Harpa Barkardóttir, sem situr í stjórn SUNN – Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi, segir að stöðva verði áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði.
Eyjafjörður sker sig inn í mitt Norðurlandið og er einn af lengstu fjörðum Íslands. Eyjafjörður er langur og mjór, alls um 60 kílómetra frá mynni að botni og mesta breidd hans er 25 kílómetrar á milli Sigluness og Gjögurtáar í mynni fjarðarins. Yfirleitt er fjörðurinn á bilinu 6 til 10 kílómetra breiður og tveir minni firðir ganga út úr Eyjafirði vestan megin, Ólafsfjörður og Héðinsfjörður.
Hörpu er umhugað um náttúruvernd og ritaði hún grein um áformin. Þar kemur fram að Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi, SUNN, biðli til stjórnvalda að gera Eyjafjörð að friðunarsvæði fyrir sjókvíaeldi.
„Það eru blikur á lofti” segir Harpa og bætir því við að í farvatninu séu áform Kleifa ehf. á Ólafsfirði um stórfellt laxeldi í Eyjafirði og á Tröllaskaga:
„Á ráðstefnu Hringborðs hafs og eldis og Arion banka í byrjun júní á þessu ári lét atvinnuvegaráðherra, Hanna Katrín Friðriksson, í veðri vaka að Hafrannsóknarstofnun skyldi hefja vinnu við burðarþolsmat fyrir fiskeldi í sjókvíum í Eyjafirði. Fyrir 5 árum var í burðarliðnum ámóta verkefni, 20.000 tonna framleiðsla á laxi í sjókvíum í Eyjafirði.”
Harpa ljær máls á því að á þeim tíma hafi bæjarstjórn Akureyrar samþykkt að leggja til við þáverandi ráðherra atvinnuvega og nýsköpunar, Kristján Þór Júlíusson, að Eyjafjörður yrði friðaður fyrir fiskeldi í sjókvíum:
„Fleiri sveitarfélög við fjörðinn tóku í sama streng, afstaðan var nokkuð afdráttarlaus. Í kjölfarið óskaði ráðherra eftir umsögn Hafrannsóknarstofnunar um hvort stofnunin teldi að takmarka skyldi eða banna fiskeldi eða ákveðnar eldisaðferðir í Eyjafirði. Skemst er frá því að segja að í svari stofnunarinnar við erindi ráðuneytis stendur meðal annars: „Hafrannsóknarstofnun telur tifefni til þess að banna fiskeldi í sjókvíum í Eyjafirði. Ástæður þess eru staða villtra stofna laxfiska, þá sérstaklega bleikju og hugsanleg neikvæð áhrif á lífríki fjarðarins.” Við hljótum að geta gengið út frá því að þessi afdráttarlausa niðurstaða Hafrannsóknarstofnunar standi nú fimm árum síðar.”
Harpa færir í tal að í nýlegu lögfræðiáliti um stöðu sveitarfélaga með tilliti til burðarþolsmats vegna fiskeldis segir að löggjafinn hafi ekki tryggt sveitarfélögum næga aðkomu að framkvæmd laga um fiskeldi.
„Frumskylda sveitarfélaga er að gæta hagsmuna íbúa sinna og starfræksla sjókvíaeldis af þeirri stærðargráðu sem um ræðir hefur mikil áhrif á hagsmuni íbúa alls staðar í Eyjafirði, í dag og um ókomna tíð. Lífríki fjarðarins er í húfi.”
Hún segir einnig að „virkasta úrræði sveitarfélaga er að hafa áhrif á umræðuna áður en ráðherra tekur ákvörðun um burðarþolsmat. Tíminn er núna. Þótt ráðherra sé ekki skylt að leita álits sveitarfélaga lögum samkvæmt skulum við treysta því að hann gangi málefnalega til borðs og leiti eftir og taki tillit til þess sem hlutaðeigandi sveitarfélög og íbúar þeirra hafa um málið að segja.”
Harpa er á því að til þess að fiskeldi eigi blómlega framtíð þurfi að vanda það hvernig áframhaldandi uppbygging muni eiga sér stað.
„Það er hægt að skapa sátt milli öflugrar matvælaframleiðslu og verndunar á dýrmætum vistkerfum. Sú sátt næst með nútímalegum lausnum, en ekki með tugþúsunda tonna framleiðslu í opnum sjókvíum í Eyjafirði. Lærdómurinn af átökunum á Seyðisfirði þarf að vera okkur víti til varnaðar. Þar hafa íbúar mátt horfa upp á að áform um sjókvíaeldi eru keyrð áfram þvert á yfirlýstan vilja mikils meirihluta íbúa.
Hún segir að lokum að „kerfið virðist hafa tekið völdin. Hver stofnunin bendir á aðra og ábyrgðin týnist á milli stjórnsýslustiga á meðan vilji heimamanna er virtur að vettugi. Slíka atburðarás verðum við að stöðva í fæðingu hér í Eyjafirði. Tökum höndum saman, stöndum vörð um fjörðinn okkar.”
Komment