar sem þetta var aldrei umræðuefnið milli mín og mömmu, þar af leiðandi fannst mér þetta ekki eðlilegt „ástand“.“

„Ég byrjaði 11 ára og enginn hafði rætt það við mig svo ég faldi þetta og notaði klósettpappír og þvoði nærbuxurnar mínar sjálf í höndunum í klósettvaskinum.“

„Þegar ég byrjaði á blæðingum 13 ára gömul þorði ég ekki að segja nokkrum manni frá því. Sérstaklega ekki mömmu, ég var alveg viss um að hún yrði reið. Kona sem er aldrei reið, hehe!“

„Mamma var ekkert að kenna mér hvað blæðingar voru og lét mér eiginlega líða bara illa með það.“

Enn aðrar segja skömmina hafa komið vegna þess að þær byrjuðu ungar á blæðingum, jafnvel fyrstar af sínum vinkonum eða skólasystrum. „Fyrst þegar ég byrjaði var þetta rosaskömm að vera komin á blæðingar í grunnskóla,“ skrifar ein og önnur segist hafa falið blæðingar fyrir öllum í þrjú ár. „Byrjaði 10 ára og sagði engum frá fyrr en 13 ára.“

Þá eru nokkrar konur sem segjast hafa hætt við að fara í sund, líkamsrækt eða á mannamót vegna blæðinga, einhverjar sem telja að samfélagið líti á blæðingar sem veikleika og sumar konurnar telja að komið sé fram við þær öðruvísi, til dæmis af vinnuveitenda, þegar þær eru á túr. Þá hafði ein kona lent í vandræðum hjá vinnuveitenda fyrir að tala um blæðingar sínar:

„Fékk einu sinni skammir frá vinnuveitanda fyrir að útskýra að mér liði illa vegna þess að ég væri með túrverki. Var sagt að svona lagað ættu ungar stúlkur ekki að nefna upphátt.“

Hvernig væri heimurinn ef karlmenn færu á túr?

Konur um allan heim eru farnar að opna umræðuna um blæðingar til að útrýma blæðingaskömm. Ein af þeim er tónlistarkonan og Reykjavíkurdóttirin Anna Tara Andrésdóttir. Hún olli miklu fjaðrafoki á samfélagsmiðlum í fyrra þegar hún frumsýndi myndbandið við lagið Pussypics. Píkan og blæðingar eru í aðalhlutverki í myndabandinu og þótti myndbandið of gróft til að vera sýnt á myndbandaveitum á borð við YouTube. Einnig var myndbandinu hent út af þekktum klámsíðum. Anna Tara mátti þola mikinn fúkyrðaflaum út af fyrrnefndu myndbandi en hún telur mjög mikilvægt að opna umræðuna um blæðingar.

„Við getum útrýmt þessari skömm með því að tala mjög mikið um blæðingar og sýna þær með margvíslegum hætti, hvort sem það er í daglegu lífi eða í listum, þangað til að þær „normalíserast“. Kiran Gandhi hljóp til dæmis London-maraþonið án þess að nota túrtappa eða dömubindi og lét sér blæða frjálst, sem vinnur þá bæði gegn því að þetta sé feimnismál og að þetta sé veikleikamerki,“ segir Anna Tara.

En af hverju telur hún að sumar konur skammist sín fyrir að vera á blæðingum?

„Stórt er spurt. Það eru svo ótrúlega margþætt en líklegast mjög mörg mismunandi skilaboð um að það sé ógeðslegt eða veikleikamerki,“ segir tónlistarkonan sem hefur velt blæðingum mikið fyrir sér.

„Eftir að ég byrjaði að velta túr mun meira fyrir mér og fylgifiskum hans, fór ég að taka eftir því hvað ég er hrifnæm á túr og reyni að gefa sjálfri mér rými til að slaka á og vera í tilfinningaúrvinnslu og þá hlakkar hluti af mér til þess. En mér finnst þreytandi að vera með túrverki, finnast ég útblásin og þurfa að pæla í túrtöppum og slíku. Sumir eru viðkvæmir fyrir því að það sé talað um túr en svo birtist skömmin kannski í mörgum öðrum hlutum, eins og ef þú ert með túrblett aftan á rassinum sem þú vissir ekki af. Ég hef heyrt stelpur vera miður sín yfir því að hafa gist hjá strák og það hafi óvart farið blóð í lakið. Svo næst blóðið illa úr lakinu í þvotti. Einn þurfti að fara með lakið í hreinsun. Ef karlmenn færu á túr, ætli það væru þá til þvottavélar sem næðu túrblóði úr lökum? Eða hvernig væri heimurinn ef karlmenn færu á túr?“ spyr Anna Tara.

Fyrrnefnt myndband Önnu Töru við lagið Pussy Pics má horfa á með því að smella hér. Við vörum viðkvæma við innihaldi myndbandsins.

Fleiri konur sem hafa opnað umræðuna

Norska tónlistarkonan Jenny Hval vakti athygli þegar hún gaf út plötuna Blood Bitch árið 2016 en eitt lagið á plötunni, Untamed Region, fjallar einmitt um þá skömm sem umlykur blæðingar kvenna.

Kanadíska listakonan Rupi Kaur komst í heimspressuna í mars árið 2015 þegar hún birti mynd úr myndaseríu sinni Period (Tíðir) á Intagram. Á myndinni sést kona liggjandi í rúmi og snýr baki í myndavélina. Blóðblettir eru á buxum hennar og í lakinu. Forsvarsmenn Instagram eyddu myndinni nánast samstundis út af samfélagsmiðlinum þannig að Rupi skrifaði um það á bæði Facebook og Tumblr. Málið vakti svo mikla athygli að Instagram leyfði myndina, en hana má sjá hér:

thank you @instagram for providing me with the exact response my work was created to critique. you deleted a photo of a woman who is fully covered and menstruating stating that it goes against community guidelines when your guidelines outline that it is nothing but acceptable. the girl is fully clothed. the photo is mine. it is not attacking a certain group. nor is it spam. and because it does not break those guidelines i will repost it again. i will not apologize for not feeding the ego and pride of misogynist society that will have my body in an underwear but not be okay with a small leak. when your pages are filled with countless photos/accounts where women (so many who are underage) are objectified. pornified. and treated less than human. thank you. ⠀⠀⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀ ⠀ this image is a part of my photoseries project for my visual rhetoric course. you can view the full series at rupikaur.com the photos were shot by myself and @prabhkaur1 (and no. the blood. is not real.) ⠀⠀⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀ i bleed each month to help make humankind a possibility. my womb is home to the divine. a source of life for our species. whether i choose to create or not. but very few times it is seen that way. in older civilizations this blood was considered holy. in some it still is. but a majority of people. societies. and communities shun this natural process. some are more comfortable with the pornification of women. the sexualization of women. the violence and degradation of women than this. they cannot be bothered to express their disgust about all that. but will be angered and bothered by this. we menstruate and they see it as dirty. attention seeking. sick. a burden. as if this process is less natural than breathing. as if it is not a bridge between this universe and the last. as if this process is not love. labour. life. selfless and strikingly beautiful.

A post shared by rupi kaur (@rupikaur_) on Mar 24, 2015 at 9:02pm PDT

Svo er líka vert að nefna tónlistarkonuna og aðgerðarsinnann Kiran Gandhi sem hljóp London-maraþonið í ágúst árið 2015 á blæðingum. Hún notaði hvorki bindi né túrtappa og leyfði blóðinu að flæða frjálst úr sköpum sínum.

Fyrstu heimildir um blæðingaskömm

„Yfirbragð hennar mun deyfa birtu spegla, gera stálbrún bitlausa og afmá gljáa fílabeins. Býflugnahjörð myndi deyja samstundis ef hún myndi svo mikið sem líta á hana.“ Svona lýsir rómverski fræðimaðurinn Plinius eldri þeim áhrifum sem blæðingar kvenna hafa á aðra í ritinu Náttúrusaga (Naturalis Historia) í kringum árið 77 til 79.

Þetta eru fyrstu heimildir um það sem má kalla blæðingaskömm, sem á ensku heitir period shame eða menstrual taboo. Síðan þá hafa blæðingar verið lastaðar í gegnum tíðina og orðræða í kringum þetta náttúrulega og eðlilega fyrirbæri verið konum til minnkunar.

Kúgast yfir túrbletti

Það eru ekki aðeins trúarbrögð sem viðhalda þessari svokölluðu blæðingaskömm, heldur einnig ýmislegt í menningu okkar, til dæmis hvernig talað er um tíðir í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum. Þar má meðal annars nefna kvikmyndina Superbad þegar Seth, sem leikinn er af Jonah Hill, uppgötvar að hann er með túrblett á buxunum eftir heitan dans með fyrrverandi kærustu. Hann kúgast samstundis. Þegar leikarinn Seth Rogen, einn af handritshöfundum myndarinnar, rifjaði þetta atriði upp á Twitter í fyrra, til að fagna tíu ára afmæli myndarinnar, stóðu viðbrögðin ekki á sér og fjölmargir tístarar tjáðu sig um hve ógeðslegt þetta atriði hefði verið.

Í kvikmyndinni Blue Lagoon frá 1980 skammast Emmeline, túlkuð af Brooke Shields, sín niður í tær þegar hún byrjar á túr þegar hún er að baða sig í litlu lóni. Fyrst áttar hún sig ekki á því hvað er að gerast og kallar á frænda sinn að hjálpa sér. Þegar það síðan rennur upp fyrir henni að um blæðingar sé að ræða öskrar hún á hann að hypja sig, svo mikil er skömmin.

Einnig er vert að minnast á kvikmyndina Carrie frá árinu 1976 í þessu samhengi, þar sem aðalsöguhetjan Carrie White, leikin af Sissy Spacek, byrjar á blæðingum í skólanum. Trúuð móðir hennar sýndi henni engan stuðning og útskýrði tíðir ekki fyrir Carrie og verður hún fyrir miklu aðkasti frá skólafélögum sínum.

Þá vöktu ummæli Donalds Trump Bandaríkjaforseta, í garð fréttakonunnar Megyn Kelly heimsathygli í ágúst árið 2015. Megyn gekk hart að núverandi Bandaríkjaforseta í fyrstu kappræðum tilvonandi forsetaefna Repúblíkanaflokksins og yfirheyrði hann um niðrandi ummæli hans í garð kvenna. Eftir kappræðurnar ýjaði valdamesti maður heims að hún hefði verið svona ágeng því hún hafi verið á blæðingum.

Texti / Lilja Katrín
[email protected]
Myndir / Aldís Pálsdóttir / Kristín Pétursdóttir / Úr safni

Feður yfir fimmtugu.

Björn Karlsson, forstjóri Mannvirkjastofnunar og Dósent við Umhverfis- og byggingarverkfræðideild Háskóla Íslands, er 58 ára og á fjögur börn á aldrinum 4-18 ára. Hann er einstæður faðir en segist svo heppinn að eiga tvær góðar barnsmæður. Björn er einn af fjórum mönnum úr Félagi eldri feðra sem eru í viðtali í nýjasta tölublaði Mannlífs.

„Ég var mjög seinn að læra það hvernig maður býr til börn og var fertugur þegar fyrsta barnið fæddist. Það varð gríðarleg gleði að eignast loksins barn. Sýnin á tilgang lífsins breyttist í einu vetfangi og þróaðist síðan áfram í rétta átt. Ég var 54 ára þegar yngsta dóttirin fæddist og það var ekki síður yndislegt en þegar sú fyrsta fæddist. Ég hef alltaf verið „eldri faðir“ og forgangsröðun föðurhlutverksins og umhyggju fyrir börnum eykst bara með aldrinum,“ segir Björn sem á börnin Birtu, 18 ára, Loga, 13 ára, Birnu, 7 ára, og Ástu, 4 ára.

„Ég tók fæðingarorlof vegna fyrstu þriggja barnanna. Þegar fjórða barnið fæddist þá hafði fæðingarorlofsstyrkur verði skorinn mjög mikið niður, eftir efnahagshrunið, svo að ég tók í staðinn út allt sumarleyfi sem ég átti inni til tveggja ára, og fékk þannig tæplega þriggja mánaða fæðingarorlof án mikillar tekjuskerðingar.“

Hann segir að forgangsröðunin breytist í lífinu með hækkandi aldri. „Rúmlega fertugur flutti ég heim til Íslands eftir meira en tveggja áratuga búsetu erlendis, búinn að klára doktorspróf, sinna alþjóðlegum vísindastörfum og búinn að skrifa þær helstu bækur sem ég vildi skrifa. Þá þegar var manni orðið ljóst að foreldrahlutverkið er mikilvægara en starfsframinn. Ég tel að að mörgu leyti betra að vera kominn á þenna aldur með ung börn. Einna helst vegna þess að þegar menn eru yngri freistast þeir ef til vill til að forgangsraða öllu hinu sem menn vilja gera, og þá sérstaklega starfsframa eða þess að afla fjármuna fyrir fjölskylduna, sem er að vísu mjög skiljanlegt.“

Samfélagslegir fordómar
Björn segist finna sérstaklega fyrir miklum stuðningi og hvatningu meðbræðra sinna og nánustu fjölskyldu við því að vera faðir á þessum aldri. „Yndislegt fólk. Móðirin hefur auðvitað alveg einstakt og náið samband við ungbarnið fyrstu 1-2 árin, hún hefur jú gengið með barnið og gefur því brjóst, hlutverk sem við karlmennirnir tökum seint að okkur. En varðandi umönnun barna sem eru orðin eldri en þetta þá er nándin við föðurinn ekkert síður mikilvæg. Ég hef fundið fyrir fordómum í þá átt að karlmenn almennt séu ekki jafn mikilvægir foreldrar og konur. Að heimili föðurins sé nokkurskonar helgar-heimili, að hann sé helgar-pabbi og föður fjölskyldan helgar-fjölskylda, en að móðirin sé aðalforeldrið, með aðalheimilið og aðalfjölskylduna. Margir í heilbrigðiskerfinu, menntakerfinu og bara almennt í þjóðfélaginu virðast hafa óskaplega gamaldags sýn á föðurhlutverkið. Báðar barnsmæður mínar eru sem betur fer vel upplýstar hvað þetta varðar, við hugsum fyrst og fremst um vellíðan barnanna þegar tökum ákvarðanir um umgengni og slíkar ákvarðanir geta tekið breytingum eftir aðstæðum.“

Björn segist alltaf hafa sofið frekar lítíð og hafi í gegnum tíðina oft fundið fyrir þreytu, inn á milli. „Þetta hefur lítið breyst síðastliðna áratugi. Það er auðvitað mjög krefjandi að vera foreldri smábarna og smábarnaforeldrar eru almennt oft þreyttir, skiljanlega svo. En þetta er kærleiksvinna, maður sér ekki eftir einni sekúndu. Ég mæli eindregið með að menn eignist börn, almennt. Og ekki verra að gera það þegar menn hafa tekið út starfsframa og hafa forgangsraðað tíma sínum betur. Föðurhlutverkið gefur mér möguleikann á að gefa kærleika og umhyggju. Óborganlegt,“ segir Björn og bætir hlægjandi við að lokum: „Svo máttu taka það fram að fyrirspurnir um hjúskaparstöðu og aðra einkahagi eru velkomnar á samfélagsmiðlinum Facebook.“

Viðtalið við Hallgrím Helgason.

Texti / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir
Mynd / Hákon Davíð Björnsson

„Eftir hinu kröftugu og mögnuðu #metoo herferðina, sem ég leyfi mér að segja að við erum flest alveg ótrúlega þakklát fyrir. Þá hef ég þessa löngun til að varpa ljósi á nýja hlið á #metoo, og ég vona að hún sé viðeigandi,“ skrifar ljósmyndarinn Helgi Ómarsson í áhrifamiklum pistli á Facebook-síðu sinni.

Helgi er samkynhneigður og vill með pistlinum varpa ljósi á þann veruleika sem hann hefur lifað við sem maður sem hrífst af öðrum mönnum. Helgi gaf Mannlífi góðfúslegt leyfi að birta pistilinn.

Gripið í klof og rass

„Sem samkynhneigður karlmaður, þá hef ég ekki alveg fundið minn sess í þessari #metoo umræðu, nema bara allan minn hjartans stuðning gagnvart kvenna. Ég er karlmaður sem heillast af karlmönnum. Ég hef lent í ýmsu í gegnum síðustu tæplega tíu ár sem ég hef verið útúr skápnum og samþykkt að ég heillast að sama kyni. Mín fyrstu ár útúr skápnum var mér smá misskilningur innra með mér, þar sem ég hélt að ég þyrfti að sætta mig við það sem gerðist innan queer kultúr landsins ef svo má orða,“ skrifar Helgi og bætir við að hann hafi sætt sig við ýmislegt sem hann gerir sér grein fyrir í dag að hafa ekki verið í lagi.

„Nú var ég hommi, og það þýddi að ég þurfti að veita vinkonum ráð, sætta mig við að hinir hommarnir á skemmtistöðunum voru ágengir, gripið í klof, rass, áreittur, af bæði karlmönnum og kvenmönnum einnig. Allt útaf því að ég var nú hommi, þetta er greinilega það sem við eigum bara að sætta okkur við. Mjög kynvæð menning en þar hef ég aldrei fundið mig. Ég veit ekki hversu oft í gegnum tíðina, ég hef komið heim af lífinu og ekki geta sofnað vegna áreiti sem ég varð fyrir. Farið inná buxurnar mínar, haldinn niður því ég átti að kyssa þessa eldri konu eða þennan sterka mann. Ég var nokkuð vissum að þetta var bara eitthvað sem var partur af þessu, og ég þyrfti bara að kyngja því og halda áfram og reyna setja mínar grensur, rétt eins og kannski konum líður.“

Finnur enn fyrir ógleðinni

Hann segir þessi ár hafa haft mikil áhrif á sig.

„Margt af því sem hefur gerst fyrir mig liggur enn í mér, og ef þetta poppar upp í hausnum á mér, þá finn ég fyrir ógleðinni sem ég man eftir.“

Helgi flutti til Kaupmannahafnar fyrir tæpum sex árum síðan og hefur haldið sig frá skemmtanalífinu.

Eftir að ég flutti til Kaupmannahafnar, fyrir tæpum sex árum hef ég farið inná Gay stað, kannski sex sinnum. Því þar er þetta örugglega tíu sinnum grófara, og ég finn ekki minn sess. Þetta er bara ekki ég. Ég hef síðan ég flutti haldið mér frá skemmtanalífinu hér, því ég hreinlega fæ mig ekki til þess,“ skrifar hann og heldur áfram.

„Með þessum skrifum, vil ég varpa ljósi á skuggahliðar gay kúltúrsins og kannski reyna ná til þeirra sem hafa svipaðar upplifanir, hommar, lessur, gagnkynhneigðir og allt þar á milli og hversu hrikalega grófur hann getur verið hvað varðar kynferlislegt áreiti. Við megum líka stíga fram og segja frá. Gay kúltúr á ekki að taka neitt af okkur, því við eigum okkur líka sjálf. Við þurfum ekki að sætta okkur við kynferislegt áreiti heldur.

Ef þið spyrjið mig, þá eiga ekki bara gagnkynhneigðir karlmenn að hugsa sig tvisvar um og læra um #metoo og taka herferðina til sín.

Þetta hefur blundað í mér í marga mánuði, og hér er það sem mig langaði að segja.

Áfram #metoo, áfram konur, karlar, samkynhneigðir, gagnkynhneigðir og allir þarna á milli. Breytum til hins betra.“

Hér fyrir neðan má sjá pistilinn í heild sinni:

Texti / Lilja Katrín
[email protected]

„Ég hef verið of þungur frá því ég man eftir mér en líklega byrja ég að þyngjast fyrir alvöru í byrjun grunnskólans,“ segir Mikael Þorsteinsson, 32ja ára gamall yfirkokkur á veitingastað í Reykjavík. Fyrir tveimur árum ákvað hann að breyta um lífsstíl og hefur náð frábærum árangri á stuttum tíma.

Mikael er uppalinn hjá móður sinni á Húsavík og var lagður í einelti í grunnskóla.

„Ég varð strax auðvelt skotmark fyrir aðra krakka í skólanum og var lagður í einelti alla grunnskólagönguna sem hefur áhrif á mig enn þá í dag. Ég var uppnefndur daglega og var eltur heim oft á tíðum með orðum sem særðu mikið. Ég var aldrei góður í íþróttum og kveið ég mikið fyrir að fara í íþróttatíma innan skólans. Bæði vegna þess að ég þurfti að klæða mig í íþróttafötin fyrir framan aðra stráka sem gerðu þá óspart grín að manni og jafnvel íþróttakennarar sögðu við mig að ég yrði að standa mig betur og gera þetta eins og hinir krakkarnir. Sérstaklega kveið ég fyrir því að fara í sturtu eftir tímana, þar sem kom fyrir að maður var sleginn með blautum handklæðum. Andlega ofbeldið var samt mikið algengara. Ég átti samt alltaf ákveðinn vinahóp sem hjálpaði til við að gera lífið bærilegt líklega,“ segir Mikael.
Hann þróaði með sér þunglyndi á unglingsárunum og eftir tvítugt var andlega heilsan orðin mjög slæm. Þá reyndi hann að deyfa sársaukann.

Kom fram við sig eins og ruslatunnu

„Líklega reyndi ég að deyfa ákveðinn andlegan sársauka með áfengi. Það voru ekki margar helgarnar sem ég tók án þess að hafa áfengi við höndina í vinahópi,“ segir Mikael og heldur áfram.

„Í kringum þrítugsafmælið mitt var ég kominn eins langt niður og hægt var. Vakti heilu næturnar og svaf á daginn og borðaði ógrynni af óhollu fæði og kom fram við mig eins og ruslatunnu. Á þeim tíma var ég orðinn 147 kíló. Á ákveðnum stundum var ég farinn að íhuga að líklega væri betra fyrir alla að ég væri ekki til og það hræddi mig virkilega að hafa þær hugsanir. Þá ákvað ég að ég þyrfti að gera eitthvað í mínum málum til að endurheimta einhverja lífshamingju.“

Tæp sextíu kíló farin á tveimur árum

Mikael hefur búið í Reykjavík síðustu níu árin en það var í byrjun árið 2016 sem hann fékk sér líkamsræktarkort í Reebok Fitness, staðráðinn í að breyta um lífsstíl.

„Áður fyrr fannst mér alltaf leiðinlegt að fara í ræktina. Ég þoli ekki hlaupabretti og lyftingatæki þannig ég tók þá ákvörðun að fara í hóptíma. Ég skráði mig í Body Pump hjá Magnúsi, þjálfara hjá Reebok, sem eru lyftingatímar með stangir og lóð þar sem unnið er með nokkuð létt lóð en margar endurtekningar. Ég fann mig strax í þessum tímum þótt að úthaldið hafi verið skelfilegt til að byrja með. Þegar úthaldið fór að aukast og ég fór að sjá árangur fór ég að fikra mig áfram í aðra krefjandi hóptíma. Hreyfing er orðin algjör fíkn og erfitt að velja úr tímum til að fara í þar sem þeir eru allir frábærir. Mataræðið fylgdi einig með. Ég fór að minnka sykur og hveiti í fæðinu og gosdrykkir fóru á bannlista,“ segir Mikael. Hann fagnaði 32ja ára afmæli sínu fyrir stuttu og fékk ómetanlega gjöf.

„Á 32ja ára afmælinu skellti ég mér á vigtina og las 89 kíló, sem eru þá rétt tæp 60 kíló sem eru farin á þessum tveimur árum.“

Aukinn áhugi frá kvenfólki

Mikael segist finna mikinn mun á sér í dag, bæði andlega og líkamlega.

„Munurinn er sláandi og þá sérstaklega andlega. Ég er léttari á líkama og sál. Ég hef fundið ánægju yfir hlutum aftur og hreyfing er mín sálfræðiaðstoð. Að sjálfsögðu sé ég ótrúlegan mun á mér líkamlega og á úthaldi, styrk og þoli. Svefninn er mikið betri og ég er yfir höfuð mjög ánægður með mitt líf í dag,“ segir Mikael og bætir við að þessi breyting hafi ekki gengið áfallalaust fyrir sig.

„Ég hef fallið í nammið og gosið svo um munar og dottið niður andlega hér og þar. En erfiðleikarnir eru mestir í upphafi. Það að koma sér af stað og taka ákvörðunina um að taka sjálfan sig í gegn. Þetta hefur kostað blóð, svita og tár en hefur verið algjörlega þess virði og ég myndi ekki vilja breyta neinu á minni leið til betri heilsu. Líf mitt hefur breyst töluvert. Ég er farinn að halda í við íþróttafólk í ræktinni, hljóp 10 kílómetra hlaup á gamlársdag, farinn að íhuga að ganga á fjöll og hef hugsað með mér að fara jafnvel í einkaþjálfarann. Þetta eru betri hugsanir en að vera milli svefns og vöku allan daginn vegna andlegra og líkamlegra erfiðleika. Einnig hef ég tekið eftir auknum áhuga kvenfólks á mér. Sem er nú bara jákvætt,“ segir Mikael og brosir.

Þú átt alltaf rétt á hamingju í lífinu

Mikael lítur sáttur yfir farinn veg og hefur þann draum að geta hjálpað fólki að breyta um lífsstíl.

„Mig langar að hjálpa fólki sem hefur verið að glíma við sömu erfiðleika og ég og sýna þeim að þetta er hægt ef viljinn er fyrir hendi. Ég veit að það er klisja að segja þetta en hún er 100% sönn. Ef þú leggur til vinnuna munt þú sjá árangur. Það er ekkert flóknara. Það skiptir engu máli hversu gamall þú ert, hvað þú hefur gert af þér í lífinu, hvaða erfiðleika þú hefur átt við að stríða. Þú átt alltaf rétt á hamingju í lífinu og að vera sáttur í eigin skinni,“ segir Mikael og vill skila þakklæti til þeirra sem studdu hann í sinni vegferð, sem heldur áfram um ókominn tíma.

„Ég vil enda á að þakka fólki sem hefur staðið þétt við bakið á mér. Fjölskylda og vinir hafa verið eins og klettur. Svo vil ég skila sérstöku þakklæti til Magnúsar, þjálfara hjá Reebok og allra þeirra sem æfa með mér í hóptímunum. Þetta fólk skiptir miklu máli og hvetur mig áfram. Ég hef séð fólk ná frábærum árangri í tímunum með mér. Ef fólk vill koma og prófa hóptímana, þá taka allir vel á móti þér.“

Texti / Lilja Katrín
[email protected]
Myndir / Úr einkasafni

Sigurður Steinar er á hraðri uppleið í tískuheiminum eftir frábæran árangur í Elite Model Look-fyrirsætukeppninni í Mílanó. Mannlíf tók þennan hressa og efnilega 17 ára Reykvíking tali.

Hvernig tilfinning var að ná svona langt í keppninni? „Vá, þegar ég stóð á sviðinu og það var bara eitt sæti eftir og svo heyrist í hljóðkerfinu: „From Iceland, Siggi!“ Það var eitt af skrítnustu augnablikum sem ég hef upplifað! Við höfðum öll fengið fyrirmæli um að halda „kúlinu“ ef við kæmumst áfram, þannig að ég gekk bara fram og tók hring með hinum efstu 15 módelunum en rosalega langaði mig til að fagna!“

Áttirðu von á þessu? „Alls ekki. Það voru svo rosalega margir og flottir krakkar í þessari keppni.“

Var keppnin erfið? „Já, vikuna fyrir keppni þurftum við að vakna klukkan 7 á hverjum morgni, skella í okkur morgunmat og flýta okkur út í rútu sem ók með okkur í risastórt stúdíó þar sem við tóku strangar æfingar. Til dæmis fengum við strákarnir flestir blöðrur á fæturna bara af því að æfa göngulagið í allt of þröngum skóm. Stelpurnar þurftu að ganga í hælaskóm sem var örugglega enn verra. Svo var æft alveg til klukkan 9 öll kvöld. Þannig að þetta var ein af erfiðari en skemmtilegri vikum lífs míns!“

Hvernig kom til að þú tókst þátt? „Þetta byjaði allt hjá Eskimo Models á Íslandi. Fyrir þeirra tilstilli komst ég á samning hjá Elite í París og þar var ákveðið að senda mig beint í stóru lokakeppnina í Mílanó.“

Hafa einhverjar dyr opnast í kjölfarið? „Já, ég er strax kominn á samning hjá Elite Paris og Elite Milano og var að undirrita samning við Elite London. Í janúar tók ég svo þátt í Men’s Fashion Week Winter í París þar sem ég vann fyrir Loewe og ég er líka búinn að fara í prufur hjá Louis Vuitton, Versace, Chanel, Vouge, GQ magazine, Armani, Diesel, Lacoste og fleirum.“

Ferðastu þá ekki svolítið í tengslum við starfið? „Jú, ég hef búið í Mílanó og París sem er alveg mögnuð borg. Svo er ég að fara til London til að taka þátt í Men’s fashion.“

Ertu í skóla samhliða módelstörfunum? „Ég kláraði eitt ár í tækniteiknun í Tækniskólanum sem var mjög skemmtilegt en þegar þetta tækifæri bauðst skyndilega ákvað ég, í samráði við foreldra mína og Eskimo, að bíða með námið. Það er nefnilega mjög erfitt að sinna hvorutveggja á sama tíma.“

Hvað finnst skólafélögunum og vinunum um þetta? „Allir í kringum mig eru bara rosalega stoltir af mér og hafa verið duglegir að hvetja mig áfram.“

Stefnirðu að frama í þessu eða langar þig til að vinna við eitthvað annað þegar þú verður eldri? „Ég ætla að einbeita mér að þessu, alla vega eins og er en ég stefni að því að fara í nám í arkitektúr seinna.“

En þessi bransi, er hann í líkingu við það sem þú ímyndaðir þér? „Nei, þegar ég byrjaði vissi ég ekki alveg hvað ég var að fara út í. Þetta er mjög gaman en líka algjört puð.  Það tekur á að fara í 16 prufur á einum degi og ekki grunaði mig að ég myndi lenda í topp fimm í stærstu módelkeppni í heimi! Þessi bransi er svolítið þannig; það er erfitt að sjá fyrir hvað gerist næst. Nú er ég til dæmis að fara til London og svo kannski til París. Annað veit ég ekki í bili. Eina sem ég veit er að það er búið að vera algjört ævintýri að fá að ferðast og búa í svona flottum stórborgum bara 17 ára og þurfa að sjá um sig sjálfur.“

Áttu heilræði handa þeim sem vilja feta sig út á þessa braut? „Hafðu trú á þér. Vertu ófeiminn og alls ekki reyna að vera eins og allir hinir. Vertu bara þú sjálfur og komdu alltaf heiðarlega fram.“

Hægt er að fylgjast með Sigurði Steinari á Instragram undir notendanafninu sigurdur_st

Texti / Roald Eyvindsson
[email protected]
Aðalmynd / Stephane Gizard

Síðustu ár hafa margar kannanir verið gerðar í löndunum í kringum okkur um hvort konur skammist sín fyrir að vera á blæðingum. Nýleg könnun í Bretlandi sem framkvæmd var meðal fimmtán hundruð kvenna og fimm hundruð karla leiddi það í ljós að 58% kvenna höfðu skammast sín fyrir að vera á túr. Þá sögðust 73% hafa falið dömubindi eða túrtappa þegar þær fóru á salernið innan um fólk.

Við hjá Mannlífi ákváðum að framkvæma okkar eigin skoðanakönnun um þetta málefni. 608 konur svöruðu könnun okkar um blæðingaskömm og 42,6% þeirra sögðust hafa skammast sín fyrir að vera á blæðingum. Rúmlega 73,5% þeirra sem svöruðu sögðu að þeim fyndist ekki óþægilegt að tala um blæðingar við sína nánustu eða vinnufélaga en 75,66% kvennanna sögðust fela túrtappa, dömubindi eða aðrar hreinlætisvörur þegar þær færu á salernið í mannmergð, til dæmis í skóla eða á vinnustað.

Enn vandræðalegt umræðuefni

Þessar niðurstöður koma Sigríði Dögg Arnardóttur kynfræðingi lítið á óvart en hún heldur meðal annars kynfræðslufyrirlestra fyrir unglinga og foreldra og kennir áfangann Almenn kynfræði í Háskólanum í Reykjavík, þar sem hún kemur einmitt inn á tíðahring kvenna og egglos.

„Það þarf að ræða þetta miklu, miklu meira. Það er heila málið. Mér finnst fólk búið að ákveða að það sé nóg að ræða þetta í kynfræðslu í sjötta bekk og síðan aldrei meir. Eins og að þessi fyrrnefnda kynfræðsla hafi „koverað“ allt sem tengist blæðingum. Í dag, þegar ég tala um blæðingar við grunnskólanema, framhaldsskólanema og jafnvel nemendur á háskólastigi, finnst konum þetta enn rosalega vandræðalegt umræðuefni. Og margir vita lítið um tíðahring kvenna. Ungar konur eru mjög stressaðar og kvíðnar þegar kemur að því að tala um túr og hafa enn svo margar spurningar, eins og til dæmis: Hvenær byrja ég á túr? Hvernig lítur þetta út? Hvað er ég lengi á túr?“ segir Sigga Dögg.

Trúarleg orðræða mjög fordæmandi

Ef við skoðum blæðingar í sögulegu samhengi kemur í ljós að þessi blæðingaskömm hefur viðhaldist í ýmsum trúarbrögðum. Í kristinni trú voru konur á blæðingum taldar beinlínis hættulegar. Ef marka má sögur kvenna í prestastétt sem voru opinberaðar fyrir stuttu í #metoo-byltingunni virðist þetta viðhorf enn lifa góðu lífi meðal einhverra.

„Ég minnist mannsins sem sagði að hann hefði farið inn á klósettið í kirkjunni eftir að ég var þar. Hann vildi vita hvernig prestur gæti blesssð söfnuðinn þegar hún væri á túr. Fyrstu mánuðina og árin eftir að þetta gerðist hugsaði ég um þetta í hvert skipti sem mér blæddi. Ég sá andlitið á honum fyrir mér og fannst ég skítug,“ hljóðar ein af sögunum sem birtar voru á heimasíðu Þjóðkirkjunnar.

Í íslam má ekki stunda kynlíf með konum á blæðingum og í hindúatrú mega blæðandi konur ekki fara inn í hof og biðja. Þá eru konur á túr taldar óhreinar í gyðingdómi. Það markaði einnig tímamót í Nepal á síðasta ári þegar lög voru samþykkt sem bönnuðu að konur og stelpur væru læstar inni í svokölluðum blæðingakofum, í algjörri einangrun, á þessum tíma mánaðarins, eitthvað sem kom frá fornri hefð úr hindúatrú sem heitir chhaupadi. Var þetta gert því konurnar voru taldar óhreinar. Í ágúst lést unglingsstúlka í einum af þessum kofum eftir að hafa verið bitin af snáki og því var gripið til þess ráðs að banna blæðingakofana. Þeir sem neyða konur inn í þessa kofa framvegis gætu átt yfir höfði sér þriggja mánaða fangelsisdóm og sekt upp á rúmlega þrjú þúsund krónur.

Sigga Dögg telur þessa orðræðu í trúarbrögðum hafa mikið að segja um af hverju konur skammist sín fyrir það að fara á túr.

„Trúin hefur rosalega mikið að segja og hefur að þessu leyti valdið okkur miklum skaða. Orðræðan er mjög fordæmandi, talað um að konan sé skítug og hún sé að gjalda fyrir erfðasyndina og blæðingar séu í raun okkar refsing. Þetta hefur litað alla orðræðu og gerir út um allan heim – konur fá ekki að sitja til borðs með öðrum, mega ekki fara í skólann, mega jafnvel ekki að fara út úr húsi. Það þarf ekki að fara langt til að sjá að konur á blæðingum eru jaðarsettar,“ segir kynfræðingurinn og bætir við að konur á túr séu vissulega niðurlægðar á Íslandi, þótt þjóðin sem slík sé ekki heittrúuð.

„Þetta er talið svo mikið kvennamál sem er ótrúlega áhugavert. Stelpur fá enn að heyra: Ertu pirruð? Ertu á túr? Svona setningar eru notaðar til að niðurlægja og setja konur niður. Eins og maður eigi ekki rétt á þessum tilfinningum, vegna líffræðilegs ferlis sem við ráðum ekkert við. Strákar nota þessar setningar og stelpur þola það ekki. Þetta lifir því miður góðu lífi í dag.“

Skömminni viðhaldið í skólum

Það er sláandi að sjá í könnun Mannlífs hve margar konur hafa átt í erfiðleikum með að tala um fyrstu blæðingarnar við foreldra sína, og jafnvel falið þær fyrir þeim svo árum skiptir. Sigga Dögg telur nauðsynlegt að foreldrar taki það að sér að fræða og undirbúa börnin sín þegar kemur að tíðahringnum, þá bæði drengi og stúlkur.

„Ef þú átt barn með píku fer það barn á blæðingar og umræðan um það þarf að byrja mjög snemma. Ég á tvo drengi og eina stúlku og á mínu heimili var umræðan um túr byrjuð um þriggja ára aldurinn. Ég fer á klósettið með opna hurð og þá er spurt: Hvað er þetta? Af hverju gerist þetta? Mun þetta gerast hjá mér? Þetta er mjög eðlilegur hluti af samræðum,“ segir Sigga Dögg og bætir við að kynfræðslu sé oft ábótavant í grunnskólum landsins.

„Þessi fræðsla er oft kynjaskipt þannig að strákar eru úti á þekju hvað varðar blæðingar. Það hefur stuðað margar stelpur, enda finnst þeim þetta ekki vera þeirra einkamál. Af hverju fá stelpur ekki að vita um stráka og strákar um stelpur? Þannig að þessari skömm er viðhaldið í skólum. Margir strákar vita ekkert um egglos og frjóvgunarlegu hliðina á konum, til dæmis hvenær hún getur orðið ólétt. Fræðslan er líka oft of fræðileg, í staðinn fyrir að útskýra blæðingar á mannamáli, af hverju blóðið er mismunandi á litinn, hvaðan það kemur og hve mikið kemur í einu. Við erum ekki að lesa IKEA-bækling, við erum að tala við fólk.“

Taka skal fram hér að nýverið var það tilkynnt að taka eigi upp kynfræðslu frá 1. og upp í 10. bekk í tveimur skólum í Reykjavík í tilraunaskyni.

Fullnæging getur stillt túrverki

Talið berst að kynlífi á blæðingum, en ein af flökkusögunum um samfarir á túr er að kynlífið verði ógeðslegt, það frussist blóð úr leggöngum konunnar og að það gjósi upp vond túrlykt. Sigga Dögg er alvön að svara slíkum sögum.
„Þetta frussast ekki út,“ segir Sigga Dögg og hlær. „Ef þú ert að stunda kynlíf er til dæmis hægt að setja handklæði undir. Svo er líka hægt að stunda kynlíf í baði eða sturtu ef fólk vill hafa þetta hreinlegra.“

Sigga Dögg segir að það sé ekkert rétt né rangt við samfarir á túr, heldur þurfi hver kona að ákveða fyrir sig hvað veiti henni ánægju.

„Konur þurfa að spyrja sig, sem blæðandi verur: Finnst þér þetta ógeðslegt? Ef svarið er já og þér finnst erfitt að slaka á í kynlífi með annarri manneskju þá ættirðu frekar að sleppa því. Ég vil samt benda á að það er ein tilgáta um það að fullnæging sé verkjastillandi og geti því stillt túrverki. Þá getur fullnæging einnig stytt blæðingatímann því legið fær krampa við fullnægingu sem veldur því að það losar líkamann hraðar við túrblóðið. Margar konur upplifa sig einnig mjög kvenlegar á blæðingum og það er eitthvað til að fagna,“ segir Sigga Dögg.

Oft er skömmin í hausnum á okkur

En hvað geta konur gert til að skila blæðingaskömminni?

„Við þurfum að byrja á því að fræða opinskátt og eðlilega um blæðingar og ræða þær í nærumhverfinu sínu ef maður hefur þörf fyrir það. Við þurfum að leyfa okkur að taka upp dömubindi og túrtappa úr töskunni á almannafæri og ekki deyja yfir því. Samfélagið er hægt og rólega að breytast. Oft er þessi skömm í hausnum á okkur og fólk í kringum okkur er almennt ekkert að pæla í okkar klósettferðum.“

Unaður sem fylgir kynfærum

Ein af athugasemdunum sem sló undirritaða hvað mest í könnun Mannlífs lýsti því hvernig nafnlaus kona sagðist finna allt sem tengdist kynfærum sínum óþægilegt. Sigga Dögg segir að við eigum langt í land með að aflétta kynfæraskömm almennt.

„Það er rosalega feimni í kringum það að tala um kynfærin, skoða þau, upplifa þau, kanna þau og hafa gaman að þeim. Það er rosalega mikið tabú. Auðvitað sjáum við að umræðan þarf að byrja miklu fyrr, það er það sem er alltaf verið að impra á. Orðræðan um píkur er enn svo gildishlaðin. Hver er að tala um píkur fyrir framan börn? Einhver fullorðinn. Notkun þessa einstaklings á orðinu píka hefur áhrif. Það tekur margar kynslóðir að vinda ofan af þessu og breyta,“ segir Sigga Dögg, sem veit fátt betra en þegar opinskátt tal hennar um kynfæri, kynlíf og allt sem því fylgir ber árangur.

„Þess vegna er ég að gera það sem ég er að gera. Það er ótrúlega gefandi að stelpa komi upp að mér og segi mér frá því að hún hafi prófað að skoða píkuna á sér. En það er alltaf í hálfum hljóðum og aldrei yfir bekkinn. Við verðum að hætta að taka þetta svona alvarlega. Við kynfræðingar sem sinnum kynfræðslu erum á því að leiðin til að gera umræðuna opnari og létta skömm sé að fara í gegnum unaðinn sem fylgir kynfærum. Fara yfir jákvæðnina, hvernig við getum notið líkamans og upplifa að hann geti verið skemmtilegur og frábær. Það eru margar rannsóknir sem styðja þessa leið til sjálfseflingar og -styrkingar.“

Rétta orðið er píka

Tilfinning Siggu Daggar er samt sem áður sú að það sé orðið eðlilegra fyrir marga að nota orðið píka yfir kynfæri kvenna en það var fyrir nokkrum árum.

„Samtalið um píkuna fór af stað inni á mörgum leikskólum og í dag eru mjög margir leikskólakennarar og yngri foreldrar sem nota orðið píka. Mér finnst gott að brýna það fyrir börnunum mínum að rétta orðið sé píka, þó að við getum að sjálfsögðu notað einhver gælunöfn yfir hana. Hvernig við lítum á orðið kemur oft heiman frá okkur. Þeir sem hika við að nota orðið gera það því það þykir ljótt heima hjá þeim. Ég hitti enn stelpur, jafnvel í framhaldsskóla, sem geta ekki sagt orðið píka. Við notum þetta orð líka enn til að tala illa um aðrar konur, samanber „helvítis píkan“. Það þarf að breyta tungumálinu og það þarf að fara að fagna píkunni.“

Ekki samasemmerki milli ummáls og heilsufars

Talið berst að líkamsvitund kvenna, en það er alþekkt að bæði konur sjálfar og samfélagið setja miklar kröfur um að þær eigi að líta út á ákveðinn hátt. Oft hefur orðinu útlitsdýrkun verið fleygt í þessu samhengi. Sigga Dögg fagnar samtökum og hreyfingum eins og Samtökum um líkamsvirðingu og segir verk sem þar er unnið skipta sköpum.

„Orðræðan hefur breyst. Ég tók til dæmis ekki eftir því að auglýsingar bentu mér á að ég þyrfti að komast í kjólinn fyrir jólin í aðdraganda síðustu jóla. En þessi orðræða er svo djúp. Hún smeygir sér inn í merginn inni í beininu. Ég til dæmis reyni að stoppa mig af áður en ég lendi í vítahring líkamsskammar en þetta er svo inngróið. Rannsóknir hafa sýnt að allt niður í þriggja ára börn sniðganga frekar feita krakka því þau vita hvað það er ljótt og hættulegt að vera feitur. Það er jú talað um fitufaraldurinn eins og hann sé einhver djöfull sem sé hér kominn til að éta þau. En það skiptir svo ótrúlega miklu máli að við áttum okkur á því að það er ekkert samasemmerki á milli líkamsummáls og heilsufars,“ segir Sigga Dögg og heldur áfram.

„Samfélagið er að segja okkur að við getum verið eitthvað sem við eigum ekki að reyna að vera. Ég kem til dæmis úr kvenfjölskyldu þar sem við erum með granna fótleggi en mjúkan maga. Ég hef alltaf þráð sléttan maga en það er bara ekki í minni genabyggingu. Ég myndi þyrfa að svelta mig í einhvern tíma ásamt því að æfa brjálæðislega mikið til að fá sléttan maga í korter. Líkaminn veit hvernig hann vill vera en við bara hlustum ekki. Við setjum okkur einhver markmið í ræktinni sem oftar en ekki eru sentímetra- eða kílóatengd og það er svo fráleitt. Þetta á ekki að vera svona.“

„Ef þú værir aðeins grennri værirðu aðeins betri“

Sigga Dögg telur að það sé ekki aðeins fjölskylda okkar og hvernig foreldrar tala við börnin sín sem skiptir máli þegar kemur að því að bæta líkamsvitund kvenna. Það þurfi meira til.

„Þetta er allt í kringum okkur – í fjölmiðlum, auglýsingum, bíómyndum, hvernig við tölum hvor við aðra. Þótt maður sé gagnrýninn er maður samt ekki ónæmur fyrir þessari umræðu. Ég sveiflast til dæmis í fitusöfnun og um leið og ég næ aðeins af mér heyri ég mikið af hrósi um hvað ég líti vel út. Þá líður mér eins og fólk sé oft að hugsa: Ef þú værir aðeins grennri værirðu aðeins betri. Þú værir meira fyrir augað,“ segir Sigga Dögg sem segir einnig stigsmun á hvernig talað er við konur og karla þegar kemur að útlitinu.

„Hópur karlmanna á miðjum aldri spurði mig um daginn hvort þeir mættu ekki hrósa konum í vinnunni lengur. Hvort það væri ljótt að hrósa. Sumir vilja hrós en flestar okkar nennum því ekki að karlmenn hafi skoðun á okkur. Okkur langar bara að fá að vera í vinnunni og vinna vinnuna okkar. Það er rosalega þreytandi að þurfa sífellt að taka ákvörðun um útlit sitt. Ef að ég er mygluð og mæti í víðum gallabuxum og hettupeysu í vinnuna er það einhvers konar yfirlýsing, en ósköp venjulegt ef karlmaður gerir það. Auðvitað tengja karlmenn ekki við þetta því þetta er ekki þeirra reynsluheimur. En konur fá svo mikið af athugasemdum frá samfélaginu og fólkinu í kringum sig um hvernig þær líta út. Okkur langar bara að vera,“ segir Sigga Dögg og rifjar í kjölfarið upp atvik þegar henni var neitað um fjölmiðlaviðtal því hún væri ekki máluð.

„Ég sagðist bara ætla að vera svona, en það var stungið upp á því að viðtalinu yrði frestað þar til ég væri „betur stemmd“. Eins og fólk yrði ofboðslega vandræðalegt fyrir mína hönd og færi að hafa áhyggjur af því að ég væri ekki undirbúin því ég væri ekki máluð. Fólk ákveður hvernig okkur konur líður út frá útlitinu. Það les í klæðaburðinn okkar, í staðinn fyrir að kafa dýpra í skelina. Bæði konur og karlar eru með mjög skerta sjálfsmynd og það hjálpar ekki að utanaðkomandi aðilar hafi sífellt skoðanir á því hvernig þú lítur út. Verum bara eins og við viljum. Hættum að troða hugmyndum upp á alla aðra um hvernig þeir eigi að vera. Hafðu bara skoðun á þínum eigin, fokkíng líkama.“

Berum virðingu fyrir fjölbreytileikanum

Það sem byrjaði sem spjall um blæðingar hefur farið á flug, enda af nægu að taka af öllu sem varðar skömm sem tengist líkama kvenna. Sigga Dögg segir þær herferðir og grasrótarsamtök sem hafa starfað á Íslandi hafa haft mikil og góð áhrif, og ber þar til dæmis að nefna Völvuna og Druslugönguna. Hún segir samfélagið í heild sinni einnig á góðri leið, þótt við tökum stundum tvö skref áfram og þrjú aftur á bak.

„Sem samfélag erum við alltaf að læra. Við erum alltaf að batna og sýnum hvert öðru meiri virðingu og skilning. Mér finnst einlægur vilji hjá mörgum að reyna að skilja aðrar manneskjur og bera virðingu fyrir því hvað við erum ólík. Bakslagið kemur helst frá gömlum röddum sem rifja upp gamla tíma og spyrja að því hvort ekkert megi í dag. En af hverju megum við ekki bara hlusta á fólk og virða það sem það hefur að segja? Ég er ekki eins og þú og það er hvorki hættulegt fyrir mig né þig.“

„Finnst allt óþægilegt sem tengist kynfærum mínum“

Eins og áður segir, ákváðum við hjá Mannlífi að framkvæma okkar eigin skoðanakönnun um blæðingaskömm. Við spurðum einnig af hverju konur skömmuðust sín fyrir að vera á túr. Meðal svara sem við fengum voru:

„Dömubindi þykja ekki smart, maður vill ekki láta fólk sjá að maður fari á klósettið með dömubindi í hendinni.“

„Finnst ég óhrein.“

„Það hefur blætt í gegn, til dæmis þegar ég hitti tengdaforeldrana í fyrsta sinn, mér fannst það vandræðalegt.“

„Ég var 14 ára og það kom í gegnum fötin mín þegar ég var með pabba og nýrri kærustu hans í Kringlunni. Það kom blettur í stólinn á Stjörnutorgi. Þá skammaðist ég mín. Enda 14 ára og ný í bransanum. En kærastinn minn er með óþolandi blæðingafóbíu og kemur helst ekki nálægt mér meðan á því stendur. Þorir varla inn á bað af ótta við að sjá einhver ummerki á eða í kringum klósettið. Og hann gæti aldrei tæmt ruslið inni á baði, þó að ekkert blæðingatengt væri í því. Ég skammast mín þó ekki þegar hann lætur illa, ég segi honum bara að hann sé fífl og ætti að þakka fyrir, ég væri allavega ekki ólétt.“

„Skammast mín fyrir að kvarta yfir verkjum.“

„Veit ekki alveg af hverju, einhver skömm sem hefur verið innbyggð.“

„Fundist vandræðalegt að vera með stór dömubindi, held að það sjáist/heyrist kannski, fyrir að geta ekki stundað kynlíf, fyrir að vilja kannski ekki fara í sund.“

„Það kemur oft mikil lykt og mikið blóð.“

„Finnst allt óþægilegt sem tengist kynfærum mínum.“

„Byrjaði 10 ára á túr og sagði engum frá í þrjú ár.“

Flest svörin eiga það þó sameiginlegt að konurnar sem tóku þátt í könnun okkar finnst samfélagið dæma þær fyrir að vera á blæðingum og að það hafi skort fræðslu frá foreldrum þegar blæðingar byrjuðu, en algengast er að stúlkur byrji á blæðingum frá 10 ára aldri og upp í 15 ára.

„Samfélagið hefur kennt manni að það sé ógeðslegt og óhreint,“ skrifar ein kvennanna og önnur er sammála: „Því ég fékk þau skilaboð frá umhverfinu að þetta væri ógeðslegt.“

„Var alin upp þannig að þetta væri eitthvað sem enginn talar um, svo unglingurinn ég með ekkert sjálfstraust/sjálfsálit tók það svo nærri mér að ég fór alltaf að skammast mín þegar ég var á túr þangað til ég lærði að þetta á alls ekki að vera feimnismál og allar konur fara í gegnum þetta!“ skrifar önnur og margar hafa svipaða sögu að segja:

„Bara ógeðslegt og mikið talað neikvætt um þetta af fjölskyldunni minni.“

„Skammaðist mín sem unglingur þar sem þetta var aldrei umræðuefnið milli mín og mömmu, þar af leiðandi fannst mér þetta ekki eðlilegt „ástand“.“

„Ég byrjaði 11 ára og enginn hafði rætt það við mig svo ég faldi þetta og notaði klósettpappír og þvoði nærbuxurnar mínar sjálf í höndunum í klósettvaskinum.“

„Þegar ég byrjaði á blæðingum 13 ára gömul þorði ég ekki að segja nokkrum manni frá því. Sérstaklega ekki mömmu, ég var alveg viss um að hún yrði reið. Kona sem er aldrei reið, hehe!“

„Mamma var ekkert að kenna mér hvað blæðingar voru og lét mér eiginlega líða bara illa með það.“

Enn aðrar segja skömmina hafa komið vegna þess að þær byrjuðu ungar á blæðingum, jafnvel fyrstar af sínum vinkonum eða skólasystrum. „Fyrst þegar ég byrjaði var þetta rosaskömm að vera komin á blæðingar í grunnskóla,“ skrifar ein og önnur segist hafa falið blæðingar fyrir öllum í þrjú ár. „Byrjaði 10 ára og sagði engum frá fyrr en 13 ára.“

Þá eru nokkrar konur sem segjast hafa hætt við að fara í sund, líkamsrækt eða á mannamót vegna blæðinga, einhverjar sem telja að samfélagið líti á blæðingar sem veikleika og sumar konurnar telja að komið sé fram við þær öðruvísi, til dæmis af vinnuveitenda, þegar þær eru á túr. Þá hafði ein kona lent í vandræðum hjá vinnuveitenda fyrir að tala um blæðingar sínar:

„Fékk einu sinni skammir frá vinnuveitanda fyrir að útskýra að mér liði illa vegna þess að ég væri með túrverki. Var sagt að svona lagað ættu ungar stúlkur ekki að nefna upphátt.“

Hvernig væri heimurinn ef karlmenn færu á túr?

Konur um allan heim eru farnar að opna umræðuna um blæðingar til að útrýma blæðingaskömm. Ein af þeim er tónlistarkonan og Reykjavíkurdóttirin Anna Tara Andrésdóttir. Hún olli miklu fjaðrafoki á samfélagsmiðlum í fyrra þegar hún frumsýndi myndbandið við lagið Pussypics. Píkan og blæðingar eru í aðalhlutverki í myndabandinu og þótti myndbandið of gróft til að vera sýnt á myndbandaveitum á borð við YouTube. Einnig var myndbandinu hent út af þekktum klámsíðum. Anna Tara mátti þola mikinn fúkyrðaflaum út af fyrrnefndu myndbandi en hún telur mjög mikilvægt að opna umræðuna um blæðingar.

„Við getum útrýmt þessari skömm með því að tala mjög mikið um blæðingar og sýna þær með margvíslegum hætti, hvort sem það er í daglegu lífi eða í listum, þangað til að þær „normalíserast“. Kiran Gandhi hljóp til dæmis London-maraþonið án þess að nota túrtappa eða dömubindi og lét sér blæða frjálst, sem vinnur þá bæði gegn því að þetta sé feimnismál og að þetta sé veikleikamerki,“ segir Anna Tara.

En af hverju telur hún að sumar konur skammist sín fyrir að vera á blæðingum?

„Stórt er spurt. Það eru svo ótrúlega margþætt en líklegast mjög mörg mismunandi skilaboð um að það sé ógeðslegt eða veikleikamerki,“ segir tónlistarkonan sem hefur velt blæðingum mikið fyrir sér.

„Eftir að ég byrjaði að velta túr mun meira fyrir mér og fylgifiskum hans, fór ég að taka eftir því hvað ég er hrifnæm á túr og reyni að gefa sjálfri mér rými til að slaka á og vera í tilfinningaúrvinnslu og þá hlakkar hluti af mér til þess. En mér finnst þreytandi að vera með túrverki, finnast ég útblásin og þurfa að pæla í túrtöppum og slíku. Sumir eru viðkvæmir fyrir því að það sé talað um túr en svo birtist skömmin kannski í mörgum öðrum hlutum, eins og ef þú ert með túrblett aftan á rassinum sem þú vissir ekki af. Ég hef heyrt stelpur vera miður sín yfir því að hafa gist hjá strák og það hafi óvart farið blóð í lakið. Svo næst blóðið illa úr lakinu í þvotti. Einn þurfti að fara með lakið í hreinsun. Ef karlmenn færu á túr, ætli það væru þá til þvottavélar sem næðu túrblóði úr lökum? Eða hvernig væri heimurinn ef karlmenn færu á túr?“ spyr Anna Tara.

Fyrrnefnt myndband Önnu Töru við lagið Pussy Pics má horfa á með því að smella hér. Við vörum viðkvæma við innihaldi myndbandsins.

Fleiri konur sem hafa opnað umræðuna

Norska tónlistarkonan Jenny Hval vakti athygli þegar hún gaf út plötuna Blood Bitch árið 2016 en eitt lagið á plötunni, Untamed Region, fjallar einmitt um þá skömm sem umlykur blæðingar kvenna.

Kanadíska listakonan Rupi Kaur komst í heimspressuna í mars árið 2015 þegar hún birti mynd úr myndaseríu sinni Period (Tíðir) á Intagram. Á myndinni sést kona liggjandi í rúmi og snýr baki í myndavélina. Blóðblettir eru á buxum hennar og í lakinu. Forsvarsmenn Instagram eyddu myndinni nánast samstundis út af samfélagsmiðlinum þannig að Rupi skrifaði um það á bæði Facebook og Tumblr. Málið vakti svo mikla athygli að Instagram leyfði myndina, en hana má sjá hér:

thank you @instagram for providing me with the exact response my work was created to critique. you deleted a photo of a woman who is fully covered and menstruating stating that it goes against community guidelines when your guidelines outline that it is nothing but acceptable. the girl is fully clothed. the photo is mine. it is not attacking a certain group. nor is it spam. and because it does not break those guidelines i will repost it again. i will not apologize for not feeding the ego and pride of misogynist society that will have my body in an underwear but not be okay with a small leak. when your pages are filled with countless photos/accounts where women (so many who are underage) are objectified. pornified. and treated less than human. thank you. ⠀⠀⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀ ⠀ this image is a part of my photoseries project for my visual rhetoric course. you can view the full series at rupikaur.com the photos were shot by myself and @prabhkaur1 (and no. the blood. is not real.) ⠀⠀⠀⠀⠀⠀ ⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀⠀⠀⠀ ⠀ i bleed each month to help make humankind a possibility. my womb is home to the divine. a source of life for our species. whether i choose to create or not. but very few times it is seen that way. in older civilizations this blood was considered holy. in some it still is. but a majority of people. societies. and communities shun this natural process. some are more comfortable with the pornification of women. the sexualization of women. the violence and degradation of women than this. they cannot be bothered to express their disgust about all that. but will be angered and bothered by this. we menstruate and they see it as dirty. attention seeking. sick. a burden. as if this process is less natural than breathing. as if it is not a bridge between this universe and the last. as if this process is not love. labour. life. selfless and strikingly beautiful.

A post shared by rupi kaur (@rupikaur_) on Mar 24, 2015 at 9:02pm PDT

Svo er líka vert að nefna tónlistarkonuna og aðgerðarsinnann Kiran Gandhi sem hljóp London-maraþonið í ágúst árið 2015 á blæðingum. Hún notaði hvorki bindi né túrtappa og leyfði blóðinu að flæða frjálst úr sköpum sínum.

Fyrstu heimildir um blæðingaskömm

„Yfirbragð hennar mun deyfa birtu spegla, gera stálbrún bitlausa og afmá gljáa fílabeins. Býflugnahjörð myndi deyja samstundis ef hún myndi svo mikið sem líta á hana.“ Svona lýsir rómverski fræðimaðurinn Plinius eldri þeim áhrifum sem blæðingar kvenna hafa á aðra í ritinu Náttúrusaga (Naturalis Historia) í kringum árið 77 til 79.

Þetta eru fyrstu heimildir um það sem má kalla blæðingaskömm, sem á ensku heitir period shame eða menstrual taboo. Síðan þá hafa blæðingar verið lastaðar í gegnum tíðina og orðræða í kringum þetta náttúrulega og eðlilega fyrirbæri verið konum til minnkunar.

Kúgast yfir túrbletti

Það eru ekki aðeins trúarbrögð sem viðhalda þessari svokölluðu blæðingaskömm, heldur einnig ýmislegt í menningu okkar, til dæmis hvernig talað er um tíðir í kvikmyndum og sjónvarpsþáttum. Þar má meðal annars nefna kvikmyndina Superbad þegar Seth, sem leikinn er af Jonah Hill, uppgötvar að hann er með túrblett á buxunum eftir heitan dans með fyrrverandi kærustu. Hann kúgast samstundis. Þegar leikarinn Seth Rogen, einn af handritshöfundum myndarinnar, rifjaði þetta atriði upp á Twitter í fyrra, til að fagna tíu ára afmæli myndarinnar, stóðu viðbrögðin ekki á sér og fjölmargir tístarar tjáðu sig um hve ógeðslegt þetta atriði hefði verið.

Í kvikmyndinni Blue Lagoon frá 1980 skammast Emmeline, túlkuð af Brooke Shields, sín niður í tær þegar hún byrjar á túr þegar hún er að baða sig í litlu lóni. Fyrst áttar hún sig ekki á því hvað er að gerast og kallar á frænda sinn að hjálpa sér. Þegar það síðan rennur upp fyrir henni að um blæðingar sé að ræða öskrar hún á hann að hypja sig, svo mikil er skömmin.

Einnig er vert að minnast á kvikmyndina Carrie frá árinu 1976 í þessu samhengi, þar sem aðalsöguhetjan Carrie White, leikin af Sissy Spacek, byrjar á blæðingum í skólanum. Trúuð móðir hennar sýndi henni engan stuðning og útskýrði tíðir ekki fyrir Carrie og verður hún fyrir miklu aðkasti frá skólafélögum sínum.

Þá vöktu ummæli Donalds Trump Bandaríkjaforseta, í garð fréttakonunnar Megyn Kelly heimsathygli í ágúst árið 2015. Megyn gekk hart að núverandi Bandaríkjaforseta í fyrstu kappræðum tilvonandi forsetaefna Repúblíkanaflokksins og yfirheyrði hann um niðrandi ummæli hans í garð kvenna. Eftir kappræðurnar ýjaði valdamesti maður heims að hún hefði verið svona ágeng því hún hafi verið á blæðingum.

Texti / Lilja Katrín
[email protected]
Myndir / Aldís Pálsdóttir / Kristín Pétursdóttir / Úr safni

Feður yfir fimmtugu.

Björn Karlsson, forstjóri Mannvirkjastofnunar og Dósent við Umhverfis- og byggingarverkfræðideild Háskóla Íslands, er 58 ára og á fjögur börn á aldrinum 4-18 ára. Hann er einstæður faðir en segist svo heppinn að eiga tvær góðar barnsmæður. Björn er einn af fjórum mönnum úr Félagi eldri feðra sem eru í viðtali í nýjasta tölublaði Mannlífs.

„Ég var mjög seinn að læra það hvernig maður býr til börn og var fertugur þegar fyrsta barnið fæddist. Það varð gríðarleg gleði að eignast loksins barn. Sýnin á tilgang lífsins breyttist í einu vetfangi og þróaðist síðan áfram í rétta átt. Ég var 54 ára þegar yngsta dóttirin fæddist og það var ekki síður yndislegt en þegar sú fyrsta fæddist. Ég hef alltaf verið „eldri faðir“ og forgangsröðun föðurhlutverksins og umhyggju fyrir börnum eykst bara með aldrinum,“ segir Björn sem á börnin Birtu, 18 ára, Loga, 13 ára, Birnu, 7 ára, og Ástu, 4 ára.

„Ég tók fæðingarorlof vegna fyrstu þriggja barnanna. Þegar fjórða barnið fæddist þá hafði fæðingarorlofsstyrkur verði skorinn mjög mikið niður, eftir efnahagshrunið, svo að ég tók í staðinn út allt sumarleyfi sem ég átti inni til tveggja ára, og fékk þannig tæplega þriggja mánaða fæðingarorlof án mikillar tekjuskerðingar.“

Hann segir að forgangsröðunin breytist í lífinu með hækkandi aldri. „Rúmlega fertugur flutti ég heim til Íslands eftir meira en tveggja áratuga búsetu erlendis, búinn að klára doktorspróf, sinna alþjóðlegum vísindastörfum og búinn að skrifa þær helstu bækur sem ég vildi skrifa. Þá þegar var manni orðið ljóst að foreldrahlutverkið er mikilvægara en starfsframinn. Ég tel að að mörgu leyti betra að vera kominn á þenna aldur með ung börn. Einna helst vegna þess að þegar menn eru yngri freistast þeir ef til vill til að forgangsraða öllu hinu sem menn vilja gera, og þá sérstaklega starfsframa eða þess að afla fjármuna fyrir fjölskylduna, sem er að vísu mjög skiljanlegt.“

Samfélagslegir fordómar
Björn segist finna sérstaklega fyrir miklum stuðningi og hvatningu meðbræðra sinna og nánustu fjölskyldu við því að vera faðir á þessum aldri. „Yndislegt fólk. Móðirin hefur auðvitað alveg einstakt og náið samband við ungbarnið fyrstu 1-2 árin, hún hefur jú gengið með barnið og gefur því brjóst, hlutverk sem við karlmennirnir tökum seint að okkur. En varðandi umönnun barna sem eru orðin eldri en þetta þá er nándin við föðurinn ekkert síður mikilvæg. Ég hef fundið fyrir fordómum í þá átt að karlmenn almennt séu ekki jafn mikilvægir foreldrar og konur. Að heimili föðurins sé nokkurskonar helgar-heimili, að hann sé helgar-pabbi og föður fjölskyldan helgar-fjölskylda, en að móðirin sé aðalforeldrið, með aðalheimilið og aðalfjölskylduna. Margir í heilbrigðiskerfinu, menntakerfinu og bara almennt í þjóðfélaginu virðast hafa óskaplega gamaldags sýn á föðurhlutverkið. Báðar barnsmæður mínar eru sem betur fer vel upplýstar hvað þetta varðar, við hugsum fyrst og fremst um vellíðan barnanna þegar tökum ákvarðanir um umgengni og slíkar ákvarðanir geta tekið breytingum eftir aðstæðum.“

Björn segist alltaf hafa sofið frekar lítíð og hafi í gegnum tíðina oft fundið fyrir þreytu, inn á milli. „Þetta hefur lítið breyst síðastliðna áratugi. Það er auðvitað mjög krefjandi að vera foreldri smábarna og smábarnaforeldrar eru almennt oft þreyttir, skiljanlega svo. En þetta er kærleiksvinna, maður sér ekki eftir einni sekúndu. Ég mæli eindregið með að menn eignist börn, almennt. Og ekki verra að gera það þegar menn hafa tekið út starfsframa og hafa forgangsraðað tíma sínum betur. Föðurhlutverkið gefur mér möguleikann á að gefa kærleika og umhyggju. Óborganlegt,“ segir Björn og bætir hlægjandi við að lokum: „Svo máttu taka það fram að fyrirspurnir um hjúskaparstöðu og aðra einkahagi eru velkomnar á samfélagsmiðlinum Facebook.“

Viðtalið við Hallgrím Helgason.

Texti / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir
Mynd / Hákon Davíð Björnsson

„Eftir hinu kröftugu og mögnuðu #metoo herferðina, sem ég leyfi mér að segja að við erum flest alveg ótrúlega þakklát fyrir. Þá hef ég þessa löngun til að varpa ljósi á nýja hlið á #metoo, og ég vona að hún sé viðeigandi,“ skrifar ljósmyndarinn Helgi Ómarsson í áhrifamiklum pistli á Facebook-síðu sinni.

Helgi er samkynhneigður og vill með pistlinum varpa ljósi á þann veruleika sem hann hefur lifað við sem maður sem hrífst af öðrum mönnum. Helgi gaf Mannlífi góðfúslegt leyfi að birta pistilinn.

Gripið í klof og rass

„Sem samkynhneigður karlmaður, þá hef ég ekki alveg fundið minn sess í þessari #metoo umræðu, nema bara allan minn hjartans stuðning gagnvart kvenna. Ég er karlmaður sem heillast af karlmönnum. Ég hef lent í ýmsu í gegnum síðustu tæplega tíu ár sem ég hef verið útúr skápnum og samþykkt að ég heillast að sama kyni. Mín fyrstu ár útúr skápnum var mér smá misskilningur innra með mér, þar sem ég hélt að ég þyrfti að sætta mig við það sem gerðist innan queer kultúr landsins ef svo má orða,“ skrifar Helgi og bætir við að hann hafi sætt sig við ýmislegt sem hann gerir sér grein fyrir í dag að hafa ekki verið í lagi.

„Nú var ég hommi, og það þýddi að ég þurfti að veita vinkonum ráð, sætta mig við að hinir hommarnir á skemmtistöðunum voru ágengir, gripið í klof, rass, áreittur, af bæði karlmönnum og kvenmönnum einnig. Allt útaf því að ég var nú hommi, þetta er greinilega það sem við eigum bara að sætta okkur við. Mjög kynvæð menning en þar hef ég aldrei fundið mig. Ég veit ekki hversu oft í gegnum tíðina, ég hef komið heim af lífinu og ekki geta sofnað vegna áreiti sem ég varð fyrir. Farið inná buxurnar mínar, haldinn niður því ég átti að kyssa þessa eldri konu eða þennan sterka mann. Ég var nokkuð vissum að þetta var bara eitthvað sem var partur af þessu, og ég þyrfti bara að kyngja því og halda áfram og reyna setja mínar grensur, rétt eins og kannski konum líður.“

Finnur enn fyrir ógleðinni

Hann segir þessi ár hafa haft mikil áhrif á sig.

„Margt af því sem hefur gerst fyrir mig liggur enn í mér, og ef þetta poppar upp í hausnum á mér, þá finn ég fyrir ógleðinni sem ég man eftir.“

Helgi flutti til Kaupmannahafnar fyrir tæpum sex árum síðan og hefur haldið sig frá skemmtanalífinu.

Eftir að ég flutti til Kaupmannahafnar, fyrir tæpum sex árum hef ég farið inná Gay stað, kannski sex sinnum. Því þar er þetta örugglega tíu sinnum grófara, og ég finn ekki minn sess. Þetta er bara ekki ég. Ég hef síðan ég flutti haldið mér frá skemmtanalífinu hér, því ég hreinlega fæ mig ekki til þess,“ skrifar hann og heldur áfram.

„Með þessum skrifum, vil ég varpa ljósi á skuggahliðar gay kúltúrsins og kannski reyna ná til þeirra sem hafa svipaðar upplifanir, hommar, lessur, gagnkynhneigðir og allt þar á milli og hversu hrikalega grófur hann getur verið hvað varðar kynferlislegt áreiti. Við megum líka stíga fram og segja frá. Gay kúltúr á ekki að taka neitt af okkur, því við eigum okkur líka sjálf. Við þurfum ekki að sætta okkur við kynferislegt áreiti heldur.

Ef þið spyrjið mig, þá eiga ekki bara gagnkynhneigðir karlmenn að hugsa sig tvisvar um og læra um #metoo og taka herferðina til sín.

Þetta hefur blundað í mér í marga mánuði, og hér er það sem mig langaði að segja.

Áfram #metoo, áfram konur, karlar, samkynhneigðir, gagnkynhneigðir og allir þarna á milli. Breytum til hins betra.“

Hér fyrir neðan má sjá pistilinn í heild sinni:

Texti / Lilja Katrín
[email protected]

„Ég hef verið of þungur frá því ég man eftir mér en líklega byrja ég að þyngjast fyrir alvöru í byrjun grunnskólans,“ segir Mikael Þorsteinsson, 32ja ára gamall yfirkokkur á veitingastað í Reykjavík. Fyrir tveimur árum ákvað hann að breyta um lífsstíl og hefur náð frábærum árangri á stuttum tíma.

Mikael er uppalinn hjá móður sinni á Húsavík og var lagður í einelti í grunnskóla.

„Ég varð strax auðvelt skotmark fyrir aðra krakka í skólanum og var lagður í einelti alla grunnskólagönguna sem hefur áhrif á mig enn þá í dag. Ég var uppnefndur daglega og var eltur heim oft á tíðum með orðum sem særðu mikið. Ég var aldrei góður í íþróttum og kveið ég mikið fyrir að fara í íþróttatíma innan skólans. Bæði vegna þess að ég þurfti að klæða mig í íþróttafötin fyrir framan aðra stráka sem gerðu þá óspart grín að manni og jafnvel íþróttakennarar sögðu við mig að ég yrði að standa mig betur og gera þetta eins og hinir krakkarnir. Sérstaklega kveið ég fyrir því að fara í sturtu eftir tímana, þar sem kom fyrir að maður var sleginn með blautum handklæðum. Andlega ofbeldið var samt mikið algengara. Ég átti samt alltaf ákveðinn vinahóp sem hjálpaði til við að gera lífið bærilegt líklega,“ segir Mikael.
Hann þróaði með sér þunglyndi á unglingsárunum og eftir tvítugt var andlega heilsan orðin mjög slæm. Þá reyndi hann að deyfa sársaukann.

Kom fram við sig eins og ruslatunnu

„Líklega reyndi ég að deyfa ákveðinn andlegan sársauka með áfengi. Það voru ekki margar helgarnar sem ég tók án þess að hafa áfengi við höndina í vinahópi,“ segir Mikael og heldur áfram.

„Í kringum þrítugsafmælið mitt var ég kominn eins langt niður og hægt var. Vakti heilu næturnar og svaf á daginn og borðaði ógrynni af óhollu fæði og kom fram við mig eins og ruslatunnu. Á þeim tíma var ég orðinn 147 kíló. Á ákveðnum stundum var ég farinn að íhuga að líklega væri betra fyrir alla að ég væri ekki til og það hræddi mig virkilega að hafa þær hugsanir. Þá ákvað ég að ég þyrfti að gera eitthvað í mínum málum til að endurheimta einhverja lífshamingju.“

Tæp sextíu kíló farin á tveimur árum

Mikael hefur búið í Reykjavík síðustu níu árin en það var í byrjun árið 2016 sem hann fékk sér líkamsræktarkort í Reebok Fitness, staðráðinn í að breyta um lífsstíl.

„Áður fyrr fannst mér alltaf leiðinlegt að fara í ræktina. Ég þoli ekki hlaupabretti og lyftingatæki þannig ég tók þá ákvörðun að fara í hóptíma. Ég skráði mig í Body Pump hjá Magnúsi, þjálfara hjá Reebok, sem eru lyftingatímar með stangir og lóð þar sem unnið er með nokkuð létt lóð en margar endurtekningar. Ég fann mig strax í þessum tímum þótt að úthaldið hafi verið skelfilegt til að byrja með. Þegar úthaldið fór að aukast og ég fór að sjá árangur fór ég að fikra mig áfram í aðra krefjandi hóptíma. Hreyfing er orðin algjör fíkn og erfitt að velja úr tímum til að fara í þar sem þeir eru allir frábærir. Mataræðið fylgdi einig með. Ég fór að minnka sykur og hveiti í fæðinu og gosdrykkir fóru á bannlista,“ segir Mikael. Hann fagnaði 32ja ára afmæli sínu fyrir stuttu og fékk ómetanlega gjöf.

„Á 32ja ára afmælinu skellti ég mér á vigtina og las 89 kíló, sem eru þá rétt tæp 60 kíló sem eru farin á þessum tveimur árum.“

Aukinn áhugi frá kvenfólki

Mikael segist finna mikinn mun á sér í dag, bæði andlega og líkamlega.

„Munurinn er sláandi og þá sérstaklega andlega. Ég er léttari á líkama og sál. Ég hef fundið ánægju yfir hlutum aftur og hreyfing er mín sálfræðiaðstoð. Að sjálfsögðu sé ég ótrúlegan mun á mér líkamlega og á úthaldi, styrk og þoli. Svefninn er mikið betri og ég er yfir höfuð mjög ánægður með mitt líf í dag,“ segir Mikael og bætir við að þessi breyting hafi ekki gengið áfallalaust fyrir sig.

„Ég hef fallið í nammið og gosið svo um munar og dottið niður andlega hér og þar. En erfiðleikarnir eru mestir í upphafi. Það að koma sér af stað og taka ákvörðunina um að taka sjálfan sig í gegn. Þetta hefur kostað blóð, svita og tár en hefur verið algjörlega þess virði og ég myndi ekki vilja breyta neinu á minni leið til betri heilsu. Líf mitt hefur breyst töluvert. Ég er farinn að halda í við íþróttafólk í ræktinni, hljóp 10 kílómetra hlaup á gamlársdag, farinn að íhuga að ganga á fjöll og hef hugsað með mér að fara jafnvel í einkaþjálfarann. Þetta eru betri hugsanir en að vera milli svefns og vöku allan daginn vegna andlegra og líkamlegra erfiðleika. Einnig hef ég tekið eftir auknum áhuga kvenfólks á mér. Sem er nú bara jákvætt,“ segir Mikael og brosir.

Þú átt alltaf rétt á hamingju í lífinu

Mikael lítur sáttur yfir farinn veg og hefur þann draum að geta hjálpað fólki að breyta um lífsstíl.

„Mig langar að hjálpa fólki sem hefur verið að glíma við sömu erfiðleika og ég og sýna þeim að þetta er hægt ef viljinn er fyrir hendi. Ég veit að það er klisja að segja þetta en hún er 100% sönn. Ef þú leggur til vinnuna munt þú sjá árangur. Það er ekkert flóknara. Það skiptir engu máli hversu gamall þú ert, hvað þú hefur gert af þér í lífinu, hvaða erfiðleika þú hefur átt við að stríða. Þú átt alltaf rétt á hamingju í lífinu og að vera sáttur í eigin skinni,“ segir Mikael og vill skila þakklæti til þeirra sem studdu hann í sinni vegferð, sem heldur áfram um ókominn tíma.

„Ég vil enda á að þakka fólki sem hefur staðið þétt við bakið á mér. Fjölskylda og vinir hafa verið eins og klettur. Svo vil ég skila sérstöku þakklæti til Magnúsar, þjálfara hjá Reebok og allra þeirra sem æfa með mér í hóptímunum. Þetta fólk skiptir miklu máli og hvetur mig áfram. Ég hef séð fólk ná frábærum árangri í tímunum með mér. Ef fólk vill koma og prófa hóptímana, þá taka allir vel á móti þér.“

Texti / Lilja Katrín
[email protected]
Myndir / Úr einkasafni