Forsætisráðherra Ísraels, Benjamin Netanyahu, hefur valdið miklu pólitísku uppnámi með ákvörðun sinni um að reka háttsettan öryggisfulltrúa. Mótmæli eru skipulögð í dag og fyrrverandi forseti hæstaréttar Ísraels varaði við „hættulegri“ þróun.

Netanyahu tilkynnti í gær að hann hygðist víkja Ronen Bar, yfirmanni Shin Bet, innri öryggisstofnunar Ísraels, úr embætti vegna „skorts á trausti.“ Þetta kemur í kjölfar þess að ríkisstjórnin reyndi einnig að fjarlægja ríkissaksóknara úr embætti.

Bar, sem hefur átt í opinberum ágreiningi við Netanyahu síðustu vikur um breytingar á öryggisstofnuninni, sagði að pólitísk sjónarmið hefðu legið að baki ákvörðun forsætisráðherrans.

Ríkissaksóknarinn Gali Baharav-Miara, sem oft hefur átt í ágreiningi við stjórn Netanyahus, sagði að ákvörðunin væri „fordæmalaus“ og að meta þyrfti lagalega stöðu hennar. Bar hélt því fram að hann hefði verið rekinn vegna þess að hann neitaði að sýna Netanyahu „persónulega hollustu.“

Shin Bet hefur sætt gagnrýni fyrir að hafa ekki komið í veg fyrir árás Hamas þann 7. október 2023, sem leiddi til stríðsins á Gasasvæðinu. Ísraelskir fjölmiðlar hafa greint frá því að Shin Bet sé einnig að rannsaka samstarfsmenn Netanyahus vegna gruns um að þeir hafi þegið greiðslur frá Katar, sem hýsti leiðtoga Hamas, á meðan stríðið í Gasa geisaði.

Fjöldi stjórnarandstöðuflokka hafa þegar tilkynnt að þeir muni sameinast í kæru til hæstaréttar gegn brottrekstri Bars. Ríkissaksóknarinn sendi Netanyahu bréf þar sem hún sagði að forsætisráðherrann gæti ekki hafið ferlið „fyrr en lagalegar og staðreyndalegar forsendur ákvörðunarinnar hafa verið fullkomlega skýrðar.“

Baharav-Miara stendur sjálf frammi fyrir vantrauststillögu frá dómsmálaráðherra landsins, Yariv Levin, sem hefur leitt umbætur á réttarkerfinu og reynt að takmarka vald dómstóla, breytingar sem leiddu til umfangsmikilla mótmæla áður en þeim var frestað í kjölfar árásarinnar í október 2023.

Levin hefur sakað Baharav-Miaru um „óviðeigandi framkomu“ og vísað í „mikinn og langvarandi ágreining milli ríkisstjórnarinnar og ríkissaksóknarans.“

Ferlið gegn þessum tveimur embættismönnum gæti orðið langt, sem gæti leitt til endurvakningar mótmælahreyfingarinnar frá 2023, sem var ein sú umfangsmesta í sögu Ísraels og olli djúpum klofningi í samfélaginu.

„Árás á þjóðaröryggi“

Kaplan Force, frjálslynd regnhlífarsamtök sem leiddu mótmælin gegn dómstólarumbótunum, tilkynntu á mánudag að skipulögð væru mótmæli í Jerúsalem og Tel Aviv í vikunni gegn brottrekstri yfirmanns Shin Bet.

Rekstrarákvörðunin kemur á viðkvæmum tíma, þar sem Bar hefur verið þátttakandi í samningaviðræðum um brothætt vopnahlé á Gasa. Vopnahléið hefur að mestu verið viðhaldið frá 19. janúar þrátt fyrir að viðræður um framlengingu þess séu í öngstræti.

Síðan stríðið á Gasa hófst hefur Netanyahu rekið varnarmálaráðherra sinn, Yoav Gallant, og nokkrir háttsettir yfirmenn í hernum hafa sagt af sér, þar á meðal herforinginn Herzi Halevi.

Benny Gantz, stjórnarandstöðuþingmaður og fyrrverandi varnarmálaráðherra í ríkisstjórn Netanyahus, sagði á X (fyrrum Twitter) að „brottrekstur yfirmanns Shin Bet sé bein árás á þjóðaröryggi og til marks um pólitíska og persónulega sundrungu Ísraels.“

Fyrrverandi forseti Hæstaréttar, Dorit Beinisch, sagði í viðtali við opinberu útvarpsstöðina Kan að Netanyahu væri að leiða Ísrael í „hættulegar“ áttir.

„Við þurfum að vakna, og að vakna í tæka tíð,“ sagði hún.

„Valdagræðgi“

Stuðningsmenn Netanyahus halda því fram að forsætisráðherrann hafi fullan rétt til að skipta um öryggisstjóra.

„Í hvaða eðlilegu landi þarf sérstakar ástæður til að fjarlægja yfirmann öryggisstofnunar sem er persónulega ábyrgur fyrir skelfilegri upplýsingaöflunarskekkju sem leiddi til mestu hörmunga í sögu Ísraels?“ skrifaði fjármálaráðherra Bezalel Smotrich á Telegram.

Samhliða þessu varaði dálkahöfundurinn Nahum Barnea í dagblaðinu Yedioth Ahronoth við hættunni sem fylgir átökum Netanyahus og Bars.

„Forsætisráðherra sem hefur misst tökin mun stjórna að eigin geðþótta og óhæf ríkisstjórn hans mun fylgja í kjölfarið,“ skrifaði hann.

„Við erum smám saman að færast nær einhvers konar borgarastríði... þar sem ekkert traust ríkir og óhlýðni innan öryggisstofnana verður eðlilegt ástand.“

Amir Tibon, rithöfundur í vinstrisinnaða dagblaðinu Haaretz, sagði að „lýðræði Ísraels væri nú í alvarlegri hættu.“

„Það er undir Ísraelum komið að ákveða hvort þeir muni sætta sig við ógnarstjórn Netanyahus, og hversu langt þeir muni ganga til að stöðva hana.“