Alma D. Möller landlæknir talar um heild­stætt heil­brigðis­kerfi og segir að það sé hagur okkar allra sem hér búum.

„Við Íslendingar viljum sterkt opinbert heilbrigðiskerfi, það sýna fjölmargar rannsóknir. Einkaaðilar bera þó uppi umtalsverðan hluta heilbrigðiskerfisins í gegnum samninga við Sjúkratryggingar Íslands“ og segir Alma ennfremur að samspil einkareksturs og opinbers reksturs í heilbrigðisþjónustu sé flókið úrlausnarefni sem huga þurfi mun betur að:

„Kostir þess að útvista þjónustu til einkaaðila eru til dæmis aukið aðgengi að þjónustu, valfrelsi sjúklinga og starfsfólks auk þess sem nýta má einkarekstur til að létta álagi af opinbera kerfinu, forgangsraða og hagræða.“

Alma segir að „meginhættan við útvistun heilbrigðisþjónustu er veiking opinbera kerfisins, til dæmis þegar einkarekstur dregur til sín sérhæft starfsfólk“ og segir hún einnig að „ein af meginreglum við samningsgerð Sjúkratrygginga er að gæta þess að ekki sé dregið úr hæfni opinberra stofnana til að veita þjónustu. Þetta ákvæði er tekið alvarlega og leita Sjúkratryggingar leiða til að lágmarka áhrif samninga við einkaaðila á starfsemi heilbrigðisstofnana ríkisins“ og segir Alma líka að þetta sé ekki einfalt „enda leiðir af sjálfu sér að þjónustuveitendur keppa um sama starfsfólkið.“

Hún segir að við útvistun sé ákveðin hætta á óhagræði; þegar þjónustan dreifist á of marga aðila auk þess sem dæmin sýna að umfangsmikill einkarekstur í heilbrigðiskerfi eykur ójöfnuð:

„Mikilvægast er að útvistun sé á forsendum hins opinbera þegar þjónustan er greidd með skattfé og markmið laga um heilbrigðisþjónustu númer 40/2007 er að landsmenn allir eigi kost á fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma eru tök á að veita til verndar heilbrigði.“

Að mati hennar er afar mikilvægt að veita rétta þjónustu - á réttan hátt og á réttum tíma:

„Víða hefur vantað á að þjónustan sé veitt tímanlega. Biðlistar hafa verið allt of langir, bæði eftir skurðaðgerðum sem og annarri þjónustu“ og þegar þannig háttar til „finna hlutir sér farveg og hætta er á að þjónustan þróist með tilviljanakenndum hætti, án stýringar af hálfu hins opinbera sem þó greiðir fyrir þjónustuna. Þessu vil ég breyta.“

Alma segir að það verði að „skipuleggja kerfið í heild, horfa til langs tíma og sérstaklega þarf að horfa til samspils opinbera og einkarekna kerfisins.“

Hún nefnir að nýverið „undirrituðu Sjúkratryggingar Íslands, Klíníkin Ármúla ehf. og Stoðkerfi ehf. í samstarfi við Læknahúsið DEA Medica, samninga um framkvæmd skurðaðgerða til þriggja ára. Samningarnir fela í sér 1.000 aðgerðir á ári, þar af um 600 liðskiptaaðgerðir, um 170 bakaðgerðir, 170 kviðsjáraðgerðir og 60 brjóstaminnkunaraðgerðir.“

Hún segir frá meginmarkmiðinu með samningunum sem er að „stytta bið sjúklinga eftir aðgerðum en biðtími hefur verið of langur þrátt fyrir umfangsmikla umbótavinnu innan opinbera kerfisins. Í samningunum er nú sú nýlunda að sérstaklega er kveðið á um að almennt skuli þeir sem framkvæma aðgerðir á grundvelli samningsins ekki gera sams konar aðgerðir án greiðsluþátttöku sjúkratrygginga. Þannig er leitast við að koma í veg fyrir að hér myndist tvöfalt kerfi.“

Hún segir að einnig verði lögð aukin áhersla á að „tryggja jafnræði gagnvart sjúklingum, miðlægan biðlista og aukna skilvirkni biðlistafyrirkomulags sem og umfangsmikil og samræmd gæðaviðmið. Útvistun þessara aðgerða mun létta undir með sjúkrahúsunum þar sem álag er mikið.“

Landlæknir segir að samráð við Landspítala sé hryggjarstykkið í íslenskri skurðþjónustu og að þar hafi „afköst aukist en anna þó ekki þörf. Til dæmis var ráðist í átak til að efla getu og skilvirkni er varðar liðskipti innan opinbera kerfisins: Á Landspítala, Sjúkrahúsinu á Akureyri og Sjúkrahúsinu á Akranesi - en þrátt fyrir það er biðtími enn of langur.“

Hún færir í tal að Landspítali, heilbrigðisráðuneyti og Sjúkratryggingar Íslands eigi „reglubundna samráðsfundi meðal annars um mál sem varða aðgerðir utan sjúkrahúsa. Sum þeirra verkefna sem samið var um eiga sér beinlínis rætur í óskum Landspítala um að biðlistar verði styttir og álagi létt af spítalanum með því að færa ákveðin verkefni frá honum, til að mynda bakaðgerðir.“

Segir Alma að nýju samningarnir séu að mestu leyti í „samræmi við sjónarmið Landspítala. Vissulega eru uppi álitaefni en ég mun leggja áherslu á að auka og dýpka samvinnu milli Sjúkratrygginga, Landspítala og annarra stofnana eftir atvikum, um þessi atriði. Samkvæmt 28. grein laga númer 40/2007 annast Sjúkratryggingar samningsgerð um heilbrigðisþjónustu. Samkvæmt 31. greins sömu laga er opinberum heilbrigðisstofnunum þó heimilt að gera samninga um afmörkuð rekstrarverkefni. Þannig getur til dæmis Landspítali samið við einkaaðila í afmörkuðum tilvikum, til dæmis ef tímabundinn vandi væri uppi vegna aðstöðuleysis, tækjabilana eða skammtíma skorts á starfsfólki.“

Alma ljær máls á því að nýverið hafi komið út „skýrsla Ríkisendurskoðunar um Sjúkratryggingar Íslands. Þó margt hafi áunnist er varðar gæði í kaupum á heilbrigðisþjónustu hefur stofnunninni aldrei verið gert kleift að ná nauðsynlegum styrk til að verða sá sterki samningsaðili sem að var stefnt frá setningu laganna árið 2007. Á þetta hafa allir forstjórar bent, án þess að brugðist hafi verið nægilega við. Bæta þarf afl Sjúkratrygginga er varðar þarfagreiningu, kostnaðarmat, samningagerð og eftirlit.“

Alma bendir á að áður en skýrslan kom út hafði hún „tekið ákvörðun um að styrkja stjórnsýslu stofnunarinnar um 60 milljónir króna en kostnaðarmeta þarf frekari þörf vegna þeirra umbótaverkefna sem nauðsynlegt er að fara í.“

Segir einnig að innan heilbrigðisráðuneytisins sé hafin markviss vinna í samræmi við „niðurstöður skýrslunnar og mun utanaðkomandi sérfræðingur veita mér ráð um hvernig styrkja megi stefnumótunar- og eftirlitshlutverk ráðherra sem og varðandi verkaskiptingu og ábyrgðarskil milli ráðuneytis og Sjúkratrygginga.“

Annar sérfræðingur mun einnig vinna með ráðuneytinu og Sjúkratryggingum að innkaupastefnu og bættum innkaupaferlum og segir Alma að það sé „löngu tímabært að styrkja stofnunina til að endurnýja tölvu- og upplýsingakerfi sín. Loks þarf að fara yfir lög og breyta þannig að stofnunin hafi þær heimildir sem hún þarf til að fá rækt hlutverk sitt.“

Hún vekur máls á því að við gerð „samninga við einkaaðila skulu hagsmunir sjúklinga, gæði þjónustu, skilvirkni og hagkvæmni vera í fyrirrúmi og áhersla lögð á samvinnu og samhæfingu milli opinbera og einkarekna kerfisins“ og segir líka að í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar „Kristrúnar Frostadóttur segir um heilbrigðisþjónustu:

„Áfram verður stuðst við fjölbreytt rekstrarform þó að þungamiðja þjónustunnar verði í opinberum rekstri“

„Það er hagur okkar allra“ voru lokaorðin landlæknis.