Gjafir sem innihalda ást og hlátur hitta alltaf í mark hjá yngstu kynslóðinni.

Allir krakkar elska að fá pakka. Þeir geta komið í öllum stærðum og gerðum en þær gjafir sem hitta alltaf í mark innihalda ást og hlátur. Þessar gjafir segja hvað skýrast: „Ég var að hugsa um þig“. Kostnaðurinn er enginn enda eru dýrustu gjafirnar eru ekki þær bestu.

Öll börn þrá að eiga einkastund með foreldrum sínum. Barnið upplifir sig einstakara við það eitt að fá tíma þegar aðeins það á hug og hjörtu foreldra sinna.  Það er jafnframt mikilvægt fyrir foreldrana að eiga gæðastund með barninu sínu.

Þegar tímaleysið er algjört er snjallt að gera eldamennskuna að skemmtilegu stefnumóti barns og foreldris. Búðarferðin getur líka orðið að æsispennandi rannsóknarleiðangri og bílaþvottastöðin reynst sannkallaður ævintýraheimur með réttu hugarfari.  Því er mikilvægt að bregða reglulega út af vananum, fara jafnvel lengri leiðina og finna það áhugaverða í hversdagslegum viðkomustöðum.

Þegar kemur að stefnumóti er gott ráð að leyfa barninu að velja hvað það vill gera. Oft eru það einföldustu og ódýrustu lausnirnar sem það leitar að. Þegar barnið fær tækifæri til þess að velja verður skipulagningin mun meira spennandi og barninu finnst það vera við stjórn.

Börn elska að hjálpa og hafa hlutverk. Þvottakarfan getur til að mynda reynst hin besta skemmtun þegar barnið fær að taka þátt og sortera sokkana. Vissulega er oft fljótlegra að þjóta einn í búðina eða henda tilbúnum rétti í ofninn en með því að virkja þátttöku barnanna og leyfa þeim að gera hlutina á sínum hraða söfnum við dýrmætum augnablikum í minningabankann sem verða aldrei metin til fjár.
Að fara á stefnumót með foreldrinu í bakaríið getur sem dæmi orðið uppspretta yndislegra minninga síðar meir.

Foreldrasamviskubitinu sagt stríð á hendur

Stefnumótið þarf ekki að vera þaulskipulagt því lausnin liggur oft í því að skapa augnablik í hversdagsleikanum. Með þessum hætti má kría út nokkrar dýrmætar mínútur í daglegri rútínu og forðast um leið hið alræmda foreldrasamviskubit. Samverustundir sem oft eru af svo skornum skammti aukast í kjölfarið og upp spretta nýjar hugmyndir af skemmtilegri afþreyingu með barninu.

Þegar kemur að skipulögðu stefnumóti er gott ráð að leyfa barninu að velja hvað það vill gera. Oft eru það einföldustu og ódýrustu lausnirnar sem það leitar að. Þegar barnið fær tækifæri til þess að velja verður skipulagningin mun meira spennandi og barninu finnst það vera við stjórn.

Að kasta steinum í læk eða safna laufblöðum getur verið hin mesta skemmtun. Tína köngla og mála síðan heima, eða fara í fjársjóðsleit í skóginum. Rannsóknarleiðangur um hverfið eða heimsókn á skólalóðina fyrir tilvonandi nemendur. Meira að segja kanilsnúðabakstur getur vakið upp mikla kátínu eða barn sem fær að telja kartöflur ofan í kvöldverðarpottinn. Kostnaðarhliðin þarf því ekki að vefjast fyrir fjársveltum foreldrum og enn síður fyrirhöfnin. Einföldustu atriði geta vakið stórkostlega kæti hjá börnum.

Ekki vanmeta útiveruna, það er flest auðveldara að vera úti, hvort sem það er gönguferð, hjólaferð eða könnunarleiðangur. Ferska loftið gerir öllum gott. Tímaramminn er síðan annað mál. Margir foreldar bera fyrir sig tímaleysi og áætla að til þess að stefnumótið eigi að bera tilætlaðan árangur verði það að vera langt. Viðveran mun kannski taka nokkrar klukkustundir en barnið mun muna eftir því og tala um það í langan tíma á eftir. Eins ber að hafa í huga að gleðirammi barna er ákveðið langur og auðvelt fyrir foreldra að mikla hluti óþarflega fyrir sér.

Nokkrar hugmyndir af einkatíma barns

Leyfðu barninu að velja hvað er í matinn og hvar þið borðið hann, hvort sem það er heima eða á veitingastaðnum. Sjálfstraust barna eykst með því að fá að stjórna.

Ef þú ert foreldri hefurðu sjálfsagt heyrt setninguna sjáðu mig oftar en einu sinni. Gefðu barninu athyglina – leyfðu því að vera í sviðsljósinu.

Eftir kvöldbaðið er ómetanleg stund að barnið velji sér bók til að lesa. Þannig sameinast það foreldri sínu í dagsins lok sem reynist oftar en ekki besta stund hans fyrir innileg samtöl.

Fyrir suma eru morgnarnir besti tíminn sem foreldrið getur átt með börnum sínum en fyrir aðra eru kvöldin þeirra tími. Nýtið tímann og styrkleika barnanna til fulls.

Setið upp skipulagt stefnumót með hverju barni fyrir sig.

Súperkvöld er önnur hugmynd að skemmtilegri tilbreytingu fyrir barnafólk en það eru kvöld sem börnin ráða ferðinni í einu og öllu.

Höfundur / Íris Hauksdóttir
Myndir / www.pixabay.com

Fanney Vigfúsdóttir segir frá skemmtilegum stöðum í Kaupmannahöfn.

Fanney Vigfúsdóttir var í námi í heimilislækninugm í Kaupmannahöfn og þekkir borgina og svæðið í kring vel. Við fengum hana til að segja okkur frá nokkrum stöðum sem hún mælir með að fólk skoði þegar það fer til borgarinnar.

„Það var á allan hátt lærdómsríkt að búa í Kaupmannahöfn. Borgin er falleg með ógrynni af möguleikum til að upplifa eitthvað við allra hæfi. Hægt er að hjóla mest allt sem farið er innanbæjar og svo eru góðar almenningssamgöngur ef maður vill kíkja fyrir utan borgarmörkin. Það er mikið af almenningsgörðum sem er gaman að labba um og skoða eða að hittast í með vinum og grilla og hafa það huggulegt,“ segir Fanney.

Jónshús

Það ætti að vera skylda fyrir Íslendinga sem koma til Kaupmannahafnar að koma í Jónshús. Að labba frá Nørreport, fram hjá Kongens Have, jafnvel fara dálítinn krók og labba í gegnum garðinn, dást að Rosenborg-kastalanum og Statens Museum for Kunst á leiðinni og svo sjá þetta fallega hornhús á Øster Voldgade 12 (á milli Østerport og Nørreport). Í þessu húsi bjó Jón Sigurðsson með konu sinni og barðist fyrir sjálfstæði Íslendinga og seinna keypti íslenskur kaupmaður það og gaf íslenska ríkinu sem á það enn. Þarna er mjög áhugavert og flott safn um Jón Sigurðsson og einnig er þetta félagsheimili með allskonar starfsemi fyrir Íslendinga í Kaupmannahöfn.

Skt. Hans Torv á Nørrebro

Þetta huggulega torg hefur alltaf verið í uppáhaldi. Þar er hægt að setjast niður og njóta veitinga og drykkja eða fá sér ís. Margt áhugavert er hægt að skoða í öllum áttum frá torginu. Hægt er að labba niður að síkjunum og kíkja í second hand-verslanir á leiðinni eða í gegnum Elmegade þar sem eru margar litlar búðir. Á Nörrebrogade er ekta fjölbreytileiki með fólki alls staðar að úr heiminum og í Assistants Kirkegård getur maður séð fólk í sólbaði milli legsteinanna ásamt því að dást að þessum fallega kyrrláta garði í miðri borgarösinni.

Frederiksborg Slot í Hillerød

Það er virkilega þess virði að taka lestina út úr bænum og fara til Hillerød. Þar er hugguleg göngugata og við enda hennar Frederiksborg Slot sem er yndislega fallegur kastali með enn þá fallegri hallargarði. Manni líður eins og maður sé kominn í ævintýri, algjörlega magnað.

Stevns Klint í Højerup

Ég gæti ekki mælt nóg með að taka allavega einn dag í að fara og skoða Stevns sem er svæði á litlum skaga um það bil 40 mínútum suður frá Kaupmannahöfn. Það er auðveldast að vera á bíl, en það eru líka einhverjar almenningssamgöngur og einnig eru hjólastígar um allt. Ef ég hefði bara einn dag myndi ég byrja að keyra til Højerup að Stevns Klint en þar er kirkja sem stendur á bjargbrún. Hluti kirkjunnar er dottinn í hafið en maður getur farið inn í kirkjuna og út á svalir þar sem maður horfir beint niður í grýtta fjöruna. Útsýnið er magnað og hægt er að labba niður brattan langan stiga niður í fjöruna, þetta er algjörlega einn fallegasti staður í Danmörku. Þaðan myndi ég svo kíkja í Holtug Kridtbrud, labba þangað niður og skoða salamöndrutjarnirnar, litlar tjarnir sem eru fullar af litlum salamöndrum og svo eru litlar eðlur líka allt um kring. Á leiðinni myndi ég keyra upp að Vallø Slot, litlum kastala sem er búið að breyta í íbúðir, með fallegum hallargarði og litlum hallarbæ með flottum veitingastað, á þessum leiðum eru falleg engi og skógsvæði sem maður getur alveg gleymt sér við að skoða. Ég verð að mæla með að koma við á einhverjum af þeim mörgu sveitabæjum sem selja ávexti/grænmeti og annað ræktað á búinu, brakandi ferskt og gott.

Aðalmynd: Stevns Klint í Højerup.

Texti / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir

Matur kemur oftar en ekki við sögu í jólamyndum.

Góðverk á jólunum

Little Women er ein af þessum klassísku jólamyndum sem sumir kjósa að horfa á á hverju ári. Myndin segir frá systrunum Jo, Meg, Beth og Amy ásamt móður þeirra en faðir þeirra er fjarverandi að berjast í borgarastyrjöldinni í Bandaríkjunum. Þetta er náin og samheldin fjölskylda sem þó þarf að glíma við erfiðleika, eins og aðrar fjölskyldur. Eitt hjartnæmasta atriði myndarinnar er þegar konurnar ákveða að gefa allan hátíðarmatinn sem þær hafa safnað fyrir í marga mánuði og búið er að matreiða eftir kúnstarinnar reglum. Nágrannar þeirra voru nefnilega hjálparþurfi. Það reynist þeim erfitt að pakka saman öllu veisluborðinu án þess að hafa svo mikið sem snert við matnum en viðbrögð nágranna þeirra við þessari gjöf gerir það þess virði.

Fjölskyldudrama

Í Family Stone (aðalmynd) fylgjumst við með hrakfarajólum Stone-fjölskyldunnar. Elsti sonurinn, Everett, hefur boðið kærustu sinni, Meredith, heim um jólin með það fyrir augum að biðja hennar yfir hátíðarnar með glæsilegum hring. Hún fær miður góðar móttökur og ákveður í örvæntingu að bjóða systur sinni að koma til að dreifa athyglinni. Allt gengur á afturfótunum og Meredith er svo stíf að allt sem hún segir kemur út á versta mögulega veg og móðgar meirihlutann af fjölskyldunni. Á jóladag biður Everett móður sína um hringinn sem er erfðargripur en hún neitar honum upphaflega um hann. Þegar henni snýst síðan hugur eru farnar að renna tvær grímur á Everett og hann er ekki viss hvort hann vilji enn þá giftast Meredith.

Óætur kalkúnn

Clark Wilhelm Griswold langar að halda hin fullkomnu Griswold-fjölskyldujól. Eftir margra mánaða undirbúning býður hann bæði foreldrum sínum og tengdaforeldrum og einnig Louis, frænda sínum, og elliærri frænku sinni, Bethany. Honum að óvörum mætir líka groddalegi frændi konu hans, Eddie, ásamt allri fjölskyldu sinni í húsbílnum sínum. Clark er búinn að skreyta húsið með meira en 20.000 ljósaperum og ná í risastórt jólatré sem passar eiginlega ekki inn í stofuna. Þegar þau eru loks sest við borðstofuborðið, búin að fara með borðbæn og ætla að gæða sér á kræsingum þá er kalkúnninn ekki eins og hann átti að vera. Um leið og Clark sker í fuglinn þá svo gott sem springur hann, með tilheyrandi búkhljóði, því hann er algjörlega orðinn að engu að innan.

Pítsuveisla í limmósínu

Í Home Alone 2: Lost in New York er Kevin McCallister mættur aftur. Í þetta skiptið fer hann óvart í aðra flugvél en fjölskylda sín og endar í New York-borg, í stað Flórída. Hann er ekki lengi að gera borgina að leikvelli sínum, enda með nóg af peningum og kreditkortum. Eitt minnisstætt atriði er þegar Kevin keyrir um borgina í limmósínu og hámar í sig ostapítsu á meðan, mjög grand á því. Kevin er ekki einn lengi því hinir illræmdu bjánabófar, Harry og Marv, enn þá í sárum eftir síðustu viðskipti sín við Kevin, eru líka mættir á svæðið og ætla núna að fremja rán aldarinnar.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Í desember gæti verið sniðugt að „detoxa“ eða „pretoxa“ áður en jólahátíðin skellur á.

Desember er annasamasti mánuður ársins hjá flestum. Við þurfum ekki aðeins að versla jólagjafir, þrífa heimilið, skrifa jólakort, skreyta og guð má vita hvað heldur er okkur einnig boðið í alls konar aðventuboð á vinnustöðum, til ættingja og vina. Síðan skellur jólahátíðin á og það er sama upp á teningnum þá. Þannig að mánuðurinn einkennist af áti, drykkju, streitu og svefnleysi. Við höfum oft heyrt talað um detox, eða hreinsun, eftir þetta sukktímabil en einnig er gáfulegt að huga að nokkurs konar „pretoxi“, það er andlegum og líkamlegum undirbúningi, og hér eru nokkur góð ráð.

Matur

Hangikjöt, skata, villibráð, grafinn lax og svo mætti lengi telja. Þótt hátíðarmatur sé vissulega gómsætur er hann einnig þungur í maga og oftar en ekki fremur saltur. Án þess að þú gerir þér fulla grein fyrir því þá getur hann farið að hafa áhrif á heilsu þína.

Þú getur lítið stjórnað hvað er á boðstólum í þeim veislum og partíum sem þú ferð í. Þess vegna er enn mikilvægara að passa upp á að ísskápurinn þinn sé að minnsta kosti vel birgur af alls kyns ferskum mat, eins og grænmeti. Þau fáu kvöld sem þú ert heima hjá þér í aðdraganda jólanna ættir þú að reyna að fá þér salat eða annan léttan mat. Þú munt sofa betur og almennt líða betur þegar þú vaknar daginn eftir.
Takmarkaðu nammiátið við nokkra daga því of mikill sykur getur valdið ójöfnu orkustigi, þannig að þú ert annað hvort alltof þreytt eða of ör.

Drykkur

Áfengi er oftar en ekki haft um hönd í kringum hátíðarnar og þá kannski í meira mæli en gengur og gerist aðra mánuði ársins. Það er mikilvægt að reyna að gæta hófs og jafnframt vanda valið. Reyndu að drekka sem minnst af sykruðum drykkjum og drekktu alltaf eitt vatnsglas á móti hverjum drykk svo þú verðir ekki fyrir vökvatapi.

Hátíðarmatur er eins og áður sagði fremur saltur og reyktur sem þýðir að okkur hættir til að binda meira vatn í líkamanum. Þannig að þegar þú hættir einn morgun að passa í buxurnar þínar þá er það ekki endilega vegna þess að þú sért búin að fitna heldur getur það einfaldlega verið bjúgur. Því er gott að venja sig á að drekka nóg af vatni og fá sér vatnslosandi drykk, eins og sítrónuvatn, á morgnana.
Eins og áður sagði er maturinn í þessum mánuði ekki mjög fjölbreyttur. Til að auka vítamín- og steinefnaneyslu þína er gott að fá sér „smoothie“ á morgnana með nóg af ferskum eða frosnum ávöxtum, kókosvatni, chia-fræjum, avókadó og spínati eða grænkáli. Þannig færðu góðan kraft og næringu fyrir daginn og þú getur tjúttað fram eftir nóttu ef þannig liggur á þér.

Reyndu líka eftir bestu getu að skipta kaffinu út fyrir te því það hefur alla jafna mun meira magn andoxunarefna ásamt því að innihalda jurtir sem geta hjálpað til við að jafna meltingu, styrkja ónæmiskerfið, gefa orku og einbeitningu og svo framvegis.

Hvíld

Það er alveg bókað mál að þú færð ekki nægan svefn í desember, hvort sem þú ert að djamma á jólahlaðborðum eða sveitt að versla jólagjafir á miðnæturopnun í verslunum. Þess vegna verður að grípa gæsina þegar hún gefst og fara snemma að sofa og tryggja gæði svefnsins. Skiptu reglulega um á rúminu, því fátt hjálpar manni að sofna eins og tandurhrein og ilmandi sængurföt. Það þekkja flestir að lavender er mjög róandi og því er sniðugt að blanda nokkrum dropum af lavander-ilmolíu við vatn og spreyja létt yfir koddann.

Einnig er gott að drekka róandi te á kvöldin til að tryggja að maður sofni snemma. Það er hægt að fá ýmsar gerðir af tei í verslunum og mikilvægast er að það sé koffínlaust en síðan eru ýmsar jurtir sem eru svefnaukandi, eins og kamilla, eða garðabrúða.

Hættu líka í símanum og spjaldtölvunni allavega klukkutíma áður en þú ætlar upp í rúm því bláa ljósið sem slík tæki gefa frá sér hamla melatónínframleiðslu svo það tekur þig lengri tíma að sofna.

Texti / Hildur Friðriksdóttir
Myndir / www.pixabay.com

Með einföldum ráðum er hægt að bæta ásýnd baðherbergja.

Baðherbergi eru oft þau rými sem fá hvað minnstar endurbætur innan heimilisins. Flestir eru þó sammála um að vilja hafa baðherbergin hrein og snyrtileg en stærðarinnar vegna getur reynst erfitt að koma skipulagi á handklæði, sturtusápur og baðdót barnanna. Það er þó heilmikið sem hægt er að bæta með einföldum ráðum sem þurfa hvorki að kosta mikið né krefjast mikilla framkvæmda.

Á flestum heimilum eru baðherbergin í smærra lagi og því rúmast takmarkað magn húsgagna þar inni. Því eru það smáhlutirnir sem skapa rétta andrúmsloftið enda dvelja flestir góðan part af deginum inni á baðherberginu.

Falleg handklæði fleyta baðherberginu langt, hvort sem þeim er rúllað upp í opinni hillu eða látin hanga á vegg.

Sturtuhengi geta gert ótrúlega mikið fyrir stílhrein baðherbergi og skapað réttu stemninguna hvort sem hún er suðræn eða skræpótt, einföld eða með prenti.

Margir geyma körfur fyrir óhreinan þvott á baðherbergjum sínum og geta þau vissulega stungið í stúf. Það þarf þó ekki að vera flókið að finna smekklegar körfur á góðu verði sem gera mikið fyrir heildarrýmið.

Kerti eru ómissandi þegar kemur að því að skapa þægilegt andrúmsloft innan baðherbergisins. Hvort sem um er að ræða fallegt ilmkerti við vaskinn eða við freyðibaðið.

Sápan setur svo svip sinn á baðherbergið, hvort sem um er að ræða handsápu, sturtusápu eða baðsöltin. Það er auðvelt að týna sér í úrvali á öllum þeim gæðahúðvörum sem framleiddar eru og því kjörið að skipta oft út og skapa þannig fjölbreytta stemningu innan baðherbergisins. Eins er hægt að kaupa fjölnota og fallegar sápupumpur og fylla reglulega á.

Kerti eru ómissandi þegar kemur að því að skapa þægilegt andrúmsloft innan baðherbergisins. Hvort sem um er að ræða fallegt ilmkerti við vaskinn eða við freyðibaðið.

Lítill kollur eða hliðarborð fyrir handklæði eða húðvörur getur sömuleiðis komið sér vel. Kollinn má nýta undir tölvuna fyrir þá sem vilja horfa á bíómynd í baði.

Fyrir yngstu baðdýrkendurna er um að gera að verða sér úti um baðleikföng og hirslur undir baðdótið.

Sérstakir baðlitir og slím færa svo sannarlega fjör í baðið sem og segulstafir sem hægt er að líma á vegginn meðan á baðferðinni stendur.

Þá geta plöntur færa líf í litlaust rými en þær skapa jafnframt hlýju og notalegheit.

Höfundur / Íris Hauksdóttir
Myndir / www.pexels.com

Kolbrún Baldursdóttir sálfræðingur heldur fyrirlestra og námskeið um einelti fyrir fólk á öllum aldri.

Kolbrún Baldursdóttir hefur starfað sem sálfræðingur í 25 ár. Hún rekur eigin sálfræðistofu ásamt því að vera í hlutastarfi á heilsugæslu og sinna sálfræðiþjónustu fyrir hælisleitendur. Hún heldur einnig fyrirlestra og námskeið um einelti fyrir fólk á öllum aldri og ekki síst foreldra bæði fórnarlamba og gerenda. Við fengum hana til að gefa okkur innsýn í viðfangsefnið.

„Snemma á ferli mínum tóku eineltismálin hug minn,“ segir Kolbrún. „Mér fannst alltaf svo innilega sárt að hitta einstaklinga, börn og fullorðna sem voru niðurbrotin vegna þess að einhver einn eða fleiri höfðu verið að níðast á þeim leynt og ljóst. Skaðsemi langvinns eineltis getur verið mannskemmandi og dæmi eru um að andleg líðan þolanda er rústir einar eftir einelti. Afleiðingar lifa stundum með manneskjunni alla ævi þótt margir finni leið með eða án aðstoðar til að milda og lifa með sársaukanum, brotinni sjálfsmynd og viðloðandi höfnunartilfinningu. Þeir sem koma úr erfiðum uppeldisaðstæðum, eiga erfitt félagslega eða glíma við annan vanda fyrir ná sér jafnvel ekki á strik eftir að einelti hefur bæst við. Þá er eins og mælirinn fyllist endanlega. Dæmi eru um að fólk verði öryrkjar og einstaka sjá enga vonarglætu og hafa svipt sig lífi.

Mér hefur alltaf fundist að við, einstaklingar, hópar og samfélagið allt, ættum að geta gert eitthvað verulega raunhæft í þessum málum, ekki bara til skemmri tíma heldur til framtíðar. Eineltishegðun mun koma upp endrum og sinnum en með skilvirkum forvörnum, virkri viðbragðsáætlun og faglegri vinnslu mála sem koma upp getur verulega dregið úr eineltistilburðum og ef mál kemur upp skiptir öllu að gripið sé strax inn í og einelti stoppað nánast í fæðingu.“

Kolbrún hefur skrifað fjölda greina og pistla um hugmyndir í þessu sambandi ásamt því að þekkja málið af eigin raun. „Ég hef komið að vinnslu þessara mála í mörg ár bæði í málum þar sem aðilar eru börn, unglingar og fullorðið fólk. Ég held að ég hefði aldrei getað rætt af neinu alvöru öryggi um þessi mál nema af því að ég hef sjálf fengið að snerta á þeim með beinum hætti. Með hverju máli sem ég hef komið að sem sálfræðingur hef ég sjálf lært eitthvað nýtt og þróað þannig hugmyndafræðina og betrumbætt verklagið.“

Breytt viðhorf og úrlausnir

Auk fræðslufyrirlestra og greinaskrifa var Kolbrún með sálfræðiþætti, Í nærveru sálar, á ÍNN meðal annars um eineltismál. „Það var um það leyti sem Skólavefurinn bað mig að skrifa leiðbeiningabók um einelti. Bókin EKKI MEIR kom út 2012 og strax í kjölfarið fór ég í samstarf við Æskulýðsvettvanginn og nokkur sveitarfélög og fékk enn frekari tækifæri til að fara um allt land og miðla því hvernig fyrirbyggjandi vinna gæti litið út með viðbragðsáætlun, tilkynningareyðublaði, verkferlum og verklagi. Þessum hugmyndum mínum um forvarnir og úrvinnslu eineltismála var hvarvetna vel tekið. Margir tóku þessar leiðbeiningar upp strax í kjölfarið og tileinkuðu sér verkfæri sem mér fannst hafa gagnast mér í þessum málum. Það gaf mér enn meiri kraft til að halda áfram þessu verkefni. EKKI MEIR ævintýrið er enn í gangi og lifir góðu lífi og ég mun sinna þeirri fræðslu áfram næstu árin.“

Kolbrún segir að samfélagið viðurkenni nú einelti og skaðsemi þess sé flestum orðin kunn. Einnig sé nánast horfið að fólk fullyrði að einelti sé ekki til á þeirra vinnustað eða skóla. „Allt hefur gerst með meiri hraða eftir tilkomu samfélagsmiðlanna. Nú tjáir sig hver sem vill um sína reynslu til dæmis á Facebook og viðbrögðin láta ekki á sér standa. Samfélagsmiðlar koma málum sannarlega hratt upp á borð. Eðli þessara mála er svipað í dag og áður að mörgu leyti nema við hefur bæst neteinelti með tilkomu Netsins og samfélagsmiðlanna. Þau mál eru afar erfið vegna þess að netníð eða myndir sem ætlað er að skaða og meiða breiðast út af ógnarhraða svo engin bönd ná utan um. Á Netinu geta gerendur blómstrað þar sem þeir hafa falið sig í lokuðum grúppum, þykjast vera aðrir en þeir eru eða eru undir fölskum nöfnum.

„Ég man þegar dætur mínar voru litlar þá spurði ég þær af og til eftirfarandi spurninga: Ert þú ekki öruggleg góð við alla í bekknum? Eru krakkarnir góðir við þig? Heldur þú að einhverjum í þínum bekk líði illa vegna einhvers í bekknum? Ef kom svar sem hringdi bjöllum var síðan brugðist við því eftir atvikum.“

Við erum farin að hjálpa þeim sem stríða og meiða önnur börn. Börnum sem þetta gera þarf að hjálpa. Þetta eru börn sem oft líður illa með sjálf sig og eiga erfitt í skóla-, félags- eða fjölskylduaðstæðum. Sum eru reið inni í sér, önnur hafa einfaldlega ekki fengið viðeigandi leiðbeiningar um samskipti og stundum má tengja orsakir við persónueinkenni eða röskun sem barn kann að glíma við. Við þolendur reynum við að ítreka að þetta er ekki þeim að kenna. Þeim er ekki strítt vegna þess að þau eru svo ómöguleg. En þótt sá sem verður fyrir einelti viti vel að þetta er vandi þess sem sýnir hina vondu hegðun þá líður honum oft engu að síður ömurlega og spyr sig: „Af hverju ég?“ Og foreldrar spyrja: „Af hverju barnið mitt?“ Fullorðnum þolanda tekst iðulega betur að „skila skömminni“ en unglingum sem eru enn að móta og þroska sína sjálfsmynd.

Nú höfum við verkfæri til að taka á þessum málum og gerð er krafa um að forvarnarstarfi sé sinnt. Á heimasíðu minni kolbrunbaldurs.is má finna allan fróðleik um forvarnir og úrvinnslu eineltismála sem ég hef fram að færa. Barnaheill er einnig með frábært verkefni, Vinátta – forvarnarverkefni gegn einelti, sem komið er í tugi leikskóla um land allt og er nú á haustönn verið að bjóða upp á það fyrir fyrstu bekki grunnskóla, sjá nánar um það á barnaheill.is.“

Samstarf við foreldra mikilvægt

Kolbrún segir að hlutverk foreldra sé stórt í eineltismálum eins og öðrum sem varða börn þeirra. „Þá gildir einu hvort um er að ræða foreldra barna sem sjaldan eða aldrei hafa orðið fyrir stríðni eða einelti sem og foreldra barna sem eru þolendur nú eða barna sem kvartað hefur verið út af vegna eineltishegðunar. Reynsla foreldra barna í þessum málum er iðulega erfið og sársaukafull. Foreldrar þolenda finna oft til mikils vanmáttar, kvíða, reiði og sorgar, ótta og óvissu um hvernig tekið verði á málinu og hvort takist að stöðva eineltið. Foreldrar barna sem kvartað er yfir líður einnig oft mjög illa. Stundum trúa þau því ekki að barn þeirra hafi sýnt viðlíka hegðun, aðrir foreldrar segjast ekkert endilega hissa t.d. ef barn þeirra á sögu um að hafa sýnt af sér slæma framkomu. Flestir foreldrar finna til sterkrar verndartilfinningar þegar barn þeirra er ásakað um að leggja í einelti og þá án tillits til hvort foreldrar trúi ásökununum eða ekki. Það er ekkert nema eðlilegt. Aðalatriðið er að vinna með skólanum eða félagasamtökunum að fá málið upp á borð þannig að hægt sé að skoða það og ljúka því. Stundum er svona mál byggt á misskilningi sem leysist auðveldlega þegar farið er að skoða málið nánar. Þá kemur jafnvel í ljós að ekki var um að ræða einelti heldur einhvern misskilning jafnvel, stundum hefur verið um að ræða valdabaráttu og stundum er um flokkadrætti að ræða. Þessi mál geta verið gríðarlega flókin og margslungin eins og oft þegar kemur að mannlegum samskiptum.

Samvinna foreldra við skóla og aðrar stofnanir sem barnið er hjá skiptir öllu þegar erfið mál koma upp. Þá reynir á að aðilar treysti hver öðrum og sjái að hagsmunir barnanna er það sem skiptir öllu og þá er átt við hagsmunir allra barnanna sem að málinu koma. Foreldrar eru lykilaðilar þegar grafast á fyrir um orsakir og stöðva óheillaþróun málsins. Foreldrar eru einnig áhrifamestu fyrirmyndir barna sinna. Foreldrar sem horfast ekki í augu við meintan hlut barna sinna í kvörtunarmáli eru að senda þeim „vond skilaboð“ sem koma þeim ekki til góða hvorki nú né síðar. Í þeim tilfellum sem foreldrar eru e.t.v. óánægðir með skólann má sú óánægja aldrei verða til að hindra samvinnu þegar greiða á úr erfiðum málum.

Enginn stendur eins nærri börnunum og foreldrar þeirra. Hvað varðar fræðslu og þjálfun barna í samskiptum skiptir máli að byrja um leið og þroski leyfir að kenna þeim að koma vel fram við alla, líka þá sem eru ekki endilega vinir eða bestu vinir. Kenna þeim að setja sig í spor annarra, að láta vita ef þeir sjá stríðni eða einelti og ekki megi skilja út undan. Ég man þegar dætur mínar voru litlar þá spurði ég þær af og til eftirfarandi spurninga: Ert þú ekki öruggleg góð við alla í bekknum? Eru krakkarnir góðir við þig? Heldur þú að einhverjum í þínum bekk líði illa vegna einhvers í bekknum? Ef kom svar sem hringdi bjöllum var síðan brugðist við því eftir atvikum. Með einföldum spurningum er hægt að fylgjast með gangi mála í skólum barna sinna og ef barnið sýnir vanlíðunareinnkenni eða upplýsir um ofbeldisatvik af einhverju tagi er mikilvægt að hafa strax samband við skólann eða íþrótta- eða æskulýðsfélagið. Öllu skiptir að hafa samband og sé niðurstaðan að tilkynna einelti að koma þá kvörtuninni á framfæri með skriflegum hætti. Ef kvörtunin er einungis munnleg er alltaf meiri hætta á að upplýsingar skili sér ekki nægjanlega vel og meiri hætta er á misskilningi. Hlutverk foreldra er líka að taka virkan þátt í að gera kannski gott kerfi betra og koma með góðar ábendingar og tillögur sem geta bætt verkferla skóla í þessum málum.“

„Foreldrar sem horfast ekki í augu við meintan hlut barna sinna í kvörtunarmáli eru að senda þeim „vond skilaboð“ sem koma þeim ekki til góða hvorki nú né síðar.“

Kolbrún býður meðal annars upp á prógramm fyrir foreldra barna sem tengjast eineltismálum. „Í þeim fyrirlestri sem ég hef sniðið með foreldra í huga í þessum málum fer ég í gegnum þessa þætti. Ég byrja á að ræða birtingamyndir eineltis, algengar orsakir og ástæður stríðni og eineltis. Einnig tengsl ADHD og eineltis og hvernig það geti mögulega verið áhættuþáttur bæði fyrir að stríða og vera strítt/lagður í einelti. Áherslan er síðan á hlutverk og aðkomu foreldra að þessum málum, reynslu þeirra og með hvaða hætti þeir geta komið sterkar inn í forvarnarstarf og úrvinnslustarf. Loks fer ég lið fyri lið yfir hvernig ferli frá tilkynningu til málaloka lítur út frá sjónarhorni foreldra.“

Hún ætlar að miðla því sem hún kann í þessum málaflokki eins lengi og óskað er eftir. Ég mæti á eins marga staði og ég get, nota heimasíðuna og bíð upp á handleiðslu og ráðgjöf á stofu. Þetta er ekki lengur bara einhver vinna hjá mér heldur löngu orðið hugsjón og áhugamál vegna þess að ég veit og skynja að þessum málum er hægt að þoka til enn betri vegar.“

Höfundur / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir
Myndir/ www.pixabay.com

Ekkert lát virðist vera á ofurhetjuæði sem hefur staðið í rúm tíu ár.

Á hverju ári koma út tvær til þrjár myndir í þessum flokki og vekja miklar vinsældir, bæði hjá áhorfendum og gagnrýnendum.

Til heljar

Myndin Thor: Ragnarok var frumsýnd nýlega, en um er að ræða þriðju myndina um þrumuguðinn og hvorki meira né minna en sautjándu myndina í Avengers-seríu Marvel.

Í þetta sinn þarf Thor að takast á við hina illu en máttugu Helu sem Óðinn kastaði niður í Niflheim . Framleiðendur myndarinnar virðast þó hafa leitt hjá sér þá staðreynd að Hel sem Hela byggir á er eitt afkvæma Loka samkvæmt Eddukvæðum og Heimskringlu.

Í myndinni snýr Hela aftur frá undirheimum staðráðin í að leggja Ásgarð í eyði og koma bræðrum sínum og systrum, og mannkyninu í heild, fyrir kattarnef. Thor fær til liðs við sig bæði nýja og gamla félaga í baráttunni við þennan erfiða óvin.

Leðurblakan snýr aftur

Í upphafi ofurhetjuæðisins sem nú er í gangi var Dark Knight-þríleikurinn hans Christopher Nolan, en í þeim snéri ein frægasta ofurhetja allra tíma, Batman, aftur á hvíta tjaldið. Í myndunum sem eru mun dekkri og alvarlegri en fyrri Batman-myndir glímir Batman við klassísk illmenni svo sem Scarecrow, Joker, Catwoman og Bane. Með hlutverk leðurblökunnar fer Christian Bale og voru flestir sammála um að hann næði persónunni mjög vel.

Ofurfjölskyldufaðir

Í teiknimyndinni The Incredibles kynnumst við Bob Parr, öðru nafni Mr Incredible, og eiginkonu hans Helen, öðru nafni Elastic girl. Þau voru einar mestu ofurhetjur heims en hafa neyðst til að lifa í leyni undanfarin ár vegna aðfara yfirvalda gegn ofurhetjum. Þau búa í úthverfunum ásamt börnum sínum þremur, Violet, Dash og Jack-Jack, sem eru öll gædd ofurhæfileikum. Bob þráir ekkert heitar en að komast aftur í ofurhetjugallann og stekkur því á tækifærið þegar hann fær dularfull skilaboð um háleynilegt verkefni á fjarlægri eyju. Hann uppgötvar fljótlega að ekki er allt sem sýnist og hann þarf hjálp fjölskyldu sinnar við að bjarga heiminum fá gereyðingu.

Andhetja eða ofurhetja?

Deadpool fjallar um ofurhetju sem hefur engan áhuga á að vera ofurhetja. Fyrrum sérsveitarmaðurinn og málaliðinn Wade Wilson greinist með ólæknandi krabbamein og í örvæntingu sinni samþykkir hann að gangast undir ólöglega lyfjameðferð sem á að gefa honum ofurkrafta. Þegar ofurkraftar Wade virkjast afmyndast húð hans einnig svo hann lítur út fyrir að hafa verið brenndur. Honum finnst hann því ekki eiga afturkvæmt til unnustu sinnar heldur ákveður að ná fram hefndum sem grímuklædda andhetjan Deadpool.

Engir kraftar

Kick-Ass er ekki beint hefðbundin ofurhetjumynd að því leyti að aðalsöguhetjan er ekki gædd neinum ofurkröftum. Dave Lizewski er dálítið lúðalegur unglingur sem hefur brennandi áhuga á teiknimyndasögum, á nokkra góða vini og býr einn með föður sínum. Líf hans er fremur einfalt og þægilegt. Það er að segja þar til að hann ákveður einn daginn að gerast ofurhetja. Hann pantar sér búning á Netinu og heldur út á stræti borgarinnar til að koma í veg fyrir glæpi. Hann flækist þó fljótt inn í mun stærri og hættulegri mál en hann átti von á.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Á Vestfjörðum eru að finna heitar laugar í öllum stærðum og gerðum.

Fátt er betra en að hvíla lúin bein í náttúrulaug eftir langan dag á ferðalagi. Á Vestfjörðum eru margar heitar laugar í öllum stærðum og gerðum og virkilega þess virði að leita þær uppi. Hér eru nokkrar þeirra.

Krossneslaug er í fimm mínútna akstursfjarlægð frá Kaupfélaginu í Norðurfirði en vatn frá heitum hverum kyndir laugina. Hún er staðsett við fjöruborðið fyrir neðan veg og umhverfi hennar er virkilega dramatískt og einstakt. Skyldubað fyrir alla sem eru að ferðast um Strandirnar.

Pollurinn er nokkru utan við kauptúnið Tálkafjörð og uppi í hlíðinni. Hann er þrískiptur í tvo setpotta og einn nokkuð dýpri. Búningshús er á staðnum sem er viðhaldið af hreppnum. Útsýnið úr pottunum út Tálknafjörðinn er dásamlegt.

Náttúrulaugin í Heydal er í stuttu göngufæri frá Sveitahótelinu í Heydal. Sumir segja að hún færi gestum hennar aukinn kraft. Að sögn Stellu Guðmundsdóttur, gestgjafa í Heydal, er dalurinn alger perla og ef gengið er meðfram ánni inn dalinn má sjá nokkur gil og marga litla fossa. Hún segir að heita náttúrulaugin sé alltaf vinsæl enda talið að Guðmundur góði hafi vígt hana og hún því hin mesta heilsulind.

Útsýnið úr pottunum út Tálknafjörðinn er dásamlegt.

Rétt hjá Hótel Flókalundi er Hellulaugin sem hlaðin er grjóti. Engin búningsaðstaða er hjá lauginni en gestir láta það ekki á sig fá enda dásamlegt að njóta þess að liggja í heitri lauginni á þessum fallega stað.

Í Reykjafirði við Arnarfjörð má finna tvær heitar laugar. Önnur er steypt sundlaug sem gerð var árið 1975. Stutt frá henni er lítil hlaðin náttúrulaug og hitinn í henni er um 40°C allt árið um kring. Vatn rennur í steyptu laugina allan ársins hring og hægt er að hafa fataskipti í litlum kofa sem stendur við laugina.

Í Bjarnarfirði á Ströndum er lítil hlaðin baðlaug um 100 metrum norðan við vesturhorn Hótels Laugarhóls sem er í gamla skólahúsinu á Klúku. Laugin er friðlýst sem fornleifar og er ein margra Gvendarlauga á Íslandi þar sem sagt er að Guðmundur góði Arason, biskup á Hólum, hafi vígt vatnið.

Lítið eitt neðan við baðlaugina, á milli Hótels Laugarhóls og Kotbýlis kuklarans, sem er hluti af Galdrasýningu á Ströndum, er sundlaug sem einnig er kölluð Gvendarlaug, eftir gömlu lauginni.

Í fjöruborðinu á Drangsnesi eru þrír heitir pottar sem komið var fyrir eftir að heitt vatn fannst á Drangsnesi árið 1997. Pottarnir hafa notið mikilla vinsælda jafn hjá heimamönnum sem ferðamönnum og ekki stendur til að fjarlægja þá þrátt fyrir að byggð hafi verið glæsileg sundlaug á Drangsnesi.

Hörgshlíðarlaug er staðsett í Mjóafirði í Ísafjarðardjúpi. Hún er steynsteypt, 2×6 metrar að stærð og tæpur metri að dýpt þar sem hún er dýpst.
Nauteyrarlaug er í landi Nauteyrar innarlega í Ísafjarðardjúpi og hitinn í henni er frá 35°C-42°C.

Heimildir: islandihnotskurn.is og westfjords.is

Höfundur / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir

Hafsteinn Ólafsson galdrar fram spennandi rétti.

Hafsteinn Ólafsson, yfirmaður á veitingastaðnum Sumac Grill + Drinks, er sannkallaður matgæðingur. Hafsteinn er jafnframt meðlimur í íslenska kokkalandsliðinu og átti því ekki í neinum vandræðum með að töfra fram spennandi rétti.

Hvað var það fyrsta sem þú lærðir að elda?
Mig minnir að það hefði verið skyrterta sem ég lærði að gera í minni fyrstu vinnu í eldhúsi 14 ára gamall.

Ertu jafnvígur á bakstur og matseld?
Nei alls ekki, held mig aðallega við matseld en maður getur samt alveg bjargað sér í bakstrinum.

Höfðar einhver matreiðsluhefð sérstaklega til þín?
Já ég er mikið fyrir það að grilla og þá helst á alvörukolagrillum.

Verstu mistök sem þú hefur gert í eldhúsinu?
Ekkert eitt sem mér dettur í hug en maður er alltaf að gera einhver lítil mistök sem hjálpa manni bara að verða betri í því sem maður gerir.

Hefur þú uppgötvað einhverja snilld í matseld nýlega?
Já núna í undirbúningnum og opnuninni á Sumac vorum við mikið að prófa okkur áfram með allskonar framandi krydd. Við ferðuðumst meðal annars til Líbanon til að fá innblástur.

Hefur þú ræktað krydd- eða matjurtir?
Ég hef oft reynt það en það gengur yfirleitt illa.

Hver er stærsta áskorun sem þú hefur mætt í eldamennsku?
Þær eru allmargar en ég held að ég verði að nefna þau tvö skipti sem ég fór að keppa með kokkalandsliðinu á heimsmeistaramótinu 2014 og Ólimpíuleikunum í matreiðslu 2016.

___________________________________________________________________

Lax

1 laxaflak

Roðflettið og beinhreinsið laxinn. Stráið kryddblöndunni yfir hann og leyfið að standa í 40 mín. inni í kæli, skolið laxinn eftir þann tíma og skerið flakið í u.þ.b. 6 bita. Stillið ofnin á 50°C. Setjið laxinn í eldfast mót og vel af olíu yfir, eldið í 15-20 mín. eða þar til laxinn brotnar í flögur.

Kryddblanda
100 g salt
60 g sykur
10 g kóríanderfræ
10 g fenníkufræ
börkur af einni sítrónu

Öllu blandað saman.

Kúmkat
2 stk. kúmkat
100 g appelsínusafi
100 g eplaedik
100 g sykur

Kúmkatið er skorið í þunnar sneiðar. Appelsínusafi, edik og sykur er soðið saman í potti og svo hellt yfir kúmkatið.

Fenníkusósa
2 stk. fenníka
2 stk. laukur
300 ml hvítvín
700 ml rjómi
200 g smjör
2 stk. anísstjörnur
2 stk. appelsínur
300 ml appelsínusafi

Fenníka, laukur og anísstjörnur svitað saman í potti. Þegar það er orðið mjúkt er hvítvíni bætt út í og þessu leyft að malla í um 10 mín. þá er appelsínusafanum bætt út í. Þessu leyft að sjóða saman í um 15 mín. Því næst fer rjóminn út í. Þessu er leyft að sjóða saman þar til rétt þykkt og bragð hefur náðst. Þá er sósan sigtuð og í lokin er köldum smjörteningum hrært rólega út í.

Laxinn er svo rifinn niður í litla bita og dressingu úr sítrónuolíu og graslaukstráð yfir. Kúmkatið og kóríander sett á laxinn og svo sósan í lokin.

_______________________________________________________________

Romaine

1 haus romaine-salat

Romaine-hausinn er skorinn til helminga og skolaður. Best er að grilla romain-salatið en einnig er hægt að steikja það á pönnu.

Aioli
50 g eggjarauður
150 g olía
100 g hvítlauksolía
1 msk. dijon-sinnep
salt
sítrónusafi

Eggjarauðurnar eru hitaðar varlega í vatnsbaði upp í 55°C til að gerilsneyða þær, svo er olíunni hrært út í mjórri bunu og sinnepi bætt út í. Smakkið til með salti og sítrónu.

Djúpsteiktar kjúklingabaunir

1 dós kjúklingabaunir
1 msk. reykt paprika
1 msk. cayenne-pipar

Kjúklingabaununum er velt upp úr kryddinu og svo djúpsteikt á 180°C þar til gullinbrúnar og stökkar.

Romaine-salatið er svo borið fram með rifnum geitaosti.

_______________________________________________________________

Bakað blómkál

1 blómkálshaus

Hitið ofn í 190°C. Sjóðið blómkálið í 6 mín. Bragðbætið með kryddblöndunni og bakið í 15 mín. eða þar til blómkálið er orðið gullinbrúnt. Berið blómkálið fram með jógúrtsósu, granateplum og ristuðum möndluflögum.

kryddblanda:
10 g salt
5 g sykur
5 g malað kummin
3 g ristuð og möluð kóríanderfræ

Blandið öllu saman.

jógúrtsósa:
200 g grísk jógúrt
30 g kummin
50 g tahini

salt
pipar
sítrónusafi

Blandið jógúrt, tahini og kummin saman og smakkað til með salti, pipar, og sítrónu.

granatepla-vinaigrette:
1 stk. granatepli
1 stk. appelsína
50 ml ólífuolía
25 ml eplaedik
salt
hunang
ristaðar möndlur

Opnið granateplið og takið fræin úr. Bætið appelsínusafa og berki saman við og bætið því næst olíunni og edikinu út í. Smakkið til með salti og hunangi. Stráið ristuðum möndlum yfir í lokin.

Umsjón / Íris Hauksdóttir
Myndir / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

Nú sækir kuldaboli að og við erum öll farin að draga fram vetraryfirhafnirnar.

Hvort sem þú kýst að klæðast kápu, frakka eða úlpu þá er nauðsynlegt að verja sig vel. En hver er sagan á bak við þessar flíkur og hvernig hafa þær þróast í gegnum tíðina?

Á miðöldum voru það nær eingöngu karlmenn sem klæddust sérsniðnum kápum, frökkum eða öðrum yfirhöfnum á meðan konur vöfðu sig sjölum. Í Evrópu voru þetta yfirleitt millisíðir frakkar sem voru hnepptir að framan, aðsniðnir í mittið og með einskonar opnu pilsi að neðan.

Hér á landi voru yfirhafnir unnar úr vaðmáli, svokölluðu hafnarvoði, og margar hétu skondnum en lýsandi nöfnum. Belghempa var karlmannsyfirhöfn til ferðalaga, úr grófu vaðmáli, hnésíð, ófóðruð og skrautlaus, en doppa var sjóflík sem var hnésíður stakkur úr grófu og mjög þykku vaðmáli.

Með tíð og tíma þróuðust yfirhafnir og frá 18. öld byrjuðu að koma fram kápur eins og við þekkjum þær í dag; hné- eða skósíðar, ein- eða tvíhnepptar og úr ull eða öðrum efnum. Sum snið eiga rót sína í hermannaklæðum enda voru þau sérstaklega hönnuð með notagildið í huga.

Stuttar kápur eða frakkar, sem nefnast pea coat á ensku, komu fyrst fram á sjónarsviðið fyrir rúmum tvö hundruð árum. Kápan nær aðeins niður að lærum og klauf á sitthvorri hlið þannig að auðvelt var að setjast í henni. Hún er yfirleitt úr ull og tvíhneppt með stórum tölum úr við, plasti eða málmi. Þessi stutta flík var fyrst hönnuð fyrir sjóliða í herliði Evrópu og Bandaríkjanna en nútímaútgáfur eru svo gott sem nákvæmlega eins.

Svokölluð duffel-kápa kemur reglulega í tísku en uppruna hennar má rekja allt til 1820. Kápan er nefnd eftir bænum Duffel í útjaðri Antwerp í Belgíu en talið er að sniðið sé að fyrirmynd pólsks hermannafrakka. Kápan var afar vinsæl meðal hermanna og almennings Evrópu seinni hluta 19. aldar og fram yfir fyrri heimsstyrjöld. Einkenni duffel-kápu eru þykkt ullarefni og líning með skosku köflóttu mynstri, þverfaldsfestingar úr leðri og beini eða við, tveir stórir utanáliggjandi vasar og hetta með hálsbandi sem hægt var að hneppa.

Trench-kápan var fyrst þróuð sem hlífðarflík fyrir breska og franska hermenn í fyrri heimsstyrjöldinni. Þegar margir heyra orðið „trench“ dettur þeim vörumerkið Burberry í hug og það er ekki furða, tískuhúsið hefur framleitt kápurnar í rúma öld. Thomas Burberry fann upp gaberdínefni árið 1850 sem er afar þéttofið efni úr ull eða bómull sem hleypir síður vind eða regni í gegn. Rúmum tuttugu árum síðar, árið 1901, sendi hann inn tillögu að regnfrakka fyrir herforingja breska hersins sem var samþykkt og send til framleiðslu. Þannig fæddist trench-frakkinn. Í dag er hann vinsæll hjá báðum kynjum enda stílhrein og afslöppuð yfirhöfn. Hefðbundinn frakki er tvíhnepptur með tíu tölum, með breiðum boðungi og belti um miðjuna og oft líka neðst á ermunum.

Í kringum 1920 naut mjög skemmtilegt kápusnið vinsælda meðal kvenna, svokallað púpu-snið eða cocoon coat. Slíkar kápur voru víðar um miðjuna og mjókkuðu svo niður fyrir hné. Eins og aðrar flíkur á þessum tíma voru kápurnar skreyttar fallegum munstrum, loðskinni, fjöðrum og fleira. Þetta snið komst síðan óvænt í tísku aftur á undanförnum árum og þá í mun stílhreinni búning en áður.

Dúnfylltar flíkur hafa lengi verið notaðar til að halda hita á fólki yfir harða vetrarmánuði og fundist hafa dæmi um slíkar flíkur í Evrópu, Indlandi og jafnvel Kína. Rússneskir hermenn klæddust einnig dúnfylltum frökkum í fyrstu heimsstyrjöldinni. Sá sem á þó heiðurinn af því að setja dúnúlpur á almennan markað er Eddie Bauer. Hann saumaði fyrstu úlpuna árið 1936 og sótti um einkaleyfi á uppfinningunni árið 1940. Innblásturinn að hugmyndin var sagan um rússnesku hermennina sem afi hans sagði honum þegar hann var barn. Sú saga rifjaðist svo upp fyrir honum þegar hann varð næstum úti í veiðiferð. Dúnúlpur hafa dottið í og úr tísku nokkrum sinnum síðan og eru ákkúrat í tísku núna.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Eplaedik hefur á undanförnum árum farið frá því að vera talið gamaldags húsráð í að vera vinsælt heilsulyf.

Það er búið til úr ferskum eplum sem eru hökkuð og látin gerjast í viðartunnum. Sýran í eplaedikinu er lykillinn að heilsueflandi kostum þess – kostum svo sem bættri meltingu, heilbrigðari húð, jafnvægi á blóðsykri, auknu þyngdartapi og minni bólgum og verkjum í líkamanum. Mikilvægt er að edikið sem þú notar sé bæði er ósíað og ógerilsneitt og helst lífrænt því það er stútfullt af lifandi og heilsubætandi gerlum. Hér eru fimm sniðugar leiðir til að nota eplaedik í daglegu lífi.

1. Detox-hreinsun
Talið er að eplaedik hjálpi til við hreinsun með því að auka starfsemi lifrarinnar við að losa sig við eiturefni, auk þess inniheldur það mikið af vítamínum, steinefnum og ensímum sem eru líkamanum mikilvæg í hreinsun. Síðan getur eplaedik einnig hjálpað til við að draga úr vatnsuppsöfnun, eða bjúg, í líkamanum. Ýmist er hægt að innbyrða eplaedikið eða bæta því út í baðið. Til að útbúa hreinsandi bað bættu 1-2 bollum af ediki út í baðið á meðan þú lætur renna í. Liggðu í baðinu 20-30 mínútur og skolaðu baðvatnið af áður en þú þurrkar þér.

2. Heilbrigð húð
Eplaedik getur hjálpað til gegn hinum ýmsu húðvandamálum því það er bæði bakteríudrepandi og róandi. Hægt er að nota það í að fjarlægja vörtur á fótum, draga úr og meðhöndla bólur, minnka svitalykt og jafnvel milda sársauka sem fylgir sólbruna. Þegar á að nota eplaedik á húð þarf að blanda það með vatni, annars getur það verið of ertandi, og best er að nota tvo hluta af vatni á móti einum af eplaediki. Síðan er hægt að setja blönduna í lítinn spreybrúsa og spreyja beint á eða annars konar flösku og nota bómull og bera blönduna á húð.

3. Náttúrulegt hreinsiefni
Upp á síðkastið hefur verið mikið rætt um notkun ediks til að hreinsa heimilið vegna náttúrulegra sýkladrepandi eiginleika þess. Blandaðu saman hálfum bolla af eplaediki á móti 1 bolla af vatni. Þú getur notað þessa blöndu til að þrífa baðherbergisflísar, eldhúsyfirborð, glugga, gler og spegla. Einnig er sniðugt að bæta örlitlum matarsóda í blönduna og þá verður allt skínandi hreint.

4. Bragðgóður og hollur drykkur
Eplaedik getur haft góð áhrif á meltinguna; jafnað sýrustig í maga, dregið úr bólgum í meltingarvegi og svo framvegis. Auðvelt er að útbúa góðan og heilsubætandi drykk með með því að blanda tveimur matskeiðum af eplaediki og tveimur matskeiðum af hunangi saman við bolla af heitu vatni. Drekktu þrjá bolla á viku og sjáðu hvort þú finnir ekki mun.

Þegar á að nota eplaedik á húð þarf að blanda það með vatni, annars getur það verið of ertandi, og best er að nota tvo hluta af vatni á móti einum af eplaediki. Síðan er hægt að setja blönduna í lítinn spreybrúsa og spreyja beint á eða annars konar flösku og nota bómull og bera blönduna á húð.

5. Glansandi hár
Það hljómar ef til vill furðulega en með því að nota eplaedik eftir að þú hefur þvegið hárið með sjampói lokarðu hárendum og hreinsar burt eftirstöðvar af óhreinindum þannig að hárið glansar enn meira á eftir. Settu hálfa matskeið af ediki í vatn. Helltu blöndunni yfir höfuðið inn í sturtu og skolaðu svo vandlega úr. Vissulega er örlítið sérstök lykt af hárinu á meðan það er blautt en hún hverfur þegar það þornar.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Gjafir sem innihalda ást og hlátur hitta alltaf í mark hjá yngstu kynslóðinni.

Allir krakkar elska að fá pakka. Þeir geta komið í öllum stærðum og gerðum en þær gjafir sem hitta alltaf í mark innihalda ást og hlátur. Þessar gjafir segja hvað skýrast: „Ég var að hugsa um þig“. Kostnaðurinn er enginn enda eru dýrustu gjafirnar eru ekki þær bestu.

Öll börn þrá að eiga einkastund með foreldrum sínum. Barnið upplifir sig einstakara við það eitt að fá tíma þegar aðeins það á hug og hjörtu foreldra sinna.  Það er jafnframt mikilvægt fyrir foreldrana að eiga gæðastund með barninu sínu.

Þegar tímaleysið er algjört er snjallt að gera eldamennskuna að skemmtilegu stefnumóti barns og foreldris. Búðarferðin getur líka orðið að æsispennandi rannsóknarleiðangri og bílaþvottastöðin reynst sannkallaður ævintýraheimur með réttu hugarfari.  Því er mikilvægt að bregða reglulega út af vananum, fara jafnvel lengri leiðina og finna það áhugaverða í hversdagslegum viðkomustöðum.

Þegar kemur að stefnumóti er gott ráð að leyfa barninu að velja hvað það vill gera. Oft eru það einföldustu og ódýrustu lausnirnar sem það leitar að. Þegar barnið fær tækifæri til þess að velja verður skipulagningin mun meira spennandi og barninu finnst það vera við stjórn.

Börn elska að hjálpa og hafa hlutverk. Þvottakarfan getur til að mynda reynst hin besta skemmtun þegar barnið fær að taka þátt og sortera sokkana. Vissulega er oft fljótlegra að þjóta einn í búðina eða henda tilbúnum rétti í ofninn en með því að virkja þátttöku barnanna og leyfa þeim að gera hlutina á sínum hraða söfnum við dýrmætum augnablikum í minningabankann sem verða aldrei metin til fjár.
Að fara á stefnumót með foreldrinu í bakaríið getur sem dæmi orðið uppspretta yndislegra minninga síðar meir.

Foreldrasamviskubitinu sagt stríð á hendur

Stefnumótið þarf ekki að vera þaulskipulagt því lausnin liggur oft í því að skapa augnablik í hversdagsleikanum. Með þessum hætti má kría út nokkrar dýrmætar mínútur í daglegri rútínu og forðast um leið hið alræmda foreldrasamviskubit. Samverustundir sem oft eru af svo skornum skammti aukast í kjölfarið og upp spretta nýjar hugmyndir af skemmtilegri afþreyingu með barninu.

Þegar kemur að skipulögðu stefnumóti er gott ráð að leyfa barninu að velja hvað það vill gera. Oft eru það einföldustu og ódýrustu lausnirnar sem það leitar að. Þegar barnið fær tækifæri til þess að velja verður skipulagningin mun meira spennandi og barninu finnst það vera við stjórn.

Að kasta steinum í læk eða safna laufblöðum getur verið hin mesta skemmtun. Tína köngla og mála síðan heima, eða fara í fjársjóðsleit í skóginum. Rannsóknarleiðangur um hverfið eða heimsókn á skólalóðina fyrir tilvonandi nemendur. Meira að segja kanilsnúðabakstur getur vakið upp mikla kátínu eða barn sem fær að telja kartöflur ofan í kvöldverðarpottinn. Kostnaðarhliðin þarf því ekki að vefjast fyrir fjársveltum foreldrum og enn síður fyrirhöfnin. Einföldustu atriði geta vakið stórkostlega kæti hjá börnum.

Ekki vanmeta útiveruna, það er flest auðveldara að vera úti, hvort sem það er gönguferð, hjólaferð eða könnunarleiðangur. Ferska loftið gerir öllum gott. Tímaramminn er síðan annað mál. Margir foreldar bera fyrir sig tímaleysi og áætla að til þess að stefnumótið eigi að bera tilætlaðan árangur verði það að vera langt. Viðveran mun kannski taka nokkrar klukkustundir en barnið mun muna eftir því og tala um það í langan tíma á eftir. Eins ber að hafa í huga að gleðirammi barna er ákveðið langur og auðvelt fyrir foreldra að mikla hluti óþarflega fyrir sér.

Nokkrar hugmyndir af einkatíma barns

Leyfðu barninu að velja hvað er í matinn og hvar þið borðið hann, hvort sem það er heima eða á veitingastaðnum. Sjálfstraust barna eykst með því að fá að stjórna.

Ef þú ert foreldri hefurðu sjálfsagt heyrt setninguna sjáðu mig oftar en einu sinni. Gefðu barninu athyglina – leyfðu því að vera í sviðsljósinu.

Eftir kvöldbaðið er ómetanleg stund að barnið velji sér bók til að lesa. Þannig sameinast það foreldri sínu í dagsins lok sem reynist oftar en ekki besta stund hans fyrir innileg samtöl.

Fyrir suma eru morgnarnir besti tíminn sem foreldrið getur átt með börnum sínum en fyrir aðra eru kvöldin þeirra tími. Nýtið tímann og styrkleika barnanna til fulls.

Setið upp skipulagt stefnumót með hverju barni fyrir sig.

Súperkvöld er önnur hugmynd að skemmtilegri tilbreytingu fyrir barnafólk en það eru kvöld sem börnin ráða ferðinni í einu og öllu.

Höfundur / Íris Hauksdóttir
Myndir / www.pixabay.com

Fanney Vigfúsdóttir segir frá skemmtilegum stöðum í Kaupmannahöfn.

Fanney Vigfúsdóttir var í námi í heimilislækninugm í Kaupmannahöfn og þekkir borgina og svæðið í kring vel. Við fengum hana til að segja okkur frá nokkrum stöðum sem hún mælir með að fólk skoði þegar það fer til borgarinnar.

„Það var á allan hátt lærdómsríkt að búa í Kaupmannahöfn. Borgin er falleg með ógrynni af möguleikum til að upplifa eitthvað við allra hæfi. Hægt er að hjóla mest allt sem farið er innanbæjar og svo eru góðar almenningssamgöngur ef maður vill kíkja fyrir utan borgarmörkin. Það er mikið af almenningsgörðum sem er gaman að labba um og skoða eða að hittast í með vinum og grilla og hafa það huggulegt,“ segir Fanney.

Jónshús

Það ætti að vera skylda fyrir Íslendinga sem koma til Kaupmannahafnar að koma í Jónshús. Að labba frá Nørreport, fram hjá Kongens Have, jafnvel fara dálítinn krók og labba í gegnum garðinn, dást að Rosenborg-kastalanum og Statens Museum for Kunst á leiðinni og svo sjá þetta fallega hornhús á Øster Voldgade 12 (á milli Østerport og Nørreport). Í þessu húsi bjó Jón Sigurðsson með konu sinni og barðist fyrir sjálfstæði Íslendinga og seinna keypti íslenskur kaupmaður það og gaf íslenska ríkinu sem á það enn. Þarna er mjög áhugavert og flott safn um Jón Sigurðsson og einnig er þetta félagsheimili með allskonar starfsemi fyrir Íslendinga í Kaupmannahöfn.

Skt. Hans Torv á Nørrebro

Þetta huggulega torg hefur alltaf verið í uppáhaldi. Þar er hægt að setjast niður og njóta veitinga og drykkja eða fá sér ís. Margt áhugavert er hægt að skoða í öllum áttum frá torginu. Hægt er að labba niður að síkjunum og kíkja í second hand-verslanir á leiðinni eða í gegnum Elmegade þar sem eru margar litlar búðir. Á Nörrebrogade er ekta fjölbreytileiki með fólki alls staðar að úr heiminum og í Assistants Kirkegård getur maður séð fólk í sólbaði milli legsteinanna ásamt því að dást að þessum fallega kyrrláta garði í miðri borgarösinni.

Frederiksborg Slot í Hillerød

Það er virkilega þess virði að taka lestina út úr bænum og fara til Hillerød. Þar er hugguleg göngugata og við enda hennar Frederiksborg Slot sem er yndislega fallegur kastali með enn þá fallegri hallargarði. Manni líður eins og maður sé kominn í ævintýri, algjörlega magnað.

Stevns Klint í Højerup

Ég gæti ekki mælt nóg með að taka allavega einn dag í að fara og skoða Stevns sem er svæði á litlum skaga um það bil 40 mínútum suður frá Kaupmannahöfn. Það er auðveldast að vera á bíl, en það eru líka einhverjar almenningssamgöngur og einnig eru hjólastígar um allt. Ef ég hefði bara einn dag myndi ég byrja að keyra til Højerup að Stevns Klint en þar er kirkja sem stendur á bjargbrún. Hluti kirkjunnar er dottinn í hafið en maður getur farið inn í kirkjuna og út á svalir þar sem maður horfir beint niður í grýtta fjöruna. Útsýnið er magnað og hægt er að labba niður brattan langan stiga niður í fjöruna, þetta er algjörlega einn fallegasti staður í Danmörku. Þaðan myndi ég svo kíkja í Holtug Kridtbrud, labba þangað niður og skoða salamöndrutjarnirnar, litlar tjarnir sem eru fullar af litlum salamöndrum og svo eru litlar eðlur líka allt um kring. Á leiðinni myndi ég keyra upp að Vallø Slot, litlum kastala sem er búið að breyta í íbúðir, með fallegum hallargarði og litlum hallarbæ með flottum veitingastað, á þessum leiðum eru falleg engi og skógsvæði sem maður getur alveg gleymt sér við að skoða. Ég verð að mæla með að koma við á einhverjum af þeim mörgu sveitabæjum sem selja ávexti/grænmeti og annað ræktað á búinu, brakandi ferskt og gott.

Aðalmynd: Stevns Klint í Højerup.

Texti / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir

Matur kemur oftar en ekki við sögu í jólamyndum.

Góðverk á jólunum

Little Women er ein af þessum klassísku jólamyndum sem sumir kjósa að horfa á á hverju ári. Myndin segir frá systrunum Jo, Meg, Beth og Amy ásamt móður þeirra en faðir þeirra er fjarverandi að berjast í borgarastyrjöldinni í Bandaríkjunum. Þetta er náin og samheldin fjölskylda sem þó þarf að glíma við erfiðleika, eins og aðrar fjölskyldur. Eitt hjartnæmasta atriði myndarinnar er þegar konurnar ákveða að gefa allan hátíðarmatinn sem þær hafa safnað fyrir í marga mánuði og búið er að matreiða eftir kúnstarinnar reglum. Nágrannar þeirra voru nefnilega hjálparþurfi. Það reynist þeim erfitt að pakka saman öllu veisluborðinu án þess að hafa svo mikið sem snert við matnum en viðbrögð nágranna þeirra við þessari gjöf gerir það þess virði.

Fjölskyldudrama

Í Family Stone (aðalmynd) fylgjumst við með hrakfarajólum Stone-fjölskyldunnar. Elsti sonurinn, Everett, hefur boðið kærustu sinni, Meredith, heim um jólin með það fyrir augum að biðja hennar yfir hátíðarnar með glæsilegum hring. Hún fær miður góðar móttökur og ákveður í örvæntingu að bjóða systur sinni að koma til að dreifa athyglinni. Allt gengur á afturfótunum og Meredith er svo stíf að allt sem hún segir kemur út á versta mögulega veg og móðgar meirihlutann af fjölskyldunni. Á jóladag biður Everett móður sína um hringinn sem er erfðargripur en hún neitar honum upphaflega um hann. Þegar henni snýst síðan hugur eru farnar að renna tvær grímur á Everett og hann er ekki viss hvort hann vilji enn þá giftast Meredith.

Óætur kalkúnn

Clark Wilhelm Griswold langar að halda hin fullkomnu Griswold-fjölskyldujól. Eftir margra mánaða undirbúning býður hann bæði foreldrum sínum og tengdaforeldrum og einnig Louis, frænda sínum, og elliærri frænku sinni, Bethany. Honum að óvörum mætir líka groddalegi frændi konu hans, Eddie, ásamt allri fjölskyldu sinni í húsbílnum sínum. Clark er búinn að skreyta húsið með meira en 20.000 ljósaperum og ná í risastórt jólatré sem passar eiginlega ekki inn í stofuna. Þegar þau eru loks sest við borðstofuborðið, búin að fara með borðbæn og ætla að gæða sér á kræsingum þá er kalkúnninn ekki eins og hann átti að vera. Um leið og Clark sker í fuglinn þá svo gott sem springur hann, með tilheyrandi búkhljóði, því hann er algjörlega orðinn að engu að innan.

Pítsuveisla í limmósínu

Í Home Alone 2: Lost in New York er Kevin McCallister mættur aftur. Í þetta skiptið fer hann óvart í aðra flugvél en fjölskylda sín og endar í New York-borg, í stað Flórída. Hann er ekki lengi að gera borgina að leikvelli sínum, enda með nóg af peningum og kreditkortum. Eitt minnisstætt atriði er þegar Kevin keyrir um borgina í limmósínu og hámar í sig ostapítsu á meðan, mjög grand á því. Kevin er ekki einn lengi því hinir illræmdu bjánabófar, Harry og Marv, enn þá í sárum eftir síðustu viðskipti sín við Kevin, eru líka mættir á svæðið og ætla núna að fremja rán aldarinnar.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Í desember gæti verið sniðugt að „detoxa“ eða „pretoxa“ áður en jólahátíðin skellur á.

Desember er annasamasti mánuður ársins hjá flestum. Við þurfum ekki aðeins að versla jólagjafir, þrífa heimilið, skrifa jólakort, skreyta og guð má vita hvað heldur er okkur einnig boðið í alls konar aðventuboð á vinnustöðum, til ættingja og vina. Síðan skellur jólahátíðin á og það er sama upp á teningnum þá. Þannig að mánuðurinn einkennist af áti, drykkju, streitu og svefnleysi. Við höfum oft heyrt talað um detox, eða hreinsun, eftir þetta sukktímabil en einnig er gáfulegt að huga að nokkurs konar „pretoxi“, það er andlegum og líkamlegum undirbúningi, og hér eru nokkur góð ráð.

Matur

Hangikjöt, skata, villibráð, grafinn lax og svo mætti lengi telja. Þótt hátíðarmatur sé vissulega gómsætur er hann einnig þungur í maga og oftar en ekki fremur saltur. Án þess að þú gerir þér fulla grein fyrir því þá getur hann farið að hafa áhrif á heilsu þína.

Þú getur lítið stjórnað hvað er á boðstólum í þeim veislum og partíum sem þú ferð í. Þess vegna er enn mikilvægara að passa upp á að ísskápurinn þinn sé að minnsta kosti vel birgur af alls kyns ferskum mat, eins og grænmeti. Þau fáu kvöld sem þú ert heima hjá þér í aðdraganda jólanna ættir þú að reyna að fá þér salat eða annan léttan mat. Þú munt sofa betur og almennt líða betur þegar þú vaknar daginn eftir.
Takmarkaðu nammiátið við nokkra daga því of mikill sykur getur valdið ójöfnu orkustigi, þannig að þú ert annað hvort alltof þreytt eða of ör.

Drykkur

Áfengi er oftar en ekki haft um hönd í kringum hátíðarnar og þá kannski í meira mæli en gengur og gerist aðra mánuði ársins. Það er mikilvægt að reyna að gæta hófs og jafnframt vanda valið. Reyndu að drekka sem minnst af sykruðum drykkjum og drekktu alltaf eitt vatnsglas á móti hverjum drykk svo þú verðir ekki fyrir vökvatapi.

Hátíðarmatur er eins og áður sagði fremur saltur og reyktur sem þýðir að okkur hættir til að binda meira vatn í líkamanum. Þannig að þegar þú hættir einn morgun að passa í buxurnar þínar þá er það ekki endilega vegna þess að þú sért búin að fitna heldur getur það einfaldlega verið bjúgur. Því er gott að venja sig á að drekka nóg af vatni og fá sér vatnslosandi drykk, eins og sítrónuvatn, á morgnana.
Eins og áður sagði er maturinn í þessum mánuði ekki mjög fjölbreyttur. Til að auka vítamín- og steinefnaneyslu þína er gott að fá sér „smoothie“ á morgnana með nóg af ferskum eða frosnum ávöxtum, kókosvatni, chia-fræjum, avókadó og spínati eða grænkáli. Þannig færðu góðan kraft og næringu fyrir daginn og þú getur tjúttað fram eftir nóttu ef þannig liggur á þér.

Reyndu líka eftir bestu getu að skipta kaffinu út fyrir te því það hefur alla jafna mun meira magn andoxunarefna ásamt því að innihalda jurtir sem geta hjálpað til við að jafna meltingu, styrkja ónæmiskerfið, gefa orku og einbeitningu og svo framvegis.

Hvíld

Það er alveg bókað mál að þú færð ekki nægan svefn í desember, hvort sem þú ert að djamma á jólahlaðborðum eða sveitt að versla jólagjafir á miðnæturopnun í verslunum. Þess vegna verður að grípa gæsina þegar hún gefst og fara snemma að sofa og tryggja gæði svefnsins. Skiptu reglulega um á rúminu, því fátt hjálpar manni að sofna eins og tandurhrein og ilmandi sængurföt. Það þekkja flestir að lavender er mjög róandi og því er sniðugt að blanda nokkrum dropum af lavander-ilmolíu við vatn og spreyja létt yfir koddann.

Einnig er gott að drekka róandi te á kvöldin til að tryggja að maður sofni snemma. Það er hægt að fá ýmsar gerðir af tei í verslunum og mikilvægast er að það sé koffínlaust en síðan eru ýmsar jurtir sem eru svefnaukandi, eins og kamilla, eða garðabrúða.

Hættu líka í símanum og spjaldtölvunni allavega klukkutíma áður en þú ætlar upp í rúm því bláa ljósið sem slík tæki gefa frá sér hamla melatónínframleiðslu svo það tekur þig lengri tíma að sofna.

Texti / Hildur Friðriksdóttir
Myndir / www.pixabay.com

Með einföldum ráðum er hægt að bæta ásýnd baðherbergja.

Baðherbergi eru oft þau rými sem fá hvað minnstar endurbætur innan heimilisins. Flestir eru þó sammála um að vilja hafa baðherbergin hrein og snyrtileg en stærðarinnar vegna getur reynst erfitt að koma skipulagi á handklæði, sturtusápur og baðdót barnanna. Það er þó heilmikið sem hægt er að bæta með einföldum ráðum sem þurfa hvorki að kosta mikið né krefjast mikilla framkvæmda.

Á flestum heimilum eru baðherbergin í smærra lagi og því rúmast takmarkað magn húsgagna þar inni. Því eru það smáhlutirnir sem skapa rétta andrúmsloftið enda dvelja flestir góðan part af deginum inni á baðherberginu.

Falleg handklæði fleyta baðherberginu langt, hvort sem þeim er rúllað upp í opinni hillu eða látin hanga á vegg.

Sturtuhengi geta gert ótrúlega mikið fyrir stílhrein baðherbergi og skapað réttu stemninguna hvort sem hún er suðræn eða skræpótt, einföld eða með prenti.

Margir geyma körfur fyrir óhreinan þvott á baðherbergjum sínum og geta þau vissulega stungið í stúf. Það þarf þó ekki að vera flókið að finna smekklegar körfur á góðu verði sem gera mikið fyrir heildarrýmið.

Kerti eru ómissandi þegar kemur að því að skapa þægilegt andrúmsloft innan baðherbergisins. Hvort sem um er að ræða fallegt ilmkerti við vaskinn eða við freyðibaðið.

Sápan setur svo svip sinn á baðherbergið, hvort sem um er að ræða handsápu, sturtusápu eða baðsöltin. Það er auðvelt að týna sér í úrvali á öllum þeim gæðahúðvörum sem framleiddar eru og því kjörið að skipta oft út og skapa þannig fjölbreytta stemningu innan baðherbergisins. Eins er hægt að kaupa fjölnota og fallegar sápupumpur og fylla reglulega á.

Kerti eru ómissandi þegar kemur að því að skapa þægilegt andrúmsloft innan baðherbergisins. Hvort sem um er að ræða fallegt ilmkerti við vaskinn eða við freyðibaðið.

Lítill kollur eða hliðarborð fyrir handklæði eða húðvörur getur sömuleiðis komið sér vel. Kollinn má nýta undir tölvuna fyrir þá sem vilja horfa á bíómynd í baði.

Fyrir yngstu baðdýrkendurna er um að gera að verða sér úti um baðleikföng og hirslur undir baðdótið.

Sérstakir baðlitir og slím færa svo sannarlega fjör í baðið sem og segulstafir sem hægt er að líma á vegginn meðan á baðferðinni stendur.

Þá geta plöntur færa líf í litlaust rými en þær skapa jafnframt hlýju og notalegheit.

Höfundur / Íris Hauksdóttir
Myndir / www.pexels.com

Kolbrún Baldursdóttir sálfræðingur heldur fyrirlestra og námskeið um einelti fyrir fólk á öllum aldri.

Kolbrún Baldursdóttir hefur starfað sem sálfræðingur í 25 ár. Hún rekur eigin sálfræðistofu ásamt því að vera í hlutastarfi á heilsugæslu og sinna sálfræðiþjónustu fyrir hælisleitendur. Hún heldur einnig fyrirlestra og námskeið um einelti fyrir fólk á öllum aldri og ekki síst foreldra bæði fórnarlamba og gerenda. Við fengum hana til að gefa okkur innsýn í viðfangsefnið.

„Snemma á ferli mínum tóku eineltismálin hug minn,“ segir Kolbrún. „Mér fannst alltaf svo innilega sárt að hitta einstaklinga, börn og fullorðna sem voru niðurbrotin vegna þess að einhver einn eða fleiri höfðu verið að níðast á þeim leynt og ljóst. Skaðsemi langvinns eineltis getur verið mannskemmandi og dæmi eru um að andleg líðan þolanda er rústir einar eftir einelti. Afleiðingar lifa stundum með manneskjunni alla ævi þótt margir finni leið með eða án aðstoðar til að milda og lifa með sársaukanum, brotinni sjálfsmynd og viðloðandi höfnunartilfinningu. Þeir sem koma úr erfiðum uppeldisaðstæðum, eiga erfitt félagslega eða glíma við annan vanda fyrir ná sér jafnvel ekki á strik eftir að einelti hefur bæst við. Þá er eins og mælirinn fyllist endanlega. Dæmi eru um að fólk verði öryrkjar og einstaka sjá enga vonarglætu og hafa svipt sig lífi.

Mér hefur alltaf fundist að við, einstaklingar, hópar og samfélagið allt, ættum að geta gert eitthvað verulega raunhæft í þessum málum, ekki bara til skemmri tíma heldur til framtíðar. Eineltishegðun mun koma upp endrum og sinnum en með skilvirkum forvörnum, virkri viðbragðsáætlun og faglegri vinnslu mála sem koma upp getur verulega dregið úr eineltistilburðum og ef mál kemur upp skiptir öllu að gripið sé strax inn í og einelti stoppað nánast í fæðingu.“

Kolbrún hefur skrifað fjölda greina og pistla um hugmyndir í þessu sambandi ásamt því að þekkja málið af eigin raun. „Ég hef komið að vinnslu þessara mála í mörg ár bæði í málum þar sem aðilar eru börn, unglingar og fullorðið fólk. Ég held að ég hefði aldrei getað rætt af neinu alvöru öryggi um þessi mál nema af því að ég hef sjálf fengið að snerta á þeim með beinum hætti. Með hverju máli sem ég hef komið að sem sálfræðingur hef ég sjálf lært eitthvað nýtt og þróað þannig hugmyndafræðina og betrumbætt verklagið.“

Breytt viðhorf og úrlausnir

Auk fræðslufyrirlestra og greinaskrifa var Kolbrún með sálfræðiþætti, Í nærveru sálar, á ÍNN meðal annars um eineltismál. „Það var um það leyti sem Skólavefurinn bað mig að skrifa leiðbeiningabók um einelti. Bókin EKKI MEIR kom út 2012 og strax í kjölfarið fór ég í samstarf við Æskulýðsvettvanginn og nokkur sveitarfélög og fékk enn frekari tækifæri til að fara um allt land og miðla því hvernig fyrirbyggjandi vinna gæti litið út með viðbragðsáætlun, tilkynningareyðublaði, verkferlum og verklagi. Þessum hugmyndum mínum um forvarnir og úrvinnslu eineltismála var hvarvetna vel tekið. Margir tóku þessar leiðbeiningar upp strax í kjölfarið og tileinkuðu sér verkfæri sem mér fannst hafa gagnast mér í þessum málum. Það gaf mér enn meiri kraft til að halda áfram þessu verkefni. EKKI MEIR ævintýrið er enn í gangi og lifir góðu lífi og ég mun sinna þeirri fræðslu áfram næstu árin.“

Kolbrún segir að samfélagið viðurkenni nú einelti og skaðsemi þess sé flestum orðin kunn. Einnig sé nánast horfið að fólk fullyrði að einelti sé ekki til á þeirra vinnustað eða skóla. „Allt hefur gerst með meiri hraða eftir tilkomu samfélagsmiðlanna. Nú tjáir sig hver sem vill um sína reynslu til dæmis á Facebook og viðbrögðin láta ekki á sér standa. Samfélagsmiðlar koma málum sannarlega hratt upp á borð. Eðli þessara mála er svipað í dag og áður að mörgu leyti nema við hefur bæst neteinelti með tilkomu Netsins og samfélagsmiðlanna. Þau mál eru afar erfið vegna þess að netníð eða myndir sem ætlað er að skaða og meiða breiðast út af ógnarhraða svo engin bönd ná utan um. Á Netinu geta gerendur blómstrað þar sem þeir hafa falið sig í lokuðum grúppum, þykjast vera aðrir en þeir eru eða eru undir fölskum nöfnum.

„Ég man þegar dætur mínar voru litlar þá spurði ég þær af og til eftirfarandi spurninga: Ert þú ekki öruggleg góð við alla í bekknum? Eru krakkarnir góðir við þig? Heldur þú að einhverjum í þínum bekk líði illa vegna einhvers í bekknum? Ef kom svar sem hringdi bjöllum var síðan brugðist við því eftir atvikum.“

Við erum farin að hjálpa þeim sem stríða og meiða önnur börn. Börnum sem þetta gera þarf að hjálpa. Þetta eru börn sem oft líður illa með sjálf sig og eiga erfitt í skóla-, félags- eða fjölskylduaðstæðum. Sum eru reið inni í sér, önnur hafa einfaldlega ekki fengið viðeigandi leiðbeiningar um samskipti og stundum má tengja orsakir við persónueinkenni eða röskun sem barn kann að glíma við. Við þolendur reynum við að ítreka að þetta er ekki þeim að kenna. Þeim er ekki strítt vegna þess að þau eru svo ómöguleg. En þótt sá sem verður fyrir einelti viti vel að þetta er vandi þess sem sýnir hina vondu hegðun þá líður honum oft engu að síður ömurlega og spyr sig: „Af hverju ég?“ Og foreldrar spyrja: „Af hverju barnið mitt?“ Fullorðnum þolanda tekst iðulega betur að „skila skömminni“ en unglingum sem eru enn að móta og þroska sína sjálfsmynd.

Nú höfum við verkfæri til að taka á þessum málum og gerð er krafa um að forvarnarstarfi sé sinnt. Á heimasíðu minni kolbrunbaldurs.is má finna allan fróðleik um forvarnir og úrvinnslu eineltismála sem ég hef fram að færa. Barnaheill er einnig með frábært verkefni, Vinátta – forvarnarverkefni gegn einelti, sem komið er í tugi leikskóla um land allt og er nú á haustönn verið að bjóða upp á það fyrir fyrstu bekki grunnskóla, sjá nánar um það á barnaheill.is.“

Samstarf við foreldra mikilvægt

Kolbrún segir að hlutverk foreldra sé stórt í eineltismálum eins og öðrum sem varða börn þeirra. „Þá gildir einu hvort um er að ræða foreldra barna sem sjaldan eða aldrei hafa orðið fyrir stríðni eða einelti sem og foreldra barna sem eru þolendur nú eða barna sem kvartað hefur verið út af vegna eineltishegðunar. Reynsla foreldra barna í þessum málum er iðulega erfið og sársaukafull. Foreldrar þolenda finna oft til mikils vanmáttar, kvíða, reiði og sorgar, ótta og óvissu um hvernig tekið verði á málinu og hvort takist að stöðva eineltið. Foreldrar barna sem kvartað er yfir líður einnig oft mjög illa. Stundum trúa þau því ekki að barn þeirra hafi sýnt viðlíka hegðun, aðrir foreldrar segjast ekkert endilega hissa t.d. ef barn þeirra á sögu um að hafa sýnt af sér slæma framkomu. Flestir foreldrar finna til sterkrar verndartilfinningar þegar barn þeirra er ásakað um að leggja í einelti og þá án tillits til hvort foreldrar trúi ásökununum eða ekki. Það er ekkert nema eðlilegt. Aðalatriðið er að vinna með skólanum eða félagasamtökunum að fá málið upp á borð þannig að hægt sé að skoða það og ljúka því. Stundum er svona mál byggt á misskilningi sem leysist auðveldlega þegar farið er að skoða málið nánar. Þá kemur jafnvel í ljós að ekki var um að ræða einelti heldur einhvern misskilning jafnvel, stundum hefur verið um að ræða valdabaráttu og stundum er um flokkadrætti að ræða. Þessi mál geta verið gríðarlega flókin og margslungin eins og oft þegar kemur að mannlegum samskiptum.

Samvinna foreldra við skóla og aðrar stofnanir sem barnið er hjá skiptir öllu þegar erfið mál koma upp. Þá reynir á að aðilar treysti hver öðrum og sjái að hagsmunir barnanna er það sem skiptir öllu og þá er átt við hagsmunir allra barnanna sem að málinu koma. Foreldrar eru lykilaðilar þegar grafast á fyrir um orsakir og stöðva óheillaþróun málsins. Foreldrar eru einnig áhrifamestu fyrirmyndir barna sinna. Foreldrar sem horfast ekki í augu við meintan hlut barna sinna í kvörtunarmáli eru að senda þeim „vond skilaboð“ sem koma þeim ekki til góða hvorki nú né síðar. Í þeim tilfellum sem foreldrar eru e.t.v. óánægðir með skólann má sú óánægja aldrei verða til að hindra samvinnu þegar greiða á úr erfiðum málum.

Enginn stendur eins nærri börnunum og foreldrar þeirra. Hvað varðar fræðslu og þjálfun barna í samskiptum skiptir máli að byrja um leið og þroski leyfir að kenna þeim að koma vel fram við alla, líka þá sem eru ekki endilega vinir eða bestu vinir. Kenna þeim að setja sig í spor annarra, að láta vita ef þeir sjá stríðni eða einelti og ekki megi skilja út undan. Ég man þegar dætur mínar voru litlar þá spurði ég þær af og til eftirfarandi spurninga: Ert þú ekki öruggleg góð við alla í bekknum? Eru krakkarnir góðir við þig? Heldur þú að einhverjum í þínum bekk líði illa vegna einhvers í bekknum? Ef kom svar sem hringdi bjöllum var síðan brugðist við því eftir atvikum. Með einföldum spurningum er hægt að fylgjast með gangi mála í skólum barna sinna og ef barnið sýnir vanlíðunareinnkenni eða upplýsir um ofbeldisatvik af einhverju tagi er mikilvægt að hafa strax samband við skólann eða íþrótta- eða æskulýðsfélagið. Öllu skiptir að hafa samband og sé niðurstaðan að tilkynna einelti að koma þá kvörtuninni á framfæri með skriflegum hætti. Ef kvörtunin er einungis munnleg er alltaf meiri hætta á að upplýsingar skili sér ekki nægjanlega vel og meiri hætta er á misskilningi. Hlutverk foreldra er líka að taka virkan þátt í að gera kannski gott kerfi betra og koma með góðar ábendingar og tillögur sem geta bætt verkferla skóla í þessum málum.“

„Foreldrar sem horfast ekki í augu við meintan hlut barna sinna í kvörtunarmáli eru að senda þeim „vond skilaboð“ sem koma þeim ekki til góða hvorki nú né síðar.“

Kolbrún býður meðal annars upp á prógramm fyrir foreldra barna sem tengjast eineltismálum. „Í þeim fyrirlestri sem ég hef sniðið með foreldra í huga í þessum málum fer ég í gegnum þessa þætti. Ég byrja á að ræða birtingamyndir eineltis, algengar orsakir og ástæður stríðni og eineltis. Einnig tengsl ADHD og eineltis og hvernig það geti mögulega verið áhættuþáttur bæði fyrir að stríða og vera strítt/lagður í einelti. Áherslan er síðan á hlutverk og aðkomu foreldra að þessum málum, reynslu þeirra og með hvaða hætti þeir geta komið sterkar inn í forvarnarstarf og úrvinnslustarf. Loks fer ég lið fyri lið yfir hvernig ferli frá tilkynningu til málaloka lítur út frá sjónarhorni foreldra.“

Hún ætlar að miðla því sem hún kann í þessum málaflokki eins lengi og óskað er eftir. Ég mæti á eins marga staði og ég get, nota heimasíðuna og bíð upp á handleiðslu og ráðgjöf á stofu. Þetta er ekki lengur bara einhver vinna hjá mér heldur löngu orðið hugsjón og áhugamál vegna þess að ég veit og skynja að þessum málum er hægt að þoka til enn betri vegar.“

Höfundur / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir
Myndir/ www.pixabay.com

Ekkert lát virðist vera á ofurhetjuæði sem hefur staðið í rúm tíu ár.

Á hverju ári koma út tvær til þrjár myndir í þessum flokki og vekja miklar vinsældir, bæði hjá áhorfendum og gagnrýnendum.

Til heljar

Myndin Thor: Ragnarok var frumsýnd nýlega, en um er að ræða þriðju myndina um þrumuguðinn og hvorki meira né minna en sautjándu myndina í Avengers-seríu Marvel.

Í þetta sinn þarf Thor að takast á við hina illu en máttugu Helu sem Óðinn kastaði niður í Niflheim . Framleiðendur myndarinnar virðast þó hafa leitt hjá sér þá staðreynd að Hel sem Hela byggir á er eitt afkvæma Loka samkvæmt Eddukvæðum og Heimskringlu.

Í myndinni snýr Hela aftur frá undirheimum staðráðin í að leggja Ásgarð í eyði og koma bræðrum sínum og systrum, og mannkyninu í heild, fyrir kattarnef. Thor fær til liðs við sig bæði nýja og gamla félaga í baráttunni við þennan erfiða óvin.

Leðurblakan snýr aftur

Í upphafi ofurhetjuæðisins sem nú er í gangi var Dark Knight-þríleikurinn hans Christopher Nolan, en í þeim snéri ein frægasta ofurhetja allra tíma, Batman, aftur á hvíta tjaldið. Í myndunum sem eru mun dekkri og alvarlegri en fyrri Batman-myndir glímir Batman við klassísk illmenni svo sem Scarecrow, Joker, Catwoman og Bane. Með hlutverk leðurblökunnar fer Christian Bale og voru flestir sammála um að hann næði persónunni mjög vel.

Ofurfjölskyldufaðir

Í teiknimyndinni The Incredibles kynnumst við Bob Parr, öðru nafni Mr Incredible, og eiginkonu hans Helen, öðru nafni Elastic girl. Þau voru einar mestu ofurhetjur heims en hafa neyðst til að lifa í leyni undanfarin ár vegna aðfara yfirvalda gegn ofurhetjum. Þau búa í úthverfunum ásamt börnum sínum þremur, Violet, Dash og Jack-Jack, sem eru öll gædd ofurhæfileikum. Bob þráir ekkert heitar en að komast aftur í ofurhetjugallann og stekkur því á tækifærið þegar hann fær dularfull skilaboð um háleynilegt verkefni á fjarlægri eyju. Hann uppgötvar fljótlega að ekki er allt sem sýnist og hann þarf hjálp fjölskyldu sinnar við að bjarga heiminum fá gereyðingu.

Andhetja eða ofurhetja?

Deadpool fjallar um ofurhetju sem hefur engan áhuga á að vera ofurhetja. Fyrrum sérsveitarmaðurinn og málaliðinn Wade Wilson greinist með ólæknandi krabbamein og í örvæntingu sinni samþykkir hann að gangast undir ólöglega lyfjameðferð sem á að gefa honum ofurkrafta. Þegar ofurkraftar Wade virkjast afmyndast húð hans einnig svo hann lítur út fyrir að hafa verið brenndur. Honum finnst hann því ekki eiga afturkvæmt til unnustu sinnar heldur ákveður að ná fram hefndum sem grímuklædda andhetjan Deadpool.

Engir kraftar

Kick-Ass er ekki beint hefðbundin ofurhetjumynd að því leyti að aðalsöguhetjan er ekki gædd neinum ofurkröftum. Dave Lizewski er dálítið lúðalegur unglingur sem hefur brennandi áhuga á teiknimyndasögum, á nokkra góða vini og býr einn með föður sínum. Líf hans er fremur einfalt og þægilegt. Það er að segja þar til að hann ákveður einn daginn að gerast ofurhetja. Hann pantar sér búning á Netinu og heldur út á stræti borgarinnar til að koma í veg fyrir glæpi. Hann flækist þó fljótt inn í mun stærri og hættulegri mál en hann átti von á.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Á Vestfjörðum eru að finna heitar laugar í öllum stærðum og gerðum.

Fátt er betra en að hvíla lúin bein í náttúrulaug eftir langan dag á ferðalagi. Á Vestfjörðum eru margar heitar laugar í öllum stærðum og gerðum og virkilega þess virði að leita þær uppi. Hér eru nokkrar þeirra.

Krossneslaug er í fimm mínútna akstursfjarlægð frá Kaupfélaginu í Norðurfirði en vatn frá heitum hverum kyndir laugina. Hún er staðsett við fjöruborðið fyrir neðan veg og umhverfi hennar er virkilega dramatískt og einstakt. Skyldubað fyrir alla sem eru að ferðast um Strandirnar.

Pollurinn er nokkru utan við kauptúnið Tálkafjörð og uppi í hlíðinni. Hann er þrískiptur í tvo setpotta og einn nokkuð dýpri. Búningshús er á staðnum sem er viðhaldið af hreppnum. Útsýnið úr pottunum út Tálknafjörðinn er dásamlegt.

Náttúrulaugin í Heydal er í stuttu göngufæri frá Sveitahótelinu í Heydal. Sumir segja að hún færi gestum hennar aukinn kraft. Að sögn Stellu Guðmundsdóttur, gestgjafa í Heydal, er dalurinn alger perla og ef gengið er meðfram ánni inn dalinn má sjá nokkur gil og marga litla fossa. Hún segir að heita náttúrulaugin sé alltaf vinsæl enda talið að Guðmundur góði hafi vígt hana og hún því hin mesta heilsulind.

Útsýnið úr pottunum út Tálknafjörðinn er dásamlegt.

Rétt hjá Hótel Flókalundi er Hellulaugin sem hlaðin er grjóti. Engin búningsaðstaða er hjá lauginni en gestir láta það ekki á sig fá enda dásamlegt að njóta þess að liggja í heitri lauginni á þessum fallega stað.

Í Reykjafirði við Arnarfjörð má finna tvær heitar laugar. Önnur er steypt sundlaug sem gerð var árið 1975. Stutt frá henni er lítil hlaðin náttúrulaug og hitinn í henni er um 40°C allt árið um kring. Vatn rennur í steyptu laugina allan ársins hring og hægt er að hafa fataskipti í litlum kofa sem stendur við laugina.

Í Bjarnarfirði á Ströndum er lítil hlaðin baðlaug um 100 metrum norðan við vesturhorn Hótels Laugarhóls sem er í gamla skólahúsinu á Klúku. Laugin er friðlýst sem fornleifar og er ein margra Gvendarlauga á Íslandi þar sem sagt er að Guðmundur góði Arason, biskup á Hólum, hafi vígt vatnið.

Lítið eitt neðan við baðlaugina, á milli Hótels Laugarhóls og Kotbýlis kuklarans, sem er hluti af Galdrasýningu á Ströndum, er sundlaug sem einnig er kölluð Gvendarlaug, eftir gömlu lauginni.

Í fjöruborðinu á Drangsnesi eru þrír heitir pottar sem komið var fyrir eftir að heitt vatn fannst á Drangsnesi árið 1997. Pottarnir hafa notið mikilla vinsælda jafn hjá heimamönnum sem ferðamönnum og ekki stendur til að fjarlægja þá þrátt fyrir að byggð hafi verið glæsileg sundlaug á Drangsnesi.

Hörgshlíðarlaug er staðsett í Mjóafirði í Ísafjarðardjúpi. Hún er steynsteypt, 2×6 metrar að stærð og tæpur metri að dýpt þar sem hún er dýpst.
Nauteyrarlaug er í landi Nauteyrar innarlega í Ísafjarðardjúpi og hitinn í henni er frá 35°C-42°C.

Heimildir: islandihnotskurn.is og westfjords.is

Höfundur / Ragnhildur Aðalsteinsdóttir

Hafsteinn Ólafsson galdrar fram spennandi rétti.

Hafsteinn Ólafsson, yfirmaður á veitingastaðnum Sumac Grill + Drinks, er sannkallaður matgæðingur. Hafsteinn er jafnframt meðlimur í íslenska kokkalandsliðinu og átti því ekki í neinum vandræðum með að töfra fram spennandi rétti.

Hvað var það fyrsta sem þú lærðir að elda?
Mig minnir að það hefði verið skyrterta sem ég lærði að gera í minni fyrstu vinnu í eldhúsi 14 ára gamall.

Ertu jafnvígur á bakstur og matseld?
Nei alls ekki, held mig aðallega við matseld en maður getur samt alveg bjargað sér í bakstrinum.

Höfðar einhver matreiðsluhefð sérstaklega til þín?
Já ég er mikið fyrir það að grilla og þá helst á alvörukolagrillum.

Verstu mistök sem þú hefur gert í eldhúsinu?
Ekkert eitt sem mér dettur í hug en maður er alltaf að gera einhver lítil mistök sem hjálpa manni bara að verða betri í því sem maður gerir.

Hefur þú uppgötvað einhverja snilld í matseld nýlega?
Já núna í undirbúningnum og opnuninni á Sumac vorum við mikið að prófa okkur áfram með allskonar framandi krydd. Við ferðuðumst meðal annars til Líbanon til að fá innblástur.

Hefur þú ræktað krydd- eða matjurtir?
Ég hef oft reynt það en það gengur yfirleitt illa.

Hver er stærsta áskorun sem þú hefur mætt í eldamennsku?
Þær eru allmargar en ég held að ég verði að nefna þau tvö skipti sem ég fór að keppa með kokkalandsliðinu á heimsmeistaramótinu 2014 og Ólimpíuleikunum í matreiðslu 2016.

___________________________________________________________________

Lax

1 laxaflak

Roðflettið og beinhreinsið laxinn. Stráið kryddblöndunni yfir hann og leyfið að standa í 40 mín. inni í kæli, skolið laxinn eftir þann tíma og skerið flakið í u.þ.b. 6 bita. Stillið ofnin á 50°C. Setjið laxinn í eldfast mót og vel af olíu yfir, eldið í 15-20 mín. eða þar til laxinn brotnar í flögur.

Kryddblanda
100 g salt
60 g sykur
10 g kóríanderfræ
10 g fenníkufræ
börkur af einni sítrónu

Öllu blandað saman.

Kúmkat
2 stk. kúmkat
100 g appelsínusafi
100 g eplaedik
100 g sykur

Kúmkatið er skorið í þunnar sneiðar. Appelsínusafi, edik og sykur er soðið saman í potti og svo hellt yfir kúmkatið.

Fenníkusósa
2 stk. fenníka
2 stk. laukur
300 ml hvítvín
700 ml rjómi
200 g smjör
2 stk. anísstjörnur
2 stk. appelsínur
300 ml appelsínusafi

Fenníka, laukur og anísstjörnur svitað saman í potti. Þegar það er orðið mjúkt er hvítvíni bætt út í og þessu leyft að malla í um 10 mín. þá er appelsínusafanum bætt út í. Þessu leyft að sjóða saman í um 15 mín. Því næst fer rjóminn út í. Þessu er leyft að sjóða saman þar til rétt þykkt og bragð hefur náðst. Þá er sósan sigtuð og í lokin er köldum smjörteningum hrært rólega út í.

Laxinn er svo rifinn niður í litla bita og dressingu úr sítrónuolíu og graslaukstráð yfir. Kúmkatið og kóríander sett á laxinn og svo sósan í lokin.

_______________________________________________________________

Romaine

1 haus romaine-salat

Romaine-hausinn er skorinn til helminga og skolaður. Best er að grilla romain-salatið en einnig er hægt að steikja það á pönnu.

Aioli
50 g eggjarauður
150 g olía
100 g hvítlauksolía
1 msk. dijon-sinnep
salt
sítrónusafi

Eggjarauðurnar eru hitaðar varlega í vatnsbaði upp í 55°C til að gerilsneyða þær, svo er olíunni hrært út í mjórri bunu og sinnepi bætt út í. Smakkið til með salti og sítrónu.

Djúpsteiktar kjúklingabaunir

1 dós kjúklingabaunir
1 msk. reykt paprika
1 msk. cayenne-pipar

Kjúklingabaununum er velt upp úr kryddinu og svo djúpsteikt á 180°C þar til gullinbrúnar og stökkar.

Romaine-salatið er svo borið fram með rifnum geitaosti.

_______________________________________________________________

Bakað blómkál

1 blómkálshaus

Hitið ofn í 190°C. Sjóðið blómkálið í 6 mín. Bragðbætið með kryddblöndunni og bakið í 15 mín. eða þar til blómkálið er orðið gullinbrúnt. Berið blómkálið fram með jógúrtsósu, granateplum og ristuðum möndluflögum.

kryddblanda:
10 g salt
5 g sykur
5 g malað kummin
3 g ristuð og möluð kóríanderfræ

Blandið öllu saman.

jógúrtsósa:
200 g grísk jógúrt
30 g kummin
50 g tahini

salt
pipar
sítrónusafi

Blandið jógúrt, tahini og kummin saman og smakkað til með salti, pipar, og sítrónu.

granatepla-vinaigrette:
1 stk. granatepli
1 stk. appelsína
50 ml ólífuolía
25 ml eplaedik
salt
hunang
ristaðar möndlur

Opnið granateplið og takið fræin úr. Bætið appelsínusafa og berki saman við og bætið því næst olíunni og edikinu út í. Smakkið til með salti og hunangi. Stráið ristuðum möndlum yfir í lokin.

Umsjón / Íris Hauksdóttir
Myndir / Heiðdís Guðbjörg Gunnarsdóttir

Nú sækir kuldaboli að og við erum öll farin að draga fram vetraryfirhafnirnar.

Hvort sem þú kýst að klæðast kápu, frakka eða úlpu þá er nauðsynlegt að verja sig vel. En hver er sagan á bak við þessar flíkur og hvernig hafa þær þróast í gegnum tíðina?

Á miðöldum voru það nær eingöngu karlmenn sem klæddust sérsniðnum kápum, frökkum eða öðrum yfirhöfnum á meðan konur vöfðu sig sjölum. Í Evrópu voru þetta yfirleitt millisíðir frakkar sem voru hnepptir að framan, aðsniðnir í mittið og með einskonar opnu pilsi að neðan.

Hér á landi voru yfirhafnir unnar úr vaðmáli, svokölluðu hafnarvoði, og margar hétu skondnum en lýsandi nöfnum. Belghempa var karlmannsyfirhöfn til ferðalaga, úr grófu vaðmáli, hnésíð, ófóðruð og skrautlaus, en doppa var sjóflík sem var hnésíður stakkur úr grófu og mjög þykku vaðmáli.

Með tíð og tíma þróuðust yfirhafnir og frá 18. öld byrjuðu að koma fram kápur eins og við þekkjum þær í dag; hné- eða skósíðar, ein- eða tvíhnepptar og úr ull eða öðrum efnum. Sum snið eiga rót sína í hermannaklæðum enda voru þau sérstaklega hönnuð með notagildið í huga.

Stuttar kápur eða frakkar, sem nefnast pea coat á ensku, komu fyrst fram á sjónarsviðið fyrir rúmum tvö hundruð árum. Kápan nær aðeins niður að lærum og klauf á sitthvorri hlið þannig að auðvelt var að setjast í henni. Hún er yfirleitt úr ull og tvíhneppt með stórum tölum úr við, plasti eða málmi. Þessi stutta flík var fyrst hönnuð fyrir sjóliða í herliði Evrópu og Bandaríkjanna en nútímaútgáfur eru svo gott sem nákvæmlega eins.

Svokölluð duffel-kápa kemur reglulega í tísku en uppruna hennar má rekja allt til 1820. Kápan er nefnd eftir bænum Duffel í útjaðri Antwerp í Belgíu en talið er að sniðið sé að fyrirmynd pólsks hermannafrakka. Kápan var afar vinsæl meðal hermanna og almennings Evrópu seinni hluta 19. aldar og fram yfir fyrri heimsstyrjöld. Einkenni duffel-kápu eru þykkt ullarefni og líning með skosku köflóttu mynstri, þverfaldsfestingar úr leðri og beini eða við, tveir stórir utanáliggjandi vasar og hetta með hálsbandi sem hægt var að hneppa.

Trench-kápan var fyrst þróuð sem hlífðarflík fyrir breska og franska hermenn í fyrri heimsstyrjöldinni. Þegar margir heyra orðið „trench“ dettur þeim vörumerkið Burberry í hug og það er ekki furða, tískuhúsið hefur framleitt kápurnar í rúma öld. Thomas Burberry fann upp gaberdínefni árið 1850 sem er afar þéttofið efni úr ull eða bómull sem hleypir síður vind eða regni í gegn. Rúmum tuttugu árum síðar, árið 1901, sendi hann inn tillögu að regnfrakka fyrir herforingja breska hersins sem var samþykkt og send til framleiðslu. Þannig fæddist trench-frakkinn. Í dag er hann vinsæll hjá báðum kynjum enda stílhrein og afslöppuð yfirhöfn. Hefðbundinn frakki er tvíhnepptur með tíu tölum, með breiðum boðungi og belti um miðjuna og oft líka neðst á ermunum.

Í kringum 1920 naut mjög skemmtilegt kápusnið vinsælda meðal kvenna, svokallað púpu-snið eða cocoon coat. Slíkar kápur voru víðar um miðjuna og mjókkuðu svo niður fyrir hné. Eins og aðrar flíkur á þessum tíma voru kápurnar skreyttar fallegum munstrum, loðskinni, fjöðrum og fleira. Þetta snið komst síðan óvænt í tísku aftur á undanförnum árum og þá í mun stílhreinni búning en áður.

Dúnfylltar flíkur hafa lengi verið notaðar til að halda hita á fólki yfir harða vetrarmánuði og fundist hafa dæmi um slíkar flíkur í Evrópu, Indlandi og jafnvel Kína. Rússneskir hermenn klæddust einnig dúnfylltum frökkum í fyrstu heimsstyrjöldinni. Sá sem á þó heiðurinn af því að setja dúnúlpur á almennan markað er Eddie Bauer. Hann saumaði fyrstu úlpuna árið 1936 og sótti um einkaleyfi á uppfinningunni árið 1940. Innblásturinn að hugmyndin var sagan um rússnesku hermennina sem afi hans sagði honum þegar hann var barn. Sú saga rifjaðist svo upp fyrir honum þegar hann varð næstum úti í veiðiferð. Dúnúlpur hafa dottið í og úr tísku nokkrum sinnum síðan og eru ákkúrat í tísku núna.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir

Eplaedik hefur á undanförnum árum farið frá því að vera talið gamaldags húsráð í að vera vinsælt heilsulyf.

Það er búið til úr ferskum eplum sem eru hökkuð og látin gerjast í viðartunnum. Sýran í eplaedikinu er lykillinn að heilsueflandi kostum þess – kostum svo sem bættri meltingu, heilbrigðari húð, jafnvægi á blóðsykri, auknu þyngdartapi og minni bólgum og verkjum í líkamanum. Mikilvægt er að edikið sem þú notar sé bæði er ósíað og ógerilsneitt og helst lífrænt því það er stútfullt af lifandi og heilsubætandi gerlum. Hér eru fimm sniðugar leiðir til að nota eplaedik í daglegu lífi.

1. Detox-hreinsun
Talið er að eplaedik hjálpi til við hreinsun með því að auka starfsemi lifrarinnar við að losa sig við eiturefni, auk þess inniheldur það mikið af vítamínum, steinefnum og ensímum sem eru líkamanum mikilvæg í hreinsun. Síðan getur eplaedik einnig hjálpað til við að draga úr vatnsuppsöfnun, eða bjúg, í líkamanum. Ýmist er hægt að innbyrða eplaedikið eða bæta því út í baðið. Til að útbúa hreinsandi bað bættu 1-2 bollum af ediki út í baðið á meðan þú lætur renna í. Liggðu í baðinu 20-30 mínútur og skolaðu baðvatnið af áður en þú þurrkar þér.

2. Heilbrigð húð
Eplaedik getur hjálpað til gegn hinum ýmsu húðvandamálum því það er bæði bakteríudrepandi og róandi. Hægt er að nota það í að fjarlægja vörtur á fótum, draga úr og meðhöndla bólur, minnka svitalykt og jafnvel milda sársauka sem fylgir sólbruna. Þegar á að nota eplaedik á húð þarf að blanda það með vatni, annars getur það verið of ertandi, og best er að nota tvo hluta af vatni á móti einum af eplaediki. Síðan er hægt að setja blönduna í lítinn spreybrúsa og spreyja beint á eða annars konar flösku og nota bómull og bera blönduna á húð.

3. Náttúrulegt hreinsiefni
Upp á síðkastið hefur verið mikið rætt um notkun ediks til að hreinsa heimilið vegna náttúrulegra sýkladrepandi eiginleika þess. Blandaðu saman hálfum bolla af eplaediki á móti 1 bolla af vatni. Þú getur notað þessa blöndu til að þrífa baðherbergisflísar, eldhúsyfirborð, glugga, gler og spegla. Einnig er sniðugt að bæta örlitlum matarsóda í blönduna og þá verður allt skínandi hreint.

4. Bragðgóður og hollur drykkur
Eplaedik getur haft góð áhrif á meltinguna; jafnað sýrustig í maga, dregið úr bólgum í meltingarvegi og svo framvegis. Auðvelt er að útbúa góðan og heilsubætandi drykk með með því að blanda tveimur matskeiðum af eplaediki og tveimur matskeiðum af hunangi saman við bolla af heitu vatni. Drekktu þrjá bolla á viku og sjáðu hvort þú finnir ekki mun.

Þegar á að nota eplaedik á húð þarf að blanda það með vatni, annars getur það verið of ertandi, og best er að nota tvo hluta af vatni á móti einum af eplaediki. Síðan er hægt að setja blönduna í lítinn spreybrúsa og spreyja beint á eða annars konar flösku og nota bómull og bera blönduna á húð.

5. Glansandi hár
Það hljómar ef til vill furðulega en með því að nota eplaedik eftir að þú hefur þvegið hárið með sjampói lokarðu hárendum og hreinsar burt eftirstöðvar af óhreinindum þannig að hárið glansar enn meira á eftir. Settu hálfa matskeið af ediki í vatn. Helltu blöndunni yfir höfuðið inn í sturtu og skolaðu svo vandlega úr. Vissulega er örlítið sérstök lykt af hárinu á meðan það er blautt en hún hverfur þegar það þornar.

Höfundur / Hildur Friðriksdóttir